Ka Loea Kalaiaina, Volume III, Number 5, 11 Pepeluali 1899 — KA OHUMU MALU A KIVINI, J.A. KAHOONEI KE KIU I LOAA AI NA MEA HUNA. [ARTICLE]

KA OHUMU MALU A KIVINI, J.A. KAHOONEI KE KIU I LOAA AI NA MEA HUNA.

1; KK JCXJMIT WELIWKLI, * KAPOINO ANA O HAWAII * NEIAME KAINOAOKi. * FOE KOKUA OHUMU. 1 l KA E. C. MAKAPOLENA OLELO \ WIWO OLE. 5 «

(E koomauia,) | ] Ē hoopukaia aku ana na 1 mea i hanaia iloko o kela 1 manawai kaupalenaia iloko 0 na U he 20 a me na olelo ’ pane a ka Moiwahine ia Wi- J Iisi. Ka Dole olelo oane ia 1 Wilisi, a me na hana hooha- s lua a ka Ilamuku Hikikoki e ' iawe i ke ola o ka Molwahine ma ka hoopahu ana 1 ka hale . noho o ka Moiwahine me ke ( kiana pauda me kona poe : alakai. 0 keta na la luulau a kau- * maha o ke aloalil i ka po a me ke ao, oiai, aohe he opu malumalu e hiki ai ke alo ae 1 na hana e hanaia mai ai. Hookahl wale iho no o ka nohohaipule o ka Moiwahine me kona poe ohua. pela na hana i hanaia me ka hoomanawanni. Iloko nae o keia mau la kupilikii, aole i uhalu ka manao haipule o ka Moiwahlne. Iloko o keia wa i laulaha’e ai a puni ke kulanakauhale e lele mai ana ka Adimarala me na koa no ka hoihoi i ka Moiwahine. O keia ka wa i uluaoa ai na koa o ke aupunl p. g. o DoIe. Ua puka mai na koa me na lako kaua i * hele a luhiehu i na moa kaua a kai huakai ae la ma na ala-' nui no ka hooilikaua me ka Adimaralake hoopae mai oia i na koa i uka nei no ka hoihoi a«5 i ka Moiwahine i kona kuleana ana o koi nei; oia ne ka Moiiaponoia e ke kumukanawai a Alapaki a me Dole e paa kuleana oie nei me ka hilahila ole. Uahoopihaia na halepohaku e kukakuka ana ma na klhi alanui o ka hale o Kakela i hanakalupa iho la, a me ka hale o Mika Holo e aneane aku nei e banekelupa, ka hale o Walakahauki i hanakalupa iho nei, a me ka hale o Robikana e ku nei ma ke alanui Nuuanu me alanui AliL O keia ka helu ekahi o na hale i lako pono I na mea kaua. O keia mau halo na por>ana a Alapaki, Dole, Dumana, Bihopa, Kauka Hal, Pareka, Kakela, a rae na ohana mikaneie no a pau, ka poe no nana i hookumu i keia man hana hilahila ole i ka maka o ka lahui Hawaii hoopono a paamla naauao. • Ua hoomakaukauia keia mau mea kaua no ka wa a e kauoha aku ai i na koa no ka lele mai i uka nei no ka hoihoi ae i ka Moiwahine e like me ka Wilisi oielo pane —ua hoohoioia kekaolelo hoohoholo hupo e Alapaki, Dolo, Daimana, Eihopu. Kauka Hai, Pareka, Kakeia, a me na ohana mikanele no a

