Ka Oiaio, Volume VII, Number 51, 11 February 1896 Edition 03 — Page 4

Ka Oiaio/Ka Oiaio Puka La/

Hoopukaia i na la a pau koe ka la Sabati a me Lapule no 30 keneta o ka mahina.

 

NUPEPA KA OIAIO.

J.E. BUSH, Lunahooponopono.

O KA PONO KA AIALII E

OLA AI KA AINA.

POALIMA FEBRUARY 14, 1896.

KO KAKOU PUALI PUHIOHE.

 

            Ma ka pepa onehinei, a me ko keia la, e hiki ai i ka lehulehu ke hoomaopopo iho, i ka nui o na pilikia i kau aku maluna o na keiki o ka Bana Lahui e @ hekiku la maluna o ka lepo o Amerika, me ka manao puuwai eleele o J. H. Wilson a me kona kokolua, ma ka hoao mau ana e wawahi a okaoka liilii ka manao kupaa o kela poe keiki aloha aina, ka poe no lakou ka inoa kaulana "uaola no makou. i ka pohaku."

            Ma ka leta o ka la 22 nei o Ianuari, oia hoi keia leta hope e puka aku nei, oia ko lakou la i hoau mua loa ai i ka lakou mau ohe hou, malalo o ko lakou hooikaika kino maoli aua, no lakou ponoi ino, aole hoi no hai, elike me keia mau ohe iho nei a ka lahui i lulu ai, a pau oiai la i ke kaili ia mai ko lakou mau lima mai, oiai no nae lakou e noi aku ana i ka oluolu o ka mea nana e malama ana i ka ohe, e hoolimalima me lakou, ma ke $50 o ka pule, ua ae oia i ke noi, a o ka hope, ua nanali mai la maluna o kona poohiwi, a noho ana iloko o ka halepaahao, me ka Luna Hoohana o na Keiki Puhiohe.

            He mau hana kumakaia maopopo maoli no keia a keia mau kanaka i hana, a he mea hoi na ka lahui Hawaii e hoomanao mau ai, o laua kekahi mau kanaka kupono loa e kapae ia aku mai na hoomanao ana a ko kakou mau puuwai, na mea nana i hoinoino i ka moa maemae o kela poe keiki imua o na maka o ka lahui Amerika.

            No lakou ko makou aloha e hoomanao mau nei, a ke kanaenae ae nei makou, e hooholomua ia ka lakou huakai e ka pomaikai, a e hookupaa i ko lakou manao no ka hiki aku i kahi a ka lahui i hilinai ai, na lakou e hooko aku.  Imua no ka inoa aloha o Hawaii.

 

KA NINAU NO KA MAKETE.

 

            Ua waiho ia aku kekahi palapala hoopii, i kakau ia e 300 inoa, e noi ana i ka oluolu o ka Papa Ola, e ae mai e kukulu ia i Makete hou ma ke Alanui Maunakea, ma kekahi wahi o John F. Colburn, i wahi hoi e hoopokole ia ai ka hele ana o kekahi poe i ka Makete hou o Kuaokala.  makai o Huehue.

            Ua lilo keia noi ana aku a ka lehulehu, i mea e hooniniau ai ke poo o na Luna aupuni a hoomaka mai la lakou e kue i keia noi, no ka mea, aole he kuleana o kekahi mea, e kuai aku i na i'a mawaho ae o ka Makete hou, mahope ka pau hou ua kanaka i ka ma'i kolela, a hoopaa lou ia ka holo ana o na moku, o keia na olelo i lohe ia mai, a iua he oiaio kela mau olelo, alaila, aia ke koikoi o ka makou kamailio ana mana o na hoa o ka Papa Ola e ku nei i keia la.

