Ka Oiaio, Volume VII, Number 16, 21 June 1895 — Page 2

Nupepa Ka Oiaio.

"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"

 

NUPEPA KA OIAIO.

__________________________

J.E. BUSH, Lunahooponopono.

J.K. Penikalaka, Puuku.

 

O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA.

POALIMA, JUNE 21 1895.

 

__________________________

           

            Ua manaoia e hiki mai ana ke-kahi mau Komisina o na aupuni e, e nana i ka mea i hanaia e pili ana i ko lakou mau lahui iloko o ke kaua kipi aloha aina. I keia Iulai ae e hiki mai ai, pela ka wawa ia. Aia maluna o keia koa i manaowale ia e kekahi poe e hi-linai nei he pono ko lakou.

 

__________________________

 

            Ua hala aku ka Mokukaua Pi-ledelepia, a aole he mea a Ame-rika i hana iho nei ma ona la e hoolana ai i ka manao o ka lahui Hawaii he pono ko lakou mai ia mai. Aka; elike me ka olelo akea, aole e komo wale mai lakou e akeakea i na mea e pili ana i keia aupuni, a lahui paha nona iho, pela no ka waa o ka Adimarala i malama ai ia kulana a hoi wale aku la.

 

__________________________

 

AOLE i pau ka manaolana o ke-kahi poe e noho mai nei, a aole no hoi e pau ana, a hiki i ka ma-ke ana, eia ae no ke ola a hiki mai ma ka moana mai, no lakou iho a me ko lakou aoao. Ke kali nei ia poe, ke ai a ke oli nei hoi kekahi poe. Aka, aole no he mea e poino ana ma keia mea, oi-ai, he kakali wale no ka hoi. Ha-ule aku la ia Komite o ka Hui Aloha Aina, me ka pau ole o ko-na manaolana.

 

__________________________

 

 

            Ua hoea hou mai hoi ka mokuka-ua Lehua mai kana huakai kuwati moana. Ke hui ia ka Lehua ma ka moana, o Kiu Makawoe ma Kalepo-ni, a me ka oihana koa a me makai ma Hawaii nei, aole makou i manao e hiki ana i kekahi mau moku filebu-sta ke hookokoke mai i na ae kai o Hawaii. Aole no paha e kiki i ka Royal Arthur ke heleino a hoaano mai i keia paa, oiai ua like ka Lehua me ka Naukilo, he holo ike ia i keka-hi manawa a he holo mai i kekahi wa me ka ike ole ia, me he mea paha ma-lalo o ka ili kai e holo malie ai.

           

__________________________

 

            Me he la ke kaua a na Pake ma Fomosa, e ana like ana hoi me ke kaua aloha aina o ka pule elua o Januali i hala, he kalakala i ka lohe olelo ia, aka, ua like no me ka opu makani, ka paa ia aku. Aka, ina hoi ua oi aku ka laki o ke Fomosa poe aloha aina mamua o ko Hawaii malie paha e komo ae ana o Farani e kokua a mahope lawe ae ia mokupu-ni nona, a hui aku me Madesaseka, paa pono ia mau kiko o ka moana konane kaua a na aupuni nui o keia makahiki e hiki mai ana.

 

__________________________

 

            A keia Poakahi ae ka nupepa haole Independent e hoopuka hou ia aku ai, malalo o ka hooponopono ana a Ed. Norrie. Ma-muli o ka hooliloia aku o ka nu-pepa mua ma ia inoa, me ke Kee-na Papapai, a hoohuiia ana me ka Bulletin ma kona wahi. Nolaila, ua unuhi ae la hoi o Mr. Norrie a me kona mau hoa mai ka hui mua, a eia oia ke liuliu nei ma kekahi Keena Papapai hou aku, (ke ole e kuhihewa ma ke Keena hookahi me ka Makaaina-na), a e hoopuka aku ana hoi i ke Kuokoa Puka la haole, ma kona ano Kuokoa io maoli. He laau lapaau no ke aupuni kekahi nu-pepa Kuokoa, e hakilo pono ana a e kamailio Kuokoa ana no na mea e hanaia ana e ke aupuni no ka pono a me ka holomua o ka pomaikai o ka aina a me ka lehu-lehu. Ma keia kulana, ke hooko ia me ka oiaio a me ka hoopono. ke i aku nei makou, he waha ole-lo maikai ka nupepa Kuokoa, a he kupono no hoi e kokuaia.

