Ka Oiaio, Volume VII, Number 48, 24 January 1896 Edition 03 — Na ao Omamalu o ke Kaua. O BERITANIA NUI ME GEREMANIA ILOKO O NA AHI ENAENA O KE KAUA. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

Na ao Omamalu o ke Kaua.

O BERITANIA NUI ME GEREMANIA ILOKO O NA AHI ENAENA O KE KAUA.

Ka kumu o ke kauā, oia no ka poe hookahuli Aupuni Beritasit ma Aferika Hpiia, a ua hoike ka Emepera Williaiu i koua maaao. Ma ke k\» a»a mai o ka mokuahj Alameda ma ka auina la Poalima ilio nei, 1 loaa mai ai ia makon, na mea hou e pili aea i na ao polufuhi o ke kaua, 6 hekau.la ma Europa, mawaena o kekahi Kkaa aupuni i uoho ia ka mana a me ka makaukau iloko n ko laua palena ibo, oia hoi o Beri£ania ( Nni a mt Gerexna£iTa. ' E hoike aua kekahi 0 Bereli»a,: i hoopuka ia ma ta 31 o T>ec, i kekahi loao hoopuiwa nui i ao o ke kaua i manaoia, o keia keka'ui o na kaua imi, i ike ole ia kona ma kela hnli 0 ka Moam Atelan»ka. Ua loaa mai he telegarapa mai Pretona, Trahsvaal mai, e hoike mai ana pualikoa o na Peleka na Aferika FTem» ( nonakahuiw» o 800 6 pukuniahi ]

Maxims, ame kekalii mau lalo ] kaua e ae, e hoopuui la i ka Panalaau o TransYiial. He lono telSgarapa tai loaa miii, mai Pretoria mai, e hoike ; ana, aia na pualikoft inakaiiknu o j na Pelekane, ua liiki aku la nia Kustenkurg, a ke ulii paa la m,iluna o Jolvanne.sburg. | . 0 ka nubou ano nui i hoiko ia ae, oia ko Peresidena Krnnger kuahaua ana, no ka hoomakankau ana i na pualikoa, no ke kue ana mai ina euemi e inanao iuū e kaili i ko lakou aina, aia na pnaHkoa pale Jahui ke ku makaukau la, i n» wa a pau e hoehu ai o ke kana.

QnaßoerB, (oia hoi 'kekahi] poe kamaaina kahiko), ua launa piuepine mau lakou me ka poe Enelam ma na mahele . alakai o na hooponopono ana o ke aupuni ma Transvaai, ke aupuni repubaiika kuokoa hoi i nee awiwi ae jaa ke kulana e ike ia aku ai koo ka Cecil Rhode mau hoakaka ana la, aia koiia mau iiui maluna o ka hoohui ana ia]Āferika Hema a liiki i Lae^Kolona. O kei aina o Trausvaal, oia kahi ona aina waiwai loa e waiMa kekahi la ae, ua loaa mai la kekahi lono kuikawa mai Tvae Kaona niai, i ka nupepa Manawa o Laelana, e haiana: Aiamaloko o kekahi leta i kakauinoa ia e ke alakai bna kamaaina o Joliaif!ne«burg, i hoonna ia aku ia T)r. Jameson ma Chif Mafekingmaka Poaono.

j O Dr. JamesoQ, ua komo aku oia m& ke alo akn o Sransvaal, e kokoke la i Mafekißg, uie 700 kanaka. Ua ike ia aku no lioi oia e maaio ae aua ma Melinani, ni;i ka kora 5o ke kakaliiaka Poakahi. He leia kai waiho ia aku iio ke kaianao ke aupuui repubalikii uia Trauuvaal, e hoike aua, aoln ~o ka poe Uitlanders wale uo kai komo iloko o keia hana lioulu.ululiakaka i na Pelekane, aka, o ka poe Boers nd kekahi, he poe Geremania i lianau mialuna okalopo o,Transvaal, a o t lakou a pau he poe puni kaua i na iva a p;tu. Ua hoopuka ia ae no hoi kekahi mau olelo e keha aaa: "O iia kamaaina maanei, ke anoai mii nei lakou no keiapaauimaikai no ka hoomau ana aku i ke kuokoa oko lakou aiua," ua hele aku keia leta m» ua huaolelo hooioi hou, e olelo ana, "o ka maluhia a me ke kuokoa o ka lehulehu, aole loa e hiki ke hoopoino ia kekahi ola."

Ua hoike ae ke aupuni Transvaat, "o keia mau mea a pau, a me na haua a ka poe Peiekane, he kumu kue ia i na rula o ka noho ; hooponopono aupuni lahui ana." [He mea pono ika lahui ke houluula i pualikoa nui, 1 lawa ole i I aa lako kaua, c na kane, na wahine, a me.oa keiki, o ko kakou laj hui ponoi, a e lieihei no ka pono |o ka aina Makuahine, me ka poe jßoers, ka poe hoi i loaa ka makaukau piha ma ka oihana kaua i na wa a pau, E hoopilia i ko I kakou laan puuwai n>a na anai? e I hiki ai ia kakou ke keakea aku i jka ho?jffcahe wale ia o ke koko o [ko kakou naau lioa kanaka no ka hoopaa aea i na manao knpaa no >ka pono o na {gga a pau."

