Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 55, 26 ʻApelila 1893 — KA PALAPALA A HON. L. A. KAKINA. [ARTICLE]

KA PALAPALA A HON. L. A. KAKINA.

Palapala Pilia mai mua a Hope EaUea anaEnemli Hoololi ano e ai —E Manao ana Palia e Nalowale iho ana« 0 ka ninaa no’a a me kekahi poe e aka e noonoo ai, ka poe hoi e manao ana e hoomaa aku ī ko lakoa laakaha ana ma Hawaii, oia keia: heahalaka mea hou aku e hoea mai ana? Ina e hoopapu ana ka poe alakai o na Hawaii ī hope me ke ano awahna maī na nlho a me na maluu me ke kne ī ka hoohuiaina, he oiaio paha e lilo ana no ia i knmu e hooholo koke ole ia ai o ke kuikahi hoohaīaina ī keīa wa. He knmu wale no nae la e hookaulua īa al, aka nae, aole no ia he kumu e keakea aī ī ka holo anao kahoohaiaina mahope akn. He kumu no hoi ia e ulu mai ai o na manao ino me na manao kuee ma ke ano o na lahni, a oia hol kekahi mea kupono loa a kakou e kīnai loa ai maīloko mai o na mea e aku a pau. Oiai, e like hoi me ka’u i olelo ae nei, o ka haa waīe no e loaa mai ana maī ke kue ana aku i ka hoohuīaīna oia no ka hoololoiahili, Oia hoi ka olelo ana ae, he hoomau loa ana aku ia o ke aupnnī knikawa Iloko o ka noho mana ana. Ua hoomaopopo aku o Amenka Huīpnīa īaia ma ke ano he aupuni, a e hoomau aka ana i ka nana ana iaia ma ia ano a hiki i ka manawa e loaa ai o kekahi mau kumn akaka lea e aku mamuli o kekahi aelike oluolu. Ina, mamoli o ke kue a na kanaka Hawaii e haule ai ka hoohuiaina, alaila, he mana hoomaīu ka hopena e loaa mai ana. E like hoi me ka’u I olelo mua ai, aole keīa he hoomalu o ke aupunī Hawaii nnalalo o ka mana Moi, aka, he hoomau ana aku ia o 1 ke aupuni e ku nei malalo o ka malama ana mai a Amerlka Huipuia. Iloko o kekahi o keia mau mea, o ka hookaulua ana, a i ole, o ka mana hoomalu paha, he hooloihl wale aku no ia i ka hopena e loaa mai ana no keīa mana aupunl o ka poe waiwai e ku nei i keia wa, he mea hoi nu a rae ka poe me a’u © ku nei a me ke aupunī kuīkawa i i makemake ole loa ni; O, ke ano oīa | he aupani mamuli o ka ikaika, me

