Ka Puuhonua, Volume I, Number 1, 7 April 1916 — He Hoonanea no ka Manawa. —NO KE KEIKIALII— KALAOLINO. —A ME KA— Hua Ohia Gula. Ka Manu Hula Gula Ka Lio Hulu Gula. —AME KA— UI PUA KAMAKAHALA KA NANI O KE AUPUNI ALOHILOHI KA HIKINA A KA LA. [ARTICLE]

He Hoonanea no ka Manawa. —NO KE KEIKIALII— KALAOLINO.

—A ME KA— Hua Ohia Gula. Ka Manu Hula Gula Ka Lio Hulu Gula. —AME KA— UI PUA KAMAKAHALA KA NANI O KE AUPUNI ALOHILOHI KA HIKINA A KA LA.

h -n-< ka ekolu oiai o ka ia, ua boea aka la Wlii. k-- Moi o Kaiaolino, ke kdki muli, a notioi aku k<. l ka makuakane Moi, e ae rnai iaia, ' oia ke !; n kiai' ina ia po i'ho i ke Kunjulaāo'ObiH : Gyiā } 'ik -. ua hoole mai ia ka makuakane raeika olelo ant; mah ' ... .•; . ■ "E' kuu keiki aloha e! Aole loa au. e 'ae aku h os 3 oiai, he wahi ke'iki ukulii wale iho qo oe, ā i kopono o!.c loa'hoi oo ke ku kiai ana, a j olai, sia ikapo e ku kriai ai» he loloa ka po eoei ka pouli pu, ahe maka'a loa na kamalii i kaj pouli, no).ai!a ? wole loa pah.a e kupoao ana ia oe ke ku kiai ana, aka oa nonoi hoomano aku la no o Kalaoli-no a hīdl ika ae ana mai oka makt3ska'iē Moi, aie ke kaoalua no nae: Noiaiia, ma.ka ekol.u mai o po, ua lawe ae la ke kauwa opio i ke kulana ki&i aa.a i ; ke Kumuloau O'hia Guia no ka hopu sn.a i ka aihue nui e ]awe mau nei ikm Hua Ohla Gula pu6ahc:ie a minamina nui hoi no kona makuikane Mol o oiaio,.ua imai a!a aku la ia (Kalaoliool > '«; ahiahi a hoea i aa' hora koliu o ke auoio", oia paha ka hora 12, aia ' hpi, ua. hooir>r ; k.:-. m."ai ia ka makahiamoe e lulumi i kooa mau .?.ka, ua aka !a no.pla ; }?* { - 'fe e lanakila mai ka makahiamoe ma•e-.. , ka, ua ikaika loa mai la ka lulumi ana a A..;iamoe maluaa ona, nolaila, i e kn--: lk • ki makahiamoe maluna. Ua 'weie ae !a ob i kana Pahikaua Gi Lua, ime ka Vv*ini ei e kcD4 maka i hou iho ai oia i koaauha a hiki i ke kukoaukonu ana. o ka eba, a. na' la eha i'aooikaika hou ae iaia e ala» Oiai ka eha e loīoku ana apuni kona kioo, a i oi loa aku boi ma kona uha, oiai ke .koko e kahe ana, aia hoi, rae ka puiwa hikilele, ua poha mai la ke-. kahi malamalama nui me he anapu- ana la na. kekahi uwi s a ika maka o opua, a hoomalamālama .ae ;a i ke kihapai apuni, aia hoi, ike ' aku la oia i k:< kile aaa mai o Manu Hulu Guk: ,;ip !iani nuj a kau iho ta maluoa o kek ilk m >Kumulaau Ohia Gula e kokoke :';ui i 1- ■ i.k VK.thi'e ku kiai ana. , :: i hook'jkv-ke !o& aka la 'keia ma :;. • klki■:.; r .'1 k&u aoa; •. oiai u'a Manu iiū.i e kiko iho i kā- Hua k. :s 'iu-ku, aia ho>\ rae ka enama . e'. ia ua ks uwila j lele aku :> kk v E.k/.:kiDo) .1 la ka -hi-.: .; Hulu Gula aihue- Uapuī-j v; ■: 5 . - k/:o klti!i3 Gu!a, aoie ka iknlbaj 'u',- ;k .. : k;, na hemo h oia mm . . • , .:ka, o;i Iko atai la nae fce koo*ak : :■ hniu a heo laku .la ,{?a Maau kkku Gub no kona palena, a nālowale' 4kii !a