            E hoomaopopoia, he loihi na makahiki o ke ku ana o ka Makete ma Uakoheo, aole loa i pahola ae ka ma'i kolela malaila, iloko o ke kowa loihi paha o kanakolu a kanaha paha makahiki i hala ae nei, o kona mau pakaukau no e maauauwa ai i na i'a, he pakaukau laau no, aole he mau pohaku mahala elike me ko keia wa.

            I ka hoomaapopo maoli ana i ka manao, oia hoi, he makee lakou, o lilo ka pomaikai a lakou i imi ai i mea ole, a ke noke nei lakou i ka hookauhihi ana, mahope loaa i ka ma'i, ina e kukulu hou ia aku ana i Makete hou mawaho ae o ka ke aupuni wahi i hookaawale ai no ia hana, no ia mea, o ka hana pono wale no, o ka hooie i ka ae ana mai i keia noi a ka lehulehu.

            Ua mahalo makou i ke kamailio ana a kekahi lala o ka Papa Ola, e apono ana i ke kukulu hou ia ana o kekahi Makete hou, mawaho ae o ka ke aupuni mea i kukulu ai, a e hoolakoia i mau pakaukau mahala, i wahi waiho i'a kupono, a e hoomaemae kupono ia hoi, elike me ke ka Makete hou e ku nei, a ina pela e hana ia ai keia wahi hou e makemake ia nei e kukulu, aole no e hoole ana ka Ona nona na Makete hou la, a e hooponopono ia hoi me ka maiau, i ole ai e loaa na kumu hookauhihi io a ia nei.

            Ua akaka ae nei ke alahele e hiki ai ke loaa ka apono ia mai, oia ke noi aku i ke Kuhiaa Kalaiaina, elike me ke kanawai, a ina oia e ae mai ana, no ka hoomahuahua ana ae i na hana holomua iloko o ka aina, alaila, e loaa hou ana ia puu dala a ke aupuni e ohi ai i ka makahiki, ma o ka laikini ana la paha, a kekahi ano e ae paha.  Hookahi wale no mea nana aku oia ka hooko ia o ko ka lehulehu manao, ma o kela mau inoa la he 300 a oi.

 

MAI KA PUALIPUHIOHE MAI

Greensburg, Pa., Jan. 22, 1896.

Aloha kana.

            Ano, ua lana mai ka manao e kakau aku i leta nau oiai ke hoomau nei no makou i ka nee ana imua, aole no ka nui o na pilikia oia ke kumu e hoi hope ai, elike me na hana poholalo a mea ma, na nui no ko ke Akua lokomaikai i ka haawai ana mai i ka manao aloha i na kamaaina o na kulanakauhale kahi a makou e hooman nei i ka makou hana i hele mai ai i keia aina malihini.  Ano i keia po a'u e kakau nei ia oe, ua loaa ka palekana ia makou, oia hoi na ohe hou, (aole o na ohe a ka lahui i lulu ai no ka pono o ka poe ai i ka pohaku.)

            I keia kakakiaka i hiki mai nei na ohe i hoounaia ai i New York ma ka inoa o C.G. Con, ka mea hana ohe, o ko makou puhi ana iho la no ia i keia po a pau mai la, a hoi mai la e kakau i keia leta, he oi ae ka nani mamua o na ohe a ka lahui i lulu ai, he elua iausani e nakeke mai ana a oi aku.

            O keia hoi, (ohe hou), $1,200 wale no ma keia likeole o na kumukuai, ua oi aku no ka lilo oia mau ohe 1000 a oi aku dala mamua o keia ohe hou a makou, i oi loa aku nae ia ohe a ka lahui, ua huipu me lima uni ma, a me pakeke ma, a ku ae no hoi ana i Honolul (kahi mai o ka pohaku i hookauhua ai).

            He $50 dala i kela a me keia pule a makou e haawi ai a hiki i ka wa e kaa ai oia mau dala he $1,200, aohe i kau palena ia i na no e pau iloko o hookahi mahina a elua paha, alaila, no kela a me keia keiki pakahi ia waiwai.