na hana ohumu kipi mau e kue ana j, iaia me ke kalanalana mau o kona | mau oihana kalopa waiwal, me ka \; hoemi ana i kona waiwai io, ka mea ! j hoi nana e akeakea i na oihana mi- j ; kiala mai ka holopono ana, a he • ] kumu hoopoino lioi ia kakou a pau, \ * a aohe hol he hopena o ko kakou \ me ko na poai līke ole e kue mau ] ai me ka puka mau o na manao i kuee. Ina e hoopaakiki mau ana \ na alakai o ke aupuni kuikawa ma- ] luna o kekahi rola, a i ole, ma ke- ] kahī loina poīno paha, me ka manao ] ole ae i kekahi mea e aku koe wale ] no aīa a kaa malalo o lakou ponoi, e < like hoi me ka Peterson a me kona ] poe hoaloha kolohe e mele mau nel, i alaīla, aohe ,a kakou mea e aku e < ake aku ai mamua ae o ka mana ] hoomalu ī haawi ia mai, a he waiho j ana hoi ia ia kakou e hookele i ke i aupuni me ko kakou hoopololei ] mau la e malama i ka maluhia e na ] paall koa o Amerika. Aole o kakoa ] makemake I kela ano, aka nae, oiai ] hol me ka hoole ana i na loina a pau i ī haawi ia aku e keia aupuni maa- ] nei e nana aku nei i kekahi aupuni < maluna oia kahua, eia nae, he hiki \ loa ia kakou ke loaa he kuikahi oīa \ ano me ka maalahī loa, oiai, o ka j manao kue ma Amerika Huipuia no i ka hoohoiaina he ae laelae lakou e j haoa ia kekahi kuikahi ma ke ano i < hoakaka īa ae la maluna. E like i hoi me ka’u i hoakaka ae nei malu- ] na, oiai, aohe o kakou akenui iki e ] paipai ia kekahi mana aupum o \ kela ano, a i ole, e loaa mai paha ] kekahi mau kanawai, loina a kulana paha e loaa mai ai kekahi kahua < e ano e ai ka noho ana o na makaaīnanama Hawaīi mamuli paha o j ka ilī a i ole, o ke ano o ka lahuī. j Aole loa o makou manao e noi aku, j a i ole, e lawe mai paha i kekahi j mau hooponopono kanawai ana ke ] ole e loaa he kuleana kaulike i na i kanaka maoll a me na haole pu. Ina ma kahi o ka mana hoomalu me {] kona mau hopena hewa, he make-1. make wale no makou I hoohuiama I holookoa, a he hookahi nae mea i I maopopo e loaa like ana i na kanaka maoli a me na kanaka īll keokeo ke ■ kuokoa kaulike me ka emi ole iho ma ke ano he poe kupa no Amerīka Huipuia mamua o ka mea i loaa īa lakoa ma ke ano he poe Hawail, a 1 mamulī hoi o ka mea e pili ana i ke kulana o ko lakou loina walwai aole loa e hiki ke hoohalike ia ae keia mau kulana eloa, Me ka hoohuiaīna e hoea maī ana īa Hawail ke knlana holomua loa o na lawelawe kalepa ana e hikī aī ke kapae la ’ aku na loina holomua o 1876, a me ko na makahiki ma ia hope mai ma ke kuono pouliuli. Aole na kekahi * poe kakaikahi wale īho no oīa huIna lehulehu e ohi maī i na pomaikai. Malia paha o olelo ia mai, aohe he lawa pono na kumu ī manao īa ai ma ke kuikahi a makou i hoolala ai, e like me keīa: ka hoopau loa ana i na auhau dute, ka hookapu ana i ke komo ana mai a na poe aea wale, ka loaa ana o ke kupa Amerika i na kupa Hawaii a me kekahi .maa kamu e ae oīa ano like. Ma ka pane ana aku, ke i aku nei au, ī ka wia e lilo ai i teritori Amerika, aole loa he kumu iki e manao iho ai ; e hana ia maī ana ma kekahi ano e aku mawaho ae o ka mea e loaa ana i kekahl mahele o Amerika Huipuia. 0 na kumumanau a pau i kamailio ia, he hana ia na ka mana kau kanawai a e hoolawa īa mamuli o ka hooponopono kanawaī ana i apono like ia e na hale a elua o na ahaolelo lahui, a aole hoi i hoolawa ia eke kuikahi ma ia kumu, oiaī he kumu ia e hoololoiahili ai, ka mea hoi a makou i akenui ai e alo ae. 2so ka mea hoi e pilī ana i ka haawi īa o na oīhana i na malīhini, aole loa he mau kumu e manao ia aku ai-e ulu mai ana īa mau pohīhihi oiai ua lilo 1 keia wa he kanawai i kakau ole īa iloko o ka mea i pīli I na teritori e hoopīha īa na oihana mai na uamaaina ponoi wale ae no, a ua hana ia na rula a ua hooko pono ia i keia wa a me na makahiki lehulehu i hala me na wahi paewa kakaikahi wale no. Ina e ae mai ana oe a rae kekahi naau poe e ae e iawelawe oiaīo mai i keia kumuhana me makou me ka hoakasa pololeī ana aku i na kanaka i ke kulana me kou hooikaika pu aku hoi e hoopoloīei ae rna manao kuhīhewa i hoopuoihei ia aku I na kanaka e ka poe kakaolelo maalea, alaīla, ke manaolana nei au e loaa like ana ia kakou a pau na haawina holomua īloko o na makahiki kakalkahi mai keia manawa aku, me ka lana malie oluolu maikai o na manao o ka lehulehu a me na manao ohumu kipi ole mamua hoī o ke kulana o na kanaka e ike ia nei ma *WasInetODa nei, ■ aka, Ina nae e mau ana no na hana -

I hoouiLiulu kue I ka heohuiaina me ku hoomau pu ia o na manao hoaīaaīa kue o na kauaka i na haoie, alaīia, he hopeua ino maopopo ke loaa mai ana 1 na pono oīhana mikiala, ke ole pu hoi e hopohopo ia ke kulana maluhia. Ke manaolana nei au e hoikeike aku anaoe i keia mea ia Oolohana, Wilikoki a me kekahi poe e ae he lehulehu wale au i manao ai e ike, a e lawe uku hol oe | me ka maauo maīkai i kulike ai hoi me ka mea i hana ia ai—oīa hoi no ku hooholomua ana aku i na pono o ko kaua aina kulaiwi a me ko kaua poe hoa makaainana. “Aohe a 7 u koīlipi e manao nei e hookala; aohe no hoi o’u makemake, a aole no au e lawe ikl ana i kekahi I oihana aupuni,” aole hoi au i hookonokono ia mai e kekahl manao e ae koe wale iho no i loaa ai ka haawina holomua onipaa no Hawail a e loaa hoi i kona poe makaainana ka loiaa aupunl oi ae o ke kuokoa me ke kulana oi ae o ka holomua o kona maa lawelawe kalepa ana, ka mea hoi i loaa mua ole i na kau i hala. Oke kumu o ko’u kakau la oe, no ka mea, he like ole ko kaua mau aoao kalai aupuni, aka, he manaoio no nae au he hiki ia oe ke ike za ioko oka hookaIa ,> i fca wa e loaa ai he “puka” kekahi iloko o ua pohaku la, a oia hoi, ina oe e ike ana aia ka pomaikai o na kanaka Hawaii iloko o ke alahele o ka hoohuiaina, alaila e hoohana oe i kou ikaika ma ia alahele, ina no nae aole ia o ka aoao ohohia nui ia i kinohi o ka hoomaka ana. Me ke aloha nui ia oe a me ke one hanau o kaua. Owau no, L. A. Kakika.