Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 180, 5 December 1893 — PANE A KAKINA IA GRESHAM. [ARTICLE]

PANE A KAKINA IA GRESHAM.

PALE IA KA HOIKE HOINO A BLOHNT MEKE OOLEA. Wasxnetona, Nov. 23.—Ua hoopuka ae o L. A. Kakina, ko Hawaii Elele Kuhina i keia ahiahl, i kekahi palapala pane moakaka, penei ke ano nui: Mahope o ko KaKina hoole ana, aohe wahi hoike pili aupnni iki i ke KeenaOihanaEleleKahina Hawaii maWasinetonano koBIount hoopuka ana i kana hoike, a ua hoopuka hoī i kekahi olelo ma kekahi hapa o kela hoike i hoopuka ia he mau olelo hoino mai iaia a me kona poe hoa maloko o ke Aupuni Kuikawa, he poe hemahema ma ka olelo oiaīo, ma ka hooko i na olelopaa, ma ke ano hookanaka, a ua hoopiī maī no hoi la lakou no ke apuka a me ka epa wale. Ua kuhikuhi mua mai o Kak-ina i ko Bīount ano e ma ka hoopilipili anaikanahoike. Ua hoīkemai o Blount, o Kakina he poo alakai oīa 'maka hookaholi Uupnui ana, aole nae i ninaninau ikl mai īaia no kela hana, aole hoī ī haawī mai iaīa i kekahi manawa e haku ai 1 hoike e plii ana ī kela mea. Pela no hoi kana hana i ka poe alakai e ae i hapai pu ma keīa hookahulī anpunl. O na olelo ike a Blount, he mau palapala hoohiki ia lakou i hoomakaukau īa, a he mau haīna e pane ana i na ninau alakai a BIount 1 ninau aku aīma na kamakamailio malu ana. Aole hoi I haawī īki la na nīnan hoohuahualau ana, pale ana a me ka wehewehe ana. Mahope o ko Kakīna hoike manao mahalo no ke ano o *Wandenberg, ua hai mai oia, he hikī iaīa ke lawe mai ī na holke maopopo loa, aole i kokua iki mai na koa moku Amerika ī ka hookahuli ia Līlīuokalani, aole hoi e okoa ana ka hopena o ia hookahuli ana īna paha aohe koa moku malaila, a uakaawaīeloalahe tausani mīle mai Honolulu aku. Alaila, hoike’ mai ia o Kakina i keia mau kumu, penei: 1. Aole i Imi Iki ke komite e huna ī ka lakou mau hana i manao a i imi ai i lohe ole ke aupuni.| 2. O ka Aha Kuhina a me ka poe kokua mahope o fca Moiwahine, ua pau i ka pilihua, helelei loa, a ua hoohuoi aku kekahi i kekahi, a ua nele loa maoli i ka mea nana e alakai. 3- 0 ke Komite Malama Maluhia a me ka poe kokua mahope o lakou ua lokahī ka manao, ua lako loa lakou ī ka pualikaua e hooko al i fca manao, ua ike maopopo lea lakou i ka hana i manao ia, ua hele lakou īmua e hooko 1 kela hana me ka noonoo naauao, akahele, ka hoomakaulii a me ka manao paa. Ua ae like mal na mea a pau loa, aohe mea hoole, na ka Moiwahine i hookumu mua i ka Hookahuli aupuni ma ke awakea Poaono, ma kona hoao ana e kukala i kumukanawai hou. Ua hapai koke ia īa manawa ka hoomakaukau ana e kue aku iala ma ke aao kaua. A o na pualikoa Amerika, ua hoolele ia i uka ma ka hora 5 o ke ahlahi Poakahi, lanuari 16. 1 mea e kokua ai i kela olelo kumu mua, ua hoike mal o Kakiua nana no i hoakaka ponoi aku ia Peterson laua o Colburn i ka manao paa o ke Komiie Malama Maluhia e

