Ka Wai Ola - Office of Hawaiian Affairs, Volume 36, Number 8, 1 March 2019 — I kāne aha kākou e nā kāne Hawai'i [ARTICLE+ILLUSTRATION]

I kāne aha kākou e nā kāne Hawai'i

v EOLAMAUKA v > 'ŌLELO HAWAIl r

Na Bryan Kamaoli Kuwada / f kekahi o ka'u mau * Ē \ mea punahele no I kēia malama, 'o ia % E nō ka hiki ke 'ike i ka wā e hiki mai ana. No ka ho'oikaika nui o ka lāhui ma ka mahina 'ōlelo Hawai'i, kūpina'i nō ko kākou mau leo aloha ma nā wahi like 'ole, a ma o ka makakū e 'ike ai i ka manawa i kō ai ko kākou 'i'ini i ke ea a me ke kū'oko'a. Ke ho'omau kākou i kēia ala i kīpapa 'ē 'ia e ko kākou mau kūpuna paio wiwo 'ole, e hanu ana nā hanauna hou i ia ea o ke kū'oko'a, a no ia kumu, pono kākou e nalu akahele i loko 'oiai e hiki ana iā kākou ke kūkulu i aupuni kā'oko'a a kū 'oko'a nō ho'i. 'A'ole pono kākou e hahai i nā la'ana a nā lāhui ho'okolonaio i kūkulu ai. Hiki ke kāpae i nā mea ho'okuapu'u, a paipai i nā mea e ho'oikaika ana i ka lāhui. 'ī maila 'o Iosepa Nāwahī i ka makahiki 1894 e pili ana i ka po'e i ho'okāhuli i ke aupuni, penei: "ke olelo mai nei ia kakou e komo aku a e noho iloko o ka hale kaulei a lakou i manao ai e kukulu iho a onou aku ia kakou a pau e komo aku" (Ka Leo o ka Lahui, Iul 3, 1894). A kauleo 'o ia iā kākou: "Mai noho kākou a 'ae iki!" Pili kāna i ka hana politika o ia manawa, akā pili ho'i ia i ke 'ano o ka no'ono'o nō ho'i. A i loko nō o kā kākou ho'ā'o ho'oikaika e noho a mana'o ho'i ma ke 'ano Hawai'i, ua lalau akula kekahi o ko kākou mau mana'o i loko o ia hale kaulei a ka po'e o waho i kūkulu ai. A 'o ia ke kumu a'u i makemake ai e kama'ilio me o'u mau hoa kāne, no ka mea, pono nō ka ho'okā'oi 'ana, ka ho'oponopono 'ana, i kēia mea. 'O ia nō ka mea i kapa 'ia ka mo'omeheu pu'e, ka nohona pu'e, ka mea i kapa 'ia 'o ka rape culture

ma ka 'ōlelo haole, 'Ae, he hopuna 'ōlelo haole nō ia, akā 'a'ole ia he pilikia no ka po'e o waho o ko kākou lāhui wale nō, he pilikia nui ia no 'ane'i nei, no ko kākou lāhui aloha nei. Mumulu maila ka mana'o haole ma nā wahi like 'ole, 'o ke kula 'oe, 'o ka po'o mana'o nūpepa 'oe, 'o ke kīwī 'oe. A ua ho'olale leo honehone mai ia mau mana'o iā kākou kāne a hūhewa ko kākou mau mana'o mai ka pono aku. Ua uluāhewa ia mo'omeheu pu'e ma ko kākou pae 'āina aloha. 'Ike 'ia nō. A no kākou, nā kāne, ke kuleana o ia hewa. I kekahi mau makahiki aku nei, e noho ana au ma kahi pākaukau ma ko 'u hale me kekahi o nā wāhine i kūpa'a loa i ke aloha 'āina, a e ho'ā'o ana kākou e ho'onā i ka 'eha pu'uwai o kekahi hoa, he wahine. A iā lākou wāhine e kama'ilio ana, hō'ike mai lākou pākahi a pau, ua pu'e kekahi kāne iā lākou i ka wā ma mua. Lākou. Pākahi. A. Pau. Pehea ho'i kākou e holomua ai inā 'o ia ke 'ano o kā kākou hana i nā wāhine koa aloha 'āina? Hiki ke mālama i ka 'āina ke 'ole kākou e mālama ana i nā wāhine? Maopopo ia'u 'a'ole he kanaka pu'e nā kāne a pau akā inā 'a'ole kākou kāne e hana ana i nā hana e mao ai ia mo'omeheu pu'e, he hewa nō. A ho'ō ia mo'omeheu i kona mau aweawe i nā wahi like 'ole ma waho aku o ka pu'e pono'ī, i ka hana a nā kāne i ka wahine i nā lā a pau. 'A'ole piliwi mākou iā lākou, ho'āhewa mākou iā lākou, ha'i mākou iā lākou pono e kali a ho'okō 'ia nā pahu hopu a nā kāne i koho ai ma mua o ka nānā 'ana i nā mea a lākou e kuhikuhi nei. A no laila, ke hume nō ka malo a ho'okala i ka ihe i mea e paio aku ai i ka hewa e paio ai ho'i no ka pono o ka lāhui, mai poina he hewa nō kēia a kākou kāne e paio ai. I ko kākou kū'ē i ke kolonaio a me ko kākou kūlia 'ana i ka hanu i ia ea o ka 'āina, hiki nō ke ho'okumu i kahi lāhui e palekana ai nā wāhine aloha o kākou. 'A'ole kēia he nuku. He kūkala nō ia. He kāhea. He koi. E ho'olohe i ka wahine, e hilina'i i ka wahine, e kāko'o i ka wahine, i mea e pono ai kākou a pau. ■