 

__________________________

 

            O KEKAHI O na pua ano hou loa o keia au e nee nei, oia no ka Floray Novelty, a ua like ke ano o keia pua no ke Carnation Blooms. O keia kekahi o na pua hiehie o kona nanai-na, he ala kupaoa i like hoi me ke ala o ka Rose Hawaii.

            A he pua hanohano hoi i na oe e hookomo ana iloko o ka rumi hookipa o kou hale ua hiki hoi i keia pua ke ka-hiko mau, iloko o ekolu pule me ka mau no o ka makalapua o kona nanaina, uwese oe.

 

__________________________

 

            Ma ka Poaono, June 15 i lohe mai ai makou, ua lilo i ke kuai ia ka Nupepa Kuokoa namu, e ka Hui Nupa puka ahiahi, o keia Kulanakauhale.

            I na he oiaio keia lohe o ma-kou: alaila, a oe no e ole ka lele like aku o na auna manu hulu like ala, ma ka aoao hookahi, oiai hoi, o ko lakou auna like noia a haalele ia i Punana hoa Aloha. Aole hoi pela o Hon. John E. Bush, oiai hoi i na la i aui aku la na haawi ia mai la iaia kekahi pau dala nui i hi-ki aku i ka $22,000; aka, aole oia i ae aku, o kana pane he aloha i kau Lahui, kuu Aina a me kuʻu Moi, a oia mau no a hiki i keia la,

 

__________________________

 

 

            O KA Moiwahine o ka po oia kekahi o na pua nani loa, he pupupu o waena kona o keia pua, a he hunehune hoi kona apo o waho ae, a ua like hoi kona ano maoli ke nana aku me ka Rose Lani O ke ano o keia pua i ke ao, he ano u poi, he hui ko na mau welau apau a apo ae ia waho, a i ka po oia kona wa ehoike mai ai i kona nani oi kelakela, a o kona aala ua like neia me ke ala o ka pua Iliahi. Noia kumu i kapa ia ai kona inoa, "The Queen of Night,

 

__________________________

 

HEAHA AKU LA MA KELA AOAO?

 

__________________________

 

(Hoomauia).

 

            Mamuli o ka hiki mau ana o ka mai iloko o keia mau la iwae-na o na kane a me na wahine i kamaaina nui ia a i kaulana hoi, iwaena o kakou, ua ulu mai la keia ninau iloko o makou. "He-aha aku la ma kela aoao o keia ola ana? He ninau nui koikoi keia i oi aku mamua o na ninau e ae e hoea mai ana imua o ke kanaka iloko o kona ola ana ma keia ao, oiai, ua maopopo ia ka-kou a pau o ka make oia kekahi hooilina haule ole i ke kanaka, a no ka make aku ka loihi o ko kakou manawa. Mai ka wa i hana ia ai ke kanaka e ka Mea Nana i hana na mea a pau, ua hana ia oia e like me na ano a pau o ke Akua a me kona hoahana Kana Keiki Maka-hiapo he hemolele, aka, mamuli o ka lili o ka naau haakei o ke-kahi o na anela kiekie o ka lani, ka mea nona keia oleloia. "He apo lima maikai loa oe, piha i ke akamai a hemolele hoi i ka nani. Iloko hoi oe i Edena ka mahina-ai o ke Akua o na pohaku mae-mae a pau oia ka mea uhi ia oe, o ka Saredio, ka topasa, a me ke daimana, ka berila, ka onika a me ka iasepa, ka Iapeira, a me ka emerala, ka be ? ka a me ke gula o ka hana ana o kau mau pahu-kani, a mea kau mea hookiokio, ua hoomakaukauia iloko ou i kou la i hanai ia ai. O oe no ke Ke-ruba e hohola ana a e ulu ana; ua hoonoho iho la au ia oe malu-na o ka mauna nani hoano o ke Akua; mawaena hoi on pohaku aki i holoholo ai ia oe.

