Ka Oiaio, Volume VIII, Number 13, 29 Mei 1896 Edition 03 — Page 2
This text was transcribed by: | Melissa Eskaran |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Oiaio/Ka Oiaio Puka La/
Hoopukaia i na la a pau koe ka la Sabati a me Lapule no 30 keneta o ka mahina.
UKU O KA NUPEPA.
No ke Kope Hookahi $.10
No Hookahi Malama .25
No Ekolu Malama .50
No Eono Malama 1.05
No Hookahi Makahiki 2.00
Ua hiki no i kela a me keia mea e makemake ana i nupepa na lakou ke waiho mai i ka lakou kauoha i keia Keena, a e hooili pakahi ia aku no, me ka uku mua mai no nae.
Uku Kanikau a me na Mele Inoa he eha keneta o ka laina.
Na Olelo Hoolaha o ka elua iniha o ku puka mua ana. 1.50
Puka Elua .75
Puka Ekolu .50
J. E. BUSH Lunahooponopono a me Pauku.
POALIMA MEI 29, 1896
KE KULANA O AMERIKA.
I keia manawa ke hooko nei keia aupuni i kona kulana i oleloia nona i keia wa. E like me ka olelo o ka Hoikeana 13:11, e i ana “a ike aku la au i kekahi holoholona hou e hoea mai ana mailoko mai o ka honua elua ona pepeiahao e like me ke keiki hipa a olelo ae la ia e like me ke deregona.” Mahope o na holoholona eha, o ka uanana a Daniela, o keia ka lima o na holoholona ma o ka wanana a ke kauoha hou e like me na hua olelo mua, “a ike aku la au i kekahi holoholona hou e hoea mai ana.” Ua olelo na imi ano o na olelo Baibala, aole he pili o keia hoailona i kekahi aupuni e aku mawaho o Amerika Huipuia. Ua kukoluia oia iluna o ka pono, na ike ia kana mea hana i na la mua he pono wale no, a ma keia ano, he oiaio ma like oia me ka hapamua o ka hoailona ano nona, o kona ikaika ua like me ke keikihipa: o ka mana o ke keikihipa ma hana ia maluna o ka pono wale no, aole ia he holoholona huhu pela no hoi i hooliloia ai oia he hoailona no ke Keiki Hipa a ke Akua. Aka, e nana kakou ia ia i keia wa, ke hana nei ola i na hana e hoike mai ana i ka leo kakaiha o ka deragona. Ua pili ka loli ano ma ka hoailona o ke kii, e i ana “olelo aela oia e like me ke deragona.” He hipa ka mua a he deragona, ka lua. O ke ano o Karisto a me ko Ane Karisto o keia ka mea i hookoia, a e hookoia nei e keia aupuni, a pela oia e hana ai i na hana deregona a hiki i ka loaa ana o ka hope@ i oleloia no ke deragona. Ke hooko piha nei o America i kona kii a me ka hana i kahoaka ia ma ia hoailona i keia la. Keokomo nei oia iaia iloko o na hana kue i ka pono. Ke kokua nei oia i ka poe hookahuli aupuni, aole malalo o na hana a me ke ikaika o ka pono e like me kona kulaua hipa, a kaulana ai oia, aka, ke hoao nei oia e hookahuli a e kokua e hookahuli i na aupuni liilii a me na lahui o na aupuni e aku e kipi i hooko ia ai ka pono no ia poe ma ke alanui nae o ke deragona. Ke kukulu nei oia i ka mana o ke deragona, a he lilo aku koe ona he aupuni hana hoomaewaewa ma keia hope aku no ka manawa pokole wale no nae.
ULUNUI O KE KARAIMA.
