Ka Wai Ola - Office of Hawaiian Affairs, Volume 40, Number 3, 1 Malaki 2023 — Me ke Aloha Kamakau [ARTICLE+ILLUSTRATION]

Me ke Aloha Kamakau

V HE LEO HOU V ^ A NEW VOICE *

Na Hāweo Glassco, Papa 12 Ke Kula 'o Samuel M. Kamakau l L /" f -V nā 'ohana, ke I 1 kuk' [a me] ■ m ke kaiaulu nā kōko'okolu e kāko'o ai [i] ka hale." He 'ōlelo kēia ma nā Ala Ho'okele o Ke Kula 'O Samuel M. Kamakau. Eia au, kekahi pua mohala i ke kumu pali 'o Ha'ikū i loko o nā lima 'o Keahiakahoe lāua 'o 'Ioleka'a. He 'oia'i'o nō ia 'ōlelo ma ko mākou kula; kahukahu 'ia ho'i nā pilina me nā 'ohana, ke kaiaulu, a me ka lāhui. E ko Nāwahīokala'ōpu'u, Ka 'Umeke Kā'eo, Ke Kula 'O 'Ehunuikaimalino, King Kekaulike, Lāhaināluna, Ke Kula 'o Kamakau, Ānuenue, Kahuku, Moloka'i High, Kawaikini, a me Ke Kula Ni'ihau 0 Kekaha, Aloha! I ka hele 'ana o'u i ke kula kaiapuni, he kuana'ike 'oko'a ko kākou mai nā kula aupuni, kula ho'āmana olelo Pelekānia, a me nā kula kū'oko'a. Ola ke "Kumu Honua Mauli Ola" iā kākou. Kālele ikaika ho'i mākou ma Kamakau i nā māhele 'ehā, 'o ka lawena, ka 'ike ku'una, ka pili 'uhane, a me ka olelo Hawai'i, no ka mea, 'o ke Kumu Honua Mauli Ola nō ke kahua o kā mākou mau hana a ha'awina a pau. He kōkua ho'i ke kālailai i ka pili 'uhane i ko mākou kahukahu 'ana 1 nā pilina ikaika kekahi me kekahi. Ma ke kula, ua a'o i ke kuleana e launa me nā po'e e a'e, ma waho o ke kula, e like me, nā mākua, nā kūpuna, nā hoa aloha, a me nā hoa kaiaulu. Ua a'o ho'i mākou i nā loi-

na launa kūpono 'o ka hō'ihi me ka 'auamo kuleana. Ola nō ia mau loina iā mākou ma ka hui 'ana me nā 'ano kānaka like 'ole. I ko'u wā 'ōpio, ua makemake ko'u mau mākua e hānai i kekahi keiki alaka'i. No laila, 'o kekahi mākau e ho'oikaika ai 'o ka launa kanaka 'ana. Ke ho'olauna 'ia me nā kānaka e a'e, aia iā 'oe ke koho e ho'omau i ka launa 'ana a e kahukahu i ia mau pilina. Ua ho'okāinoa mai nā mākua o'u i kekahi mau papa hana i hiki ia'u ke a'o i ka launa 'ana me nā po'e e a'e. He kōkua ka ho'ona'auao 'ia 'ana ma ka olelo a kuana'ike Hawai'i i ko'u launa 'ana me nā kānaka e a'e. Ola mau ka olelo Hawai'i i ke kūkākūkā 'ana, ke kōkua a kāko'o 'ana kekahi i kekahi, a me ke a'o aku a, a'o mai i na'auao kākou a pau. Ma ka wā ma'i ahulau, ua hulihia nō ko kākou ao me nā loina launa kanaka o ke ao ākea. Ua koi 'ia kākou e launa 'āloaloa ma ka 'enehana. Ma kekahi 'ano, ua nōhie hou aku ka launa 'ana. Ua hiki ke launa me nā po'e ma waho o ke kula, ma waho o ko'u kaiaulu, a ma waho aku ho'i o ka mokupuni. Mai ia wā, ua hiki ke pili pono me kekahi mau hoa hou. Inā i a'o aloaloa 'ole, inā 'a'ole i launa me nā hoa o ka lāhui ākea. Me he mea lā, ua hiki ke kō ka pahuhopu a ho'omau a 'auamo i ko'u mau kuleana ma ke 'ano he haumāna, he kaikamahine, a he lālā o ka lāhui Hawai'i. I kēlā kauwela aku nei, ua komo au i ka papa HAW 201 a me nā papa hou aku me ka po'e ma o a ma 'ane'i o ka pae aina. Ua launa au me nā haumāna kaia olelo e a'e, e like me nā hoa no ke kula o Ka 'Umeke Kā'eo a me Kawaikini. He 'i'ini ko'u e kahukahu i ia mau pilina i hiki ke lōkahi me he lāhui ho'okahi lā mai kēia mau pilina. Ma ka launa, ka pili, me ka hui 'ana kekahi me kekahi e hiki ai iā kākou ke ho'oikaika i ka lāhui, no ka mea, "Ho'okahi e pō'ino, pau pū i ka pō'ino" (Pukui 1983, 114:1066). He ala nō ho'i ka launa 'ana e hoTli ai i ka 'ike i nā hanauna e hiki mai ana. Me ke aloha Kamakau, mahalo. ■