Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 178, 30 November 1893 — (Mai ka Aoao Ekahi Mai.) [ARTICLE]

(Mai ka Aoao Ekahi Mai.)

Ua maikai no ke hookipa ia lakou a pau ma ka hale elele , kuhina a me na keena kanikela, o ka haki loa ka hewa. He nui no ka poe i hookipa ia ma kela mau wahi, he kaawale loa mai ka Halealii a me ka hale aupuni. 0 ka hookipa ia ana o na koa o Bosetona ma Anona Hall, e ua like noia me ko ke Kuhina Gresham kaawale loa mai kela hana mai, pela nō ke kaawale o ko ke Komite Malama Maluhia a rae ka poe kokua i ke Aupuni Kuikawa. Ke hookumu nei o Kuhina Gresham i ka manao na ka poe kokua i ka hoohuiaina i hana i ka hookahuli aupuni, a o ke Aupuni Kuikawa, ua ku wale no ia maluna o ka pepa, aohe ona kahua paa maoli i ka manawa a ke Kuhina Amenka i ike aku ai. Na Liliuokalani ponoi i hookumu i ka hookahuli aupuni, ma kona hoao ana e paopao i ke kumukanawai ma na ano hana e hookahuli wale ai. Mai ka auina la Poaono mai, lanu-' ari 14, aohe aupuni ma Honolulu koe wale no ke kulana lokahi a me ka pihoihoi ole o na makaainana i akoakoa maloko o kekahi halawai makaainana nui malanuari 16, a hoo-. hana aku hoi i ko lakou mau hoao ana e loaa ka malama kanawai a me ka maluhia ma ke kukulu ana i ke Aupuni Kuikawa ma ka la 17, a i ike koke ia mai ke Aupnni Kuikawa e na Elele aupuni o ko na aina e a pau i kamaaina pono i na kumu i kukulu ia ai. He kanalima mau hora mahope iho o ko Liliuokalani a me kana mau punahele hoohiolo ana i kona nohoalii ma ka hana kipi puhili wale, hoolele ia na kanaka o ka Bosetona iuka o ka aina. Ma na hora pilihua mamua iho o kona haule ana a mahope aku no hoi, ua hamama ka puka o ka Hale Elele Kuhina Amerika no ke komo like ana mai o kona poe elele a me na elele o ke Aupuni Kuikawa. Ua pane mau aku au i na ninau kupono a pau, aole e hiki i na koa moku Amerika ke kokua i kela a me keia aoao, aka e ike ia aku ana ke aupuni i ikeia ke ku maoli ma ka mang,, I kuu wa i ike aku ai, aneane pau na hora ahiahi o ka la 17, ua lilo holookoa o ke Aupuni Kuikawa ka haku o ke kahua a ua lanakila piha maluna o ke kulauakauhale a me na waihona Aupuni, a o ka hale oihana hoomalu ua hoopuni ia a ua kaa malalo o ka umii ana o ke Aupuni Kuikawa. He wahi hale uuku kela a malaila i pee ai ka Ilamuku, ka ipo a ka Moiwahine i haule, oia a me kona poe hoa i piha i ka hopohopo a me ka nawaliwali, a he mau hora uuku wale no koe a haawi pio mai ia lakou no ka pilikia i ka pololi. Ua maopopo i ke aupuni Kuikawa kona ikaika e hoopio koke aku ai i kela hale o na makai, aka, aole nae lakou i makemake e lawe i ke ola o kekahi mea maloko. Ua manao la naee aho ke ae ia lakou e haawi pio wale mai ia lakou iho. ♦

Ina ua manao ka poe kokua l mahope o ka Moiwahine e kue i mai i ka hoolala aua a ke Au- ■ puni hou, hookahi wale no ma- ■ nawa e hiki ai, oia ma ka la Sabati lanuari 15 a me ka Po- . akahi, la 16, oiai na makaaina- , na e akoakoa ana ma ko lakou . halawai makaainana nui e wae 1 ana i na komite Malama Maluhia, a e hoomakaukau ana e ' kukulu i aupuni, i like ka na- , lonalo ole o ka lakou hana e like me na halawai akea ma kekahi kalanakauhale Amerika. Aole loa lakou i ae e hopu a e keakea paha i na makaai- , nana e eueu ana. Hoolalelale lokahi ana kela a he hiki ole hoi ke pale ia, oia poe kanaka mua no me ka heluna mahuahua loa e komo mau mai ana ka poe nana i kaili ae i ka mana lima ikaika o Kalakaua i ka mnka,hit-i 1887, a i kui palu i ke kipi a , Wilikoki ma ka 1889. TJa akoakoa lakou ma fca Hale Paikau ma Manamana me na pu raifela ma na lima, a i hoomahuahua ia mai me na pu raifela hou aku i lawe la ma ke akea maluna o kekahi kaa, mai kekahi hale kuai pu mai e ekolu wale no kanaka e malama ana. 0 ke aupuni wale no e ku ana ia wa, a he ikaika hoi kona e noho mana ai ma ia mau pilikia, oia no ke Aupuni Kuikawa. Ina e hoole ana kekahi meaika oiaio o keia olelo, aohe ona kumu e ae no ia hoole ana, koe wale no na olelo hoohiki wahahee, na mea hiki ke loaa ma na haneri oia mau olelo hoohiki ma na alanui o Honolulu ma ka $2 ke kumukuai pakahi o lakou. Ua hoao ia e hoahewa mai i kuu ike ana i ke Aupuni Kuikawa ma ka hoopaapaa ana ma ka hora hea la o ka wati kuu haawi ana i ka palapala ike aku i ke aupuni hou. Aole ia he kumu ano nui, no ka mea ua hele a lilo i mea ole na kue i ke kukulu ia ana o ke

i . aupuni hou he elua la mamua iho. Ho na hora he 24 mamua iho o kuu ike ana aku hookahi wale no aupuni Hawaii e noho mana maoli ana, oia no ke Komite Malama Maluhia a me ke Aupuni Kuikawa. He mau la mamua iho ka hele ana oke Aupuni Moi a helelei loa aohe wahi mana iki i koe. Pela no hoi na imihala paewaewa a pau ia Kapena Wiltse a me a’u i opa pu ia ai a helelei e like me ka laumakani ea lahilahi, a o ke kaiaima hoi oka hoao ana e kuipalu ika poe kokua ike Aupuni Kuikawa, e lilo ana i mea moakaka lea e hilahila ai o Amerika,