Ka Oiaio, Volume VII, Number 12, 24 May 1895 — Page 1
| This text was transcribed by: | Kealohapau?ole Manaku |
| This work is dedicated to: | Melanie Mahealani Suk Kam Chan Manaku |
O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA
HONOLULU MEI 24, ‘95
Laukaieie
Ke kino Kamahao Iloko
O ka
Punohu Ua-koko
Ke Kahaliaola o ke
Kuluaumoeo
na Pali
Wapio Hawaii
Unnhi@ Moer Manu no Kakaleo
Ka huakai hele makaikai a Laukaieie me kana Aliikane – Lilo o Makanikeoe me Hinahelelani i mau alakai ma ka aina a me ka moana Ike ia na loa hohonu maloko o ke kai a me ka aina ne—Hele pu me na ohana ponoi—Hoonohoia o Laukieleula i Ihikalani--Ulu ka ieie ma keia ma mokupuni—Lilo i mea hoomanao ia e ka Lahu Hawaii nei.
A me koaa mea nanai lawe a hui ai nie ka mea nona keia nanea a ua hai aku oia i na mea a pau i kona ohana po oi, a he mea hoi nana i aloha mai ai I ka mea nona keia moolela kaao, no ka malamaia o ko lakou maluhia me ka punahele imua ona.
Me keia la na hoi, ua hele hou anu la o Mananikeoe e huli hou i kahi mau ina hou aku ma Makua a me ka kaawahi e ae a e like no me kona @@
Iaia i hoonaka aku aie e hele me kona ike ole ia o kahi mea, ua hik aku oia ma kahi one i kapaia o Laieahau, ua lohe aku la ua eueu nei i ka owe a e e ka haluhalu o kawai, a oia kana I ku iho ai e hoolahe, ai kona huli pono ana aku, ua ike aku la oia I kekahi kumulaau Kou nui e ku ana malalo o ka pali, a iaia i nana pono iho ai, aa ike iho ia oia he wahie ka mea e kui pua lei kou ana, aia nae iaia e nanea ana i ke kui pua lei, ua hanu aku la o Makanikene, a loaa aku ia he wai e kahe ana ilalo o ka honua aole he wahi o keia @ kahe aku iluna o ka aina.
A o keia wahine e noho kui lei nei, oia no la mea mona keia wai he moo ua wahine ala. O Kilikilipua kainoa o keia moo o Makua, a ina o keia wai a e kahe ana iluna o ka aina, kala kahiko i lilo ai o Makua he aina kaupapaloi a hiki I keia wa, e like me Makaha.
A mai keia wahi aku i hele ai ke kamahele a hiki ma Keawaula.
Aia ma keia wahi kahi i noho ai kekahi kapa inoa kaulana o G. M. Koha i kona wa e ola ana, ka mea nana ka ninau Daibala i hulaa I na makahiki e no, a oia hoi keia.
“Ma kalu hea ka Heleiana i pa mua ia ka hamare a Noa?” O ka Moi A. Liholiho Kamehameha IV. Ka mea I loaa ka haina o keia ninau ano nui, a na keia koha no hoi i hoomaka he kula Adimeda ma Waianane a o Kualakuku e noho nei ma ka makeke kuai ia ma Ulakauheo Honolulu nei ke kamaaina i koe oia wahi.
Aia aku ma wa ka aoao komohana akau mai ke kahua hale aku he ana e waila la me ka wai a hikii keia wa, a ua hele hou aku la ka ehue a heki ma ke kauwahi ano kahawai ke hiki i ka wa ua nui.
Aia hoi ua loaa @ la he wahi punawai mapuna e huai malie ae ana, i ulu ia o ke komole a me ke ehuawa a e moe ana elua manu keloa o na kiai keia oia oia wa punawai aole hui he poe kamaaina i ike i keia wai ua hala lakou ina kela aoao.