Aole paha he aina i pii iho ae o ke Karaima iloko o keia hapa kenturia mamua o Amerika. Ua olelo mau makou ke ulunu nei ka uhane kanawia ole iloko o keia aina, e like me ia i wanana ia nona a he oiaio eia ke hooia mai nei na hoike huahelu i ka oiaio o keia me ai olelo mua ia nona. (Hoik. 13:11 – 17) Ua hoike mai o Kauka Waita Peresidena o ka Hale Kula Nui o Cornell a he Comisina hoi no ka Papa Comisina o Venezuela, eia ke pii mai nei ke Karaima ma Amerika Huipuia, penei: I ka 1850, 300 ka nui o na hana Karaima iloko o ka miliona o ka helu lahui: i ka 1860, he 600 a oia i ka 1670 aueaue 900: a i ka 1880, ua oi aku i ka 1,200. Ka nui o na pepehi a lawe ola no ehiki makahiki e pau ana i ka 1895, he 17,469. He 10,500 no ka makahiki hope o keia helu. Ua ahona o Europa i keia, a me he la mawaho o na kaua, aole no paha na aina pouli i oi aku mamua o keia. A o keia ka aina i kaena nui i kona pookela ma ka naauao a me ka malamalama a o he hoole ana i ke kulana mua o keia aupuni i kona wa aole i hoopiha ia mai e na lahui haahaa a ano inoiao o ka noho ana mai Europa mai. Iloko o keia keia hoike, he elua mea nui i ike ia oia hoi ua malu ole ka hewa i ka hoomana Karistiano, a i ole na hookamani a lalau ke ao ana a na Karistiano i ka olelo a ke Aku i manalo ai, e like me ia e ike ia nei ma ua wahi a pau o ke ano; a ma Hawaii nei, imua ponoi o ko kakou mau maka. Ua hiki loa ia makou ke olelo ae, ua uhiia na noonoo o na alakai o ka enanelio a Karisto e ka mana o ke ao a ua hemahema ke ao ia ana o ka uhane a me ka hoopono o ka noho ana o kanaka. Ua haalele ia keia olelo, @ imi mua i ke aupuni o ka lani, ua hoopapau kanaka i ka imi loaa, i ka pono noho ana kino me ka hoohemahema i ka pono o ka uhane a o ka hopena na ahuwale lakou i na ino a me na hana hoowalewale a me na pahele a ka enemi o ke kanaka. Aole no hai ka hewa, aka no ka hoomana, a me na kumu i lilo mahope o ma@ a hoohemahema i ka hana a ke Akua. Aka, o ke ao @
poino ana, aole o ke Akua, a aole o ka p@ i hahai ia Karisto a hoolio oia ko lakou ana, ina ka hooko ana i na kauoha a pau a ke Akua. Aole he alanui e ae, e pakele, ai, a e malu ai o ka poli wale no o ka Makua a o ka hoolohe i kona makemake.
KA HAPA-UMI
O ka hapaumi o ka loaa makahiki o na kanaka a pau no ka Haku ia. He olelo kauoha paa keia mai ua kanaka kahiko mai a ke mau nei no a ia kakou. Ua @ keia olelo maluna o na Karistiano a pau, a wahi a ka Haku, o ka mea e hooko ole ana i keia kauoha, ua like ia me kekahi mea i kolohe, i powa i ka waihona o ke Akua. No ka hoomaloka o na Karistiano a pau, a wahi a ka Haku o ka mea e hooko ole ana i keia kauoha, ua like ia me kekahi mea i kolohe, i powa, i ka waihona o ke Akua. No ka hoomaloka o na Karistiano na hoonele ia ka mea e hiki pono ai i na kahu o ke ekalesia ke noho ma ka lakou hana h@hia a hoooko aku me ka hoolilo ia o ka noonoo ma na mea pili i ko lakou pono kino, a okupe hoi lakou ma ia aui ana mamuli o ke paewa @ ka hana a na hoahanau. Ua ike makou i ka hoomaloka nui o ko ke ano ma keia mea ano nuku i ka maka o ka poe i hilinai o lakou na keiki a ke Akua, aka, aole paha he puku lin@ i oi ae mamua o ke @ nanai kuu ae i ka ipuka e hiki ai ia ane karisto he hoopalupalu i ka uhane a me ka manaoio o kanaka. Ke uwe nei na haipule o ke Akua i ka panoa o ke kihapai a kana Keiki a me kana mau haumana i kukulu ai. Aia keia mea ma na wahi a pau, aole wale ma Hawaii nei. E ninau mau ia ana heaha ke kumu o keia hoomaloka a me keia haule ana? E like me ka makou i olelo ae la ua hoowahawaha ia na kauoha a ke Akua, ke lilo nei ke kanaka mahope o na kuko mau o ko lakou naau, a na powa aku powa mai a hiki i ko lakou aua maoli ana i ko ke Akua mahele hapa-umi. Ke ike nei kakou i ka hoopomaikai ana o ke Akua i na ona mahi-ko a me na kalepa o keia paeaina a hiki aku i ka heluna o na miliona o ka loaa makahiki aka aole paha he hapa haneri o keia pomaikai ma kona lokomaikai i mahele ia aku no kana hana hooia hanaka. O keia poe e hoopi nei o na Karistiano leo nui no ka hapanui, ka poe i hookiekie a i hoowaiwia ia. Eia hou keia makahiki pomaikai ui o na kanaka waiwai o ka aina e ai aku ana ae inu aku ana, ake he mea maikai no ia lakou o hoomanao i ka hopena o ke kane a me kana wahine i make ai i ka hora hookahi no ka ana a me ke apuka ana.
