Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 189, 20 Kekemapa 1893 — Ko Chas. R. Bishop Manao e Pili ana no ke Kulana o Hawaii nei. [ARTICLE]

Ko Chas. R. Bishop Manao e Pili ana no ke Kulana o Hawaii nei.

Ua hoopuka ae ka nupepa Bulletin o Kapalakiko i na manao malalo iho: Ke noho nei o Chas. E. Bishop ma ka hotele Occidental o keia kulanakauhale, a ua noho oia ma Hawaii no na makahiki lehulehu loa a oia hoi ke poo o ka hale hanako kahiko loa ma ke kulanakauhale o Honolulu. I Hawaii no oia i ka mahina o Aperila o keia mekahiki i ka wa a ke Komisina Blount i hele aku nei e nieniele no na mea malaila, aka, aole oia (Bishop) malaila i ka wa o ka hookahuli aupuni i hanaia ai, i ka mahina o lanuari i hala. fle home nani a maikai ko Bishop ma HonoluIn, a oīa kekahi o na kanaka palahalaha okainoa amena oihana kiekie iloko o na waie ku nei. I kona wa i ninauia aku ai no- kona manao e pili ana no ke kulana o na mokupuni, ua kamailio mai la o Bishop i kona manao imua o ka mea imi mea hou o ka nupepa Bulletin penei: “He mea paakiki loa ia’u ka hoike ana aku ia oe no na mea aole i ike maopopo ia i keia wa,” wahi ana. “Aole no hoi he mea ano nui-ke kamailio ae heaha aku ana la ka hopena o na mea e hanaia aku ana no na mokupuni. E hoi hou ana auei ka Moiwahine ma ke kalaunu,? eia nae, he mea paakiki loa ka hoi hou ae o ke aupuni alii ke ole e malamaia aku oia e ke aupuni o Amerika Huipuia nei. A e lilo no paha auanei i meaole ina no malalo o ka malama ana a ke aupuni o Amerika nei. A ina e like me na mea i haiia mai ia’u ke manao nei au ua ikaika maoli ka manao © na kanaka ma Honolulu i ke kue loa ana i kela manao e hoihoi hou ae i ka Moiwahine. Aka, ina aole oia i hana i kela hana o ka hookahuli i ke kumukanawai a me kona kipaku ana i ka Aha Kuhina a na kaaaka- i hilinai nui ai, ina eia no oia ke noho hoomalu nei i > • keia manawa.” “Pehea la, heaha la keaupuni kupono a maikai no na mo-

kupuni o Hawaii?” wahi a ka mea kakau nnpepa. “Ma ka nana akn i keia manawa o ka hana kupono e puka akn ai mailoko aku ona pilikia oka hoohui wale no me Amerika a e lilo hoi i Territory. 0 ka pilikia no na limaha.ua, oia wale no ka mea nana e kaohi nei i ka holomna o ka hoohuiaina. Aka, he lehulehu wale na pilikia e halawai mai ana-malalo o ua ano aupuni a pau e ku ana ma Hawaii, a oia wale no ka ninau e noonoo ai, heaha laka hana kupono e hana ai i pan ai ia mau pilikia. 0 ka mea wale no i makemake nni ia o ke kupaa a me ka poe knpono nana e hoomalu a hooiaio mai. 0ko makou makemake a me ka iini nui aole ma ka hana a kekahi poe e aku, aka, oka hiki mai o ka hopena maikai a me na lawelawe kupono ana. No keia kumu, ua hiki no ike aupuni ke ku me ka malama ole mai a ke aupuni o Ameiika.” Ua oi aku ka nui o na manao a me na poe i hui ma Honolulu e kue ikaika loa ana ika hoihoi hou ae ia Liliuokalani a i pakeia loa aku hoi ke kue ikaika ike aupuni alii. 0na poe wale no i hui e kokua i ke aupuni i keia wa, a e hoi hou ae i ka Moiwahine he poe kanaka Ēnelani kakaikahi wale no a me kekahi wahipoe uuku kue ia Amerika nei. 0 ko lakou manao e kue no peia a hiki i ka wa e piha pono ai na makahiki o Kaiulani, alaila, iha he mea hiki ke lawe ia mai a noonoo no kona pono. Aka, o ka hapanui o na poe ili keokeo, aohe i maopopo loa keia ninau hoohui. “0 ka manao hoohui aina, he kanalua ole ko’u he oi aku ka ikaika a me ka holomua i keia wa mamua o ka mahina o lanuari. Iwaena ona poe kanaka ponoi o ka aina, oia hoi na kanaka Hawaii, aia no he manao iwaena o kekahi o lakou ka manao aloha i ka Moiwahine me ke kuhihewa a hookohukohu wale iho no. Aka he haawina maa mau ia iwaena o lakou ka hoolohe wale aku no 1ka hana a ka poe kaukaualii elike me keia. He lehulehu wale kahaka Hawaii kahiko i kue loa i ka hoohuiaina.” “Aia ma na mokupuni like ole he nni no na poe i koho ma kela a me keia aoao iwaena o na kanaka Hawaii e like me ke ano o ke aupuni a lakou i makemake ai.” 0 ke ano o keia poe kanaka, he palahe wale, puniwale, hele wale iho no me ka lealea. Aohe wahi noonoo iki iloko o lakou no ka manawa e hiki mai ana, hookahi no a lakou mea nui oia manawa iho no a lakou e noho ana a pau ae la no, o ka pau no ia. Aole i pau.

E haawi ana ka Lnna nui o keia pepa i 10 keneta o ke kope no, na kope nalowale o ka napepa P uka. La. Kookoa me Ko Hawah Paeaika o keia makahikiy i manao ia e hama buke ke lawa pono mai, oia hoi na hela mai ka 1 mal a hiki ī ka 23 ame ka helu o Maraki 8. E wiki mai.