I ka hala ana o keia wahi mahone, ua hiki hono aku la o Makanioeoe ma ka iae ponoi o Kaena, aua loaa aku la iaia ma kela mau wahi he eha mau wahi muliwai kupanaha malolo o ka lae o Kaena aia hoi e holo ana na ano ia ulaula apau ma kekahi muliwai.
A o na ia keokeo apau ma ka lua o ka muliwai na ia eleele a una kaha ua ano ia kakau apau.
Ua olele ia ma ka muliwai mua oia hoi kahi e holo ana o na ia ulaula apau. Oia no ka muliwai I ka oaia kainoa o muliwalolena.
Nolaila, e olelo iho paha uanei na kamaaina o Waianae a me Mokoleia ma Waialua, aole he mau muliwai malalo o ka lae o Kaena e waihola i keia wa he ole loa na, aka, e hoakaka ka mea kakau moolelo ma keia mau lalani mele a Hiiakaokapoliopele, a e loaa auanei i ka mea heluhelu, A oia hei keia ma lalo iho nei.
Hoole ke kopa huna i kawai Eha ka muliwai o Kaena Ena ihola ka la o ka makalii. Oio mai ana I kuu maka—Me he kanaka o—a la i ka male Oia kalana pali o Leihonua Hiki iho nei no ka hauoli Heaha la kau makana i kuu hilahila.
Aia ma keia mau lalani mele e maopopo ai he mau muliwai o Kae na, ke mea hoi I loaa nono aku la i na maka n oii o kahiapaioleo Hawsaii.
A mai keaia wahi aki i hele hou aku ai ka eueu a hiki ma kawai kumuolo o Kawaikapa. A iaia e noho ana ma kela wahi, oiai oiae kali ana malaila i kona kaikuakine haku lani alii me ko lana mau ohana he mea oiapo, ua haalele iho ka huakai ia Makua ka aina hoi o makailelaulii o Koiahi, a na huli pau loa ia aku ia nai iwaiiwai o Ka iahamauleo.
Aia ke nee mahe ae la ku Punohu uakoko nia kaili o ke kai me na waa kamahao.
I ke kaalo ana ae o ka huakai a ka mea nona keia nanea mawuho o ka lae nona keia mau lalaui mele a na lii.
Kahu kaena a ka imu kaikoo Aohe i pilia ka lae o Kahuku Ka aukuku nalu @ ke Koolau”
Aia i keia wa ke @lawe nei ka ua kualau i ka lewa a ke haluku nei na wai puilani i ka ili o ke kai, a ke hoike nei ka ua koko me ka punehu i ko laua nani, a ke pipio nei na anuenue i ka lewa me na wai hooluu like ole, a ke aheahe malie nei na wela makani, a ke hamau nei na ale kualoloa o Kaieiewaho, a ke kihaka nei na mauu ka upu me ko lakou mau eheu.
Aia no hoi i keia manwai i hiki aku ai o Makanikeoe ma kahi a ka huakai alii e nee malie ae la ma ka ili kai, a hui pu aku la oia me kana mea aloha he wahine a me na mea a pau me na manao oluolu me ka hoihoi.
A oiai na mea a pau e nanea ana aia hoi, ua loaa ia Makanikeoe he ike mamuli o kona mana kpupa aia he kupueu ke kapapa nei malalo pono o ka huakai alii e hele nei nolaila, ua mio aku la ka eueu a kaua me ka eleu nui no loko o ka maoana hohonu kai lipolipo.
A ua ike aku ia oia i kekahi Hihimanu nui me he mea la oia ka oia ka makua a me ke alakai o ke aku a me ka opelu, a ma ka nana pono aku o ke eueu.
Ua loa iaia ka manao he kamaaioa keia no kaa moana mai ka lae o Kaena a hii I Kalaeloa, a nona hoi kainoa o Hanio.
Aia mahope iho o ka ike ana o Makanikeoe i keia kupua o ka moana, ua hoea ae la oia iluna o ka ili kai a hui hou me ka ohana.