            Ua loaa keia mau ohe me he momi ala imua pakahi o makou.  Aole e like aku ia me kela mau ohe i pakaukau hele a ai ia nei nei, e piepiele hele mau ia ai me he pauku iwi ala, mea ae no ka niho me ke kulolo, ko'u haawina i ka uuku, na ohe na'u ponoi, i na nole e haawi aku, pau ana @ukou i ka a-u iloko o ka wai ai ole i ka moana paha, a pela aku na olelo he nai a ka mea kumakaia i kona poe hoa kanaka i hele hoauwana ia i keia aina malihini.

            O ka poe i koe i keia wahi oia na hoike oiaio no keia mea.  Aole me ka hoopunipuni.

            A ke mihi pakahi nei makou i ko makou ae ana i kona kulana kanaka makua, a keonimana no hoi, a nunui no hoi na keiko malalo o ka oihana hookahi i hoomanawanui ai i na Moi i hala iloko o na makahiki loihi a hiai paha i keia au hou, ana e hoomakaulii nei no kona pono a me kana mau mamo o nei a mua aku, pela ka nanaina a me kona kulana kalaiaina, ua maopopo kona manao ia makou no ka waiwai o ka aina kope ona o Kona, ke loli ae he aupuni haole, alaila, wai@wni oia. (R.W.A.)

            Nolaila, o na waiwai a pau loa o R. W. Aylett, na waiho iho nei ma ka lima o ka hea hui ona, oia o J.H. Wilson, na hookohu pono ia iho nei a @ kona mana maluna oia mau waiwai o ka Lahui Aloha Aina i lulu ai hana e @ ke kanawai (J.H.W) A-ailolo iho nei ia C. J.  Aylett (kuikuaana o R.W.A) e hoopania iloko o ka halepaahao e J.H. Wilson ke kumu o ka hoopaa @anao Jim, no ka ae ana o Jim e haawi hou i na ohe ia makou ma ke ano hoolimalima e like me ka makou noi ana aku iaia, (Jim Aylett) a na loaa mai no hoi kana pane ia'u, ua ae oia e haawi mai i na ohe ia makou me ko makou haawi ana aku i Ticket nona e holo mai ai me na ohe, oiai, aia no lakou i Kikako kahi i noho ai maluna o ke kaa no a makou i holo ai i ka wa i makaukau ai o Jim e holo mai me kekahi haole a makou i hoouna ai e kii ia Jim me na ohe pu kekahi, i ka wa i makaukau ai laua no ka holo mai, ua kii mua o J.H. Wilson i na makai a kauoha ia laua e hoopaa ia Jim me Oscar Bernard iloko o ka halepaahao, no ka hoao ana o laua e lawe i na waiwai i hoomana ia, a i kakau inoa ia o R. W. Aylett no kona pono ma o J. H. Wilson ala kona Agena.

            Ma ha na ike no paha o Jim Aylett i keia mau mea i hanaia e kona kaikailia, aole puha, eia ka mea apiki i ka wai hoopaa ia ai laua, he hoea hookahi no paha na kii koke no o J.H. Wilson ia Jim Aylett e hookuu mai, a koe aku no ka haole a makou i hooana ai e kii ia Jim iloko o ka halepaahao no elua la.

            Ua uku maoli o Oscar Bernard he $27 hemo mai oia, na loaa pu hoioia i ka mai, a na hoi oia i ka Halemai a oluolu, a ua huli hoi mai oia a loaa makou i Irwin, e puhi ana makou ia Hawaii Ponoiuloko o ka Hale Mele, ka panina hoi o na hana oia po, a hui ino ia me ia a kamailio mai la ia mau mea ia makou elike ae la me ia i hoike ia ae la ma keia mau apana pepa.

            Oia iho la na mea i hoolala ia e ka poe makee i ka waiwai i loaa hewa ia lakou, aka na ke Akua no e kaupaona i ka hana a ka poe kolohe.