            Ua hookiekie kou naau no ko nani." Ene 28.

            Ma ka olelo a ke Akua wale no e ike ai i ke ano o keia ao a me na mea a pau e pili ana i ko ke ao nei, mai ka na mea o ka lewa a me ka lewa iho, a hiki ina mea o ka honua a me ko ka honua iho, mai ka hookumuia ana o ka ho-nua ma o ka leo o ke Akua a ka pau ana o na mea a pau i hanaia, a hoonohoia mai ke kanaka e no-ho oia ke poo o na mea a pau i hanaia. Aole loa hookahi mea e ae i hoike mai i ka ike kumu, i like me ka ke Akua, a aole loa no hoi e hiki. He oiaio, he nui na kanaka i loaa iki ia ia kekahi ike, a oia ike na hooliloia e ko ke ao nei he mea nui loa, aka, ke hookukuia ia ike kanaka me ka ke Akua ike, ua pololei no ka olelo a ka Buke Nui, e i ana he "hupo" ko ke kanaka ike ke hoo-halikeia aku me ko ka Mea Nana oia i hana me na mea e ae o ka honua a me ka lewa. No ke Akua mai ko ke kanaka ike, a owai ke hoole ana ia mea? No laila, ma ka makou kamailio ana a pau ma na mea pili i keia noho ana a ma na mea a pau e pili ana i ko ka mea ma kela aoao o ka luakupa-pau, maluna wale no ia ʻo ka ole-lo Hemolelo a ke Akua, a ua hi-ki ia makou ke hooiaio a hoona-ni ae i ke Akua, he mea oiaia, ina kakou e hahai i na ike a me alak-kai ana a pau o kela Olelo He-molele o ke ola, ua hiki no ia ka-kou ke lawe ola ia e like me Eno-ka, a ke hoololiia ae mai keia ki-no palaho wale, me ka ike ole ana i ka make, a kela kino lani ola mau ola, iloko o ka imo ana a ka maka, e like me ia i oleloia e Paulo ina kona palapala i ko Te-salonika. He lalau a he hoopu-nipuni na ike e ae a ke kanaka e hoike ana ke kulike ole o kona ike me na mea a ke Akua i hoike ai no na mea i hanaia a me na mea e hiki mai ana, mai kumu honua mai a hiki i ka hopena o keia au o ke ola ana o ke kanaka; e pili ana hoi i ko ke kanaka ola ana ma keia noho ana a ma ko keia hope aku, ma kela a ma keia aoao oka luakupapau. Aole e ae he wahi e loaa hou aku ai he ike e ao po-lolei ana ia kakou no na noho ana elua, a oiai, he manao koikoi keia e pili ana i ko kakou hooe-na kino a me hopena uhane, e hoomau aku ana hoi makou ma keia kumu manao i kela a me keia la, e like me ka hiki a e like me ka malamalama e loaa ana ia makou mailoko mai o ka ke Akua Olelo.

