Ka Wai Ola - Office of Hawaiian Affairs, Volume 14, Number 2, 1 February 1997 — E Kākoʻo i ka Moʻomeheu Hawailʻi [ARTICLE+ILLUSTRATION]

E Kākoʻo i ka Moʻomeheu Hawailʻi

na Nanea Tuzon Ke no'ono'o wau e pili ana i ka waiwai o ka mo'omeheu Hawai'i, nui ko'u mahalo i nā loea ulana lau hala. Ma kahi o ka makahiki 1989, ua ho'omaka au i ka ulana 'ana i ka lau hala. I kēlā man-

awa, nui ka makemake 'o Margaret Lovett lāua 'o Ginger Alexander (ua " hala 'o Ginger i ka wai pi'i ma Anahola i ka makahiki 1991) e a'o me ke aloha i kā lāua hana lima no'eau. Ua a'o lāua i nā papa ma ka hale hō'ike'ike ma Līhu'e, Kaua'i, a ua a'o nō ho'i lāua i'ekolu kau ma ke Kulanui Kaiāulu o Kaua'i. Laki nō au i kēlā manawa, no ka mea, ua hele au i ka pap

hope loa a lāua i a'o ai ma ke kulanui. Mai kēlā manawa mai, e ho'omau ana 'o Margaret i ke a'o i nā po'e i loa'a ka hoihoi i ka ulana 'ana i ka lau hala. Aia nō na'e, i ka ho'omana'o 'ana iā Margaret lāua 'o Ginger, 'a'ole hiki ia'u ke poina i kā mākou kumu a hoaaloha maika'i loa 'o 'Anakē Esther Makua'ole. Nāna nō e māla-

ma ana i ka ulana 'ana i ka pāpale lau hala, a pēlā kāna hana mai kona wā 'ōpiopio a hiki i kēia lā. Ua hānau 'ia 'o 'Anakē Esther i Kona, Hawai'i. Ua a'o 'ia 'o ia a me kona mau kaikaina i ka ulana e kō lākou makuahine. He mea ulana nō ho'i ko lākou kaikunāne

'o Peter Parks. I ka wā i hānai 'ia ai lākou, ua pono lākou e ulana i ka pāpale no ke kōkua 'ana i ka 'imi loa'a no ka 'ohana. Ua kuapo lākou i kekahi pāpale no kekahi mea'ai e like me ke 'eke palaoa a i 'ole ke 'eke laiki. I kēlā mau lā, ua loa'a paha kekahi 'eke laiki no iwakālua wale nō kēneka. I ka makahiki 1941, ua male 'o

' Anakē Esther me Sam Makua'ole. Mai kēlā manawa mai, ua noho 'o ia i Waimea, Kaua'i, a ma laila nō au i launa mua ai me ia. Ua noho au ma hope o kōna hale no 'ehiku makahiki. Ho'omana'o au i ka manawa āna i nīnau mai ai ia'u inā e hana wau i kekahi kahi lauoho pūpū Ni'ihau nāna. Ua pane koke aku au iā ia, "Hiki nō!" I ka'u ho'opau 'ana i ke kahi, ua hele au i

konahale. I loko o kona hale, ua 'ike au i nā pāpale he nui loa, a nui nā kaila 'oko'a. Nani loa nā pāpale āna i ulana ai me ke koana li'ili'i. Ua hā'awi mai 'o ia ia'u i ko'u pāpale lau hala mua, a ua pū'iwa loa au. Ua pūlama au i kēlā pāpale no ka manawa lō'ihi, a i ka makahiki 1991, ua kōkua mai 'o ia ia'u i ka ulana 'ana i ka'u pāpale mua loa. Ua koho 'ia 'o 'Anakē Esther he "Living Treasure" e ka hale hō'ike'ike i ka makahiki 1990, a i loko nō o ka nui o kona mau makahiki, hele mau 'o ia i laila i nā Po'akahi a me nā Po'akolu a pau. He wahine lokomaika'i 'o ia, a 'olu'olu nō kona kama'ilio 'ana me nā po'e māka'ika'i. Laki maoli ko Kaua'i nei! He 'oia'i'o, he mea makamae nō 'o 'Anakē Esther. I kēia manawa, nui nō ko'u mahalo i nā kūpuna a pau e ulana ana i ka lau hala, akā na'e, makemake wau e mahalo iā 'Anakē Esther Makua'ole no ko'u ho'omau 'ana i ka ulana 'ana i ka lau hale me ke a'o pū i kekahi mau po'e 'ē a'e. Pēlā nō kākou e mālama ai i ka mo'omeheu Hawai'i.

pap°le ana 1 aw°adr°e Koona \r\vr\. a ^ ^ ^

k * W«« 01» > 0H4 % 1 # ifK M&k