Aia hoi imua o ko lakou mau na naina ka mokupuni o Kauai ke nenee maila i kaihi kai me he manu Nene ala, a ke oni maila o Haupu me koaolewa, a ke kokoke aku nei hoi ka huakai alii a ka mea nona keia moolelo i ka hapalua ka manawa a ka ni noheo Kaohaiula i olelo ne ai i mua o Laukaleie.
E ko makou haku lani alii, a no ke manao nei au, aole e pae mua kakou ma ke kau wahi e ae o ko maua aina me Kaulaaihawana nei, noiaila, e hiki mua oe a me na ohana ma ko maua wahi ponoi.
A mahope na wahi a ae, elike no hoi mo ko kakou kipa mua ana ma Maui Maoloki a me Oahu a pela no hoi au e manao nei nolaila, ke noi aku nei au i kou oluolu e hookuu moa mai ia u me Kaulaaihawana, a no keia mau olelo a Kaohaiula, ua ae koke aku la o Laukaieie ia mea.
A mamu o ko lakou kaawale ana aku, aole laua i ike i ka mea nana i owili aku iloko o na kikiao makani puahiohio a noho au puka o kahi ponoi o Kaulaaihawana ma. Pu pukaniao, kahi hoi ona i, loaa aku aku ai ia Makanikeoe ma kana hukai mua loa i imiai a loaa o Kaweionaakalailehua.
A mamuli o kona ui nohea a kaolana noia uka, ua ike ia mai oia e kona ohana ponoi a me ka lehulehu, a he manawa loihi hoi kona wa i kaawale ai, akahi no hoi ka ike hou i ke one hanau.
A mahope iho o na leo a we a na mea a pau e paiauma ana, ua kena koke aku la o Kaulaaihawana i kekahi o kona mau ohana e hele koke e hai aku i lka lohe i na mea a pau e hele mai me ka a@ me ka makaukau mai kekahi hapa o Kona Pona-a hiki i ka Pahoke e ma Hoena.
A lmai Kona aku a hiki i na pali o ahi o Kamaile, malaloia o Kaohaiula olelo Kauoha, a ma keia mau hana a na puukano o Kauai ua holo awiwi ae la ia me ka e noole loa e hoopuni koke ana i ka mokupuni o Manoakalani, a ke luilui ala na poe keiki kanaka ni a maikai a me na ui kaulana oia aina Kaili la.
Wahi a ka olelo ia aohe ku aohu moe i ka olelo kauaha a na kaiku mahine kupa o ka aiea, aia ke eu maila na ui hookelakela o na pali o ahi, a me na wahi a pau o ka aina.
A o ka mea wale no e ike ia aku nei ia manawa, oia no ka holomoku o na kane a me na wahine i kahele ana aia manawa na ka poe o kahi, loihi a ma uka no hoi kahi poe o ka aina.
Ia ia hiki ana o na mea a pau makahi i kauoha ia e na ui, na la ua ka huaolelo, na ike ia ka mea nui o na waa i pae aku ai.
Ua piha pa aku ka nuku muliwai aku o Hanapepe a me Ukula, kahi o ka paakai ulala a hiki i Mahinaulu a hui pu aku me ka nuku muliwai o Waimea ka oaao keia o Punaa me Koolau
A mai Panaenaena aku ma Waimea i ke one o Luhi a hiki i Mana na waa o na pila ma Kona ma ko Kaohaiula aoao mai.
Me ka pilihua nui o na mea apu o Kauai, Aia ke hakukoi nei ka moana me kona @oku ma ka ili kai, aia no hoi i keia wa i iho mai ai na lau nahelehele o ke kuahiwi, a o keia ka manawai i hiki pono aku ai o Laukaieie me na mea apau ma kahi i hoomakaukau ia nona ma Waimea.
Aia i keia wa i mawehe ae ai na ao palohina o ka lwea a ike pono aku la na kanaka apau o Kauai i ka nani iwaiwa o Waipio e noho mai ana iloko o kona hale kamanao Punohu ua koko me koaa ohana a a me ka ulu maniehie nui o na mea apau i puana ne ai me na hoeho leo ana me ka ikuwa Auwe? Ka nani-e, a oia ka leo aloha haawaia aku ia manawa ma ka aoao o na mea apau imua o na malihini.
