The Liberal, Volume I, Number 40, 28 January 1893 — UA HIKI MAI ANEI KA HOPENA O KE AUPUNI MOI? [ARTICLE]

UA HIKI MAI ANEI KA HOPENA O KE AUPUNI MOI?

I ko makou hoolohelohe ana i ka noonoo o na loea kalaimanao maluna o na kanawai lahui a me ko makou nana ana i na moolelo o na aupuni Moi i haule, na hiki no ia makou ke hoomaopopo pono i haina no ka ninau maluna he, aka, o ka haina a na loaa o keia kulanakakauhale ia makou e hoike e aku imua o ko makou poe heluhelu. Ua olelo ae na loea ike kanawai lahui ua hiki mai ka hopena o ke Aupuni Moi maluna o Hawaii, a o ke Aupuni Repubalika ma kona wahi - hoohui me Amerika Huipuia a kuokoa paha ma ke kulana Repubalika. Ua olelo ao na loea he mea oiaio ua waiho ka Moiwahine Liliuokalani i ke kalaunu malalo o kekahi olelo hoopoo; aka, he mea ole wale no keia, oiai aole i hana wale mai ka pualikoa Amerika, a aole loa no lakou e kaua mai ana i ke Aupuni Hawaii, he kue pihi ia i ke kanawai lahui. Ua lele na koa uika nei i ke ahiahi Poakahi mamuli o ka maopopo ana he Komile kekahi i kohoia, he 13 iaia, no ka hoala mai i kahi hana hookahuli aupuni. He mea oiaio aohe kaua kuloko o ka aina nei i kulike loa me ka manao io o ke Hawaii lahui, aka, o ka mea i ike mau ia ma ko kakou moolelo, ua lele mai no na koa o na manawa i ka la i kohoia ai o Kalakaua, pela no ma ke kaua a na Hawaii i ka 1889, Iulai 30, ua haawi ia ka poka me ke kuleana ole e ka manawa "Adamu" i ko uka nei poe. Ma keia he poo no no Hawaii nei kai ala anei ma ka Hale Aupuni i hoohemahemaia a kukala mai ia i ke Aupuni Ripubalika Kuikawa, a haawi pio aku la ke Aupuni Moi me kona manu hookulakupua a pau. Ke olelo hou mai nei no na loea, o ka rula pua o ke Aupuni o Amerika Huipuia, oia no ko lakou kakoo ana i ke Aupuni Repubalika ma ka ike mua ana mai, ina no aohe pololei o ke ano i hana ia ai a ko he kue ia aupuni i ke Aupuni Moi. Aka, e na makamaka o ka aina oiwi, ka poe i aloha i na 'Lii, ke aloha i ke Kuokoa mao o ka aina, ka poe hoi i makee loa ia Hawaii noao a pau; e akahele kakou a e noonoo maile no ke kali malie i ka mea kupono o hana ai no ka aina hanau no ka pono o ka nohona kuokoa a lanakila mau o ke kauaka, Hookahi wale no mea i maopopo Moi, a he Aupuni Repubalika Kuikawa e ku nei, a ola wale no ke aupuni e ku nei maluna o ke lepo o Hawaii nei. He mea oiaio aohe

ka hooponopono ana o ke aupuni hou, aka, a paio no makou e nana ia ka pono o 40,000 kanaka Hawaii, a e loaa he leo iloko a keia aupuni hou. O ka mea maopopo maoli, o ka hoohui aku ia Hawaii nei ia Amerika Huipuia ma ke ano panalaau no elima makahiki, alaila, hoolilo i inokuaina ka papahana a ke aupuni hou e hoao nei, Aka, o ka makou wale no, ina keia o ka hopena io o ke aupuni Moi, alaila, e ala like e na Hawaii a pau e lokahi ma ke noi ana i mokuaina, i loaa ai he Kalai Aupuni Kuokoa no keia aupuni. He mea oiao, he mea makamae loa ka nohana kuokoa o kahi aupuni nona iho, a oia no ka mea nui loa iloko o na puuwai aloha aina. Aka e na makamaka, e nana aku imua me ke akahele. He aupuni o Amerika Huipuia i keia kona kakoo mau i ka aoao nawaliwali e like me ia a kakou i ike ai ma Samoa. Nolaila, ua haule ke aupuni Moi i na Hawaii no, mamuli o ko lakou paakiki lalau a ike ole i ka rula o ka oihana a lakou e paa ana. Aole e hiki ke ahewa ia ka poe e. Ua kapaia mai makou i ke kipi, aka, aole nae makou e kumakaia i ke Alii ina o makou ma ka hoeuli. Aku, e lokahi kakou e nana aku imua a e kapae ko kakou kuee liilii i keia hora kupilikii o ka aina. He nui no na hoa'loha o Hawaii iloko o ka lahui Amerika a me na lahui e ae o ke ao nei.