Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 167, 13 Nowemapa 1893 — NA LETA [ARTICLE]

NA LETA

[Aole o makou makemake e lawe 1 ke koikoi 0 ua hala no na maaao i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou poe mea kakan.1 Ma ka~bi e Tiafri ana, Iie Aki ko lalo. E Mb. LUNAHOOPOXOPOXO| AloUa oe: He mea hauoli nui no’u ka hoike ana aku rae ka oiaio imua o ka lehulehu i kekahi mau mea e hana mau ia nei, a e ike ia nei hoi i keia mau la ma ke Kahua Ma’i Lepera nei, a 1 oi aku kona hohono i ko ka uahi okooko o kekahi imu ahi enaena loa, a i hiki ole hoi i kekahl mea he uhane kona ke kinal iho a pio, oia keia me ke aloha nui malalo iho. Eia ke hoolako mau ia mai nei ke Kahua Ma’i Lepera nei me ka pipi inoino o ke ano maikai ole loa, a i kupono ole no hoi no ke kuai ia ma kekahi hale kuai pipi a puni kela

Paeaina, a he nui loa ka hoohala- ! hala o na ma’I no keia plpi inoino, i aole he hoolohe maī o ka lunahoo- ; ponopono, aole no hoi he mea i hana ] ia no ke pale ana aku i keia mea īno : e hanai la nei i na ma 5 I lepera. ! 0 ka mea wale no i ike ia, no ka : aina hanaī holoholona o R. W. Meyer keia pipl, ka Agena o ka Papa Ola ' ma Molokai nei, a o ka lunahooponopono o ke Kahua Ma’i, he ma’i lepera panahele loa oia ia Mr, R. W. Meyer, a ke hoopaa ia nei maloko o na olelo hoakaka o na hoike pule a pau i ka Papa Ola, he pipi o ke ano maikai (Gocd Conditlon)i mea e uku mai ai ka Papa Ola ia R. W. Meyer I ke dala e like me ka aelike, me ka maopopo ole i ka Papa Ola he pipi inoino ka ka mea e hoolako ia nei i ke Kahua Ma’i ; Lepera nei. Xo fca ninau ana ae i ke kalohe i ke dala o ke aupunl,,aoIe a makou mea e ae e olelo ai, o keia ano hana v;ale no. X7a Uke loa keia me ka aīhue.ana i ke dalaoka lehulehu, a ua ku maoli no I ke apuka a me ka Imi loaa ma ka hoopunipum, ke kakau ana ma kahi o ke ino he maikaī, i mea e loaa mai ai ke dala, a i oi ioa aku hoi i ke kakauinoa mau o ka luna nui e apono ana i keia, a eia ka • oia ke kumu o kona punahele ia Mr. ■ R. W. Meyer. Ke haohao mau nei makou i ke kumu o ka loaa ole maī a nui o ke kamano ke nonoi aku i ka luna haa- ■ wl pipi, e lohe mau ia ana ka leo o i ka luna e hoole mau mai ana, aole • kamanol aole kamanoī! a pela aku. i A e olelo maoli mai ana no na pau ■ loa, a eīa ka mea apiki loa, ina e l pau loa ana keia pipi inoīno i ka i lawe ia e na ma’l a koe kekahi poe ; kakaikahī elima a eono paha, aole ' pipi paakai e loaa, e ike aku ana no l oe i keīa poe e hoi ae ana me na ka- • mano, a pehea la hoi i kamano mai la ua hale haawi pipi nei. > He wahi mea kupanaha maoli no - keia, a he ku maoli no i ke kalohe, ; aua hoomaopopo maoli aku no hoi | na mea a pau, he mau hana onou a . puaa maoli no keīa i mea e pau ai o s ka pipl wiwi olala hauna a R. W. Meyer. E waiho aku ana makou i kela mau mea a pau imua o Mr. C. B. ReynoIds, ina he oiaio na lohe e ia nei e holo mai ana oia no Molokai nei i kela pule ae, ke lawe ia mai na ma ? i lepera e paa maī la i Kalīhi. He keu keia a ka w'a oi loa aku o na hana lapuwale e hana īa noi ma ; ke Kahua Ma 7 i neī malaīo o keia ; luna nui punahele la R. W. Meyer. ; Ua hookohu ia he makai aupunī « inu rama oia o C. Kopena, a ke ona i mau mai nei no. Ke hoopaa wale la nei kekahi poe ! ma’i iloko o ka hale paahao me ka ] palapala hopu ole, a hookuu wale i aku no me ka bela ole ia, aole no < hoi i hookolokolo ia imua o ka luna- ] kanawai a hookuu ia, a i ole, hoo- 1 paiia ia hoi a uku, he keu ke kupanaha o keia mau hana, a ua nonoī ] aku la kekahi o keia mea i hoopaa i wale ia i kekahi loio haole ma Ho- < nolulu no ka hoopii ana i ke aupuni 1 < no ke peho o keia hana wale ia ana i pela. , i Aoia no hoi ke kumu o ko makou nonol ana aku i ka Peresidena o ka s Papa Ola Hon. W. O. Smith, a e 1 hoonoho hou mai i luna hoopono- i pono hou no ke Kahua Ma : I Lepera a nei, no ko makou ike i ko keia luna l nui naaupo maoll ma na mea a pau, a o hana wale mai hoi i ua hana naaapo e like ae la me keia a lilo i mea poino no ka lehulehu a me ke r aupuni. I Eia no hoi oia ke hoopii nei i ka h poe kokua komohewa maluna o ua r aina o ka Papa Ola me ka palapala I ae ole mai ka Peresidena mai o ka e

