Ka Oiaio, Volume VII, Number 13, 31 May 1895 — Page 2
| This text was transcribed by: | Kt Olson |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
NUPEPA KA OIAIO.
J. E. BUSH. Lunahooponopono.
O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA.
Poalima, Mei 31, 1895.
Ua hiki mai la na kii makana a ka Oiaio i ka poe uku mua o ia nupepa. O keia ke kii o ka Moiwahine Liliuokalani.
Ma keia Auseteralia i hiki hou mai nei na pio aloha aina Jim Brown, Radin, a me Nick Peterson. Ua ae lakou i na kumu i waiho ia aku ia lakou koe o F. Wanabaga.
I e wawa iki ia mai nei, ua mahae ke aupuni ma ke kumuhana i hookumuia ai e ka repubalika— he hoohuiaina. Ke huki nei kekahi ma ka repubalika kuokoa a kekahi ma ka @oo@uiaina. No keia kumu ke huli hou nei na noonoo o kekahi poe o na aoao elua, i ke aupuni moi. Mo@ pono ole na hana i hookumu ia maluna o ke kuhihewa. O ke au o ka manawa ka mea nana e lapaau i na paewaewa a kanaka i hana ai.
Ma ka la 20 o Mei nei aia hoi ka Royal Arthur, manuwa Beritania, ka moku o Adimarala Stevenson, ma Vitoria Oiai oia e lana malie ana iloko o ke awa, eia kakou ke kiai makaala lea nei i na “ohuku ale” o ka ehoku mai hoi o ke ola o Hawaii i manao nui ia e hoea mai ana mai na ale mai o Kahiki, e like me ka hoike hoolana a kekahi nupepa Hawaii o keia mau la iho la. E hewa paha anei mako@ la, i ka hoike aku i ka oiaio.
HEAHA KO MUA AKU.
Ma na nupepa i hiki mai ai, aole he nuhou ano nui i ike ia ma ko lakou mau Kolamu, e pili ana i na mea o ko na aina e, a he oki loa hoi no kakou iho.
Ua hiiinai nui aku la ko ka lahui manao he pono ko lakou e hiki mai ana ma o ko na aupuni e mai. He manao no keia e loaa ana i na lahui e ae e like me ka Hawaii. Pela no o Nicaragua, i kona wa i komo ai iloko o ka pilikia me Enelani, ua kau nui aku la ia lahui i ka pono ia Amerika a he mea oiaio, ua loaa no he pono ia Nicaragua, ma o ko ke aupuni Amerika komo ana he hoaloha a he uwao.
O na mokukaua mai ke aupuni Enelani mai, ke mau la no kona hoomanao mai i na aekai o Hawaii.
Aia ko Enelani Adimarala a me kona mau moku k@ malama la i ka maluhia o na awa o Bertania ma ka Akau. Nolaila, aole he manaolana nui o ka poe e hi@linei n@i he pono ko lakou mai ia aoao mai, e like me ka makou i hoike mua aku ai. He oiaio@ mai ke wa i ike ia mai ai keia aupuni e Enelani a me na aupuni e ae, ua komo oia malalo o na rula kanawai noho ana pili aupuni, a mai ia wa ua hiki ole ia lakou ke komo wale mai e imihala@ a e kokua i kekahi o na mah@le @ ka lahui kanaka e noho nei ma Hawai@
Ua hoikeia mai nei hoi, eia k@ kakau nei kekahi makai kiu i Kaleponi, oia o McVoy @ hoohu@oi ana hoi i na lono e hoomakaikai ana kekahi poe e holo mai i Hawaii nei e kana i ke aupuni repubalika. Me he la, mai keia mai na lono kaua i huli hoi hou mai nei, a paholaia ae la, he mea@ oiaio, a loaa ke ku@au e hoopihoihoiia ai ke aupuni repubalika e noho nei, a ma o ia kumu, e pu-a ae ai he mea hou ano ole e hoolanakuhihewaia ai ka noonoo o kekahi poo. Oiai he ilihune ka poe aloha aina, a he pi na hoaloha waiwai o lakou o ka lakou mau dala no na hana hooulu kipi nolaila, he powehiwehi a he mamao loa ke kahua e ku iho ai ka manaolana ha ola ko na iwi aloha aina mai waho ae a mailoko ae.