            Ua hiki hou mai nei o A. Liberati mai New York mai, me ua mau ohe hou  ala a makou, a ke hana pu nei elike me mamua.

            Ua haalele oia ia makou ma Massilion, mahope iho o ka haalele ana ia Cleveland, a ua holo oia he wahi okoa a hiki i New York, a hiki hou mai nei me na ohe hou a makou.

            Nolaila, ua pau ko makou pilikia ma ka loaa ana o na ohe, ke kumu e hiki ai ke hele imua, aka, koe ka hooikaika ana a loaa keia huina dala o 1,200; ilihune no, aku, hoomanawanni @ oa loaa ka mea e hiki ai o keia alaloa e alo nei i ke anu huihui o ka hau i iki ili o keia aina malihini a makou e pupue ae nei ma ka hoomanawanni, ka mea noi a makou i ike o'e ai mako ka ia aina hanau.

            Ke nui mai nei na kono ana ia makou no ka hei hou i Kansas City no keia Summer ae iloko a Maraki Aperila a hiki i Augate, a pela no me Kikako, ma na wahi mua no a makou i hana ma@ ai na laaa mua ka hana ke hiki aku ika wa mahana elike me mamua.

            Ke loaa mai nei kekahi poe o makou i ka mai, no ke anu mai ke kumu, nawai ole lo a no hoi i ke ane, na nui na hana kumakaia a hai@ maopopo maiona o makou, a oia ka makou e u nei me ke aloha nui.

            Ea no makoa iloko o na hale keaka e moe nei, owau wale no ia e ala nei no ke kakau leta a hoouna aku ma ka eke leta no Kaleponi, e hiki aku ai i Honolulu ke kulanakauhale a ke aloha i hoho ai.

            E hauwi i ko makou aloha pukahi ma na wawae o Kalani A@ Aloha a ka Lahui, ke nona aku kei na ipoka wai o Kulanihakei, o ka iho makawalu mai o na aiolo alu i pulemi ae i ka io aiaa o ka iahai i aloha i koua aiaa makuahia me ka malu mai ke Akua oia.

            E aloha ia Wakinekona Hale a pau loa, a me ko kaua mau maka maka a pau ma ka aina hanau, me oukou ka ho ilina paa o'e o ko makou aloha.  Kou oiaio.

            JOE AEA.

 

OWAI KAI OLALAU

 

            Ua hui mai makou me na manao pane o ko makou makamaka nupepa, oia hoi ka "Makaainana" a i ko makou kalena pono ana ae i na manao na makamaka la o ka makapeni, na ike iho la makou, e ku pale mai ana oia no R. Wile Aleti, ka mea hoi a ka Paali Pahiohe Lahui i huepau mai nei i na nhoniho o kana mau hana mao, aole hoi na ko makou manao iho i mea e hoino aku ai ia hoa kanaka o ka aina.

            Aole o makou makemake e aimaka ia o R. Wile Aleti, no ka mea, li uhane koua elike me ko inakou, aka, o kana mau hana ka makou i hoahewa ai, ma o na hoike la e waiho nei me makou mai ka hananui mai o na keiki o ka Puali Puhiohe Lahui, ma o kona kokua pu ana i na haua hai na a J. H. Wilson i kela poe keiki e make i ka pololi a ka ai, i ka nele i na aahu e mehana ai ke kino, a me ka moe ana i kahi kupono ole, e hiki ai ke alo ae i ke anu o ka hau o kela aina malihini, ma o kona kailiku ana ae i na ohe, ke kumu hoi e loaa ai o ka lakou ai.

            Ke ninau mai nei oia ia makou i ka nui o na dala a ka lehulehu i lulu ai, ehia mai na oiwi mai, a ehia mai na hoaloha haole mai?  Aohe a makou haina no keia mau ninau ekolu, no ka mea, aole o makou ka mea nana i mahelehele na puu a kela a me keia i lulu ai, aka, o Wile Aleti iho la no ka mea i ike i ke a-u nui a me ke a-u iki, ina he hoemi a hoopii paha i ka huina lulu, aia no ia i kona manao.