A ua panai pu ia mai hoi ia na leo kahali o Hawaii a me he i hola ke anaina me ka malihini a no keia wa i lawe ae ai na eueu o Kauai i na mea apau i lhoolako a honee mai la imu o na poe malihini.
Me ka hoolauna ana aki i na keiki kanaka maikai a lme kaikamahina ui imua o ka mea nona keia @nea.
A oia kana a me kono ohana i haawi mai ai i kona leo alii i ke aloha aia hoi iloko o na umauma, akahi o ke Kauai poe apau.
Aole he mea hiki ia lakou ke ike mai a koho mai hoia a ke alii kane a Laukaieie o Sam Kawelonaakalailehua keia ka mea nona kahi tokupuni puku mawaena Kauai a me Niihau, koie wale no o Kaohaiula me Kauiaaihawana mea i hele pu me ia.
Aia no hoi iloke o keia wa ua wae pono ae la o Kaohaiula me kona hoa i na poe lealea e hoike aku imua op na malihini me ka eleu nui a oia no hoi na neo inoa kaulaua o ko laua aina.
A mamuli o na eleu me ka awi wi nui ma ka hakalia ole o ka wai manaoia. Ua nalo koke aku la o Kaohainia ma me ko laua mau hau iloko o kahi hale nei Halaa.
Aia lakou malaila e laweana ina hiono o na lealea like ole ma ka mehele ana hoi i na hoa oiai aia ka Pae mahu o na kuahiwi o Koolau ke hoolohe mai la o ka name ia aku.
O keia ka poe i olelo ia he poe Olohe hula a he poe hoi e hiki ele aku ai kahi poe ke hoopapa aku i ko lakou ike hula a me kahi mau ike e ae he nui wale.
Ua holo makuka ma ai la keka wahi haole o luna o ka Paladelpia i ka la inehinei, a ua loaa aku i na makai e hookokukoha mai ana iloko o ka hale inu rama. Me he la na ka ono o kona puu i ka @@ malule kono i kono aki ua @@ malu.
APERODITE
Ka Mahina Piha o Iopa—Ka Oiwi nona ka Ui a me ka Nani, i oi aku i ko.
ALIOPE
Ka moiwahine o na Ia o ke Kai.
He Moolelo Kaulana
No
OPERA
Ka Eueu o Aitiopia
A Me
O keia mau olelo a Operia i kamailio aku ai I kana wahine, e noi ana i koua oluolu e hookuu ia ke ola o keia poe i makaukau e ale ia e ka opu o ka honua.
Ua lilo keia mau olelo i mea maikai i ka manao o kana wahine, a ua apono koke aku la oia i ke noi a kana kona.
I ko laua pili ana aku ma ka aoao o ua poe moku nei e hanakuli nei me ko lakou mau leo nui e hauwa a au nei.
Kahea aku la o Operia me ka leo nui, oiai, ua pipili aku Ia kepau a ke akamai oi ua poe moku nei, me ka I pu aku;
E hoopau i ko oukou mau manao alunu a me ka hao wale, a e haalele koke iho i na kapakai o keia wahi me ka hookaulua ole.
A o ka mea o oukou e hooko ole ana i kau kanoha, e lilo no oia i pio na ka mana o kuu pahikaua.
E hoolohe koke i keia hanoha, oiai, o ka mea hiki wale no ia iau ke hoike aku ia oukou i keia manawa, ma ke ano e ao aku ana ia oukou e hoopau i na hana ino a e malama i ka noho ana maluhia mawaena o na aoao elua.
E ka hehena, nawei i hookonokono ia oe e hoopuka mai i kela mau huaolelo ano ole mai kou mau lehelene mai.
Oiai, ua hoomakapo ia paha oe i ka wa a kou alelo i hoopuka mai la i kela mau huaolelo.
Wahi a kekahi leo i pane pakike mai ai.