Ua owili iho !a o Kaholino i ka hulu gu!a nani iloko o ka hainaka, a Jh?< u!e iho la malalo| 0 ke Kumutar*i Ohia Gul&. a hiamoe aku la no' ke koena oia po. A?. ke kakāhiaka nu? wt.Je ua ala ae la 'p q ia. iio ka ?ta aks makunkane Moi i, hoea mai ai 5 a w?.hi ana i nm£u mai ai me ke kanaina nui: ' - ■ | "Pehea la. E kuu keiki? Aole no paha ; he wahi hoike au no kou ike aku ika Manu, Hu!a Gqla oani, oiai no oe e hiamoe. ana ellke no'me ko maa ka kuaana'' Ia wa, ua lalau iho la o Kalaolino i kona hainak® me ka pane leo ole. Wehe ae la .i ka huiu guia mailoko ae o kona hainaka a haawi aku lai kona makuakaneme ka*pane.ana akū:! "Nau e ike a e noonoo iho i kā hana a kau kei-j ki ! hana ai ame kona makaala nai raa keku l kiai ana, A mamuli o ka nui ikaika o ka Manu | Hulu Gula, a hapa mai ka ikaika o kau wahi ! " keiki nei i pakele aku &i oia kuu mau lima ] aku. Aka, e ihs no nae oe ?e kuikj makua, 'e! Ua iilo mai he hookahi hulu o kona; puapua \ kau keiki nsi i b.otfce iaiua ou e; 1 kuu makuakaue. ūo ka makaaia ame 'ka hooko! ' kauoha a kau keiki opio oei," i Ua lalau mai la>;a makuakane Moi i ka 1 huiu gala aani a paa aku la i(ok'o o poho o| konalima. Wehe ae !a i kop.'-i haioaka Moi.l Owili.iho la a paa, ma k% hpni aaa liho ma ka iae o kana wahi kamaiki opio, a huli hoi aku la i: ka Ha|ealii a eia' kekahi o m keeD& o ka Hale alii i wehe ae ai ua Moi nei loko ae o koaa hainaka Moi i ka hulu ;gula nani, a aia hoi, oa hoomalamalamaia ae Ja ko ka Haiealii apau me he mea ia, aia he mau ?aus3ai*lhQiho aa aaa i ka wa hookahi, a ua hoopahaohao nui ia aku ka manao o ka Mpi np.keia hulu;guls.aaoiu Nolaiia, ua hoihoi aku .la ka. Mpi v 'a! hookomp aku la iloko o kona pahu hao ponoi ma ke ano he Wa iwai Hooiluia makamae lo a ! 01 loa aka i kona mau waiwai e _ae apau. A maniuli o feeia maii hoike oi'aio n i ike maka maoli la, ua ihoemahuahua houia aku la na kiai no ke ku kiai makaala loa aoa i ka Manu Hulu Gula ame ka hopu ana & paa. B.ka, a hala ae ia na la ame na po, a aui pu ae ?a na hebedoma, aia hoi, aole loa oia i hoi hou mai, a aole no ;feoi. he lilo'hou olka 'IHua Ohia GuU o Knmulaau. 'Noiaila,'mamuli o kumu, ua anoninoni nui loa-ka oiuoao o k? Moi me ke kaumaha~pu oka naati mamuli oka ika hou oleia an* o ka Manu Hulu Gu!a. NeUila, i kekahi la, ua kau» eha ae !a oiaikana oau fceiW fe.rie enua elua, ia Kalaliiki ame'Kalakāu e hoea aku ona, a olelo aku la: "Np olna, aela Ior?. ? loas iki ka a'hue riuf,_ olai olua. ma ke kelana ku kiai elike me ke ksueha 1 haawiia ia oloa mai ; kc olua Moi aku ? a aoīe loa no hoi wahi hoike lkij mai ia olnw mai no ka ike Hhl aku ika Manu Hulu Gula ilhue ka me& m* * loaa i ko otuaj kaikaina Kalaelino mamoli o kona maknala nnl' me ka pu, aua hakoko aku o;a| me'ka Mauu h?k! i k-i !'-o m*i o kekahi o j kona holu oae?, ! hun* ole'a ar e olua, maaiu/. o k l .- t Wa ] mafea*l<t ' •, Nolaila. Aoo| h. r.u-n ia o'.ua no ka ma- j a „. rr h-■>!•;• -\*-u o !to olua| | ulv^; \'n 'v 'V ;:.. 4 --.O anau am. 1 ika v i.. > r v3.vlk 'i .ku huli aaa ; ij ka Uw.», o o olua e ( loaa u .moihoi k.; vU .» «nnke pahi limaa o kun aio.'e h.ipw; no ;io i t a hapalua H■ke o kuu iup ini. Atio e hele 1 aku." : .' 1 • _