            Ua hoike pu mai no hoi oia i kona manao, na maopopo loa ka iaia na mea a pau, e pili ana i na dala a ka lahui i lulu ai no na ohe e hoike ana he mau haneri dala wale no ka ka lahui i lulu ai, a o ka hapanui na wile Aleti no ia.  Pela paha!

            E hoike aku makou i ko makou manao, oiai hoi ke kuleana o ka lahui ke aai la maluna o kela mau ohe, a hiki i ko lakou popopo ana; ina no he kanalima dala a ka lahui i lulu ai aole anei hoi he kuleana ko makou e kamailio ai ma ko ka lahui aoao, oiai hoi, ua komo aku la kela mau hunahuna materia a ka mea ilihune a hiki i ka mea waiwai iloko o ka puu huahelu nui a ka Ona nona kela mau ohe e waiho wale la i Amerika me ka waiwai ole.

            Mamua, aole loa makou i poina i na olelo oia mau la, oia hoi na la mua loa o ka hiki ana mai o na ohe, a ma o ko makou ano he mea kakau nupepa no KA LEO nei, na hui iho la makou me ka Ona o na ohe, a me kona mau helehelena waipahe elike me kona ano mau, ua pane mai la oia me keia mau olelo o ke ohohia nui: "Ua hiki mai nei na ohe a ka lahui."  O kela mau huaolelo, ua aai ia, aohe kahuna nui nana e lapaau kela linalina e aai la maluna o ua mau ohe la, a oia hoi ke kahua nui i kapaia ai o kela Puali Puhiohe a hiki aku la i ka wa i wawahi ia ai o kela inoa kamahao maluna o ka lepo o Amerika, "Ka Bana Lahui."

            He minamina makou i ko ka Makainana kokua ana i ka poe okoino a kuinakaia hoi i kona mau hoa kanaka ma ka aina e, ina i hana o Wile Aleti ma maluna o ka lepo o Hawaii nei, ina aole makou e ni- ni nui loa mahope o na oiwi i hookumakaia ia ma ka aina malihini, no ka mea, ua hiki no ke kokua ia ko lakou pololi i ka wa pokole, aole hoi elike aku a me kela, ka holo olohelo he me he moku kila ole la.

            He mea oiaio no paha, na Wile Aleti ka hapanui o ke dala i loaa ai na ohe, aka, o ko ka lahui komo pu ana e kokua ia hana maikai, mamuli o ka pipili o ka manao o ka lahui mahope o ke aloha alii a aloha aina, aole i emo, a na hooko ia ko Wile Aleti manao a ua lawa koke na dala i makmake ia no keia hana, a maluna oia mau dala a ka lahui i ku ai ko makou kahua kalaimanao akea, me ka hunahuna oie, ina no ia he nuku a nui paha, e kamailio ana no makou no ia mea me ka hopo ole, aole o ko makou kamailio ana no na ohe a ka lahui i lulu ai, oia ke makou mea i olalau ai, he mau olelo hoohuakeeo ia a ka Makaainana, aole hoi he mau olelo na ka hoaloha.

            Ke waiho aku nei makou na ka lehulehu e kaupaona iho i na mea i olalau, malalo o keia kike makapeni ana o ka Makaainana paha ka mea e kakua nei inahope o ka poe kakaikahi, a o KA LEO paha ka mea e makee nei mahepe o ka poe a Wile Aleti i hookuewa aku nei iloko o kahuikau o kela aina i piha i na hana pepehikanaka manaonao.

 

Mamalahoe Kanawai.

KA

HUIKALA PUUWAI ALII NO

KA PEPEHIKANAKA

KIEKIE

KONA KAHUA I KUKALA

MUA IA AI E KAMEHAMEHA.

