Ka Oiaio, Volume VIII, Number 13, 29 May 1896 Edition 03 — Page 4
| This text was transcribed by: | Kainoakalika Wong |
| This work is dedicated to: | No kuu wahine aloha nui ia, o Kalika |
Ka Oiaio/Ka Oiaio Puka La/
Hoopukaia i na la a pau koe ka la Sabati a me Lapule no 30 keneta o ka mahina.
NO NA AINA KAHIKO
NA KULANAKAUHALE I NALOWALE A LOAA HOU AKU
MAHELE II
MOKUNA. III
HUAKAI MAKAIKAI IA ZIONA
Kaahele ana i ke Kulanakauhale Na wahi pana E hoop@@@ mai ana i na ano o ka Karisto mau olelo nane- Hooia ana i na Wahi Hemolele-Ka Olelo Mau loa Ka Hopena o ka @@@ Akeakamai.
Ua minamina @@@ hoi i makou ka lilo ana o keia wahi i laahia ma ka lima o na kahuna a me moneke ike ole, hoopono ole, ka poe e hoohana ana i na hana pahele a hoopunipuni a pau i ka poe puni wale, a i hoino hoi i ka inoa maikai o ka lakou oihana ma ka hoolilo ana he inoa kalepa na mea laahia. Aka, aole hoi ia mau hana he mea no kakou e hoanoe ae ai i ka mea oiaio maoli a aole hoi he mea no kakou e kapae ai i ka inoa oiaio no ka mea ua hooliloia hoi he mea hoopihapiha a hoopunipuni wale na kekahi poe kolohe.
E olelo ana hoi kekahi poe ua holoi maoli no ka Haku i na hoailona a pau o kona hiki ana ma ka honua nei me ka manao no e hana me ia, a aole hoi e ike ko ke ao nei i kahi i nana ia ai na mea e pili ana i kona wa ma ka @@@. Aka no ke aha ai? Ke ike nei kakou i kona mau keehina ma na hana hookumuhonua, a no keaha hoi kakou e ike ole ai ma na hana hoola hou ana? No keaha e olelo mai ai i kona wahi i hanau ai na mea a pau e pili ana i kona nohoana: ka muliwai ona i bapetizoia ai, ka inoa o ke kulanakauhale o na i noho ai, kahi i hana ia ai na hana mana ana i hana ai, ka mala i kahi ona i kumakaia ia ai, ka hale alii o ke Kahuna Nui nana oia i ahewa e make, ke alii imua ona oia i hoai ia ai, kahi ona i molia ia ai ma ke kea, a me na olelo hoike a pau e pili ana i kona kanuia ana, ke ola hou ana, a me ka hoi honana i ka lani, i na aole loa he mau hoailona e ike ia aku ana mahope no keia mau wahi?
Ua hoike mai hoi na wahi a pau o ka aina e like me ia i oleloia ma ka Palapala Hemolele he kokua koikoi kekahi no kekahi, a ua pile me ka paewa ole no huaolelo a pau me na mea i ike, i kakau a i hoopaamau ia mai kahiko mai, a no ia mea, aole loa he wahi kumu o ka olelo a me ka hoole o ka aia.
E haawi ana hoi ka Baibala i kekahi mau olelo oiaio moakaka i kahikohiko ole ia, e uhi ana no kekahi au he mau keneturia ka loihi, a he hoopololei loa i ka hai ana i ka inoa a me ka manawa, kahi, a me na mea a pau e pili ana i na mea i hanaia, e like me ia ia hanaia. Nolaila, i na he mea oiaio na hoohana ia heia mau mea a pau, alaila he mea maopopo e ike ia aku ana hoi kekahi mau ano o ka aina, a me ka olelo, ke ano, na moolelo, a me ka nohoana o ka lahuikanaka, i na aole pela, alaila ua kuleana kakou e kanalua i ka oiaio o ka moolelo i hoopaa ia, a nolaila he mea kupono loa i na mea a pau e hele imi ana e loaa ka mea oiaio e hele e makaikai i na wahi a pau i olelo ia a e kaup@@ona me ke alahele nona iho i na mea ana i ike maoli ai e hoike mai ana i ka oiaio o na mea i hoopaa ia. Aole nae hoe o ka imi hookamau e like me ka poe i oleloia ae la.
