The Liberal, Volume I, Number 40, 28 Ianuali 1893 — KA PUALI KOA HOU O KE AUPUNI KUIKAWA. [ARTICLE]

KA PUALI KOA HOU O KE AUPUNI KUIKAWA.

Ua ku aenei ka puali koa hou i hoopiha ia me na kanaka wale no o na aina e mai a he poe hemahema loa ka hapanui, a pela pu me na alii koa he poe i maopopo ole ia lakou ke ano io maoli oia oihana. Ke hoomanao nei makou i ka wa i kai ai o ka hae Beritania ma Hawaii nei i ka 1843, ua ohi no na Pelekane i na Hawaii a ua hoohiki ia lakou i mau koa a hiki i ka hoihoi hou ia ana mai o ka hae Hawaii ua hookuu ia lakou e hoi no ke aupuni Moi o Hawaii. Ua ile no na kanaka Hawaii he mea nui ka hoohiki ana e lilo i koa a malalo hoi o ke kanawai koa e hookolokolo ia ai. Nolaila, e pono no i ke aupuni hou e noonoo pono i keia, a e nana i na kauaka hanau o ka aina mua, a e kapae i ka noonoo moowini ana he mea nana e hoopupu ka mea e ake ia nei i aupuni maikai a holomua. Maanei, aole e hiki ia makou ke ku wale a nana aku i ke umi ia ana o ka oihana hanohano o ke ao nei, ola ka oihana kou ma ke ano o ke koho ana ia o na aliikou. Ma na aupuni malamalama a pau ua hookohuia kekahi i aliikoa mamuli wale no o kona naauao a makaukau piha. E loaa he naauao kiekie mai na kuianui mai, a me ka makaukau ma ka hoonaauao ia ana ma ua oihana la. E loaa ka ike mea helu kiekie loa i na aliikoa o ka pukaa. E ike i na moolelo kaua, e ike i na Ike Kaua (Military Art) e ike i ka Chimica, Balistika, a pela aku, a me ka makaukau e lawelawe i ua oihana ia. Ma Europa he ehiku makahiki o na opio e aoia ai iloko o na kuianui a puka mai alaila loaa ke kulana Lutanela Elua. Me ka luhi a me ka hooikaika i ka naauao e loaa ai ke kulana aliikoa. Aka, ma Hawaii nei, ua loaa wale no ke haawi ia mai ina no aohe maopopo, aka, o ke kau ana o ka aahu me ka hookohu he aliilkoa iho ia la. Aka, ke olelo mai nei ka poe I ike ia oihana, aole no ia he aliikoa oiaio, oiai, i na o ka hookohu me ku aahu wale no ka mea e lilo ai i alii koa, alaila, ua hiki no ko lilo ke koko i hookohu ia a hoaahu ia aku i kaahi aahu aliikoa i aliikoa. Ua olelo mau ia o ke Au nui Moi i hala aku ia kei maa i hana pela. Aka me he ia ua oi loa aku ke Aupuni Kuikawa ma ka hoolilo ana no nei i kahi poe aohe no i maopopo ia lakou heaha ia ia mea he koa a me ka uhane o ia oihana, he poe aliikoa me na inoa nunui. No ko makou wahi kulana he Lutauela o na Pukaa, aole loa makou e ae e kuapo la no na Inoa Generula olohaka o Hawaii nei, oiai ua oi ke kaumaha me ke koikoi o ko makou ke kau nei o ka maka o na aliimoku manawa o ka hei ma ke kakou a wa. E ala e ke Aupuni e e hana kanaka makou ma na oiha nkamalii a io-io wale i mea wale ia E aku ka imua no ka pono

nui a akea o ka lehulehu, aole o ka pupu wale iho. Aole e lilo ke keko i Liona i kona aahu ana i ka ili-liona nolaila, mai hoohilahila wale ia oukou i ka hele ana me na inoa nunui me ka ike no aohe ike ia mea.