NA LA HOANO.
Ua maluna ia e na Katolika Roma na la hoano lehulehu e like me ke ano o ka mala@ ia ana o na haua a me na la hoailona o ke au ia Mose a me Aa@. Ma keia ano ke hahai nei no ka Ekalesia o Rooma Pope i na mea i hoopauia ma ko Karisto hiki kino ana mai.
Aole wale hoi o ka malama ana i na hana i hoopania a me na hoailona na la hoano a pela aku, aka, ua hookomoia mai na hana a ke kanaka he lehulehu wale i kauoha ole ia e like me ia iwaena o na Iudaio. He mau hana hookoioi wale no. O ke kauoha a ke Akua ua lilo he mea ole a ma kahi o ka olelo kauoha ke hookoia nei ka kanaka mau hana.
I ka la Kapule nei na malama ia iho la na hana hoomanao hoomaikai i ka Uhane Hemolele, a o ka la i kauoha ia ma ke kanawai e hoomanao ia ai o Iehova, ua lilo he la noa a he la kalepa. E hoomana mai ana lakou ia’u wahi a ka buke nui, me ko lakou lehelehe, aka, na hoomanao aku ko lakou naau. Oia iho la paha na hana a ka Makuahine nui, a ke hahai pu aku nei no hoi kana mau Kaikuahine ana na hana o keia ao. Aloha no!
NA ULIA
Nui na ulia poino e pa nei maluna o a ulahui Iapana a me Pukiki. E like no me ka hanai hookuulala ia o na keiki o keia mau lahui, pela i ulu ae ai lakou me ka hope ole a noonoo a manao nui ole i na mea e hiki mai ana. Ua like ka poino a me ka make he mea ole ia lakou mai ka wa uuku iaai a kanaka makuu a me he la ua like ke olu o keia poe ka manu ka ulu ae a m@ iho.
KEKAHI PU KUNIAHI HOU O ENELANI
Ma ke kana ma ka Soudana, e hoohaua maoliia aku ai kekahi o na pukuniahi hou loa o Beritania Nui, i keia mau mahina ae nei. E lawe ana ka ikaika o keia mau pu i ka pokapahu no umimile a ua hiki hoi i kela a me keia poka i ka wa e pahu ai ke luku he elua haneri poe kanaka o na enemi.
He pu hikiwawe loa no hoi keia ma ke ki ana oiai na hiki i na poka ekolu e lele ana ma ka lewa e ukali ana kekahi mahope aku o kekahi mamu o ka pahu ana o ka ha o ka poka, ka poka mua loa.
Ua piha u ka hale hana o ke aupuni i na kauoha e hoolawa aku i na poka, a eia ko haa@ nei kekahi mau kauoha i na hui mawaho i hana ia ai i hiki aku ka nui i ka 1,000,000.
KA HOOMANA THEOSOPHY
O keia kekahi o na hoomana o na aina o ka Hikina, a eia ke lawe ia nei e kekahi poe kakaikahi o na aina malamalama. O ka poe nana e apo aku nei keia ao ana, oia no ka poe ike a piha i ka naauao kanaka, I manao ole i ka ike o ka Baibala, a i hoole hoi i ke Akua, a me kana mau mea i hoike mai ai e pili ana nona, no kana Keiki, ko laua hana ana i ka honua a me na mea a pau.
