Nuhou, Volume I, Number 6, 9 December 1873 — KA HALAWAI A NA NUPEPA HE KAMAKAMAILIO WALE. [ARTICLE]

KA HALAWAI A NA NUPEPA

HE KAMAKAMAILIO WALE.

Xa līoa o ka llulav:((i —Nupepa Haole ? Cpmmerciat Advertiser, Nupepa Haole Hawaiian Gazette, Nupepa Haole The Friend, Nupepa Haole Punahou Journal, Nupepa Hawaii Kuokoa, Nupepa Huwaii Ko Hawaii Ponoi, Nupepa Hawaii Ke Alaula, Nupepa Hawaii Ka Lau 01iva, Nupepa hapa Hawaii me Hfe6le Ka Nuhou Hawaii. Pule o Nupepa Hoaalōha (Friend); koho ia o Nupepa Kalepa (Advertiser) i Peresi-* dena, o Nupēpa Punahou i Kakauolelo. Waiho ia mai na kumu hana a ka halawai ma ke kamailio ana o ka Peresidena Nupepa Kalepa imua o'na fioa : E na keonimana, ua kaheaia oukou e akoakoa mai no ka noonoo ana a'me ke kukakuka pu ana ma na mea e pomaikai ai ka lahui. Oiai j kakou he mau waha olelo imua o ka lehulehu he mea pono ia kakou e noonoo i ke-. kahi mau mea e ,pono ai ka noho ana o ko kakou mau haku. Nolaila ke waiho aku nei au i ka hana ano nui na kakou e nooiioo ai, oia hoi ka imi ana i mea e loaa ai ke Kuikahi Panailike. Ua ake nui ko kakou mau haku e loaa ona Kuikahi Panailike i iiolopono ai ko lakou mau ko, no ka inea, ua i dute nui loa ia ma na makeke o Amenka; Huipuia. No ia mea, ua makemakeia na j manao e kela a me keia hoa o ka halawai e; hoike mai.' 1 Ku mai o Nupepa Kikeka (Gazette) a olelo mai: u E ka Peresidena, ma ko'u ano he nnpepa aupuni, ke kaumaha nei ko'u: manao i ka hoike ana aku i na hoa no ke- j kahi kumu a'u i manao ai he mea e loaa ■; mai ai ke Kuikahi Panailike, no ka mea, o ke kumu a'u e hilinai uei, he mea e elmeha ai ka manao o kekahi pde ; aka, ina kakou e iokahi like, alaila, e hooikaika like no kakou a pau ma ia juea a hiki i ke ko ana. Nola-, ila ke waiho aku nei au i ka'u kujtiu li^ina, malalo o ka olelo hooholo. 4 Hooholoia, E haawiia ke awa o Puuloa ia Amerika Huipuia i mea e loaa mai ai ke Kuikahi Panailike/' Kokuaia mai ka olelo liooholo. Ku mai 0 Nuhou Hawaii, a noi mai e la-j we ka hale a noonoo i ka olelo hooholo. ■ Hooholoia. * ! Ku mai o Nupepa Kuokoa a olelo mai, j He mea pono e hooholo loa ia ka olelo holo, no ka mea,ua maopopo ia'ue makema-j ke loa ana o Amerika i ke awa o Puuloa iwahi hoolulu moku kaua nona ; a nolaila,: ina kakou e haawi aku ia Puuloa e loaa mai ana ka Panāilike. ī, .Kokua mai la o Hawaii Ponoi, a olelo mai, Ua maikai loa ka olelo liooholo, a e ninau i keia \va. n Ku mai o Nuhpu Hawaii a ole|o mai, tC E j ka Peresidena,ke kanalua nei auno ki oUAo > hooholo, no ka mea, ke manao nei kakoue hooholo i kela olelo hooliolo me ka maopopo, pono ole !a kakou o ha manao o ko kakou mau haku, ke makemake nei au e ike i ka