            Iwaena o ke ola eia kakou iloko o ka make, wahi a ka Makua Lani ma Kana olelo, aole no kona makemake e ma-ke ke kanaka, aka no ko ke kanaka haule ana mai ko ke Akua nani ana i hana ai iaia i Kinohi mamuli o kona puni ana i ka olelo hoowalewale a hoopunipuni mua hoi i hoopa=kuia ai ma keia poepoe ho-nua, e ka anela a makou i ho-ike aku nei ia oukou, ke keiki o ka make, ke Lii o ka Lewa, ka mea i ikeia ma na ano lehulehu ma ka inoa o "Ke Deregona ui, kela moo kahiko, i kapaia ke Diabolo, a o Satana, ka mea nana e hoopunipuni ke ao holookoa," i kumu e make ai kanaka, a e lilo ai he moe puu nona i ko na lae puhiia ai i ke ahi, i ka la a ke Akua e hoihoi ai iaia a me na anoano awahia o ka make i ike ia ma ke ao nei, ma ona la, mai na mea ola a me na mea ulu o ka honua, kumu a me na lala, i hoolohe i kana olelo hoopunipuni a i hahai i kana mau hoowalewa-le ana. Malalo o keia mana, ua make kakou a pau, a ua lilo hoi he pio na ka make, oia iho la ka hoike a ka Bai-bala Hemolele, a o ka make oia no o Satana. O ka makou mea e ake nei e ike maopopo ia e na hoakanaka, a e hoo-maopopoia oia hoi, o ka mea ma kela aoao aku o ka make, e like me ka olelo a kamaaina ia kakou, ma kela aoao o ka luakupapau.

 

__________________________

 

OLELO HOOHOLO.

 

__________________________

 

 

            Ua halawai ae la kekahi poe he ekolu paha haneri ko lakou heluna, ma Union, Kuea, no ka haawi ana i ko lakou hooaloha-Mohala Mrs. Walter Q. Gresham a me ka ohana o ke Kuhina Nui Gresham i make. Ua heluhelu ae la o J. Kaulia i ka Olelo Hoo-holo, a mahope o kekahi mau olelo wehewehe mai a J. Nawahi mai, ua hooholoia ka Olelo Hoo-holo, e hoike ana i ka manao o ka halawai me ka palenehe o na hana, aole loa hoi e like me ke ano o na halawai makaainana i hala. Aka, he maʻu iho la keia, oiai he hoaloha oiaio o Mr. Gresham no ka hana pono a me ke kaulike, a mamuli oia ano o ke alakai o ke aupuni i make, ua lilo oia he hoa ʻloha no keia lahui iloko o kona wa e noho pilikia ana. Aloha no ke kanaka hoo-pono, a kakou a pau i ike maka ai ma kana hana. Pomaikai o Amerika Huipuia ina he like ko-na mau alakai me ia a me ko Cleveland a me Blount ano.

 

__________________________

 

 

NA NINAU KUMU.

 

__________________________

 

 

            Me ka nee malie ana i pahola ae ai ka noonoo kanaka o ka ike pono ana i ke ano o keia ola ana. Mawaho ae o na makua mua o kanaka o ke ao nei, ua pii ae la ko lakou ano mai na keehina o ka ole a ka hanau ana, a mai ka hemahema o na la opioa me na haawina kau palena ia o kona mau la kamalii. Ua ulu ae oia mai ka haawina mua i loaa ia iamai ka hanau ana mai a ma ka pii malie ana o kona ano a hiki i ka palena piha o kona ikaika noo-noo a me kona ikaika kino. Me ko lakou kuka mua ole a lawela-we pu ole ana, ua ike iho hoi ka-kou ia kakou iho eia ma ke kula-na o keia ola ana, malalo o na lo-ina a pau e loohia ana i ka lahui kanaka, a e nee awiwi ana hoi imua o kona hopena. A o keia na mea ana i ike ole a i lawelawe pu ole ai, kona hookumu ana a me kona hopena.