Heaha hoi ka mea oiaio e pili ana i na mea i imi ia e na akeakamai? Me ka hauoli au e hoike aku i na like loa na mea i loaa aku ma ka imi ana me ka moolelo i hoopaa ia, a ua hooiaio mai me ke kanalua ole ia i ka oiaio o ka moolelo hoikeana mai ke Akua mai, a o kekahi mea kamahao loa hoi, aneane pau loa na wahi i helu ia ma ka Baibala, kahi o na mea nui i hana ia, he hiki loa ke hoomaopopo a hooia ia aku ma kona inoa Hebera ma ke ano Arabia, he hooia kamahao loa keia i hiki ole ke pale ia e kekahi olelo. Ua loaa aku hoi ia Lutanela Lynch a me Kapena Warren, ma ka laua i minoeau ana, na hooia io ana i lawe ia mai i ka malamalama nana e hoopio no ka manawa pau ole i na olelo kanalua a kue a ka poe hoole i ka ke Akua olelo.
Ua hoopiha mai hoi ka Papa Pohakukakau Moa@a, i loaa aku i ka makahiki 1868 ka papa pohaku hua heluhelu kahiko loa keia o kekahi mokuna o ka moolelo o ka lahui kanaka, e hoohalike loa ana me ka ke Akua olelo, a o na imi ana mahope mai nei ma ka Waoakua o Tih, a Waoakua hoi o ka Auwana ana a Messrs Palmer a me Drake, aole wale e hooiaio ana i ka moeana o ke alahele, e like me ia i hoopaa ia ma ka Baibala, o ka huakai a na Iseraela@@aka, e hooia ana hoi i kahi o lakou i noho hoomoana ai no kekahi manawa ma ka waoakua.
Me he la no hoi ke ala mai nei na kino ia@oa ia @@ao Parao o Aigupika mailoko ae o ko lakou mau hale @@@@ e ku hoike mai i ka oiaio o ka mea o Mose i kakau ai he oi aku i ka ekolu tausani makahiki i hala aku. Ua loaa aku hoi ka Baibala ua hoopaa ia maluna o na pohaku a pau, iwaena o na wahji i lukuia a hioloia o ka wa kahiko, a ma ka olelo, ke ano, a me ke kulana o ka aina i keia wa.
Ua laulaha loa ma na wahi a pau ma na aina hikina, na inoa o Aberehama, Iaokaba, Mose, Esau, a me Iosepa, a he kakaikahi loa hoi ka Beduina ahiu o ka Waoakua i hiki ole ke kuhikuhi pololei mai i ka mea kaahole ia mauna Neda, Hor@a a me Sinai, a me ke kahua o naeane o na kulanakauhale a pau loa i oleloia ma ka Baibala, a kamailio mai i na mea ano nui o ia mau wahi e like loa me ia i hoopaaia ma ka moolelo a ke Akua.
He mea kakaikahi loa ka hoololiia o na inoa kanaka a me ko na wahi ma na aina hikina, a he mea poino ole hoi na mea nui i hana ia. He mea oiaio, he nui no na loli ana o ka honua, na ano, a me na kulana o na aupuni, mai na kaua, na ulia o na ino a me na olai, o na elua tausani makahiki i hala, aka aole nae lakou i hoonalowale aku i na hoailona kahiko o ka aina. He nui no hoi na mea kuko a manao haku wale a ke kanaka i awili pu ia me ka mea oiaio. Aka, he oia mau na mauna, na awawa, na lokowai a me na muliwai, na manu a me na pua, e waiho nei e like no me ia i kinohi, a e loaa aku ana no hoi i ka mea imi i ka mea oiaio o na mea a pau e pili ana i ka Olelo Hemolele e kakau ana maluna o ka iliaina o ka aina Hemolele.