Aole nau makou e ao mai oiai, he opiopio oe, a ua lawa ole ka ikaika hoohana na kou oiwi e hoohana iho.
O keia mau olelo e hoopuka ia la, aole ia na ka mea okoa, aka, na ka alihikaua no ia ka mana nui hoi maluna o keia mau aumoku hui e ku nei iloko o ke awa.
Na keia pane a Operia i lohe aku la, mailuna mai o kekahi moku kaua, i hoomaopopo I ho ai oia, na ka alihikaua ia mau olelo.
Ia wa i pane aku ai o Operia me na huaolelo koa a me ka wiwo ole;
E aho au e hopu pio aku ia oukou a pau, a haawi aku i ko oukou mau oia iloko a na lima o ka mana hoomalu o keia nupuni.
I loa no a pau keia mau kamailio ana a Operia ua pii koke aku la ooa iluna o ka oneki o ka moku e pili ana ma ko laua aoao akau.
Me ka emoole nui ua pau loa aku loa aku le na mea a pau o luna oia moku i ka pau pio.
A o ke kanaka hope loa o loaa aku iaia e ku ana me kona kahiko aliikoa i hoohiluhilu ia me na pohaku makamae o kela ame keia ano.
E kakooia ana kona hanahana e kona mau ukao he 24, e hoopuni ana ma kona mau aoao a pau, me ka lakou mau pahikaua e kaiewa ana ma ko lakou mau aoao.
Oia no ke kanaka nana i hoopuka mai na huaolelo hoohenehene mamua iho.
Me kona moouhane mua ole paha, ua kokoke loa mai kona hopena ma kana mau hana.
O keia aliikoa kiekie, a alihikaua nui hoi maluua o keia mau aumoku he kauaku puaahele loa oia i na aupuni hui ia o Sepania ma.
E laa ka loaa pinepine ana o na kaua lanakila ma na wai o ka moana a ua lilo oia i mea weliweli nui ia e na mea a pau, i ike ma kana mau lawelawe ana i na mea pili i ke kaua.
No ia kumu, ua kauoha ae la na moi ekolu o keia mau aupuni, e hanaia i pahikaua nani loa, i awili ole ia me kahaki mea okoa e ae.
Ua hooko io ia kela makemake o kela mau moi, a eia hoi oia ke kahiko nei u ua makana ia i loaa mai iaia, mamuli o kona h ooikaika ana no ka pone o kopa mau haku.
E holoholo ana oia imua a ihope elike me kona ano mau he alakai a he poo maluna keia mau moku.
I kona huli hou ana mai e hele no mua, na hopu aku la o Operia iaia ma kona mau lima, a pane aku la iaia penei.
Owai ka mea nana i hookonokono ia oe, e hele mai i keia aina malihini, a e hao wale i ka waiwai o ka poe ilihune a nawaliwali.
Ke ole au e kuhihewa, ke hoike mai nei kou kulana ia oe iho, o oe ke poo nui maluna o keia mau moku kaua, a na ka hanohano i ko ia oe e haalelo i kou aina ponoi, a e hele mai i keia aina malihini.
Nolaila, o ka wa kupuno keia e hiki ai ia oe ke hoopakele i kou ola iho a me na kanaka a pau o luna o keia mau moku.
A ina aole he haawina ikaika ma waho ae o keia, alaila., ke noi aku nei au ia oe e haawi pio koke mai i kou kino a me nu moku e ku nei iloko o ke awa.
A ina ua manao oe, ua lawa kou ikaika e hoopakela ai no kou ola a me kou poe kanana, eia ua manawa la.
O keia mau olelo a Operia i pane aku la mua o ua alihikaua nui la a na aumoku.
Ua like ia me kekahi puupuu ikaika i nou ia aku ma na maka o ua kanaka la e ku ana me kona piha huaheo.
Huli ae la oia me kona manao, e haawi aku i na kauolua no ka hopu pio ana i na kauoha no ka hopu pio ana i ka mea nana keia mau olelo hookonokono e haawi pio koke aku.
