Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 187, 18 Kekemapa 1893 — NO KA NINAU O HAWAII. [ARTICLE]

NO KA NINAU O HAWAII.

He Palapala Hamama i ke Knhina GresTia.m na ke Komisina ipau Kale I. Kaaka. 1 ■ • __ Hokolulu, H. I. Novemaba 30,1898. I ka Mea Hanohono W. Q. Gresham. / . Euhina o ko naAinaE. * ,Wasinetona, D. C. Aloha: Mamuli o ka ae ana mai o ke aupuni i loaa mai ai ia’u ka hanohano o ka hookauwa ia ana ma ke ano he Komisina Euikawa i ke Aupuni o Amerika Huipuia, ua loaa ia’u ka hanohano e pane aku ia oe no kau elele palapala i ka Pe.residena i kākau iamakala 18 o Okatoba, nona na olelo e hoomaikeike ana aole e waiho hou la aku ana no ka noonoo ana o ka Ahaolelo ke Euikahi Hoohuiaina, a e kuhikuhi ana he pono e hoihoi ia kan mea e kapa nei “Ee Aupuni ku i ke Eanawai o Hawaii,” oia hoi ma kou manao ke Aupuni moi ma ke kino o ka Moiwahine i . pau o Liliuokalani. E kala mai oe ia’u i ka hoolilo ana i keia palapala i mea na ka iehulehu e *nana ai, a ke noi aku nei au ia oe e manao o ke kumu o kuu hana ana pela, no ka maopopo aole makemake o ka poe ma kou Eeena Oihana e wehewehe piha ia na mea a pau e loaa ai ia oe no ka mea e pili ana i keia ninau o Ha-waii.

Ua minamina au i kuu hoa | kaulaua ia Mr. Kakina, ka Luna Hoomalu o ke Komisina Kuikawa, i kona kaohi ia a hiki i keia wa mamuli o kona noho ana i Elele Kuhihano keia aupuni. ma kou aupuni, aole e hiki ke hoopuka i na olelo hoakaka akea. No keia mea, a no kuu noho ana no hoi ma Wasinetona, owau wale no ka elele no Hawaii e noho kino aua malaila mahope o kou hoouoho ia ana ma ka Oihana o ko na Aina E a hiki i ko Kakina lilo ana i Elele Kuhina, he kumu ia e noa ai ia ? u e kamailio aku, a nolaila, ua makankau au e pane aku ia oe no kekahi o na manao maloko o kau palapala. Aiā maloko o kau elele palapala i ka Peresidena he iwa-kalua-kumamahiku mau poomanao. E hapai ana au ma ia hoolala ana, i na olelo hoahewa a e hiki ana ia’u ke pane pakahi aku. Poomanao Ekahi. —Ke hoike mai nei oe malaila, ua hoololi koke ka Moiwahine ikona manao e kukala i kumukanawai hou, mamuli o ke kue o kona ■ mau Kuhina a me kekahi poe e ae, a ua hoolaha oia pela ma ke akea. Penei ka oiaio, aia mahope o ka hoopaapaa hahana iho loa ana me na Kuhina, ua hoolaha akea aku ka Moiwahine e hoopanee anaoiai ka hpoko ana. e kukala i kumukanawai hou no ka wa pokole. Ua olelo hopkamani ia ua makemake oia e hooko i kela hana no ke noi ana mai pela o kona poe kupa kanaka maoli. Ke hai mai nei kekahi poe oiaio ma kela wh iloko o ke Keena Kalāunu, ua kakali wale kela poe nonoi haahaa me ka lakou palapala nonoi i . heluhelu ole ia, a aneane pau kela auina la Poaono a hiki i ka manawa i hoakaka mai ai ka Moiwahine ua hoopanee ia, aole hoi oia i • heluhelu i kela kumukauawai hou i nalowale a ike ole ia ma ia hope mai. Ma na olelo ike oi loa o ka maikai i loaa mai. ua maopopo ma na huaolelo o kela kumukanawai hou, he pakaha maooli aku no ia i na pono kumukanawai o na ilikeokeo e noho ana ma Hawaii nei, ina he poe lakoui hanau la maenei mailoko mai o na makua i lianau maanei, e like me a’u, a i ole o ka poe i noho loihi maanei a kamaainaloa. Aole loa i kukala ia kona haalele loa i kela manao hana kumnkanawai hon<i hiki i, lia Poakahi, oia*boi he elua la maho- • . pe iho, o ka wa i hoomaopōpo ai kona poe hoakuka i ka nalu nui o ka inaiha ō ka lehulehu, e popoi ana i ka nohoālii, a na imi lakou epale aku ika ina- * * • a * ' ina uiuaoa o na kanaka. Aole anei he pono ia oe e nana a noonoo i na karaima kalai aupuni e ae o ka Moiwahine ma kela Poaono? Aole anei ma nahila loteri a me ka opiuma kekahi mau āno ‘

• ✓ ————— a—a— c»i | hoino ia oukou kekahi, aole ia ‘makou wale no? Aole anei kekahi ano kolohe ma ka nalowale ana o ka bila kakau inoa onS Pake"? 0 kekahi hapa o na olelo hoahewa a keia lahui iaia, oia no kela mau mea, a me ka hoopau iaana o kela aha Kuhina o Jones a me Wilcox. Ma ko’u aoao iho aole ehiki ia’u ke hoopoina, aole hoi ke kala aku i kela koho hooholo ana i ka hila lotari. Aia kekahi hoa o ka ahaolelo i hoohiki la e kue i kela hila, ua ona loa a hiki ole ke ea ae ke poo iluna i ka wa e paio ana, he lei pna ma kona a-i, me ka olelo ia na ka Moiwahine i kau i ka lei ma kona wa iae ai e kokua i kona manao ika loteri, mahope o kona hoopiha ana iaiai ka waī ona. Ua koho hikaka oia ma ka aoao hoopanee loa, na na hoa i hoopololei hou ae iaia, no ka mea ua hoohiki ia oia e koho ma ka.ae, aole nae i hiki ke hoomapopo na mea kau kānawai e hana ia ana. Āole e hiki i na hewa o heia Moiwahine ke~ hoopuehu ia maloko o ke ■poomanao hookahi.