i makem u •> na haku o kakon i ka haawi ana ia Puuloa,. māmua o ko kakou lawe ana mai i ka olela/hoohoio. Malia paha o kakou wale no ka i makemake i keia haawi ia Puiiloa. aole paha i makemake na haku o ! kakou. v ! Ku mai la o Nupepa Kikeka a olelo mai la, u Ua mnikemake kn'u mau haku i ka lia-. awi ia Puulou, oia ko'u Luna Hoopuka,' Luna Hooponopono a me na Kuhina, a ua 1 kauoha mai lakou ia'u e hele mai e olelo ia | oukou e hatlwi o Puuloa." ! •>-». - j Ku mai o Nupepa Kuokoa a olelo mai,' tf Ua like ko'u manao me ko Kikeka. Ua,j ae no ko'u Luna Hoopuka a me ko ? u Luna ] Hooponopono e haawi ia Puuloa. He ka-1 naka Hawaii maoli no ko'u Luna Hoopono-: pono^aka, he makemake loa nae oia e ha-1 awi." ■ , Ku mai o Hawaii Ponoi a olelo ae, u Ua lohe pinepine au i ko'u mau Luna Hoopuka me ko'u mau Luna Haoponopono e oleloana e haawi ia Puuloa, nolaila ke kokua nei au i ka haawi." Kti mai la o Nupepa Hoaaloha a oielo mai, u E ka Peresideria, ke manaolana nei au e hooholoia keia haawi ia Puuloa, no ka mea o na kumu misionari a pau loa he makemake loa lakou e lilo o Puuloa ia Amenka, a he makemake 110 hoi e liōohui aku ia Hawaii nei malalo o Amcrika." Ku mai la o Lau 01iva a olelo mai, E ka Peresidena, he mahalo no ko'u i ka olelo hooholo, a owau no hoi kekahi hoa o keia haiawai i manao e holo loa ana no keia haawi ia Puulba. Aole o'u manao e hoole ana kekahi wahi hoahanau ma ko'u apana i keia mea.'- : : Ktl mai d Alaula, a olelo mai, " Eia wau ke noke ae nei i ka hoolakalaka i na kamalii kula Salj>ati, a i ko'u manao aole lakou e hoole lee haawiia o Puuloa. M Ku mai o Nupepa Kalepa a olelo ae, E na hda, ke ku aku nei ko oukou Peresideua e kamailio a-ku no' keia mea, Ua ike au o na haole kalepa a pau ma keia mau pae aina, oia hoi ka poe mahi-ko, he makemake loa lakou e haawi ia Puuloa i loaa ke Kuikahi PaiHilike, a ke manao noi au ua lokahi like 110 na haku o kakou ma keia mea." f Pane mai la o Kuokoa, " e ninau. M Kue | mai la o Nuhou, a olelo mai la? u Ke hana ' nei kakou i lea hana ku ole i ka maikai. Ke ! manao nei ! oukou e haawi ia Puuloa, aole ! nae no oukou ia wahi. Aole loa e ae mai I ana na kanaka e haawi, no ka mea, mamuli I lilo paii"loa= o Hawaii hei, a pau ka noho kuokoa ana jo keia aupuni. He hana keia no ka ana e hoohui aupuni, a ma ! keia ke ku nei au e hoolo loa i ka olelo hooholo." | Ku mai M o Nupepa Kuokoa a o!oto mai, I ft Aole pono' e hoolohe aku \ ka Nuhou uo ■ ka mea, hookahi wale'no īa ma kona aoao, e Ininau." Keikuaia ka 'niuau i ka olo!o hoo* ' hooholo, f ka ninauia ana, ua knu na lUwa ' o na hoa a pau, e ae ina i ka 01010 hooholo

e haawi h. Puuloa s a koe wale no o Nu!;o'.:, nolaila ua liolo ka haawi ia P&uloa. , Ku īnai la o Nupepa Kikeka a waiho m l'ā he olelo hooholo, u fjpohoioia> E kauoli-» o Nupepa Kalepa i na haoie makenn!-, 4 jhaawi ainae kakau 1 palapala hoopii -r no : |aku i ka Moi e ae mai e haawi ia Puuio.i no jke Kuikahi Panai^ke. ,, Ninauia a iiooiholoia." ; Waiho mai la o Nupepa Alaula he olelo i hooholo " E lilo o Nupepa Kuokoa a m? ! Hawaii Ponoi i mau eiele e kuahaua ai i ka llehulehu e ae aku e haawi ia. Puuloa/* I Hooholoia. J Waiho mai o Nupepa Kuokoa he oie'o 1 hooholo, " Aole e aeia o Nuhou e hoike | wale i na mea huna o keia halawai." j Ku o Nuhou e hoole ika olelo hooholo :me ka olelo aku, "Aole loa e hiki iajj > ke jhunaina hana ino'a oukou'me na liaku o jOukou, no ka mea he hana iho loa ia. 311 . ko'u ano kuokoa a hoopilimeaai ole, ke olelo * 1 «"I • ■ '■ ] ■■:.,' ' *T M

nei au e hoikeia ana no e au. Lapiha ko'u puuwai i ke aloha i na makaann'no., aole pono ia*u e naha maka; wale aku, E ku ana wau e uwao 110 lakou/* Mahop? iho 0 ka hoopaapaa loihi ana o na i me Nuhou, hooholoia e ka-hapanui aol? e hoike walo $. Nuhoa i na ihea h«na a w\ hoa 0 ka halawai ; aka, ua hoole 0 Nuho** j \\ aiho mai 0 Nupepa Kuokoa he o'elo a > |i na hoa, Si Ke manao nei au he uaua n |ka kakou i hooholo iho nei; eia ko*u mau.u* e hana kakou me ka maalea loa, i puni ;:iai ai kanaka. E kauoha pu hoi kakou I l:a Kuhina e hooikaika loa lakou i ke koikoi jaku i ka Moi e ae mai e haawiia 0 Puulxi. I Ina e puni mai ka sloi alai|a kokokaU? ; manao." I Ma ke noi a Hawaii Ponoi, ua [ioopanee ka halawai, a hui liou i ka wa e a :

I Halawai aku la kekahi walii kanak» k>' •- i he me kekahi wahine, a olelo aku la ka|naka nei, " Nui mai nei oe, ula ko ili." IPane aaka mai la ka wahine, Oklo ; » maoli oe, o ka olelo kena \ nv,\ke ai o Koi'» tkilohi." Ke aka hele !a kahi kaiuik-*. Elua īnau kauaka maaka o hole ana ; a ■; 'aku !a i kekalii haolo a kn iho ta 'aua >ioi ma kahi koko ikn haole. ()lelo ae la ka (mua, " Ken no koia oka haolo aiaikai, - 010, akahai, kohn kanaka Hawai'." aku ka !ua, " Ua lohe aula o, moa ia ar..\ V.kaikainahine a K\>kokUoo taa!i wahlne ua ' » noi. Keu no ka ke\i\ ka liaolo lokoaui'ka; " Eia no ua haolo aeike ku mai nei &na i ka 01010 a «a mau wahi kanaka uc> Hoomaka akn li kokahi kanaka i ka wehe ana ika papale a noi aku v i i'dala. K mai ana na hao'o nei nvo ka ole'-> r.iai " Maalea maol! o'ua. hiwroar|maT\ 'ki ,\nn ororo " A hoho'o akn !a u.i mau wiV ka naka neī. ' j