Makahi o ka ke Akua eia keia mau no ana theosofe, ke paniia aku nei. E i ana keia ano hoomana o lakou kai ike, a he hoopunipuni ka Akua a me ka Karisto i ao mai ai. He mea maopopo loa ma keia he mau hana hookanaui keia na ka Ane Karisto e alakai hewa ana i ka noonoo o ke kanaka a ke Akua i hana ai.
A he mea kapanaha no ka ike ia o keia mau hana a me na alakai hoopunipuni e ae a ke Satana e alakai maopopo nei i ko ke ao, aka, aia hoi me kakou ke ano o na mea a pau e ike ia ai ka mea oiaio a me ka mea hoopunipuni o ka poino o keia mau hana i ka lahui kanaka ua hiki ole ke ana ia, no ka mea, o na olelo hooakamai e hooluolu ai i ka naau haakoi a hookiekie o kanaka oia ka mea makemake nui ia i keia mau la mamua o ka olelo oiaio a ke Akua, i hooia ia e ko kakou ike maka ma na ano a pau.
E malamaia oukou o hoopunipuni mai kekahi ia oukou ka olelo ao a Karisto o alakai hewa ia hoi kakou e ka Makua o ka hoopunipuni a me kana mau haumana.
I keia po e haiolele ai o @ D. Hoyne ma keia kumu ao e pane ana i ka haiolelo a Rev. Mr. Garvin. I ka poe i papae i ka olelo a ke Akua a i sila ia a paa nona aole he hopo ana ke lohe i kana mau olelo no ka poe hou mae aole e nele ke komo o na olelo uhiuhi paumania a ke diabolo ma o ka waha o ke kanaka i keia po.
HE HANA A NA KAUKA
Aia iwaena o kakou kekahi poe Kauka hou he poe kanaka i koi iho nei e kukulu i kekahi @ kanaka, a na ko keia makemake o lakou.
Ma ka hoohui ana o kanaka, me he la i ka nana aku ma na mea i ike ia i keia mau la iho e ake ana ka poe hou i hiki mai nei, e kukulu i kekahi nonopole, a ma la ano e imi i kulana no lakou e hiki ai ke kilinai nui ia a e kii nui ia ai e ka poe ma@
Ma ke kamailio a haku manao he pahee keia poe, oia lakou ke hoao nei e ko i na kanaka a pau e kau i kekahi rula o ka uku ana o na ma’i i kii ia aku lakou. He elua mea i ike ia ma keia ano hana he kiekie oa ka uku, oiai na lawe ia mai ke ana kaki a na kanaka ma Kapalakiko, a o ka ma, he ake ana keia e hoopoloke i ka lehia ia o kekahi poe karika e like me Kauka Herbert Mare, a me ko Cooper ma ano.
He lili keia poe hou i ka poe kahiko, nolaila, keia imi ana e hoaui i ke kulana o ke kahua o na kauka i hilinai ia i komo mai ai lakou e apo pu i na pomaikai o ka oihana la naau. O ka lawe ana mai i keia ano o Kapalakiko oia kekahi hana kapakahi, oiai na kauka malaila e haawi i wale ana i kekahi o ko lakou manawa ma na wahi lapaau a haawi laau o ia kulanakauhale i na la a pau o ka makahiki.
Ma keia ua loaa he pane i ka poe nele a nuku o ka loaa a o @ waiwai, ua ka no hoi lakou e hookaa i na uku kiekie ana. Ma Suedena, ke ole makou e hoomanao hewa aole ke kai o na kauka. Aka, na waiohia aku no na ka poe i lapaau ia e noonoo mai i ka mea kupono e uku ai i ke kauka; a aole no hoi o ka loaa ole ana o kekahi uku i ke kauka mai kekahi poe i lapaau ia, he mea ia @ e haalele ai i ka mea i mai ia, a me kane mau kahea ana i na wa a pau.
Aka, o ke ano iho la no ia o keia wa, a e pakela oi aku ana ka manao puaa o ko ke ao, ma keia hope aku. Aole e pii ana ka manao aloha, e emi ana, a e lilo ana he noho ana aloha ole, aka, he noho piele kue i ka olelo a ke Akua.