            Mamuli o keia kulana o keia kumu-manao, he nui na ninau e kupu aluku ana imua o ko ke ka-nanaka noonoo, oia hoi penei ke-kahi: Mai hea mai keia moe papa ana o keia mau mea? Na wai i hoolala? A i hea kakou e hele hou aku ai? E ke ola ka mea pohihihi, ua hookumuia a he palena anei kona? He wa hoi aole kakou i ike ia, ua hanaia ka-kou e hoi hou aku no ia kulana? Ke ike nei kakou i ka make e hopai nei ia kakou ma na wahi a pau. Ua meha, ua huihui a ua moe malie kana luahi. Aole hoi he hoike mai o ka poe i make, i na hoailona i ike ia no lakou i ka wa e ola ana. O ka make anei ka palena o na ano a pau o ke kanaka? A o ka make anei ka pau ana o ka lahui kanaka o ke ao? A o keia iho la kekahi o na ano o na ninau e hoopioloke ana i ka noonoo iini nui, a me ka ho-honu, i hiki ole i na kumu-manao e ae ke hoohalike pu aku.

 

__________________________

 

 

NA MEA HOU O KA PANA-LAAU.

 

__________________________

 

 

Mr. Lunahooponopono

 

                                    Aloha oe;

            Eia mai au me na hunahuna materia hoonina puuwai e keia mau la e nee nei. He nui na mea hou au e hoike aku nei imua o kou hanohano.

            Ma keia mau la i hala iho la ua make iho la kekahi mai ma Kalawao nei, oia o Solomona Kekipi, i ka mahina i hala, me ka manao o ko Papa Ola e lawe aku i kona helu ai o keia mea i make. Eia nae, ua pau mua keia pai ai i ka ohana o ka mea i ma-ke. Ina paha e koe ana i na ua lawe o Makalii, kau iluna me Lonomuku, Nolaila e ao kana-ka kakou e pono ai, oiai o ko ka Papa Ola kuleana paha ia, aole paha.

            Ma koʻu hoomaopopo iho, aole loa i pololei keia mau hana ma ka aoao o na Luna Nui, oiai, ua lilo keia kuleana no ka mai. Eia nae ua kapakahi mamua keia ha-na.

 

                        NO NA BILA ALUALU

 

            Eia no keia mau apiki hou, o na bila e waiho ana ma ka Hale-kuai, ina hoi aia kekahi mai e kokoke loa aku ana e make, kii ia aku nei me ke koena bila alu-alu e ohi a pau, oiai, ua ike ka mea nana ka mai e make ana ka-na mai eia nae, he neo ia la. 1oki oe e huki ana i ke Ahuawa Hamohamo (Waikiki) kahi nui oia mea. Ka Haka elua keia ma ka aoao o na mai.

 

                        NO NA POE HELE O WAIKOLU.

 

            Ma keia wahi o Waikolu nei, oia kahi hele nui ia e na mai, me na palapala ae mai ka Luna Nui mai. Ma keia mau la iho nei, ua hele aku la kekahi poe no uka o Kawailoa, no ka makaikai a me ka lawaia Oopu ana. A mahope aku kekahi poe, ua ike aku nei ka e hana ana i kekahi hana okoa (Kahuna). Ua hoi iho nei keka-hi kaikamahine a kamailio no ke-ia mau hana i ka makai aupuni Kaaikauna.

            Ua hele aku nei keia makai e hoopii i ka Makai Nui o ke ka-hua mai nei. Ua kii ia mai la keia poe a lawe ia aku la e ninau e ka Makua e makou, eia nae, aole i lawa na ike ma ko ke au-puni aoao, ua hoopau wale ia. Hu i kula ka hana a Makai. "Eia ka keia peni e panai aku nei." Mai hana hou aku, e nana pono a ike pono me ka pololei, alaila mahaloia. "Hu i kula ka Auwaa Panana ole."

 

                        NO KA I-AKU.

 

            I keia mau la iho la no, ua ike ia ka i-aku ma Waikolu, ua hele nui na kane, a me na wahine ma ia wahi me ke ake nui o ka ma-nao e loaa ka i-a, eia nae ua neo ia. Hoi nele i ke kula o Kala-wao. Eia na olelo i puka mai ka waho aku o ka mea nana ka Upena. Ina e loaa ka i-a aole e loaa i ka poe i huki i ka Upena.

