Nuhou, Volume I, Number 17, 24 Pepeluali 1874 — HE HANA HANOHANO. [ARTICLE]

HE HANA HANOHANO.

XS T o ka -looliia ana ilio īiei oko kakou noho i na kupikiplkio nolalaila ua komo i'oko o na puuwai aloha aina ka manao ana e ku iluna me ka hookanaka a e paa i ka aina iloko o ka maluhia, i malama kupono ia ai ka noho'na kuokoa o ke aupuni e like me ia i aeia mai ai e Beritania me Farani. No ia mea ua kaheia kekahi poe e ka Loio Kuhina hou A. S. Ha(awela e hoohui pu aku m.a ka lilo ana i mau makaainana mala'ma ika maluhia oka aina. Ua makemake ia na mea a pau i manao nui no ka maluhia, e hui lokahi like a e kukulu iho ia lakou i poe naauao a hoopono e hiki ai ke pale aku i na ulia haunaele oko kakou aupuni, ua hakahaka loa na koa, aohe mau puali nana e hoomalu maikai na uluaoa ana. tJa lonoia ka hoopauia anā o nakoa Raifela a me na koa Kaualio, a hookahi no wahi puali koa i koe oia puali o ka Haku o Hawaii Ponoi oia hoi ka puali Pukaa; ano ia mea. ua ala ae ka manao aloha laluii o kekahi poe makaainana e ku ilun.a 110 ka paa ana i ka maluhia o ka lahui, a ua hooko akil e like me ke kauoha a Jca Loio Kuhina oia hoi e lilo lakou i poe malama i ka maluhia, a ekokiia lakou i ke aupuni iloko o na wa uluaoa, a e hooko lakou i na leo kahea ā* na luna nui. ■■ He mea olioli no ka naau ka hui lokahi pu ana ō na haele me na Hawaii ma keia mea; ake hoopaa like nei lakou ia lakou iho ma ke ano he poe Hawaii malama i ka maluhia, ka pono a me na waiwai lahui. Aohe Uana hanohano e ae o ka aina e like me keia, ke ku maoli ana ae o na kanakn makee lahui, a paa i ka pono o ka lahui. He hana keia a ka poe naauao, aole a ka poe naaupo ; he hana e ike ia ai na mānao aloha i ka āina t ka lahiii a me na hooponopono aupuni ana, e makee ana hoi no ka lilo aku 0 ka Ea o ka aina ma ka poho o na lima o kekahi aupuni e. E like me ka hemahema o ka malama ana 1 ka lahui me ke aupuni pela no e poholo aku ai ka noho f na kuokoa.; ahe mea ehaeha Joa ia na na puwāi inakee aina. Heaha ka ■ pono ? E moe anei ? E kaukau poi wale no 1 anei, a haule nonolo ka ihu 5 e hookiikii ai i kapiha o ka opu ? e ala, e ku, e hookanaka, a e paa ika aina kahi ona iwie 1 kanu ai. ; He mea pono, lie mea nani lioi no ka lahui ke ala ana a hookanaka, a e hui pu mai ( mc ka po? nana e lvuk\ila nei keia liana i' maknukau ai no ka malama ana Ika ma- j luhia o'ka aina aloha, a na kupmn i hooili ;riai ai no na mamo līawaii i walu o noho ai' <; moe 'a'i, "a kanu īa īho na wahi i\vi. !

Uvī Malama MALukiA.—Ua''makeiiiākcia' na Ha.yaii omio ? i makee i ka pono a me kā inaluhia o ka lahiii, e komo pu mai iloko o ka !uu e hoaliia iki E kipa mai ma ke ke< na q Ua N ihou i }>a£ ni moa ike kakauia, ■ i -

