Nuhou, Volume I, Number 23, 7 ʻApelila 1874 — I NA MAKAMAKA HAWAII. [ARTICLE]

I NA MAKAMAKA HAWAII.

O ka hooulu ana i ka lahui oia ka mea nui ma noonoo aua. Ua oleio ae kekahi poe, o ka hui pu ana o na haole me kanaka Hawaii, oia ke kumu nui o ka emi ana o keia lahui. Ke kanalua nei makou i ka mnnao ana pela, oiai ua nui na mokupuni i nohoia e na haole,;a ua pii ino ka lahui ponoi o ka aina. Aia ma ka mokupuni o lava, Kelona a me na mokupuni e a'e, ua nui na haole e noho nei malaila, aole nae emi ka lahui, Ke mānao nei makou oke kumu nui wa 1 e no ō emi ana o keia lahui, oia keia: u Ua loli ke ano 0 ka noho ana o kanaka ; aole Jike me ko lakou ano mau mai kahiko loa mai." Ua jpau ke ano kapu o na 'lii, m hoonoaia e na mieionai'i. Pek hoi, e like me ka loli ana 6 ke ano o ka noho ana, pela ka loli pu ana o ke ola o ka.lahui Hawaii, Iflfa \va kahiko ma Hawaii nei, ua kuu ianakilaia kela a me keia, a ua liana na kanaka e like me ko lakou ano mau i kupono no ko lakou ola. Aka, i keia wa, ua kauia kekahi mau mea e keakea ai i ka hana me ka manao o ke kanaka. Ua alaiia na mea maa mau ia lakou, a ua hoohuliia ae ma ke ano okoa; a okoa na hana. Ē like me keia hoano e ia ana ae o ke ano mau o ka noho ana ? pela i loli ae ai na Inea kupono no ke .olakino. Ua lawe ae na kumu misionari a hoohalike i ka noho ana o-keia lahui e like me ko Masekukeka. Aole nae kulike ke ano kanaka Hawaii me kanaka o Masekukeka, he ili ulaula ko Hawaii nei a he keokeo ko Amerika: a ona hana oko Amerika noho ana ua kupono wale no ia no lakou e like me ka mea maa mai kahiko mai no ke ola o ko lakou noho ana. E like me ke 3no o ka ea, ke anu o ka aina a me ka ili o ke kanaka. pela no e pono ai na hana kupono no ia aina. Ina hoi e manao ana e hoohalike mai.i ka ili o kanaka Hawaii me ko ria haole, aole loa e hiki. He mea paakiki loa ia, a e like me ka hiki ole oia, pela ka hiki pono ole ke hoohalike aku i ko Hawaii nei nohO ana me ka aina e Ke lawe mai nei makou i na mokupuni o lawa a me kekahi mau mokupuni e ae e hoohalike no keia kumu manao nui, Aia ma law& wa noho nui ia e na haole, a o ke ano nae o ka noho ana d%olaila poe ponoi, e iike no mai kahiko loa mai. Ua kuuia kela kanaka keia kanaka e lealea e like me ko lakou ano mau, ua lealea i maa mau ia lakou ma ke ano maikai unua o lakou. Ua !*tle lakou ma i& mau h uia kahiko a lakou i maa mau ai; aka, he malama no nae ina hoomalu aupuni aha ma na mea i hoomaluia. Ua hooikaika lakou i ko lakou mau hana ponoi iho i mea e loaa ai ke o!a o ka noho ana ; a o kekahi" poe hoi, ua hana aku ma kekahi mau hana hou a na haole i hoike ai ia lakou, Oa hana kela me keia ma ka hana maa, a ua lanakila lakou ma ke!a hana keia hana i maa ma! kahiko ruau

I ka wa mamua he elua wale no miliona kanaka, aka, i'keia wa ua pii aku i ka umikumamalima miliona. Ma keia hoohalike ana e manaolana no makou ua emi ko kakou lahui nei no ka hookapuia o na hana maa oko Hawaii nei. Aole makou e manao ana lio ka pono o na hana ku ole ika pomaikai like o keia lahui me ka poe malihini mai, aka, o na hana i manaaia he maikai imua 6 ka noonoo ana naauao o kanaka. Ma nk ihaokup uni o Pihpina, ua pn "fio na kanaka aha nui ka lahui. Ua loaai na kanaka ka hstna ana ma kela hana keia hana, e like me ka! hana ko a kuai aku no i na haole a loaa mai no kahi daia. Na lakou ponoi iho no ka lakou mau hana, a o lakou iho no na luna hana no lakou iho, a i na haole nae e kuai akii ai. Ke hoomaopopo lea nei makou, o ka noho ana o ka li\hui nia ko lakou anō mau, oia no N ke ola okk lahui; a ina e lilo ia ano, alaila, lilo pu ke ola oka lahui. Aole nae oka noho pu aha o na haole me kanaka Hawaii ke kumu i' emi ai; aka, e hiki paha ke olelo o ka nohol mai o na haole a hoololi ae i ke ano o ka noho ana me ka hoohalike e like me ko na haole, alaila e kokua pu aku no makou.—-