He mea paakiki ka mea oiaio i ke kue aku a he oi loa aku hoi ka oiaio mai ka hoike ana mai hoi a ka poepoe honua aka, aole nae he hookuia a he paewa iki mawaena o ka hoike ana a ke Akua me ka ka honua. Aia no ke waiho la ke kula palahalaha o More, a me Mamere, kahi a Aberehama i kukulu mua ai i kona halepea a me kana kuahu ma ka aina o Canaana e like me ia he eha tausani makahiki i hala aku. He oia mau no ke ahiu a me ka laka ole i ke ano o ka noho ana naauao o na keiki o ka mamo a Isemaela a hiki i keia la. Aole loa i hoeueu iki ia o Makapela, kahi hoomaha o na makua kahiki, a ke waiho la aneane no e like me ia i ka wa i kuai ia aku ai e ia mai a Eperona ka Hetite, a waiho iho ai oia ia Sarai, kana wahine i aloha ia. Ke ku la no na Mauna o Ziona, Hamono, Moria, Pisega, Tabo, a me Oliveta, e like me ia i hoike mua ia maluna o ko lakou kahua paa, he mau hoailona o ko ke Akua aloha loli ole.
He oiaio ua nui na manawa o Ierusalema i lukuia ai, aka aole nae oia i hoonalo ia aku e like me na kulanakauhale e aku. Ke eli oe ma na wahi a pau o kona mau pa kahiko, a e loaa koke iho no ia oe na alanui i kipapa @@@@ ia, na pio alahele maikai, na luawai hohonu, na kolamu nunui, na alapii pohihihi, a me na alanui i oki ia iloko o ka pohaku paa, e hoohui ana i ka pa o ka luakini me na poowai i kahi mamao, a me ka towera o Anstonia a me ke towera kiai o Mauna Ziona he pahaohao ka nani ke nanaia.
Aole loa e hiki ke hoole ia ka hooia ia ana o ke awawa Hino@a, a me Kederona, ke kai o @alilaia, a me ka muliwai o @oredana. Pela no me ka punawai o Iakoba, ke kiowai o Seloama, a me ka ilina o Lahela. He mau olelo kanalua kekahi i oleloia e pili ana i kahi maoli o ko kakou Haku i hoehaeha ia ai, i make ai, a i hoi hou ai i ka lani: e ike iho ana no oe ia oe e kipa ana i keia mau wahi me he la aole oe i mamao aku ma kahi ponoi i oleloia.
O na mea a pau e hele makaikai ana i ke Awawa o ke Kai Make, ina no aole oia i ike i ka Baibala mamua, a aole hoi i heluhelu no Kokoma a me Gomora e hiki ana no ke heluhelu i ka moolelo o ko ke Akua hoopai ana maluna o na kulanakauhale o ke kula i lukuia ai, maluna o na ano a pau, o ka aina, na pohaku i ania ia e ke ahi a me ke kuauea o na kuahiwi e hoopuni ana hoi i keia awawa anoano he hoailona kupono maoli no o ka loko ahi e hiki mai ana, a o ke ahi mai ka lani iho nana i luku ka poe hana hewa i hoowahawaha i ke Akua.
A o ka malihini hoi mai kahi mamao mai i ike a i lohe ole i ka luakini kilakila o Solomona iaia i ku iho ai maluna o Mauna Moria, e ike ana i ka manoanoa a me ke kiekie o na paia o ka pa e hoopuni ana i ka pali-pohaku laahia, e makaikai ana i ka moana wai a me na luawai i hoolala ia malalo o keia ilihonua a iloko o ka pali-paa, e makaikai ana i na ipuka alahele, na kii pohaku, a me na ipuka hoopioia o ke ano o ka wa kahiko loa, a me na hoolala kelakela o ka @@@@@ a me ka maikai o ka hanaia ana @@@@@@@, i kukuluia maluna o na kiapohaku e hookahe @@@@@ ia ai ka wai ma na awawa hohonu no ka hoolawa ana, i na wai huihui maikai mai na p@wai o na kuahiwi mai, no na hana o ka luakini he iwakalua a he kanaha mile ka mamao aku, e hoolawa koke ia ana hoi kona manao, he kahua io no kahi kiekie palahalaha o luna ponoi iho o keia ahua kiekie no kekahi luakini kelakela i kukuluia e ka poe kahiko he wahi no lakou e hoomana ai. A e manaoio aku ana no hoi na mea a pau e heluhelu ana i ka Baibala, o ka pohaku i uhiia iho e ka luakini Mahomet@o Omer e ku nei i keia wa, aole no ia he mea okoa, aka o ka papahele pohaku kaka-hua palaoa no ia o Araima, kahi hoi a Aberahama i kukulu ai i ke kuahu no ka mohai ana i kana keiki hookahi, kahi no hoi i kukuluia iho ai ka luakini nani a Salomina i kukulu ai i na makahiki ma hope mai.
