Ka Wai Ola - Office of Hawaiian Affairs, Volume 35, Number 2, 1 February 2018 — “Ka Ho'āla Kumu Ho'ona'auao 'Ana Ma O Ke Aloha 'Āina” [ARTICLE+ILLUSTRATION]

“Ka Ho'āla Kumu Ho'ona'auao 'Ana Ma O Ke Aloha 'Āina”

EKŪ'OKO'AMAU MAKA'ŌLELO

HULIĀMAHI

Eke aloha 'āina ē, 'o ka mea aloha i ka lepo kuehu 'ia o Ka'ū a hiki i ke one 'eli 'ia o ke kō Halāli'i o Ni'ihau, aloha 'āina kākou. E ke aloha 'āina paio mau no ke ea Hawai'i, mai nā pu'u kapu ki'eki'e loa o Hawai'i Pae 'Āina a hiki i nā loko a me nā ko'a o kai, aloha 'āina kākou. E ke aloha 'āina e ho'oulu nei i ka 'ai pono a me ka 'ōlelo pono o ka 'āina, aloha 'āina kākou a pau. Eia ho'i au ma o kēia wahi 'ahkala e ho'olaha aku nei me ka ha'aheo e pili ana i kekahi papahana

ho'oulu aloha 'āina ma O'ahu. Aia ma ke ahupua'a 'o He'eia ma ka moku 'o Ko'olaupoko, O'ahu, ko mākou hui e ho'āla nei i nā kumu ho'ona'auao 'anamanākulaaupuni ma o ke aloha 'āina. 'O Huliāmahi Education Allianee ka inoa. He hui ku'ikahi ma waena o 'ekolu hui mālama 'āina o He'eia, 'o ia ho'i 'o Papahana Kuaola, Kāko'o 'Ōiwi a me Paepae o He'eia. E ka mea heluhelu, no Huhāmahi, kūpa'a mākou ma hope o ka 'āina, a haku 'ia ka ha'awina i pili i ka 'āina 'o He'eia e a'o aku i nā keiki, 'ohana a kumu o nā kula aupuni ma Ko'olaupoko. Kūkulu mākou i ka papahana a me ka ha'awina ma o kekahi 'ŌnaehanaHo'ona'auaoAloha 'Āina. Aia he 'ehā māhele o ka 'ōnaehana, 'o ka Mālama 'Āina 'oe, 'o ka Ho'ona'auao 'oe, 'oka 'ŌleloHawai'i 'oe a 'o ka Pilina 'oe kekahi. • Mālama 'Āina - A'o mākou e pili

ana i ka mālama 'āina ma nā 'ano a pau: ma ka pili hana, ka pili no'ono'o a me ka pili 'uhane. He mea nui ia mau 'ano a pau no ka ho'omōhala maika'i 'ana i ke aloha 'āina i loko o ka haumāna. Pēlā nō e lilo ai ka mālama 'āina he mea kuluma iā lākou. • Ho'ona'auao - Makēia pō'aiapili, 'o ka ho'ona'auao ho'i ke a'o 'ana i ka 'ike Hawai'i i pa'a ma ka 'āina a i 'ole ma loko o nā papahana ma He'eia. 'O ke a'o 'ana i ka 'ike Hawai'i, he mea nui ia, no ka mea, pili ka 'ike Hawai'i iā Hawai'i. Lilo kēia 'ike i 'ano kahua no ka haumāna. Ke pa'a ia 'ike Hawai'i i ka haumāna, a laila, ua hiki nō ke a'o i ka 'ike hou no waho mai o Hawai'i. • 'Ōlelo Hawai'i - Ma nā kula aupuni, li'ili'i wale nō ka nui o ka 'ōlelo Hawai'i e lohe 'ia nei ma nā papa. Inā 'a'ole nui ka hānai 'ia o ke keiki i loko o ka 'ōlelo 'ōiwi, 'a'ole nō e nui kona pilina me ka

'āina a me ka po'e 'ōlelo 'ōiwi. 'O ka 'ōlelo Hawai'i ka 'ōlelo maika'i loa a kūpono ho'i no ka ho'omōhala 'ana i ke aloha 'āina i loko o ke keiki. Eia kekahi, 'o ka 'ōlelo Hawai'i ka 'ōlelo maika'i loa no ka ho'oikaika 'ana i ka pilina ma waena o kekahi me kekahi. • Pilina - 'O ka pilina, he mea nui ia no ka ho'okō 'ana i kā mākou pahuhopu nui, 'o ka ho'onui 'ana i ke kuana'ike aloha 'āina ma Hawai'i. No ka ho'oikaika 'ana i ka pilina, e hana me ka pu'uwai hāmama a me ka na'au ha'aha'a. He mea nui ka mālama 'ana i ka pilina ma waena o nā māhele a pau o Huliāmahi. Pēlā nō ho'i e kūkulu ai i ke kaiapuni ola pono, ka 'āina momona a me ka lāhui ikaika. Me ia mau mea 'ehā mākou e mālama a e a'o nei i nā 'ōpio o Ko'olaupoko. I kēia makahiki kula, ua hui pakanā mākou me 'elua kula

ma Ko'olaupoko, 'o ia ho'i nā kula ha'aha'a 'oHe'eia lāua 'oKāne'ohe. Hana mākou me nā papa 'ehā a 'elima a pau o ia mau kula 'elua. A'o 'ia ma kahi o 300 haumāna i kā mākou ha'awina aloha 'āina. Mahalo a nui loa i nā po'o kumu a me nā kumu o ia mau kula 'elua i ko 'oukou kāko'o 'ana mai. He wahi mahalo kēia iā OHA no kēia wahi o ka nūpepa no ke ka'ana 'ana aku i kā mākou hana ma Ko'olaupoko. Mahalo pū ho'i i ko mākou mau kāko'o nui, 'o Harold K.L. Castle Foundation, KEY Project, Hau'oli Mau Loa Foundation a me nā kula, nā kumu ho'i o Kāne'ohe lāua me He'eia. E 'olu'olu, e hele i kā mākou 'ao'ao pūnaewele: www.huliamahi. eom. Ma laila nō e hiki ai ke leka uila mai i ka mana'o a nīnau paha. E ola nō ka 'ōlelo Hawai'i ma kona mau 'ano a pau. ■

Na Kihei Nahale-a