Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 158, 26 ʻOkakopa 1893 — NA LETA [ARTICLE]

NA LETA

fAole o m&koa ma£emate e lawe i lie fcoikoi onahala nona manao i hoopuhaia malalo o keia poo e ko makoa poe mea kakau.1 Ka Ninau Hoolmi Aina; Helu 1. E KE KUOKOA E, Aloha oe: E ae mai ia J a i kekahi wahi kaawale o kou mau kolamn, e kamailio aku ma kekahi mau mea e pili ana i ka ninau Hoohui Aina. Hemea oīaio, ina e ninau iaka manao o na kanaka Hawaii maoli a me na hapa Hawaii iloko o ka aīna mai o a o, ke ae nei au, aneano o ka eiwa-hapaumi o lakou aia ma ka aoao kue i ka hoohui ia Hawaii me AmerikaHuipuia,* aka, no J u iho, he Liawaii ma ke koko a ma ka hanau' aua, ke olelo nel au; okameaoi loa aku o ka pono no na kanaka Hawaii -a me na lahul e ae iloko o ka aina, oia no e apono ia ka hoohui ia Hawaii me Amerika Huipuia. IJa akaka loa me ke kanalua ole, o ka oihana mahiko, oia ka oihana nui iloko o ka ainaj a na ia oihana e haawi nei ke ola i ka poe e lawelawe nei i na oihana-e ae, aka, ke olelo nei au, olai kakou e ka ana e like me ia i keia wa, he kulana akaka ole ko ka oihana mahiko, no ka mea, mamuli o ke Kuikahi Panailike i hanaia mawaena o Amerika Huipuia a me Hawaii nei i ka M. H. 1876, a I hooloihi hou la ma ka la 9 o Novemaba, 1887 no ehiku * makahikl, e pau ana ia ma ka la 9

o Novemaba 1894, me hookahi makahikl hoa aka, iwae hoolaha aka aī kela a me keīa aoaoi kona manao hoopau i ka noho ana malalo o ua Kuikahi Panailike la. Ina paha ma ka la 9 o Novemaba 1894, ehoopau mai ana ka Pcresidena o Amerika Huipuia i kela Kulkahi Panailike, alaila, e pau maoli ana ua Kuikahi Panailike la ma ka la 9 o Novemaba 1895; alaila, ina e olelo hou kakou, e hooholoia ana ka. Hoololi a na Hemokalaka e manao nei e hooioli i kela BIla KLanawai a Makinele, ola hoi e kau la i hookahl keneta dute maluna o na paona kopaa a pau e hookomoia aku ana īloko o Amenka, alaila, ina o ke kumukuai o ke kopaa ia ~wa he ekolu kenela o ke paona, alaila, ua akaka loa me ke kanalua ole, aohe mahlko e hikl ke ola ma Hawaii nei, alaila 9 # heaha ka hopena, aole anei e hoī hou ana kakon e humu ī ka malo. Ina ua ane pīlikla namahikoī keia wa, oiai, aole e uku ana i kela dute o hookahi keneta o ke paona; oia hoi he iwakalua dala o ke tona hookahi, alaila, aole anei e oi loa aku ka poino īna e kan īa maī ana ka auhau dute i iwakalua dala maluna o ke tona hookahl? Ke olelo nei au o ka mea e hoole mai ann, ho hoole kela mamuli o ke kuhihewa māoll. Maiia paha, o ole!o mai ka poe Pili Alii a kue hoi i -ka hoohui aina, ina he mea hoopoīno ole i na mahiko ka: Hoohui Aina, alaila, pehea hoi o Claus Spreckels, he ona mahlko nai m'a Hawaii nel, e kue nei i ka-Hoohui Aina? He niuau maikai- no kela, a he mea pono e hoakakaia kekahi mau kumu e hiki al e hoopau ia kekahi mau kuhihewa. " - O Claus Spreckels, oia no ka ona« o ka Hale Hoomaemae Kopaa ma L Kaleponi, a o na kopaa ma Hawaii l nei, ua pau loa ia Spreckels ka eiwa ► hapaumi ola mau kopaa, a nana e • hoomaemae nei a kuai hou aku; a o ' kona puka ma ia hana ana aia ma ' kahi o $2,500,000 a ka 86,500,000 I , ka makahiki hookahi, me ka nana • ole i kona puka mailoko mai o kona mau mahiko; aka, ina e hoohui īa ana o Hawaii nei me Amerika Huipuia, alaila, e pau ana kela puka mai iaia ae; oiai, ina pela, alaīla e hlki ana i na mahiko ma Hawaii nei ke hoomaemae i na kopaa ma Hawaii nei, a hoouna aku e kuai ia ma na Makeke o Amerika, alaila e'nele ana o Spreekels i kela mau miliona .dala puka i ka makahiki hookahi; a oia kumu wale no, ua akaka, he kumu maikai a kupono ko Spreckels kue ana 1 ka Hoohui Aina no kona pono ponoi, a aole no ka pono o na kanaka Hawaii a me ka poe e ae iloko o ka alna. L Malia paha o pane mai ka poo piīi aliī, ina e hoohui alna, alaila e lilo ana na mahiko i mau kula hanai i holoholona e like me ka SprockeIs e olelo nei, mamuli o ka pīi loa o ka uku o na paahana; he mea inake- ’ hewa kela mau olelo, oiai, ua haawi ia ia mea ma Amerika Huipuia, oia . hoi, mamua aku o ke kaua hulīamahī ma Amerika Hulpuia, o mahi ia ana ke ko ma Louisīana e na ( kauwa kuapaa; a, mahope o ka : hookuu akea ia ana o na nika kaapaa, ua ike ia, ua oi aku ka helomua o na mahiko ma Loo!sīaua mamua o ka wa e hanaia ana e na j nika kauwa kuapaa. Ina paha mamuli o ka hoohul ana . ia Hawaū me Amerika Huipuia, he • ; kumu ia epīi iki ae ai ka uku o na L paahana ma Hawaii nei, alaila, e > lilo anei ia I kumu na kakou e kue [ ai i ka Hoohui Aina? Ke manao nei au me ke kanaiua L ole; o ka pii ae o ka uku o na paaL hana oia kekahi o na kumu kokua loa i ka lahul kanaka a me ke ano o ko lakou noho ana, aole anei he

mea hoohauoli i na poola o keia kulanakauhale a me na paahana a paa ke hoomahuahua hoa ia ae ko lakou mau uku i Iwakalua-kumama-lima pakeueta hou ae mamua o ko keiawa? Ke hai nei au, e hauoli loa ana lakou ia mea, aka, aole lakou ī ike ī ka hopena oiaīo oia mea, oia ke kumu e kuo nel ka hapanui o na kanaka Hawaii i ka ninau Hoohui Aina, aka, Ina i maopopo pono i na kanaka Hawali paahana, □a hopena e hiki maiana ke hoohui la o Hawaii me Amerika Huipuia, alaila, aole au i kanalua i ka olelo aku, e pau ana ka elwa-hapaumī o na kanaka Hawaii i ke kokua i ka hooholo ana i ka manao e kokua I ka Hoohui Aina. [A uwila hou aku.]