Papa Ola, a eia ka mea apiki loa, aole loa ona hoopii Iki ina kokua punahele lala, a i ahewaaaomua ia aku no hoi eka lunakanawai, aole e hele hou maluna ona aina o ka Papa Ola, eia nae, ke hele nei no, ke hui aku nei hui mai, kohu kokua iae ia, pehea la ko ka Papa Ola manao i keia ano hana kapakahī. He minamina makou ika lilo o ka Papa Ola i mea na makou e hoohalahala a e kue aī mamuli o na hana kaulike ole a keia luna lolo o ka Papa Ola ma Molokai nei, ahe mea pono i ko aupuni e nana a hoonoho mai i mea kupono uo keia hana nui. He mau pule loihi ae nei i hala, ua pau I ba hoopiha la o ke Kakau* olelo oka Papa Ola na buke bila alualu ona ma r i, ao ke kakaaīnoa wale iho no koe oka Luna nui a hooana aku ia R. W. Meyer, no ke kanikuni ana mai i kona inoa a haawi mai ina ma 5 i, eia nae, aole loa he kakau iki o keia Luna nui i kona inoa a pau keia mau bila, a hihi mai I keia la ekahi, a he malama aoi ka haule loa I hope mai ka wa maa mau mai i ka haawiia, aole no he mea i maopopo no ka haawiia o ka bila alualu a me ka ole. Ma ka Poakolu neī, ua hoemi ia mai la ka uku hana o kekahi poe hana mau malalo o ka Papa Ola, a ua hoopau loa ia mai kekahi poe. O ka mea lapuwale loa nae ma keia hana ana, ola ka hoopau ia ana o Charles Kahalehili, he kanaka ike ma na ano hana a pau, a o William Nortley nae, oia iho la ke aua ia, 0ka poe nui hoi oka hana, ola ke hoemi ia, a o laua ala nae a me ka poe pili ia laua e noho palaualelo hana ole ana, aole he hoemi iho, ma ko hai nae e hoopoino wale ai, a o keia iho la paha ke kupono a Mr. Wm. NortIey i hoolaha painau mau ai ma ka inoa kapakapa, kohu ole o W. K. Kapalapala, he keu no paha ka hu oka aka, kai no na ka lehulehu e pai a mahalo aku ia olua, eia ka na olua iuna iho no olua e mahalo, heaha iho la ke kohu. Eia no hoi kekahl, he minamina makou i ko ka Hope Makai Nui A. R. Hitchcobk hele pu ole mai ianei me ka lunakanawal 1). Kaīauokalani e hookolokolo i na hihia. Ina e hele mai ka lunakanawai, oia wale no, a nana hookahi wale no ehanaina hana nuia pau a ka Makai Nui, a e lawe like ana ina hana elua no ka pono o ke uupuni, a oka Lnna Makai a Luna Nui hoi maauei, : *oa e kokua ia A, R. Hileheeek um ka aoao aupuni. He hawawa īiaaleīe loa, a pehea la ko ka Aha Kiekie manao i ke kupono oka hana ia o kela mau hana like ole elua e ka mea hookahi, no makou iho e pono no i kela Makai Nuī A. R. Hitchccck e hele mai ianei e hana ponoi ai i kana hana, no ka mea, he mau mana ku kaawale keia e ku nei, ba Mana Hooko, ka Mana Kaukanawai amo ka Mana Hookolokolo. He manaolana ko makou, ina he pololei ko na luna aupuni makemake o ke Aupuni Kuikawa, alaila, 0ba wa pono waie no keia no ka o-u ana ae i keia ino nui, no ka mea, ua loihi ka hana ia ana o keīa hana kalohe i ke dalao ka lehulehu. 0 keīa mau mea a pau I hoike īa ae la maluna, oia na mea oiaio loa e hana la nei maanei, a ina e pane ia mal ana ena luna aupuni a ano o ae paha, maluna ponol o : u ke koikoi o na manao maluna ae. JXO. A. ]KA3IA>'U. Kalaupapa,Molokai, Nov. 3, 1893. [Mahope o ka paa ana o keia manao 1 ka hoonohoia, uaniaau makou 1 kekahi poe eaeno na mea e hoohalahala ia nei e oe, aua hoikeia mai, he enemi kahīko oe no ka Luna Nui e hoolahaia nei. Ina pela, e pono oe e hooki. L. H.]