Ka Wai Ola - Office of Hawaiian Affairs, Volume 39, Number 2, 1 February 2022 — He 'Umeke Kā'eo Leo Hawai'i 'o Kani'āina [ARTICLE+ILLUSTRATION]

Help Learn more about this Article Text

He 'Umeke Kā'eo Leo Hawai'i 'o Kani'āina

Na nā Limahana Haumāna o ka Pāhana Kani'āina C A uhea 'oukou. He pūko'a k.ani 'āina. Ma kēia mana'o 'o ka pūko'a ka mea /% e ulu a māhuahua a'e he moku a lohe 'ia maila ka leo he Hawai'i e kani / — % ana ma nā pepeiao. A mai kekahi kihi a i kekahi kihi o kēia pae aina 'o X Hawai'i nei, aia nō ke kani pae nei a kūpina'i ka leo kolonahe o ka lāhui Hawai'i e ō mau nei, 'o ia ho'i ka olelo Hawai'i. He 'ohina pūnaewele 'o Kani'āina i kūkulu 'ia na Ka Haka 'Ula O Ke'elikōlani me ke kōkua o ka Māhele Kālaiolelo o ke Kulanui o Hawai'i ma Mānoa, i lako ho'i i ka leo o ko Hawai'i mau mānaleo Hawai'i hope loa. Ua ho'omaka 'ia ia kāmo'o leo 'ana he kanalima a 'oi makahiki aku nei i loko nō o ka hana ho ola olelo Hawai'i. 'Oiai ke kuluma hou nei ka olelo Hawai'i ma kēlā pe'a kēia pe'a o ka pae aina ma nā 'ano pō'aiapili like 'ole, i mea 'o Kani aina e lawe ai i ia

mau leo Hawai'i me kekahi mau palapala leo i ka lehulehu olelo Hawai'i ma o ke kahuapa'a pūnaewele 'o Ulukau. 'O ka polokalamu lēkiō 'o Ka Leo Hawai'i kekahi 'ohina nui loa o laila i piha i ka 525 hola o nā nīnauele mānaleo Hawai'i. He kumuwaiwai makamae 'o Ka Leo Hawai'i a ua piha u ho'i i ka 'ike Hawai'i o kēlā 'ano kēia 'ano e la'a me ka 'ike no nā inoa meaola, ua, kai, makani, a 'ohana o ka aina, ka 'ike olelo, mo'olelo pana, nane, mele a he mau 'ike makamae Hawai'i nui hou aku. A 'o kekahi mea maika'i loa, he mea loa'a wale ia ma ka wēlau o ka manamana lima ma www.ulukau. org/kaniaina. Ma Kani'āina, 'o Nā Hulu Kūpuna a pēlā pū nō 'o Mānaleo Kīwī nā 'ohina leo a wikiō olelo Hawai'i e ho'omākaukau 'ia nei no ka ho'olaha 'ana aku i ka lehulehu. Ua ho'okumu 'ia 'o Kani'āina me ke kāko'o 0 ko mākou mau hui hā'awi kālā kāko'o 'o The Naīional Science Foundation, The National Endowment for the Humanities, a me The Ford Foundation. Me ia kāko'o e hiki ai iā Kani aina ke mālama i papahana aukukui no nā haumāna kālai olelo a 'ōlelo Hawai'i e a'o ai 1 ka ho'omohala hōkeo 'ikepili kikoho'e e ō ai ka 'ike olelo leo Hawai'i kuamua. He nani ho'i ia, lilo 'o Kani aina he 'umeke kā'eo e ho'olako ai i nā haumāna a me nā kumu kaiaolelo a kaiapuni olelo Hawai'i i nā momi Hawai'i like 'ole i loko o ka makana leo e kāmau ai i ka mauli ola Hawai'i no kēia wā a no nā hanauna e hiki mai ana. Aia nō 'o Kani'āina ke hea aku nei iā 'oe e kipa ma www.ulukau.org/kaniaina a e launa

pu me na leo mae 'ole o ka 'aina. E ola ka 'olelo Hawai'i! ■ Kākau 'ia kēia 'atikala na nā limahana haumāna o ka pāhana Kani'āina: 'o Ka'awaloa Kaua'ula, Kauāakeakua Segundo a me Bruce Torres Fischer, me ke kōkua o Kauka Larry Kimura ma Ka Haka 'Ula 0 Ke'elikōlani Koleke 'Olelo Hawai'i, UH Hilo.

Mea ho'okipa o Ka Leo Hawai'i, 'o Larry Lindsey Kauanoe Kimura me kona mau hoa kama'ilio 'o Lahela Ridenour lōua 'o Joseph Wenuke Maka'ai, March 29, 1987. - Photos: Courtesv

Underaraduate Hawaiian language majors and Kani'ōina student interns like Kauōakeakua Segundo and Ka'awaloa Kaua'ula who helped write this article) are learning about archiving and preserving the knowledge gifted to our lōhui in the recorded voices of the mōnaleo.