Ua kali aku la makou e lohe a e ike i ka oiaio o keia mau lono, aka, ua ike iho la hoi he ola a he olelo wale no. Nolaila, ua hiki i kela a me keia ke koho nona iho, a ke wae i ka mea oiaio a me ka mea oiaio ole, mai na mea i ol@loia a mei na mea i paiia. No makou iho hookahi no alanui o ka lanakila, o ka hooloha i ka olelo ao a ka Buke Nui, a o ka malama i kana mau kauoha a pau a na ke au o ka manawa e lapaau i na pono a me na popilikia a pau.
KA WEHI A KA LAHUI.
Ina makamaka heluheluo ka nupepa Ka Oiaio, e nuu ana i na kohikelekele a ka puukolu, ua hiki mai nei ka wehi a ka lahui, ke kii o ka Moiwahine Liliuokalani i aloha nui ia, a makana hoi a ka nupepa Ka Oiaio, e haawi aku ai i ka poe i uku mua mai i kona ola.
Nolaila, e na hoa makaainana aloha, ina aia iloko o ko oukou mau puuwai pakahi na kikoni ana a ke aloha oiaio no ko kakou Moiwahine aloha, e hoike i ko oukou aloha ma ka hana, ma o ko oukou ikemaka ana iho i na hiohiona makalapua o ko kakou Moiwahine aloha, ka mea hoi i kokoia pu ana me kakou iloko o na la kulolia e ne@ nei.
Nolaila ke poloai aku nei makou ia oukou a pau, e alu ka pule ia Hakalau, kuehuia ke ahi me ka momoku, i mau ai kou ike ana i na mea hou o kou waha olelo hopo ole, ke kiai naue ole o ka Pakipika Akau, “Ka Oiaio,” a pakeu pali aku hoi ko oukou ike kumaka ana iho i na helehelena oiaio o ka hiwahiwa au e Hawaii Kuauli.
A no ia kumu ke kono ia aku nei oukou a pau, e eleu mai o hala a nanei ka wa pono a nele hoi oe i ke kii o ko kakou Moiwahine aloha, oia kekahi olelo kaulana o Hawaii nei, a i hoohenoia hoi iloko o na mele.
O ke ’lii wale no kou makemake
O ka luhi o maua me ia nei,
O ko makou lealea no ia
Ua i ke-a, ua ike-a.
A ua makaukau makou e hoouna aku i ke kii makana, i ka poe i uku mua mai, a me na Luna, a o ka poe i uku ole mai, e nele ana no lakou i keia mohai laahia ka hiwahiwa hoi a ke aupuni ’lii o Hawaii, ke kii o ka Moiwahine Liliuokalani.
Me keia mau hoakaka ae la, e ike ai oukou, ua hooikaika makou e hooko i ka makou i hoolaha akea aku ai, me ka nana ole i ka nui o na lilo, ma keia hana nui.
A ke haawi aku nei Ka Leo a me Ka Oiaio i ka makolukolu o ko laua aloha n@ oukou a pau.
Welina oukou, iloko o ke aloha, ka mea hoi i @i aku mamua o na mea a pau.
D. M. P. Jr.
UA HALA O MR. OKUU.
I ka hora 7 o ke ahiahi Poalua nei, ua naua mai la ka anela o ka make i ka hanu o Mr. Okuu a ka@i-a@upe aku la ma kela ka@ o ka muliwai eleele o ka make, a haalelo iho la oia i na kini makamaka, a me na hoa’loha, e ku makaaa nona ma keia kae o ka luakupapau.
E na kini makamaka o ka mea i kuu mai la i na ea huihui o k@ia a@ maluhiluhi mai luuluu oukou, oiai, na moe aku la oia i ka moe kapu o Niolopua, e hooipo pu a@a hoi me Hinaikamalama, i ka aina huma o Kanehunamoku.
Ua moku ke kaula gula ka maawe kaakolu o keia ola ana, a o ka palaho, ua hoi aku la no ia no ka lepo, e like me ka olelo a ka Haku, e hoi no ka lepo i ka lepo, a wahi hoi a Iopa, e moe pu no oia me ia, a hiki i ka wa a Mikaela Anela e hookani mai ai i kana pu, i ka la o ka Milenia e hiki mai ana, alaila ala mai la ka poe make, a hoomalule ia hoi ka poe ola.