            E na hoa o ua aina nei o ka ehaeha mai hele hou malaila o ku auanei i ka i-a he a-u, he i-a inu oi pela no keia. Hilahila kela mau hana, o ka inoa o ke kanaka ka mea e loaa ai, pau ae la keia.

 

                        KA LA O KA MAIAUPUNI.

 

            Ma ka la 11 nei, ua hoike ae la na mai i ka la o ka naiaupuni o ka Pakipika Kamehameha I, me ka malama ana i na la ma ke ka-hua mai nei. Ua ala lokahi mai la na mai a hoolilo ia la i la hauoli no makou, e like me ka hoolaha a ke Kuhina Kalaiaina o ka Repubalika.

            Ma ia la ua lealea na mai me ka maluhia, ma ka holo ana me na lio. Ma ia la no ke papaaina ka na Makua Nui o makou ma Waikolu (Kawailoa) he mau mea ai haole a Hawaii no hoi kekahi, ua lehulehu ma hoa ma ia wahi o na Keonimana me na Lede o ka aoao palupalu. "Nani kela hu-lali ka Bay."

 

                        Aole i pau

 

__________________________

 

 

NA MAKE I ALOHA IA

__________________________

 

            Me ka luuluu makou e pahola aku nei i ka lono i na hoa i ka make ana o Clarisa, wahine mare a Luna Aupuni W.H. Cummings, i ka hora 6:30 o ke ahiahi o ne-hinei, ma ko laua home ma Kali-hi-uka. Ua kaa oia iloko o ka mai la grip a me fiva, no ekolu pule, a haule aku la oia i ka moe lolii o ke kau. He 34 kona mau makahiki, a ua haalele iho la oia he ewalu ana mau keiki nona na makahiki he 16 a hiki i ka bepe he makahiki a me ka hapa, a he ekolu kaikuaana a me hookahi kaikunane. O kona mau mua e ola nei oia no o Mrs. Campbell, Mrs. Otto Isenberg a me Mrs. D. Analuhi, a o John Bright ke kai-kunane. Ua hoolewaia mai la kona kino mai ko laua home mai i keia la i ka hora 3 auina la.

            Iwaena o na wahine Hawaii hapa a hapa paha, o keia wahine opio kekahi o na makuahine oia-io o keia lahui, a he wahine no hoi i noho kukahi me ka maemae o kona noho ana mai kona hui au ana a kona make ana. He wahi-ne oia i hanauia me na haawina maemae ma na ano a pau: Leo ole, oluolu, lokomaikai, a kaua-kamakua no hoi kona mau ano a pau. O keia ke ano o na wahine e ola ai ka inoa o ka lahui a e mau ai kona noho ana he lahui, a ma keia kumu ua hiki oia ke kanikauia me ka oiaio e kakou, a he kumu hoohalike na ka hanau-na kaikuahine e ulu ohaha ae nei i keia wa.

            He makahiki aku nei ua make aku la kona makuahine, a oia aku la no kona ukali. Ke pahola aku nei makou i ke kanikau aloha me ke kane a me na keiki, a me ka ohana o ka mea make.

            Ma Kakaako Honolulu Oahu June 17 hora 5:54p.m. Ua kii mai la ka anela o ka make i ka uhane o John Sam Kekukahiko, a lawe aku la a waiho la i ke ki-no lepo no ka lepo.

            A eia kona moolelo ano nui i ike ia mahope iho o ka lele loa ana o kona hanu. I ka wa i lele loa ai o kona hanu, ua kaa ka hooponopono o kona kino wailua i kana mau moopuna oia hoi, he moopuna hoohuiaina kekahi, a eia ka mea ku i ka hookaeia.