Eia ka ma kahi o kana kauoha aole hookahi mea e ku lanakila ana me kona mau lima i nele ka paa i ka h ao umii hookalakupua a ke ke iki Operia.
Huli ae la oia me ka manao e holo aku no ka haawi ana Ii na kauoha me kahkahi moku okoa aku e pilipu ana me keia moku.
Aka, na paa ia mai lakona mau lima e Operia, a pane aku la iaia nue ka hoike pu aku:
Aole au e hoouau manawa wale ma ke kamailio ana.
Aka, e hooko aku ana au i ka hana i haawi ia mai nau e hana.
A e ike koko no oe me kal oaa huu ole aku la oe he manawa nou e hoolohilohi ai.
I keia wa koke no I hilimai ai ua kanaka nei i kana pahikaua e hulili ana i ka la, maluna o ke poo o Operia, me kona manao, o kana ni hoopau loa ia a houlana komna hoa pano iloko o ka opua ana ole o ke maoua, kahi hoi a laua e ku ne a kamailio no ko laua mau kuleana pakahi.
O keia ka manawa a Operia i pale ae ai me ka ikaika nuu o kona mau lima, a haule aku la ka pahi kaua a kona hoa paio iluna o ka papahele.
Iloko o kela wa i paue aku ai o Operia i kona hoa paio, me ka i pu ako:
Ua lawa ae la kou manawa no ka hoohana ana i kou wahi ikaika kamalii, a me kou akamai palauoka no ka hooko ana i ka makemake o kou mau haku puuikoao a me ka piha alunu.
He kauaka no ua hanai ia e ka momona o ka lakou lokoniaikai.
Me kou manao, aole he mea nana e kaili aku ia mao pomaikai mai a oe aku, a kau aku i kau mau hana una ma keia hope aku.
Aole loa e hiki ke hooko ia keia mau manao palaualelo ou, no ka mea, aole e hiki ka mana o ko pahukaua au i kaena ai, a me ka ikaika o kou leo ke hoopakele ae ia oe mailoko uku o kau upiki.
I keia @ute, e hoolilo aku ana au ia oe i mea pauhao maloko o ke @malu o kau helelaua, kuu nene aukai hoi o ka moana.
A oia aus@ kou wahi e paa ai, a hiki i ko kakou pae aua aku i ka aina, oia kau wa e haawi aku ai la oe iloko o na lima o ua kiao o ke aupuui.
I loa no a pau keia mau olelo a Operia, hopu aku la oia i na lima e ua kanaka la me ka eleu nui.
A hoopaa aku la i kona mau lima me kana hao umii hoopaa lima a hoihoi aku la iaia iluna e ko laua haelana me ka ike ole mai o kana wahine i keia mau mea.
Hoopaa aku la oia iaia ma keka@ @ o ko =laua halelana, a puka hou aku la oia a hele no kahi e paa ana o kela poe.
A no kona makemake e pau e na hana mamua o ko laua pae ana i ka aina, nolaila, ua pii hou aku la oia iluna o kekahi mau moku hou aku.
Aole no hoi oia i hookakalia wale iho io ka lawelawe nui i na hana, elike me lana i hana ai i ka moku mua.
Iloko wale no o ka hapalua hora a oi, ua pau na mea a pau i ka hana ia, me ka holo pono.
Makaikai ae la oia i na mea a pau a ike iho la oia, ua ko kana mea I uni ai e hana unaluna o keia poe pakaha.
Nolaila, me ke kali hou ole iho, na huki ae la oia i kekahi hae nui, mailuna aku o ka moku o ka alihikaua.
E hoike aku ana i na moana aupuni o uka o ka aina, i ka hae honilona o ka haawi pio.
I loa no a puelo keia hae ilana o ka hu ni o ke kaia waena o ka moku kaua o ka alihikaua nui o na moku kaua o ka enemi.
Ua ike koke ia mai la ia e ka pue o uka o ka aina.
A oia hoi ma wa i holo koke ae ai na manao kanalua iloko o kela a me keia mea pakahi o ka Aha Kuhina, a me na hoa o ka Akahukamalu o ke aupuni.
