Ka Wai Ola - Office of Hawaiian Affairs, Volume 14, Number 6, 1 June 1997 — E kūʻe kākou! [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

E kūʻe kākou!

Na Leilani Basham Basham is a graduate student in Pacific lslands History at the University ofHawai'i at Mānoa. Her specific area ofstudy isforms of resistance in Hawaiian mele, such as "Kaulana \īn Pun "

"Resistance has always been a part ofour cultural practice and is not just a recent phenomenon," Basham said. Mai ka wā e kala loa aku nei a hiki mai i kēia wā a kākou e noho nei, he mea kūpono i ko kākou lāhui kanaka ia mea he kū'ē. He mea 'ike pinepine 'ia ke kū'ē ma ka mo'olelo o ko kākou lāhui. Ma ka mo'olelo o 'Umialīloa, ua ho'omake 'ia ko 'Umi kaikua'ana, 'o ia ho'i 'o

Hākau, e kona mau maka'āinana ma muli o kāna hana 'ino 'ana i ua mau kānaka ala a me kona mau kāhuna nō ho'i. I ka wā i koho balota 'ia ai 'o Kalākaua e noho ali'i

ma ke aupuni Hawai'i, ua kū'ē aku nō ka po'e i kāko'o i ka Mō'īwahine, iā Emma. He "haunaele weliweli" ke 'ano o ia hana kū'ē, a ma ia haunaele, ua pepehi 'ia kekahi mau kānaka a ua wāwahi 'ia ho'i kekahi ka'a, kahi e kau

ana ko Kalakaua po'e (Hawaii Ponoi, 1874). I ka makahiki 1893, ma hope o ka ho'okahuli 'ia 'ana o ke aupuni Hawai'i, ua kūkulu 'ia ka Hui Aloha 'Āina e ka po'e kāko'o iā Lili'uokalani. Aia nō he 7,500 kānaka Hawai'i me 11,000 wāhine Hawai'i ma ia hui. Ua kono 'ia nā wāhine e komo ma kēiā 'ahahui

no ka makee ana ī ka Aina, kona Hae, a me kona kuokoa mau" (Ka Leo o ka Lahui, 1893). I ia wā, he nui nō ho'i nā mele i haku 'ia no ke kāko'o 'ana iā Lili'uokalani a me ke aupuni Mō'ī.

'O ia mau kaulana nō o kekahi o kēia mau mele a hiki i kēia lā, e la'a me ke "Mele 'Ai Pōhaku," 'o ia ho'i o "Kaulana Nā Pua" kekahi inoa. Ua hō'ike 'ia aku kēia 'ano mana'o kū'ē ma nā wahi like 'ole a ma o nā hana like 'ole-nō ho'i. I ka makahiki 1874, ua hō'ike 'ia mai ka mana'o kū'ē o kekahi wahine no Ni'ihau mai, lāua ho'i me kāna kāne, i kekahi 'auhau a ke aupuni. 'O ka mea hoihoi, 'o ia ke 'anō o kā lāua hana kū'ē. Leka akula lāua i ka Mō'ī ma luna o kekahi moena makaloa. Ulana 'ia ihola ka moena, ulana pū 'ia nō ho'i me nā hua 'ōlelo e noi ana i ka Mō'ī, iā Kalākaua, e "hoololi i ke auhau ma luna o na holoholona. . . Aole loa e koe kekahi o ia ano" (Kuokoa, 1874). Ma o kēia mau la'ana lā i hō'ike 'ia maila ma luna a'e nei e 'ike ai kākou i ka hana kū'ē o ko kākou lāhui - he pepehi kanaka, he kūkulu 'ahahui, he kākau leka, a me ia mea he hana lima no'eau. No laila, e noke kākou i ke kū'ē ma nā wahi like 'ole a me nā 'ano like 'ole no ka pono o ko kākou lāhui kanaka.

ac NĪ aoi ha f»ele i aaku v«a h9 ke k*koKo KAHA 4A LlliUokAhhi

Ka Wai Ola o OHA