Ka Wai Ola - Office of Hawaiian Affairs, Volume 37, Number 9, 1 September 2020 — He Po'e Hō'ihi nō Kākou [ARTICLE]

He Po'e Hō'ihi nō Kākou

j KA NAAUAO O NĀ KŪPUNA ^ > THE WISD0M 0F THE KŪPUNA f

Na Kalani Akana, Ph.D. He po'e hō'ihi akua ko kākou kūpuna loa. Pule a kaumaha nō lākou i ka mōhai a me ka 'alana no ka palekana o ka 'ohana. Ma kēia wā o ka ma'i ahulau, ke huli a 'imi hou nei nā kānaka i kōkua i mea e ho'opale 'ia ai nā pōpilikia. He mau ha'awina pili 'uhane kēia no kākou e nāna hou ai. Pōhaku Kāne- Ua kākau 'o Kamakau ma Ke Au Okoa (3 Mal. 1870): He puuhonua ka pohaku o Kane, no ka ohana, no ka hanauna, no na mamo, a, no kela mea a no keia mea, ma ko lakou puuhonua pohaku o Kane iho, aole he heiau ka pohaku o Kane, he wahi eoeo pohaku ho'okahi, he wahi kuahu nae, a ua kanu ia i ka laui, a ua ulu wehiwehi, aia malaila e hoomaha ai ka ohana. Eia ke kumu e hele ai ka ohana malaila, o na makuakane, o na keikikane a pau e pili ana i ka ohana hookahi, aole ke koko e, no ka hahau ana mai o ke akua i ka make, i ka mai, i ka poino maluna o ka ohana, 'Oiai 'a'ohe paha 'ohana e mālama nei i ka pōhaku Kāne, he la'ana maika'i o ka hō'ihi akua 'ana ma ka 'ohana a me ke akahai e huli i mea e ho'opau 'ia ai nā ma'i. Ho'oponopono- Wahi a Earl Kawa'a, ke kupuna a he haku o ka 'oihana ho'oponopono, 'o ka hana ko'iko'i loa o ka 'oihana ho'oponopono 'o ia nō ka pule. Wahi āna, aia ka ha'ina o nā pilikia a pau i loko o ka pule a me ka hō'ike a Ke Akua. Na Puku'i i wehewehe i kona ho'omaopopo 'ana o ka 'oihana ho'oponopono a ua kākau 'ia ua mana'o ma Nānā i ke Kumu Vol. 1 . Ua ho'onohonoho 'ianā 'ānu'unu'uho'ōla 'ohana penei: • Pule- pule wehe • Kūkulu kumuhana - ka wehewehe 'ana o ka pilikia • Hihia - ka noelo 'ana i nā pilikia i

ho'ohei 'ia • Mahiki - ka 'ihi 'ana o nā pilikia i ho'ohei 'ia • 'Oia'i'o - ke koi a me ka paipai 'ana i nā kānaka e akahai, e 'ōlelo kūpono, a e aloha e kahi i kekahi • Uku pāna'i - he mea ia e ho'onā 'ia ai ka na'au ke kanaka i ho'āhewa 'ia a e hō'ike i ke akahai o ka mihi • Ho'omalu -he wā ho'omalolo inā kupu mai ka huhū, ka inaina, ka hopohopo a pēlā aku • Mihi a me ke Kala - ka ho'oku'u 'ana i nā pilikia a me nā kumu pilikia • Pule - he pule ho'oku'u Ua ka'ana 'o Puku'i i ua mau mana'o me nā hulu kupuna 'o Likeke Paglinawan lāua 'o kāna wahine 'o Lynette. Ua kākau lāua ma Hūlili V. 8 (2012): A'o mai nā loina o ka lua (ka 'oihana hakakā Hawai'i) a me ka ho'oponopono (ka hana ho'onohonoho hou i ka pono) iā kākou e hō'ihi i ka mana, ka mua a me ka 'ī, aia ka Mana Ki'eki'e loa ma luna o kākou. ( 'unuhi, K.A) 'Ohana - 'O kēia 'ano o ka 'ohana ka hui 'ana e haipule pū ma nā lā a pau o ka pule. Aia nō ka hui 'ohana i ka pi'i 'ana a me ka nāpo'o 'ana o ka lā - kākahiaka a me ke ahiahi, Wahi ā Kauka Ipo Kanehele Wong, ua kāhea ke kupuna iā lākou e ho'opau pilikia no 'ekolu manawa i mea e hō'olu'olu ai ka na'au o kānaka a mākaukau no ka hālāwai 'ohana. A laila, kāhea nō ke kupuna no 'ekolu manawa penei: '"Ohana....'ohana....'ohana." A laila pule, hīmeni, a heluhelu a i 'ole 'ōlelo nā po'opo'o 'ohana a pau i ka paukū Paipala Hemolele. Ko'iko'i kēia hana 0 ka 'ohana no ka ho'oikaika 'ana i ka 'ohana. Inā hoihoi e pili ana i ka hanana haipule ma Ni'ihau e heluhelu 1 kā Kauka Kanahele Wong pepa nui, "Pukaiki kula maniania no Niihau, na ka Niihau," ma http://hdl.handle. net/10125/101948. He po'e hō'ihi akua nō kākou.B