I ka lohe aan c &a keiki i ka ( olelo a ko laua enakuakaoe Moi, !ua tuiia ke laua man&o, me ka lili pu ike laaa pokii eo &a oielo m£bs!o s pas a ke.lakou makuakane, no Ka- • laoliao, aka nae, ua hooh&aoli i puia no ko laua manao ma o ka , hoouna pu oleia ana o ko laua ! pokii ma ke alahele huli i ka Manu Hulu Gula. Nolaila, oko laua hele aku lano h e hoomakaukau i nalio, a 1 ka.makauka'; ana, o ko laua jkau ae la no ia, i oleloia, ua lijke ka holo oko Laua mau lio Ime manu la e lele ana i ka lej wa, a hoomaka aku la e uha* !no ke alahele huli i ka Manu . . Huiu Gula. No'na la 3 ame na po ekoiu laua 'holo hoomau ana me ka hoomaha ole, a tna ke kakahiakanui ona U-he eha ? ua boea aku ia laua ma kekahi ahua e uiuia ana e oa oiauu uliuli, a he nani maou tio>.i ka ike a ka maka, a ike pu iho ia 1-aua, ua hoea mai iauii i ka palena, pau o ke alanui a laua i .holo m&i si, a ma ia wahi e waiho isana ana he ekolu moali alanui, me kekahi Papa Pohaku. Kiekie e kau ana me na Hua Palapaia moakaka i kakau.ia penei: 1.~0 e hoomau ana ma keia aiahele nee pololei imua, e halawai ana oia me" ka pobli, ke anu arne na popili-. kia lehulehu. * 2.— Oke Klamahele e huli ae ana taa ka moali alanui e moe aaa i ka-Akaa, a hoomau aku ma T a alahele, e 0!a-no oia 3 aka, e make nh kona Ho, 3.— Oke Kamahale e huli ae ana ma ka moali alanui e moe ana ika Hema, a hoomau aku ma ia alahele, e make no oia, aka, e ola no kona lio, ī ko laua ike a hoomaopopo I pono ana i keia maa kaMkuhi apau ma'ima o ka Pohaku, ua hooknihe nui ?? iho la ko laua manao, a hik! o!e !a huakekoho iho 5 auhea la ke alaoui pono, e pakele a e pomaikai ailaua, a no ka mea, he tnau mana alaeml poitio wale no lekolu. I Nolaila, u% hooholo iho la !{&ua no laua iho, e hoopau toa Haua ?ko laua noonoo ana 6o Ikahulianai ka Manu Hulu ! Gula elike me ka hoouna jka makemake o ko !ru* makuaIkane Moi, nolaila, hoohull oe la S h\iA iko laua mau !io a kamoe jaku la no kekahi o s ai e eaai aoa mamua po;o o '«.ua ;ix iko hua hoe.v a->a .ko uolaila, ua hoohauo- : ir.ai ' a no kd nan? a k i v >i 0 klea wahi, ua lele iho !a \ : laloi. wehewehe I* iV; I*v.a mau iio, kukulu ae ' > •= lana mau halelole, a ■* 1 ko laua maulam> . : \V iloko o,ka ~v/ na leaie* hopeaa otc.