MAKE O HUEU.
Ma ke kakahiaka Poaono, la 23 Mei, na make iho la o George Hueu Davissw, keiki a Isace Davis, koolua o John Young no laua mai ka inoa o Nahaoleina. He 71 ka nui o kona mau makahiki; me ke kaikamahine oia kahi i noho ai a make iho la, me Miss Luoy Peabody.
He moopuna ka mea pili loa ia ia. Ua kaulana, keia ohana ma keia Paeaina, a ma Waimea Hawaii, ko lakou aina hanau.
HALE PAU AHI
Ma ka hora 3 o ke kakahiaka Kapule nei na hamu ae hoi na alelo o ke ahi i ka hale o W. H. Konnela, ma Alanui Moi, Kulaokahua. Ua ike mua ia mai hoi ke ahi e C. B. Wilson ia ia i puoho ae ai mai kona hiamoe mahope iho o ka hora 2 wanaao. Nana i telepona aku i ka Luna Nui o ka Oihana Kinai Ahi, a he eono minute mahope iho ua hiki aku la na kaa kinai ahi, aka, ua hala ka manawa, ia wa no ha@ iho la ka hale. Aole he maopopo o ke kumu o ke ahi oiai aole e noho ia ana ka hale, aka e hooponopono hou ia ana. Ua ike ia hoi kekahi mea ma ke alanui Young e hele mai ana mai ia aoao mai e kekahi makai kiu. Nolaila, na haupu ia he puhi kolohe ia a ke imi ia nei ke kumu. He $6,000 ka noi o ka inesua @ o ka hale. E kukulu hou ia ana he hale hou e Luka ma i keia mau la iho.
NA KEIKI AEA WALE.
Ola ka aina ke maikai ke ao ana a na makua i ka lakou mau keiki, a oluolu hoi ko lakou mau la hope. O keia hana he malama a he ao ana i na keiki kekahi o na hana nui o keia au. No ka hoohemehema a hooluolu kuma oie o na makua, na lilo ua keiki o keia wa i poe, hookuli, hookiekie, hookano a pakike, i na makua a i ka poe kanaka makua. eia ke ulu ae nei kekahi hapa nui o na keiki opio i loko o na hana lapuwale, e he palualelo ana; a e pahi a e nau paka ana, me ka hoopuka ana i na olelo pelapela mai ko lakou waha mai. O ka oi loa aku na keiki Pukiki. He mea minamina keia, a he mea kupono i ke aupuni e kiai makaala loa, oiai na mana ke aupuni ma o ka pono o ka lehulehu ke hopu i na keiki o keia ano, a lawe aku ia lakou a hoomak@ iho. o keia poe ka lahui kanaka ma keia h@, a e like me ko lakou hoonaauao ia a ao hoopololei ia e poino a e pomaikai ae ke aupuni.
Ua hopu ia kekahi keiki Pukiki i kela la aku nei, no ke aea. He kupono e imi ia aku na keiki a pau o ia ano o na lahui a pau a e hookomo ia malalo o ka mana o ke aupuni i pono ai.
MAKE O WILIIAM McGURN.
I keia auina la i haule aku ai keia Hawaii opio i ka make, ma kona home ma Kapalama, i ke 33 o kona mau makahiki. Ua waiho iho oia he kaikuaana, he wahine me elua mau keiki opiopio. He hoonohonoho hua paipalapala kana hana i ao ai. I na la kinohi he aloha aina oia, a mahope mai o ke kinai pio loa ia ana o ke aupuni moi e ke Kuhina America, ua haawi pio iho la oia, a noho paahana aku la no ke aupuni hou. No keia ua hoowahwaha ia oia e kona lahui a hoi aku la i ka puhaka o kona makuahine honua.
MAI NA AINA E MAI
Ke hooikaika nei ka poe America i ka poe o Cula me ua lako kaua a me ke kanaka. Ua haalele hoi keia lahui i ka hana pono, a ke waiho nei i kono kulana hoopono i mahalo nui ia ai o America.
Ua maikai hou ae ke kulaua ike o Sepania a me America.
Ua lohe ia na lawe ao hoi o Rusia ia Chefoo@.