Ka Hakaka Ulia- Koko ma na

Kapakai o Puna.

(Hoomau ia)

 

            I kela manawa a na koa ukalii Kamehameha e uwe nei iaia me ka lakou koi i ka Haku Alii, e ae ia aku lakou ma kana kauoha e luku-a puaa ia na makaainana o Papai a me Paukuopahu, ua hoomanawanui iki ke alii me ka pane leo ole iloko oia mau minute o ka ehaeha a hiki i ke ano akakuu ana mai o ko lakou mau manao uluku wela o ka inaina, akahi no a puai leo aku o Kamehameha i kona mau koa me na huaolelo o ka oluolu, no ko lakou hoi i kai o na auwaa, a makaukau no ka hulu hoi aku no Kaipalaoa, Hilo.

            Ua hapai maoli ia aku ke alii ma ka lima o na koa, e hii ana iaia iloko o ka ehaeha no keia kowa loihi maluna o ka pahehoe, a i ko lakou aneane ana e hiki i Kapakai, aia kekahi hale launiu o ku kokoke mai ana ma kekahi aoao ae o ke awa pae, nolaila, ua lawe loa ia aku la ke alii no ua hale launiu la, no ka wa-hi a hawele pono ana ae i kona mau alina o ka ehaeha a ke koko e kaheawai nei ma ke poo mo ka auwae.

            I ka hiki ana aku o ka huakai alii i ua hale launiu la, aia kekahi elemakule hapopo e hono upena ana iloko, ua hoopuiwa nui ia oia i ka ike ana mai i keia huina kanaka lehulehu o na koa i hiki aku ma ka ipuka, e hii ana i kekahi kanaka iluna ma na lima me ka Aahu Ahuula Alii i kiheahea i ke koko, oia kona wai koho koke mai ai, aole keia he kanaka okoa ae, aka, o ka Haku Alii no keia o Kamehameha, me na maewaewa o ka popilikia e kau ana mauna o kona kino alii no kekahi uluku he manawa i hala ae nei, a puai mai la kona leo me he mea la, oia maoli no ka mea a ke Akua Mana Loa i koho ai, na ua elemakule la e hoike mai ka huaolelo "Makia Kanawai Laahia" i alanaia me ke koko ahi o ka malamalama lanakila oi kelakela no ko Kamehameha mau la ma ia hope mai, ma kona hoolohe a me ka hooko o kona puuwai alii i na olelo a ua hono upena la i ka pane ana mai:

            "E Kalani e!  Ua eha oie!!"

            "Ae, wahi a Kamehameha i pane aku ai me ka leo malie."

            Olelo hou mai la ua kanaka elemakule nei ma ka hoike lihi ana mai i na kahoaka mua loa o ke kauawai makia:

            "Ae; akahi no a puni ko aina e ke Alii, na eha oe, a loaa ko Kanawai Makia Laahia he Mamalahoa mai loko mai o ke Koko ou e Kalani ua NAHOAHOA ia ka poo."

            I ka lohe ana o Kamehameha i kela mau huaolelo hoikemua a ka elemakule no kona makia o ka hoopakele kanaka, na lilo ia i laau lapaau nona e hoomana hikiwawe ai i na ehaeha o kona lae me kona wawae, a ike ia aku la he alii e noho pono mai ana imua o ka elemakule me ka nanaina hauoli, a hoohala hou i ka manawa launa kamailio me ka oluolu.

            Ua ninau mai la ka elemukule i ke ano o ka ehu ana o kona lae me kona wawae, a me ka mea nana i hana lokoino iaia pela oia

@

lelo piha o kona alualu ana i na kanaka elua a hiki i ka poholo ana o kona wawae iloko o ka mawae pahoehoe.

            "O ka mea nana wau i nou ka pohaku, he kanaka ili-ku pipii o ka lauoho."