A ke puana ae nei makou, ina ua makaukau o Mr. Okuu i ka ai lani e ola ai kona uhane, alaila, ua maha oia no ka wa mau loa, a oia pu kekahi iloko ka Palesaido o ka maluhia. Ua aneane paha he 60 a oi o kona mau makahiki, a hiki wale i kona niau hookahi ana aku la, aloha no ia kanaka o na ’lii.
A aloha wale oia i nalo aku la no ka wa mau loa.
Luuluu Hanalei i kaua nei,
Ua-oi-ku i ka nahele o Koianana]
Hoopeepee ke aloha pee maloko]
Hai ka waimaka hanini mawaho]
Like aku i ka uwe ana iho
Luuluu wale aloha ino,
Oia hookahi no ia i niau aku la
Aohe lua, oia wale no.
HAWAII NO KA OI.
Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Auseteralia i ka auina la Poakahi nei, i loheia mai ai na mea hou o ko na aina e mai, a oia keia. Aia na keiki oiwi ou e Hawaii Ponoi, ke h@e pau ’la i na ipu makani a Laa-maomao mai ka lakou mau hokeo aku, a o ka oi loa aku nae o ka hoene mai ko mai k@ lakou kileo ponoi aku, a ua like no hoi ke kapalili o ko lakou mau leo, me ka leo o ke Kahuli, kana hoene o ke kuluaumoe.
Oiai hoi, ia lakou i wehe ai i ke kikina mua loa o ka lakou hoau ana i ka lakou mau hokeo kani, ua ikeia, ua hele a Kohala i kanu na kanaka (Hale Keake) i ka ua mea o ka piha a ka launa ole.
Oiaio hoi ua mau keiki ai pohaku ’la e kuupau ana i na lawena mikioi ana a ka lakou mau manamanalima maluna o ka lakou mau mea kani, ua mele mai la lakou i keia mele ma ka himeni maoli@ana Liliuokalani March i hakuia e Prof. Libornio, a ua nui ka hauoli o ke anaina no keia leo mele, a ua pakolu a pa-ha ka wa i kahea ia ai lakou e mele mai i ua mele ’la. A i ka pau ana o ka lak@ mele ana, ua kaulele hou ma@ la lakou i na hokeo kani, lawe @a ipu a Lonomakua kuu hoi ka Ulili a Lonoikamakahiki, nana aku ia la, haukawewe lua i ka po lea o Halalii.
A oia ka makou e olelo ae nei, o Hawaii no ka oi, he lua ole oia ma na kiina a ke akamai he mio, he aulii a pela wale aku.
ONENE KAUA.
(Hoomauia).
Mai mua loa mai no ka nune kaua, aka, na pii ae la keia mea a hiki i ka wa e lohe mau ia ana i kela a me keia wa, a no ia mea i lilo ai he mea kamailio ia, he mea noonoo nui ia heaha @a ke ano a me kona hopena aku. He mea oiaio he kuikahi mawaena o na lahui e ku nei, aka, aele ia he mea e hoopaa ana i na lahui e malama loa ia mea ina e hiki ana kekahi ke hoopomaikai hou aku ke loaa ana iaia ma ka hahaki ana i ke kuikahi me k@ lanakila ana ona ma ia hana ana.
Hookahi mea nui e ike maopopoia nei, oia hoi, ua hoolako @a aupuni nui o ke ao nei i na mea a pau e hiki ai ke kana @ona iho m@ ka lanakila, a ua hana ia hoi no ka lili a me ke kuko o kekahi aupuni no ka ikaika, i ka waiwai, a me ka oi ae paha o kekahi lahui mamua o kekahi lahui. Ua like loa no hoi me ka noho ana o kanaka. No keia kumu a mau kumu e aku, he akak@ aole e @mi mai ana na nune kaua ana mawaena o na lahui ikaika o ke ao a hiki i ko lakou kaua ana, a oia mea aole makou i manao e hala ana he mau makahiki elua a ekolu paha, a hoea mai la no ka hookumu ana o kekahi kaua hahana e lilo aku ai i kumu e ko ai i na lahui@ iloko o ka mimilo ana kaua weliweli e like me ia i wananaia, oia ka hopena. O ka pololei o ka makou e kamailio nei, ua kukuluia maluna o ka olelo a ke Akua, ma na olelo wanana, oia hoi ka moolelo o ke ao i hoike mua ia e ka mea Mana nana i hana ae i na mea a pau, mai ke kumu mai a hiki i ka wa @ ku ai ke kaua huliamahi o ke ao nei, a e hiki hou mai ana ka @Mesia ma kona ano nani i oleloia he ’lii o na ’lii a he Haku o na Haku, a ma na hooiaio no hoi i ikeia ma ka mea maoli i hookoia o na hana a kanaka a me na hoailona e hiki mai ai, i olelo mua ia e hiki io mai ana no e ke Keiki a ke Akua. Ua ko na olelo a pau i wananaia a hiki mai la i keia wa, a me na hoailona, koe wale no na hana hope loa, a eia hoi ke kau mai nei na hiohiona oia mau mea he nune kaua, a o ka hope aku he kaua weliweli.