R. W. WILIKOKI.
KEENA ANA AINA A ME AINA KUAI.
Ua hiki hoi ke hooponopono pu i na WAIWAI o kela a me keia ano e waiho puhihihi nei; a i lawe wale ia paha e kekahi poe ana ke aluna a pakaha.
Ua hiki no hoi ke hooponopono i na WAIWAI @hia i @ malalo ona Moraki a ano o @ paha.
Ua hiki ke huli maloko o na Buke Aupuni no @ pohihihi o na palena a me ke ano o ka hoo@ ana.
E loaa no na ke ALANUI MOI mawaena e ke ALANUI PAPU a me ALAKEA, maloko o @ rumi o ka hale e pili pu ala ma ka aoao ma Ewa @ kahi noho o Kale Gulika.
Na Hora Hana mawaena o na h@.
NO KEAHA I HANAIA @
MALOKO O KEKAHIMAU HALEKUAI NUI hoi he haawiia i na kanaka maoli na hoopkipa ana e like me na hoa kuai haole. He mea hewa loa keia. Ua hooikaika hoi makou e hookipa i na hale kuai Hawaii ma ma@ a pau e like me ia i hoo@ ia i na haole. Oia ka mea pono. Ua like no ka maikai o kau dala. Ua @ keia manao iwaena @ kanaka maoli, aole hoi he loaa ia kakou na mea kuai e like me ia na haole. M@ paha he oiaio io ao keia. Ua hapakue no ka @ o kekahi poe kal@ hana ai pela. Aole ma@ manao, a aole @ hoi mamua, he mea pomaikai ka hahai ana i na hana oia ano.
UA KAENA IHO MAKOU I KE ANO O KA MAKOU MAU MEA KUAI.
O keia hoi kekahi o na mea koikoi loa e pili ana i ka oihana kalepa laau lapaau. E hoopakiki ana nae makou e loaa na mea maikai wale no i na manawa a pau, a he hope mai na mea e ae.
O KA UKU ANA I KE KUMUKUAI.
I kakau ia ma ka omole a ope paha he mea mau ia no na makahiki i hala a hiki wale i ko makou komo ana mai i ke kahua kalepa. O ko makou makemake e lilo i oihana kalepa nui ka makou. Ua hiki wale noia makou ke hooko i keia, aole ma kekahi alanui e ae mawaho o e kuai emi ana mamua o na hale kuai e ae. O keia ka makou e hana nei. Oia la makou mau kumukuai e kuai nei e kamoe ana mai ka 10 pa haneri a ka 30 pa haneri ka emi iho malalo o na halekuai e ae. E haawi ana makou i na hoakuai dala kuike o 10 pa haneri o ka lakou mau kuai ana i hiki i ke 50 keneta a pii aku. Hehoomakaulii nui keia. Aole makou i manao ua ike ka nui kanaka Hawaii i keia hooemi a makou oiai aole makou i ike akoa aku i keia mea ma mua me ka olelo Hawaii.
KA HAAWINA LAAU LAPAAU.
E ma’i ana i kekahi manawa? A e hele ana hoi i ke Kauka. E haawi mai ana ke Kauka i kekahi palapala o ke ano o na laau. E lawe mai i na palapala la ma makou e hoopiha aku. E pomaikai ana oe a e kuhikuhi aku ana makou ia oe i ke kumu. Ma na kulana kauhale e ae he laua mea mau ka haawi ana i ke kauka i kekahi uku komisina. He mea oiaio o oe ana ka ea nana e uku i kekahi kauka i keia aku kaulike. E kaki ana makou i ka uku kupono o hoohana ana i na laau lapaau maikai loa, i hoomakaukau ia e ka poe akamai loa i ka hana ana i na laau lapaau. He mea ole ke kauka a oukou i hele ai, e lawe mai i ka palapala o ka laau ia makou a na makou e hana aku. I na e hoopaakiki mai ana e hele oe i kekahi halekuai laau e ae e hilinai iho o keia kekahi o na kauka uku pahaneri a e uku kaulele hou iho ana oe he 50 keneta a pela aku.
HUI KUAI LAAU LAPAAU O
HOBRON COMPANY
KA HUIHANA LAAU HOO@ KUMUKUAI