            Oiai hoi ka "Ha-ka" e ku ana ua uhi ia iho la o luna me kekahi Hae Hawaii nui, nona ka loa 16 a i ole 18 kapuai, a ma luna iho o ua Hae Hawaii la i kau ia iho ai ke kino wailua o John Sam Ke-kukahiko. Mamuli o keia hana a ka poe ola, ua nui ke "Ke" ia e ka poe i hiki aku e ku ma-kena i ka mea i kaalo aku la ma kela huli o ka poepoe honua, a waiho mai la hoi i na ehaeha o keia ao mauleule.

 

__________________________

 

            Ma ka la 11 o June i hala ma Halawa, Molokai, ua make aku la keia keiki papa o ka aina, a kamaaina Hawaii i ike nui ia iwa-ena o kona lahui. O Mr. Naka-leka kekahi hoa o ka Ahaolelo no kekahi mau kau, o ka papa hookahi o ka noho ana, me Aholo ma, mai ka Apana Kiaaina mai o Maui, aneane keia lahui o na kanaka Hawaii e pau loa aku i ka nalowale. O Puhulu aku nei no mamua a o keia mea i make aku la, owai hou aku la ka ke kuhikuhi o ka manawa e hoike hou mai ana ma keia hope aku? Aloha no na hoa e nane nei, a ua like makou me he diakona la i hoonohoia e helu a e hoopaa aku i ko lakou mau la.

                                                                       

 

                                                                                                __________________________

 

            NU HOU KULOKO

 

__________________________

 

            Ua hala aku no Maui na Luna-kahiko o ka hoomana Moremona.

            Eia na komite ke liuliu mai nei no na hana o ka la 4 o Iulai ae nei.

            He paina ke haawi ia aku ana ma ka Hotele Hawaii i ka po poaono.

            O Kamehameha me ka Hoku ke paani ana ma ke kahua ololiu po-po i ka Poaono ae nei.

            I ka la inehinei i piha ai ke ka-nawalu o na makahiki o ke kaua o Waterloo.

            Ua kauoha aku nei kekahi Iapana nona kekahi hale kalepa maaneinei i 256 mau kaa Iapana.

            He 69 makahiki o J. Sam Keku-kahiko, kekahi hoa o ka hoomana maremoona o na La Hope.

            Ua kuai ku lala ia na hua kepau a me na papapai, a me na lako e ae o ka nupepa Bulletin iho nei.

            Ke hoolaha mai nei o Egan ma i ka lakou mau lako lole, lipine, a me na mea e ae he lehulehu wale.

            Nui na hana lealea o ka la 4 o Iulai o Amerika, pela aku ana no hoi ka la 4 o Iulai o Hawaii, aole nae i hiki laua ke hoohui ia.

            He laau wai-ala hoomaemae niho makana wale ka Benson & Smith e haawi nei me na mea kuai a ka poe e kuai ana ma ko lakou keena.

            Ke ano puipui ae la ka hale kuai loʻe o na Hawaii ma alanui Moi, ke keena mua iho nei o ka Holo-mua Goahead Palau;

            Eia ke hoopapau nei na demoka-raka a me na repubalika o ka Aha-olelo Hawaii i ka lakou hana ma-mua o ka hiki ana mai o milenia.

            Aole he loaa iki o na sela mahuka o ka moku Helena Burua a eia no na kuko o ke aupuni ke hanu nei e like me nelo.

            Ua hoahewa ia o Kahilu a me Moku wahine, no ke kuai waiona me ka laikini ole. Aole nae i haawi mai ka Aha i kana olelo hooholo.

            He mau la pinapinai mai nei keia o ka make mawaena o na kamaaina o kakou nei mai keia mai ikaika o ka lagaripa.

            Ma ka la 25 o Iune e piha ai ka 25 makahiki o ka mare ana o ka loio o na pio aloha alii. Numana me kana wahine, ? mare sele-va keia.

            Mai poina i ka alawa wale iho i ka makou olelo hooloha no ka hale kuai pono hale o Mr. Mr. Wiliama, E loaa no na mea hoohiwahiwa hale me ke kumukuai oluolu loa, ma-alua o ko na hale e ae.