HE INO.
E like me ke ano o kona kanaka iho pela ka lahui, no ka pono a no ka holomua, a no ka hewa a me ka hoi hope. Ina e mau ka pono i na lahui kanaka o ka wa kahiko eia no lakou ke noho nei he mau aupuni pookela, aka, no ka haalele ana i ka pono a lilo mahope o na anoai ano ole, na ahuai, a me na hana lealea, ua lilo lakou i mea ole, a ua @alowale aku la lakou me ko lakou nani a pau mai na maka o kanaka. O Babulona, ke aupuni gula, ke aupuni nani o ke ao nei, ke aupuni dala nana oia i kilai aku, o Media-Peresia ke aupuni keleawe Helene, a Alekanedero ka Nui i kukuluai, ke aupuni hao, ke aupuni o Roma, ka hope loa o na aupuni piha o ke ao nei. O lakou a pau, ua nalo aku la. Ua ikaika lakou i ka hookumu ana ae, a hiki i ka wa i waiwai ai, ia manawa hoomaka mai la lakau e emi, a lilo he mea ole. Ua pili keia hopena i ke kanaka, e like me ke aupuni, a o ke kumu, ua ike na nui loaa, a ua noho uhaai e like me na kanaka o ka wa kahiko, e inu ana a e lealea ana. Ua ike no na kanaka, o ka inu a me ka lealea e hele pu ana laua a ke hoomauia e lilo ana no he mea poino, he mea e mai ai ke kino, a e hoopuka pahupu ai i ke ola o ke kanaka. Aka, o keia mau mea nae na mea@ hialoai ia e kanaka, o ka ona paha ka oi loa aku. O ka ona rama a me ka ona paka, kekahi o na puni lapuwale loa nana e hooulu nei i ka ilihuna a me ka pilikia o ke ola kino a me ke ola uhane o ka lahui kanaka.
He mau makahiki i hala aku nei, ua loaa mai la ia makou na huahelu hoohalike mai ka Buro huahelu ma Wasinetona e pili ana i na ano a pau o ka noho ana o ka lahui Amerika. Penei na huina o na huahelu, i hooliloia no kela a me keia mea.
No ka waiona $ 900,000,000
No ka paka 600,000,000
Na palaoa 505,000,000
Na Io-ai 303,000,000
Hao a me Kila 296,000,000
Na Aahu Huluhipa 237,000,000
Na @ako Laau Papa 233,000,000
Lole Pulupulu 210,000,000
Kama Puki&Kamaa 197,000,000
Sug. & Malakeke 155,000,000
Na Aupuni 9@,000,000
Na uku Kahunapula 12,000,000
Na Misiona Kasistiano kuloko & Kuwaha 5,500,000
Ma keia kakou e ike ai, ua aneane e like ka nui o ka lilo o ka lahui no na mea waiwai ole o ke kina; aka, no ua mea e poino a e make maoli ai n@ ke iko iho la kakou, ua hoolil@ia no ka waiona a me ka Paka he $1,500,000 a no na mea e ae e ola a e pomaikai ai ke kino, he, $1,849,500,000. Ke uwe nei na kanaka o ke aupuni o Amerika i ka pilikia a ke ike iho la no hoi kakou i ke kumu pela no hoi na Hawaii, e puhikole ana i ka lilo i na mea ona. E kuli a e mihi i palele ai.
AOLE HE HOOPONO I KOE.