No keia ua waiho aku o Dr. Jauießon, lie mau niuau, iua he mea hiki ia lakou ke hoopau i na ulukH hakaka, alaila, e kokna no oia ia lakou ma ua mea a pan.* Ma ka nupepa Manawa o Ladana, maloko o kona ma'u e pili ana i na mea liou, ua hoike ae kekahi me ua olelo ooloa loa maloko, e pili aim noko Kauka .Tames«>n neo ana nie kona mau lako o ke karaa, aka, wahi a ua leta la, iun aole he mea īiana e hoopau koke ae i keia niau ooh'»f kn kaua, i mea e hoopakele ai t»o |Bēritanift Nui kom'o ana aku ilofko ona hauliuli elee-le o ka hooIkahe koko, alaila, hookalii nopa|nioftj o ka enohai ana i lia ola ma(kamae maluua o ko kaluia kar<a !'no ka hanohano a me ka ihiihi o f ko kakou alna. i Ua hoike seo Kuhina Chaiub«i t - [laiu o Euelaui, oa uku

'ola ia Knuka .tameson, e kaiioha ] ana īaia.e hoi mai, me ka wailio. pu akn i na pualikoa o ke Panalaau o Trasvaal. ! ; Ua- hoike ae kekahi mea kaknu ]o Parka, malekō o k;i Newa York īīearlil, o ko kuinu o k'eia pilikia i'.ulu m.ii ai, aia no ia ma o na haole la, i kapaia Uitlanders, i hnipuia Ijoi rae ka poe Enelani iloko o ku repulilea oTransvaal. ! oka poe kahiko o ka Boers, ola no kii poe Dutch, i komo il'ako o koko o ka poe Uitlanders, . kokoke loa hoi elike me ka poe Pelekane, nana i lawe ae i kekahi o na maliele liooponopono aupuni ma Transvaal. ' ' ho la iua Aferika. O Enelani, aole oia i lawe koke i keia aina o.ka poe Boers, no kekahi maiuf' wa loihi i hala ae nei. Ua. hoike iaae kekalii lono pupuahulu oke kaua, ma ka la 2 iho nei o keia mahina, e hoike ana, aia na pualikoa Pelekane ke hoo-

j hahana ia ma ke alo o nakamaaiina Boexs, ma o ko lakou kue ana m«i i ke komo ana o na koa Pe•lekaue maluna oko lakou aina .)iwi,_a,mawaena o na uluaoa haI kafea, "iia nui ka poe i pepehi •ia |a ua paa hoi o Kauka Jameson j iloko o ka halepaahao ma Johan- . nesburg. O kekahi mea oi loa aku o ke kamahao, oia ho ko na Pelekane aa ana e hakaka me na kamaaina, i hele a makolukolu kolakou heluna mamuti o ka hiki ia lakou ke ku aku e paio. Ua hoike ia ae no hoi ke komo huihui ana o na kauoha oolea ka Moiwahine ia Jameson, ma ka Ihoouna ia ana aku o kekalii elele i o lake u la, e hnawi ana i na kauoha i kona i)uali no ka hana ana i ko lakou mau lio kaua, a hele aku iinua, aole hoi hope mai ma ke ala a lakou i hele aku ai, aka e hele imua no Johannesbury Ua halawai oia me ka poe Boers he 30 mile' ma ka hikina o Johaonesburg. O na kanaka pilia makau ole o ka poe Boers, aole i emi iho ka make ilpko o ko lakou mau hoa enemi e kne ana ia lakou no 15' n>akahiki i hala aku. O ka flui o na make, he 20 ame ekolu alii, a he 50 i lilo i paahao, mamua o ko Jameson haawi pio ana.

Ke manao ia aku nei, e lilo pio mai aiia 110 kekaln wahi o Johannesburg iloko o ka lima o na Pēlekaue, a o na koa o Jameson, lae iiele lakou me iia kamaa kupouo ole, no ka uttku aua iioko o kela aiua. O kona liooko ana, ai.a no ia malaio o ke aupuui makuahine 0 Enelani. Ua waiho aku oia i kaua mau lioike ijnua o Cecil Rhode ; ke ltuhiua Nui o Cse Kolona, a me Sir Hercules Eobinson, ko Kiaaina oia wahi. 0 Xa.uk a Lejde, ke Kuhina Nui o Traiisvaal, aiai oia i Geremania i keia wa oka haunaele i hoike ia mai, a ua liele koke aku o'a eha i i ka Emepera c Geremania 110 keia uluku hakaka ma--1 waena o ka poe Boer a me na Pe- ! lekane^

Ua loaa pu mai no hoi na lono i ka Emepe<i e hoike.ana no na hana hoohaunaele a ka poe Eneiai»i. Ihoike koke aku ko EuelamEm!fbasedoa maßerelina i ua mea e pili aoa no keia onene kaua. Ua hiki hou ae ka lono ma ka la 3 iho nei, aia kekahi pualikoa he mau haneii, o ka poe Bochuanalaud, ke kamoe ala no Johanuesburg, a kekahi la ae, ua loiia mai la ka lono ua pau lakou i ke auhee. s/ Ua lioouua aku ka Emepera Uilauia i kaua telegarapa ia Peie»ideu;i Kiuegei' o TrausAaal, uiaiuuli o koua kue ana i na haua a ka poe Pelekane, a me ka ioa<\ aua oua lauakila u\a koua aoao. Ma ka la 4 uei, ua waiho aku ta v Kuliiua Nui ivbode i koha kulaua Kuhiua uo Lae Koloua, a ua hookohu ia koua pani, oia hoi o bir Gordou 6prigg, o k** kumu o koua waiiio honua aua, oia no koua komo pu aua iloko o na haua aka poe kipi % ke kumu hoi i uiu iii&i ai o keia pilikia ma , ka hoolilo aua iu Aieiika lieiaa i iepubalioa Xui

Aia ua aūmoku kaua Pelekane "ke halakaa ala ma ke awa k-umo-ku o Ti'ānsvaal. . 1 TTa< Tioouna aku ka Emepera o Gereniania i k.e Czar o Ilusia he palapala malu, ma o leekahi ele'le ala. .