            Ua hoouna aku o WH Conuwela he elua o kona mau lioheihei no Maui, ma ke Calaudina onehinei a ua malama ia iho hookahi lio no ka la heihei o ka la 4 ae nei o Iulai.

            No ka ae ole ia o na pono i loaa ia Japana mai a Kina mai, ma ke keakea ana a Rusia, Farani a me Geremania, ua kue loa ka lehulehu i ka Aha Kuhina e noho nei ma ka oihana ma Japana, a e haalele ana paha ua aha Kuhina la.

            O Yamagata paha ke poo ma ka-hi o Ito.

            Ua hookui aku kekahi kanaka Hawaii, ona rama, me kekahi kaa ala hao, a maule ihola oia. O na hoike naauao keia o ka Lahui o keia mau la, ka ona a pouli ka ike. Nui ka poe ona a me ka poe lealea, a hiki mai la hoi ke kai hoee make i ho la lakou apau, pela aku ana no, he poino nui iloko o ka ike ana kekahi o kakou e ola nei.

            Ua kipa mai kekahi mau malihi-ni i ko makou keena nei, a hoike mai la, ua loaa ia laua ka oluolu mai ka laau hoomaemae koko mai a Sorilonez?, a makou hoi e hoohala aku nei ma na kolamu o Ka Leo. Nolaila e na makamaka, mai hoo-palaleha i ka laau nana e haawi mai i ka oluolu i ke kino, oiai he oluolu no hoi ke kumukuai.

            Ke hoike ia aku nei ka lohe i na luna lawe eepa o Ka Leo, e hoikaika mai no ko lakou mau koena aie, oiai ua ike no oukou i ka rula maa mau. Me ke dala kuike e loaa mai ai na mea a pau e hiki ai ke lawelaweia ka hana. E paa no makou i ka pepa a na luna i noo-noo ole mai no ke ola o ka pepa.

            He mau pahu kupapau ano hou loa keia, e hoolaha ia nei e Mr. Ui-lama ma, o ka Hale kuai lakou Hale ma Naʻe iho o ka Hale Kuai o Ma-kinikaea ?. Aole i loihi loa kona laha ana i Hawaii nei, a me he mea la o ke kumu okeia, no ka pii o ke ku-mukuai. I mea hoi e loaa ai keia pono nui i ka poe hapa mai o ka hi loaa, a i like no hoi ke aloha i ka ihaalele mai i na hoa aloha me ka poe waiwai. Ua hooikaika Mr. Uilama ma, eloaa na pahu ano hou loa me ka emi loa o ke kumu kuai, me ka hiki hoi ke ike ia iho ka helehelena o ka mea make, mahope i no o ka paa ana iloko o ka holowaa a hoia kumu, ua hana ia keia ano pahu me ke aniani, ma ka hapa o ke pani ma poo o ka pahu. Nolaila, e ninau mua ka poe i pilikia, a i piha i ka luuluu, ma kahi okeia Hui ma Alanui Moi. e pili ala i ka Hale kuaimea ai o Makiuieaea.

 

__________________________

 

                        William C. Achi.

 

HE MEA LAWELAWE MA KE KANAWAI.

 

__________________________

BOROKA O NA WAIWAI PAA

 

__________________________

 

A he boroka o ua Waiwai Lewa.

 

            E kuai mai a kuai aku no hoi ua aina a me na waiwai o na ano a pau, ma na wahi a pau o ka Pae Aina.

 

            mar 14d mar15w.

__________________________

 

            KAUKA E. C. SURMANN

 

__________________________

 

            Kahunalapaau Geremani

__________________________

 

Keena a me Wahi Noho: mai Ai. Papu

__________________________

            Na hora hana: 2 A.M. a 11 P.M.

                                    2 P.M. a 4 P.M.

                                    7 P.M. a 8 P.M.           Telepona 181, april24  1 m-dly.