Ua hiki mai la ka manawa e hiki ai ke oleloia ua pau ka hoopono o na lahui kanaka, a me na kanaka pu no hoi o keia poepoe honua. Ua hoikeia ma ka lakou hana, o ka lahui ilikea, ka oi loa aku o ka naauao a me ka malamalama ka holomua a me ka lima nui. He mea pahaohao no keia, ka lilo ana o na haawina kelakela o ka naauao a me ka malamalama i mea e alakai ai i na lahui e hana i na hana kue i ka pono a me k@ kaulike. O ka mea a kakou e manao ai oia ke hanaia, ua hookaliuliia, a he okoa ke hoohanaia nei e na lahui naauao. He hookahi wale no wehewehe ana no keia kulana ano e o na hana a na lahui naauao, oia hoi, ua haakei ko lakou naau, ua hookiekie, a ua haalele i ka pono, e like me ke ano o na lahui kaulana o ka wa kahiko, i noho poo maluna o ko ke ao. Eia i na lahui ilikea ke alakai ana o ko ke ai noho ana aia ia lakou ka mana nui, a ke lokahi lakou, ua hiki ole i kekahi aupuni hookahi ke hoonoa aku. Ua piha ke ao i ke kuko, i ka lili a me ka hewa, ke ulu mau nei keia haawina o na kanaka o ka honua, a no ia kumu, aole he mea maluhiaia lakou, ua lilo ke aloha he mea ole; a ua hiki hoi ia lakou ke hele iloko o ke koko a me ka make ma ia he mea e hookoia ai o ko lakou makemake.
He nui na hoike e ikeia nei, no ka oiaio o keia mau ano hana a na lahui ikaika o ke ao. Ua ike kakou ia ano hana ma Hawaii nei a ma na mokupuni o Polumesia a me na pae mokupuni e ae o keia moana. Pela hoi ma Aferika, a eia ke komo aku nei e akeakea a e imi aku e alai i na mea e hanaia ana mawaena o na lahui o Asia. Aia ma ke kaua ana mawaena o Kina a me Iapana, ke ike maopopoia aku nei ke komo nui ana o ko Europa@ mau aupuni e akeakea, i ka mea i hooholo ia ma ke kuikahi mawaena o kela mau lahui elua. Ua komo puwalu mai la hoi o Rusia, Geremania a me Farani a kue mai la hoi i ka mea i ae ia e Kina@ ma kona hooponopono ana me Iapana, ma ka hoolilo aina ana, a eia hoi ke komo pu aku nei o Enelani me Farani e hoole i ka hooliloia ana o kela mokupuni nui o Fomosa. Ua kaua o Iapana malalo o na kumu i kupono i na rula mawaena o na aupuni, a hiki i ka pio a@a o kona hoa kaua, a e like me ka mea maa mau, ua oki aku la oia e uku dala mai o Kina no na poho o ke kaua, a ua koi pu aku la hoi i kekahi mau apana aina o Kina i mea e hoopaaia ai o Kina e hooko pololei i kana aelike, a i mea hoi e loaa ai ia Iapana he mau keleana hou aku e puipui ai kona noho ana aupuni a e hiki ai ia ia ke hoomalu aku ia Kina mai kona imihala hou ana mai, a lele kaua mai la paha mahope aku.
He mea mau keia i na aupuni o Europa i komo iloko o ke kaua. Pela iho la o Farani a me Geremania i ko laua kaua hope loa ana. Ua u@ o Farani he puu dala nui loa, i oi ae i ka Iapana i koe ai ia Kina, a ua lilo aku la hoi o Alsace a me Loraine mai a Farani aku. Aole ma keia hana ana a mamua aku paha a i ole mahope mai, i komo wale aku ai o na lahui Asia e keakea wale aku i ka mea i hooponoponoia e ko Europa mau aupuni mamuli o na ulia kaua. Malalo no hoi o keia kumu i ae ole ai o Amerika Huipuia e komo wale mai kekahi o na mana aupuni o ua aina e aku e komo wale mai e akeakea i ka noho ana a me na hana ana o na lahui o na aupuni Amerika Akau a me Hema.