E like no hoi me keia pela e oleloia no ai ua oiaio kahi i kanau ia ai o Karisto ma Bekelehema, ke ana lua i waiho ai ke kino o Karisto, e uhi ia nei i keia wa e ka Luakini o ka Ilina Hemolele, a me na wahi lehulehu e aku i laaloa i ko Karisto ike'a maoli ia ana ma ia mau wahi. Ua like loa ko lakou ana a pau me ia i kakou mooleloia ai e na apokolo a aole he ninau mahope o ka makaikai akahele ia ana i ka oiaio o keia mau wahi e like me ia oleloia ma ka moolelo Baibala.
Ma keia e ike ia ai ua pili like loa na wahi i imi ia a i makaikai a me ka olelo ma ka moolelo hemolele: a he kulike loa no hoi na olelo hoopili, nane, a pela aku, o ka Baibala me ke ano o ka noho a me na hiona o ka aina. Na ano no o ka palau, kanu, a ohi ana o na hua o ka wa kahiko: ke mau la no ka momona o ka aina: oia paha no o keawawa: oia mau no o ka manu iluna o na lala o ke kumu laau makeke: a o na mea a pau i kamailio ia maloko o ka buke nui ua kulike loa no me ke ano o ka aina i keia wa. Aole hoi he wahi paewa iki mawaena o ka helehelena a moe ana o ka aina i oleloia ma ka Baibala me ia i keia manawa. Aole wale e hoomohala pono a e hooiaio ana hoi na mea i imi ia a loaa aku i ka palapala hemolele, aka e hoike ana no hoi i ka oiaio o na mea i hoike ia mai e ke Akua.
Aole no hoi he kanalua ana, e loa aku ana no na hooia no na wahi e ae, a hiki i ka hoopau ia ana o na manao kanalua i ka pololei o na mea a pau ma ka Palapala Hemolele, a e hoopaa mau loa ia ai ka oiaio o ka ke Akua olelo.
KUAI HOOPAU NUI
Ma na Mahele a pau o na ano mea kuai ma ka Halekuai o L.B.KERR.
ALANUI MOIWAHINE
He 30 i-a Kalakoa no $1.
Papale le Laiki 25 keneta pakahi.
12 Ia Lole Huluhulu Pulupulu no $1.
Na Lipine 18 ia no 25 keneta.
Na Lole Makalena Keokeo kikokiko a me pohaka, 15 ia no $1.
E hele a e makaala mai, a e lawe ae i na kuai holopono ana.
L.B. Kerr.
ALANUI MOIWAHINE
KUAI HOOPAU NUI
KUAI HOOPAU NUI
Ua hoomaka mai au e Kuai hoopau mai ka Poaha mai o Ianuari 23, i hookaawale ia @@ kakaikahi o ko'u halekuai no na lole hou.
E kuai ia akuana na meaa pau okou Hale kuai pau aku na mea e kau nei me ka @@@ @@@ kekahi a e. Loaa aku no na holopono ana i loaa ole kona like ma Honolulu nei mamua.
He houloa ka makou waiwai kuai ia a pau hoi mahope waiwai loa a makou i hale kuai aku nei a Nu Ioka mai no Lole mai na aina e.
Na Silika
Na Make. Na Lole Nahenahe. Na Lihilihi Hana Lima. Na Lihilihi Kuwelu. kini. Na Lako Wahine o na Ano a pau. Lako Wahine o na Kane Na Waiwai Lole o ka noho na hale.
Etc. Etc.
Lole kekahi o na Waiwai, ihumuhumu ia no ka noho'na luna Hale iho: niau kuai hoemi ana, me ke DALA KUIKE WALENO, E hauoli loa au e hoomakaikai aku i keia mau nani i na Lede o Honolulu!
E HELE MAI!
E HELE A PAU!
J.J. EGAN.