hoopau i ha Moiwahine, ma ka hora 6 kakahiaka nui o ka la 15 o lanuari. Alaila, ua hoike aku o Kakina i na hana e ukali mai ana, me ke kuhikuhi liilii i kana mau hana ponoi a me ke kamailio ana me ka Ilamuku a me kekahl poe e ae. I mea e kokua ai i ka elua o na manao kakulu, ua wehewehe o Kakina i ka moolelo o ka mokuahana ana maloko o ka Aha Kuhina o ka Moiwahine, he ekolu la mamua Iho o ka hookahuli ia ana. Ua hoike mai ī ke ano nui o kona ike ana a me kona kamailio ana me na lala 0 ia aha. Penei hoi kekahi olelo: Ua hoike mai o John Colbnrn, aia ma kekahl halawai malu o ko lakou aoao ma ka po Poalima, ua oleio mai kekahi lala o ka Aha Hooko, o Kalanua (Kaluna paha) ka inoa, ina e hiki iaia ke kukulu paa 1 ke Kumukanawai hou, alaila he hauoli kona i ka make, ina e make mua na haole elima iaia. Ua wela loa ka inaīna o ka Moiwahīne ī kona Aha Kuhina no ko lakoa hoole ana I ke kukala Kumukanawai hou, a ua hoahewa ino aku ia lakou ma ke akea no ia mea, I ko ka Molwahlne wa i haiolelo mai ai ua haule pu kona manao e kukala aku ī ke Kumukanawai hou, ua haiolelo mai kekahī aaau lala elua o ka mana hooko, he mau anee alli laua, īmua 0 ke anaina kanaka, O kekahi o laua ma na anuu o ka nohoalii kahi 1 ku ai, a o kekahī ma na anuu lanai mawāho. Ua hoahewa aku laua i ka Aha Kuhina be kumakaīa, a ua olelo hoi he makemake laua e hookahe koko. O kekahi o laua ua hoahewa ino loa aku i ka Moiwahine. īloko o ka manawa okoa mawaena o ke awakea Poaono, la 14, a hiki i ka auina la Poalua, la 17, ka wa i kukala ia ai fce Aupuni Kuikawa, ua nele loa ka Aha Kuhina o ka Moiwahine i ka papa hana e lawelawe ai, a o ka holo wale iho no i o a ianei a puni ke kulanakauhale e ninaninau aī i na elele 0 na aina e a me nahaole kamaaina, e ui ana heaha la ka mea pono e hana ai, e noi hoomano ana i ke Kuhina Ameiika e kokua mai me na pnalikoa Atnerika e kue aku i ke Komite Malama Maluhia, a ua koi aku no hoi lakou i ka Moiwahine a loaa mai ke kuahaua e hoole loa ana aole e hoao hou e hoopau i kekahi kumukanawai, a lakou x awiwi nui ai e pa’i i kela kuahaua akea a hoolaha akea ma na alanui, e hoao ana e hoomaalill I ka īnalna o na mākaainana a e hoopau wale i ka halawai makaainana nui i kahea la. Ma ke kokua ana i ka ekelu o na kumu, ua wehewehe o Kakina i ka moolelo o na hana o ka hookahuli aupuni ol887 a me 1889. Uamakau loa ka Moi i na haole, a na ae wale mai i ko lakou mau manao a pau i koi ai. Ma ka elua o na wa hookahuli aupuni, ua kaua maoli aku na haole i ka poe kipi. Pau ka hapalua hora, hee loa na kipi, 7 make, 12 i eha. Aole i eha kekahi o ka poe kokua i ke aupunī. He mea mau ka lanakila wale o na haole īkaika. Nolaila, he lapuwale ka olelo ae aohe mana a ikaika o ke Aupuai Kuikawa i kinohi, a aole hoi he mea hiki i ka poe i hui e hoolala i keia aupunike lanakila maluna o 3 kekahi hookahull aupunl ma Hawaii. Aohe pono ia’u maanei e wehewehe Hilli i ka paio hahana ana mawaena o ka Moiwahine a me ] ka Ahaolelo Kau Kanawai no na malama ehiku mamua iho o Ianuari, , aole hoi e hoike aku i ka inaina wela loa o na makaalnana no ka hui pu o ka Moiwahine ma ke akea me i na poai o ka poe opiuma a me ka loteri, Ua hehi wale ia na pono kalaiaina o na kanaka, a ua hoopuiwa ia ko iakou mau noonoo pono. Hoo- I kahi wale no hana i koe o ka hoao e

<>■—a——— ■ hoopau ī ke kumokanawai, a-e hoonele ī na haole a paa i ka pono koho balota, alaila ua heie ke kue a lilo 1 mana ikaika e hikī ole aī ke pale ia. I pane no kela olelo hoohenehene he poe malihini na kanaka ma kela hana hookahuli aupuni, hepono īa J u e olelo aka he mana koho ko kela poe, a e hoopau ana kela kumukanawai hou i kela pono. 0 kekahi hapa o na haole ua hanau ma kela aīna, a o ka hapa nui i koe ua noho loihī malmlaa lilo kela wahi i home no lakou, a he mau waiwai hol ko lakou malaila. Na kela poe haole i hooulu na pomaikal o kela aina ma na hana aupuni, ma ke kalepa ana, ma ka mahiai ana, a ma ka malama ana ika waiwai. Na lakou no hoi i hooliio la Hawaii i aupuni malamalama. 0 ia ano hookahi no lakou me ka poe kolkoi i keia wa o na huina kanaka holomua loa ma Amerīka Huipuia. Aole he ano malihīnl lakou ia Hawaii, ; he poe no i komo loa maloko ona pono a pau o kela aupunī.