Aka, e like me ka makou e olelo ae nei, ke nalo aku nei ke kulana hoopono o na lahui kanaka a me na aupuni mana nui. Eia lakou ke hao nei mao a maanei, me ka nana ole i ka pono a me ke kau like. Ua like ko lakou ano me ko ka ia nui i ka ia liilii, ka mea noonoo ole, a al@ ana kekahi i kekahi. O k@ kumu @ai o keia oia no ka mea a kakou e ike nei iwaena o na haole, e ake nui ana i ka waiwai, a mamuli o keia kumu ua poina ia i ka ke Akua olelo ao, a eia ko ke ao ke hoomana nei ia Mamena, a ke hooko nei i ko Satana makemake, e like me ko na la o Noa a me ko Sodoma a me Gomora.
Ka Hoike a ke Ki@.
Aia i ke Ehuehu.
Huliamahi Kaleponi.
I NA PUUKANI HAWAII.
Eia iho malalo nei ka leta a ko makou Makai Kiu mai ka huikau mai o Kapalakiko, i kakauia ma ka la 19 no o keia mahina, a e heluhelu iho me ka hiani nui.
Baldwin Hotel.
Mei 19, 1895.
D. M. PUNINI JR.,
Aloha oe@
Ua haalele aku au la oe ma ka uwapo inokuahi Oceanica o ka Ona Miliona Sprecke@s ma Honolulu, oiai oe a me Mose Manu a me na hoa paahana o kaua o na nupepa puku@iahi o Hawaii, ke kolopa uneune nana i huai pau na poopoo o na enemi o na kanaka Hawaii, ma ke ahiahi o ka la 8 o keia mahina, a ae mai la no ke@ kai maokioki o ka Moana Pakipika nei, no ke alahele e hiki mai ai i Kapalakiko nei.
` He maile no ka moana i ka makou holo ana mai, aohe aleale nui, aka he ano naluea no nae i na la kinohi o ka holo ana mai, me ka hakuikui loai pu o kuu mau hoahele o keia aina malihini.
He nui loa ke ohohia ia o na Keiki Puekani o na kaiaolu aloha o Hawaii, ke hele@la a @iha pono na kuineki i na ulua huikau, mai ka ulua i ka laupapa a hiki i ko ke kai hohonu, mai ka lole pii@ no hoi o ke kumukuai a hiki i ka pale ha@ii o lalo (iwa kiani). Ua hiki ole hoi i ka maka o kou hoa nei ke hoomaopopo aku, ua kohu like me ka nalo meli ka nunulu iloko o ka Hale Keaka.
Ke holo lio Kaleponi nei kekahi poe o makou, me ka uku ole; a he hapa Mekiko hoi ko kou hoa e kainepu nei i ka ulumahiehie o keia kulanakauhale nui, a ina paha o kaua pu ka ia nei, ina ua luhi au i ka huli ia oe.
Eia mai ke ki@o ka Moiwahine Liliuokalani, ke hoi aku la no Hawaii, ua manawalea ia mai au he hookahi kii mai ka hale Paikii mai@ a eia au ke hiipoi @ei i ko lakou lokomaikai.
Aole i maopopo loa i’au ka@wa e huli hoi aku ai ka Puali Puhi Ohe, ke lohe wale ia nei no, i keia hoi hou ana mai o ka Australia a hoi aku, e hoi aku ai lakou, pela paha.
He maikai loa ke ola kino o makou a pau e noho nei. Aloha nui i na hoa o kaua o ka aina hanau.
Lau Omaomao.
KA HOIKE A KO MAKOU MAKAI KIU.
E hoike aku oe i na makamaka e heluhelu ana i ke kino o Ka Leo a me Ka Oiaio, i na mea e pili ana i ka hana a na keiki i uhiohe e kuupau nei i ko lakou ike hoohana ma na kaula kaohi o na ohe keiawe a me ka noeau o ko lakou mau kileo kani houhene. E lawe nui i ka nupepa aloha aina, ka mea hoi e ike ai i ke a-u nui a me ke au iki.
He mea oiaio, o na hoolaha e kukala ana i na poe a pau o ka Mokuaina o Kaleponi, a hala loa aku ma ka Akau, awena a me ka Hikina o Amerika Huipuia, ua like ia me ka waikahe nui e pahola ana maluna o na kahua palahalaha o Amerika.
A oiai hoi ka Australia e hookomo aku nei i ke awa me ka hii@ pu aku i na opio Hawaii maluna o kona oneki.