,E x* "Nmou' Hawaii Aloha oe : j Owau kekfihi mai e noho nei ma Molokai' nei, a ua he|uhelu hoi i na hoolaha pololei J oie a ka luna W. JP. Hagsilale (Bila Ausva-! na) ma kau o ka la 27 o īanuan e olelo ana o makou o ka poe rnai e noho nei, ua nui ko makou mahalo i ka maikai o ka malama ana !' :ī ■ ■' ■ oka Papa C*la iko ka Papa Ola mua. Ma j ka'u ike oiai owau kekahi o na mai ua i j like no ka malama ana o ka Papa Ola i kela! | wa, e like me ko keia, a aia ma na luua ke j | ano e, o na luna mua.ua aua me ke kupono. I ame ke ao ( mai, aka, o keia wahi luna ha| piena loa aohe wal)i kamailio oluolu, na ole-! lo ino a ka |iaole e paa mau ana ma kona waha. Ua hoolaha hou ae no ua Bila Auwana nei, i ka maikai o na hale e noho ai. Aole pololei ;0 kela, he kakaikahi loa na ha-! le maemae i|o lakou ponoi no ia lako. O ka haawina laiki aua luna nei, e olelo nei jua hoonm ia pia no ka haawina i ka wa ia jJ. R N apela, oia hoi e 3 paona o ka pule. I Ua olelo ae ua o Bila Auwana ua oi aku kej kupouo o ka hapa nui o ka poe e noho ana! maanei, maipua o ko lakou noho ana ma ko! lakou mau -vyahi ponoi. Oua luna hookahi! wale nei no paha kai ike ia, aka, o makou! aole, inā e olelo ana ua luna nei penei: ua ! 01 aku kuu hoopilikia i ka hapa nuiol !na mai, a ua kakaikahi ka'u i malama ai,! alailā e koki,ta mai auanei knna lunaikehala |a me inakou īaia. Ua olelo ae oia no Eev. jJ, Damieno ika ikaika 110 kahele iwaena o | na mai e ninau pono ai i ko lakou mau'pili-1 kia he oiaio kela, i hele nae ua Rev. J. Da-' mieno nei no kona ike i ka hana a ka !unaj he amp ke laehila/i L J Ao|e ma ke kauoha o ka honua holookoa! ka hoopaaia o ke kanaka ke hele aku e noi i! kana ponoi,|aka ? maanei he liana ia pela, uaao ia maikajkoueka Baibala Hemolelepenei: | Ka mea noi ia e haawi ia no, aka, maanei i j na e |iele aku e noi ivvahi ai ia Bila Auwana > i wahi ai o ka pane mai la no ia, e make ij ola ai ka lel}ulehu, kupanaha, nolaila ua ike' no ua luna i>ila Auwana nei i kana mau ha-■ na pololei i kakau ai ika nupepa i ma-| nao mai ai ka lehulehu o kana ka oiaio a uaj imi hala ia pia e makou na mai, o na luna mua aole i Imopii ia a hoolaha ia hoi, aole anei ko lakou hana pono» pela ko\i manao. Ua olelo hou ae no ua luna nei i ka mahiai o, na kanaka i keia nuuiawa, he oiaio kela aka, elua kumu nui i mahiai nui at kanaka i keia wa, o ka mua, uo ka īuakau i ka pololi 110 ka hoonolo mau ia, e Bila Auwana i fca ai. o ka lua, o lea \va kupouo koia i ka mnhiai ua niau ka lepo i na ua o ka Hooilo, |a no ia niau e ulu no anei ua moa kanu ko kanu ia aku. Ua olelo |io u ae no, ua luna uei oua pue e' kau nei no ka hoi, ua makomuko lakou e ho-' oneouoo i ik). pali uliuli o keia pae u: oku ma' ka lioolaha uuu i keia, mau ino aole pela ko u munaOj a mo ko kekahi poe aku Ue le-! hulohu, owuii kokahi i menemene 1 napoe kokua o launa mai noi n\o makoui aka. 1 "■ f :K ;i f- Ī" : y|;' : W : _.;

! kuu ike ana ika hoolaha a ke kauka o ka | Papa Ola ma ka nupepa Kuokoa o July IS--1 73, ua hoomama nui ia ko'u kaumaha 710 ke» lia poe mai ole e hui nui'nei makou 0 nv: j ka ike maka aku no hoi kekahi; i ka hui nku ! a hui mai 0 na mai, me ka poe mai ole, mr Ika loaa ole 0 na poe mai ole i keia mai. Ua I ike no ka manao haukae o ka haole i keia I lahui ke loaa i ka mai, a i na e ae ia ana na I poe mai i ino ole e hoi. i hea la auanei ua u |Bila Auwana e noho ai, he mea akaka Ioa ; ! aole e ae ana kona kaikoeke haole e noho i i | pu, a 110 kona ike e haukae ia ana oia. a oi!ai ke ai a'lii nei oia i ka noiiloi 0 ka Papa Ola,. nolaila, oia i hoikaika loa ai e noho na mai maanei me ia, a 1 ukiuki ae no ia i ke- | kahi, he hoonele aku no kana i ka a'i, make jae ana, pau ia pilikia, no koha makau i ka noho hookahi maanei, īiolaila oia e hopu wale nei, e like me ke kanaka e | kokoke ana e piholo iloko 0 ka wai, aohe mea liopu ole. He mau ia no keia manawa. a halawai ho.i kaua. Me ke aloha nui. Huewk. ! Kalaupapa Molokāi, Feb. 10. 1574. ?■i■ 1 * . ;