i pau, e alakai hewa nei i ke- ] kahi poe o lakou, penei ke 1 ano nui o ka olelo hooholo: s E ku makaukau na koa e pee nei iloko o na hale i olelo ia ' ae nei maluua; aia a ikeia na 1 koa o kai e maki hele mai 1 ana ma na alanui. oia ka wa * 1 e lumai mai ai na mea make 1 maluna o na koa o ka Adimarala, a luku hoomainoino 1 i na koa; ua hooholoia no hoi 1 0 ka poe kekahi e kakoo ana : 1 ka Moiwahine, o lakou kekahi e luku pu ia. a o ka Moiwahine pu kekahi* Iloko o keia raau la, ua puni ua alanui i na koa, a me ' ka poe makaikai o na nawaii ponoi, a me na haole aloha aina. A maluna o ka Halowai ua hoonohoia he mau kiu me na ohenana, e nana ana i ka , : lele mai o na koa o ka moku, j a i na e lele io niai ana ua j koa, e hooko 10 ana lakon nei i o uka nei i ka hookahe koko ! ku i ka weliweli malnna o ka lahui, i kulike ai me ka oie- i * lo hooholo a Alapaki, Dole, : Kamika, Pi Ki Keoni, Kakela 1 ma, ma kekahi halawai i ma- J lamaia ma ka halekoa i ka la 7 o Dek. 1893, a penei ke ano nui: Owau o Alapaki, owai ka , mea like mo Alapaki? Aole . anei o Alapaki? Aole au e • hoihoi hou aku i ke Aupuni ; A’u i lawe mai ai, e ku ana an a hiki i ke kanaka hope loa, ina ma ke kaua ia mai. 0 ka olelo ana a kekahi kanaka pela i hapaiia a kiekie, ua hiki ke oleloia he pupupule, a pela like no lakou a pau, Iloko o keia mau la, a ma ka po o ka 1a 13 o Deke- 1 maba, ua hanaia aku kekahi mau hana ku i ka inoino loa e ka ilamuku Hikikoki no ka manao ana e lawe i ke ola o ka Moiwahine ma ka hoolimalima ana i poe nana e hoo pahu i ka haie noho o ka Moiwahine me ke kiana pauda, ua wae ia ekolu poenana e hana i keia hana inoino loa * % mahma o ka Moiwahine ame kona poe e kakoo ana iaia. He nui ka manawa i hoao al keia poe e holopooo, mai ho-| lopono no, ina aole nakiai' makaal aana a na ohua o ke alii a me kekahi poe aloha Alii mawaho aku nei, ina ua! ko ia mau iini o lakou. Ma ka po o ka la 1S, ua| hiki kino ae ua poe nei mel i kela kiana paueia a komo aei la ma ka pa o Makipine ua: kokoke loa 1 ka hale o ke Lii,! ua ike kokeia no lakou e na| kiai, ia wa i holo ai lakou a| | haalele iho la i ke eke kianai * pamla i ke ao ana ae, wa iai aku hi keia mau (ono « ka ilamuku Hikikoki k>* kauakaī % mua loa i hiki ae a luwe aku{ « i

ia i ko oko kiana pauka a )a> kou.ama kana oielo naka 1 Moiwahino no i Uana i moa J hoopahu i ka Imlekoa, pola knim olelo Uoolaha i ko akoa. I ka imi nna o loaa ka oiaio, . un loan nku la ke kuni oke I aupuni; pela iho la i ioaa iho )a ka hewa nui o ka īinmnku, a oiai, aohe aha hookolokolo r nana e hoolohe ke hoopiiia j ka Ilamuku. Ua hoike ae ke* j kuhi mea i hoolimalimaia e ika Ilnmnku, na ka ilamuku no na kiana pauda la i haawi ia lakou i mea hoopahn ika hale o ka Moiwal e, pela 1 kana hoike imua o Kulikaka Notari o ke aupuni. a o keka- 1 hi keia o na mea i hoikeia ia J Ealaunu; a eia me makou kela hoike; iloko o keia-jnan ' la i ikeia ai o Alapaki ame i Dolo, Kakela, Kauka Hai, Pa- ] reka e maalo ae ana me na i pn, o ka Pareka pu ka i kaili < ia e F. S. Keiki. A ma keia 3 ano hana a ka poe a kakou i < hilinui ai he pae hoopono, eia ka aole pela ka oiaio; oia ka j makou e huai puka nui aku nei i ke akea me ke koe ole o kekah» mea i hunaia e lakon ma kahi malu. I Ma keia pule ae e hoike aku ana makou i na pane a ka Moiwahine ia Wiliai me . . i na ninau laia. j