I ka wa i pili aku ai o ka moku i ka ua@o, aia hoi, ua hele a kohu naonao ka nui hewahewa o na kanaka e mumulu mai ana mauka o ka aina, mo na helehelena like ole@ oia hoi, mai ka ili palauli popolohua a Kane, a hiki i ka waihea, waiula iliahi o Waimea, no ke akenui e ikemaka i na helehelena kino o ka poe puhiohe o Hawaii, ka poe hoi no lakou ke kaulana a puni ka honua. Eia makou a pau ke nana aku nei i ko uka poe, me na manao ulumahiehie o ka hauoli palena ole no ka loaa ana he ike ana i ka aina i holo ia ke mele:
Makemake au e ike ia Kaleponi,
Ka aina o ka @ani me ka maikai,
Maikai ke Kaikuono o Hudesona,
He nani aku o Papine me Dariana.
HOKU HELE O KA PAKIPIKA.
O Ka Leo o Ka Lahui, a me Ka Oiaio o laua na Hoku hele o ka Pakipika Akau, he mau kiei oiaio laua nou e Hawaii Lahui Hawaii Aina a me Hawaii aupuni ’lii, ua ku lana ma kou aoao e ka Lahui mai ka hookumu ana mai a hiki i keia la, me ka haawi ana i na olelo ao o ka pono a me ke kaulike, a e kaohi ana i na manao uluku e hooulu ia ae ana. Nolaila, e ka lahui oiwi oiaio o ne kaiaulu aloha ou e Hawaii, e ike ia kakou hoakanaka, e lawe a malama i ka makou ao ana, i mau ai ka hanohano o kou inoa Lahui oia hoi keia, e malama i ka maluhia o ke kanawai o ka aina, mai hoohuikau ia oe, a i ole ia oukou paha, me ka poe e ake ana e hana i na hana e kue ai i ka maluhia, o ko kakou noho lahui ana.
A e paa a paa i ke aloha aina, aloha lahui, a aloha ’lii hoi, a mai puni wale i ka mali leo a ka nui manu, oiai he mea make aia iloko ka Ipuhao, i na kakou e puni aku ana ia lakou.
A oiai hoi, aia he uhane ike a ke Akua i waiho mai ai iloko o kela kanaka, a me keia kanaka, a nana e koho e like me kona makemake, ina oia e hahai ma ke alanui palahalaha aia no ia iaia, a ina hoi ma ke ala ololi aia no ia iaia, a o ka makou wale no e ao aku nei i ka lahui oia keia, e paa a paa i ke aloha oiaio no kou makuakane, i loihiai na la o ko kakou ola ana maluna o ka aina a ke Akua i haawi mai ai no kakou.
A no la o Ka Leo, a me Ka Oiaio he mau Hoku hele laua a elua no ka Pakipika Akau nei, e kiei ana hoi me ka hopo ole no kou pono e ka lahui oiwi, mai ka mea hanohano a hiki i mea haahaa loa, mai ke nui a ka liilii, aole he mea i koe i ke kieiia o laua, ua pulamaia e laua na mea a pau.
Nolaila, e na hoa makaainana aloha, e lawe nui i Ka Leo a me Ka Oiaio, i ike ai oukou a pau i ko laua mau leo aloha, e ao mau ana ia oukou a pau. A o ka malu o Iehova oia ko kakou ola ana.
E huli hoi aku ana o Ilamuku Hikikoki no Hilo ma ka pule m@a o keia mahina ae. Ua manao ia o Mr. Brown ana no ka Ilamuku, a e hoi ana no hoi o Mr. Hikikoki i Makai Nui no Hawaii ke kulana kahiko i maa mau iaia.
No ka uku ole ana o kekahi haole i kona uku kaa hapaumi, nolaila ua ulu ae he hoopaapaa mawaena ona a me ke kalaiwa kaa oia o Henry Fern, a o ka hopena ua kipaku ia aku ua ohua la mai ke kaa aku. No huhu loa o keia haole i kona hana ia ana pe@a, ua hele aku @a oia i ka halewai e hoopii @a Henry Fern, a ua lawe ia aku la oia no ka halewai a hoopaa ai. Ua nui loa ka huhu o na ohua o luna o ke kaa i ka hana a keia haole, oiai lakou e ku ana no ka manawa@ @iai me ke kalaiwa kaaole. Mahope ua loaa iho la he kalaiwa kaa oko@ a hoomau ia aku la ka holo ana o ke kaa hapaumi. Ua hiki aku o Mr. Paine @ @ela a@la i ka mea i hoopaa ia.