            "O Kauulu kona inoa, he keiki na'u," wahi a ka elemakule i pane mai ai.

            "O ka elua nana wau i nou mai ka pohaku, he kanaka loihi ilimaila lauoho kalole."

            "O Kaluai kona inoa, he keiki no na'u," wahi hou a ka elemakule i pane mai ai.

            "O na kanaka keia nana wau i nou hoomau mai i ka pohku, a hiki wale i ka wa i pii mai ai o kekahi kanaka kino puipui e auamo ana i ka hoe, malalo o ke ke-na a na kanaka mua elua Iluna o ka puu pohaku e ku mai ana ua hili ia au i ka hoe a pa ma kuu poo -- pohole pu kuu lae a kaheawai mai ke koko."

            Ua hoohaalulu ia ka elemakule me na koa ukali e ku nei i ka lohe pono i ka moolelo eehia a ke alii e hoike mai la, a na ike ia aku na waimaka i hiolo mai ma ko lakou mau papalina e like me na kulu pakaua mai ka lani mai, oia ka ua elemakule la i pane hou mai ai i kana mau olelo hope ia Kamehameha me keia mapuna leo:

            "O Kainiki kona inoa, he mau keiki wale no ia na'u.  He holo wale aku no ia e pee a hoike wale ae no, na'u lakou e lawe i kanaka no ka Heiau ou e ke alii.  Nolaila, e hoi oe a waho ae nei o Hinamakauhinui," paa i ka Leiomano ma ko lima, a lawe ae ike ola o kekahi kanaka ou, alaila weo iho i ka lau niu a paa, oia ke kanaka au e hai aku ai ilua o ka lele no ke ko ana o ko Kanawai Makia.  e hai pu aku oe iau mau kahuna i keia Kanawai ou e Kalani, a na lakou e hai mai i kahi au e hoalii ai ka Hale o ke Akua, alaila -- puni ko Aina malalo o ka ikaika -- kamahao kekahi -- a me ka paulele Akua."

 

KA LA KONOHI.

 

            O keia ka la nui o na Keiki o ka Aina Pua, a he la hoi i hiipoi loa ia e keia lahui nui o ke ao nei, nona na haneri miliona eha a oi.  O ko lakou malama ana, ua kulaia puni ia ia mai ka poe kiekie a hiki aku i ka poe haahaa loa, me ka maluhia a me ka haunaele ole, a oia ano, ua kuni paa ia ia maluna o kela lahui lehulehu, me ka mahaloia o ka lakou mau hana.

            He paikau ka ka mahele o na pualikoa o ke aupuni i ka ponei, malalo o na alakai ana a Mekia McLeod.  Piha pouo ke kuea paalii i ka poe makaikai o ka ukaka aku no nae ka oi.

 

UA HUIAKALA IA.

            Ma ka Poalima nei, i pahola ae ai na lono, e hui kala ia ana ka Moiwahine Liliuokalani, a haupu ae la ko makou manao, e hoihoi ia aku ana paha kona mau pono i hao wale ia, a like pu hou me maua, aka, i ko makou ike ana iho ma na wahaolelo puka ahiahi o ka Poaono nei, eia ka o kona noho pio ana maloko o kona home noho ma Wasinatona Hale a hiki iaia ke hele ma kela a me keia wahi o ka mokupuni o Oahu nei, ke aponoia e ka Peresidena o ka repubelika o Haawii a me kona Aha Kuhina.

            Maloko o keia palapala huika la, na kapu kona holo ana aku ma na mokupuni okoa aku mawaho aku o Oahu, e laa o Molokai, Lanae, Maui, a pela aku, maallo paha o ke kumu i hopohopo ia e ke aupuni e ku nei, o kona nee ana aku mawaho o ka mokupuni o Oahu, he mea paha ia e ulu hou mai ai ka makuahana a hoomaka hou ka haunaele elike me ka la @ o Ianaeri, o ka 1895