He mau hana apuhi wale no paha keia na ko lakou mau enem,i.
Aole no lakou i pulale koke aku a ka hoouna ana aku i na elele, a hiki i ko lakou wa i ke hou aka ai, ua le i na mea a pau.
Aia hoi na moku kaua a pau o ka enemi, e aahu, ana me na kahakahana lelo hoailoua o ka haawi pio holookoa.
Ua ka@ koke ae la na Kuhina a me na hoa o ka. Ahakukamalu i ka lakou mea e hana ai.
U hooholo koke iho la lakou e hoouna ia kekahi elele kiekie, e ninau pono ma paha, ua haawi pio io mai lakou.
Ua hookohu ia aki la kekahi alu kiekie o ka aina i elele e holo ai iluna o na moko, me ka haawi pu ia o ka mana piha iaia no ka pono o ka aina a me ka lahui.
O ka elele i hookohu ia aku la e na Poo Aupuni o ka aina, he Keik Alu opiopio loa oia, nona na makahiki he 20 a oi.
Aka nae, he kanaka oia i mahalo nui ia ma kaua mau lawelawe ana no ka pono a me ka holomua o kona aina hanau.
Lawe ae la oia i ke kulana elele, mamuli o ka makemake o ka Aha Kuhina a me na hoa hoi o ka Ahakukamalu.
Ua hoohanohano ia ka huakai a ke elele me kekahi mau ukahi piiikino o ka Moiwahine.
A ke nana aku i ke kulana o ka elele e lawe nei i ke kulana hooko kauoha, ua hele a linohau.
Haalele iho ia oia i ka halealii me ke kulana hiehie nui, a kamoe poiolei aku la kona alahele no kai o ka uapo.
I kona mai ana maiaila, ua lawe koke ia aku la oia a me kona mau ukali e na waapa ole ohua, no ka hooko ana i ka kauoha no ea nana pono ana i na moku e welo mai la nae hoailona pio.
Holo pololei aku la ka waapa o ka elele a hiki i kahi o ka hae nui o kau ana iluna o kekahi moku me kona hi hiona e hoike mai ana he pio oia.
Pii koke aku la oia iluna o ka moku me ka hookaulua ole.
Aia hoi, ua hoopuiwa ia kona lu naikehala i kona ike maka ana aku la e mau mokaki maiana na kana ka a pau o luna o ka moku nie ka @ o ko lakou mau h@ ka hao hoepaa lima.
Ua hiki oie hoa iaia ke hoomuao@ iho owai ia ka mea nana i hana keia hana me ka eleu nui.
Kaahele ao la oia mai mua a hihii hope a keia moku, noie loa e hiki ina ke hoomaopopo iho o ka mea hua ia kaua e hana ni i akaka ni hoi ka wea nana i hana me ka eleu nui.
Ua haalelo koke iho la oia i keia moku a nee hou aku la oia he moko hou, me kona akenui e halawai pu me ka mea nani i hana keia nana kokua i ka lahui Ailopia.
Ua hooikaika nui eia e hooko i ka imi ana i ka mea nona keia mau kokua manawalea.
I kona hiki ana i ka naniha hepe loa o na @ aole loa i loa aku iaia kekahi mea e noho a e hele ana paha me ka paa ole o kona mau lima i ka hao.
I kona hiki ana i ka panina hope loa o kana mau hana elawelawe ai malona o keia mau moku, kauoha ae la oia i na hoe waapa e hoihoi aku iaia no uka o ka aina me kana hoike e pili ana no keia maumoku kaua a me ko lakou mau hee haawi pio e pulelo haaheo nei i ka makani.
UA MAE KOKE NO
O ke ola o ke kanaka, ua like ia me ke kumu laau i hoopiha ia kona mau lala e na hua ohaha e makahehi ai ka puu i ka ono, i kona wa e pala ai, a ke pau kona manawa hua, ua oneanea kona mau lala a lilo i mea hoihoi ole. Pela hoi makou e hoike aku nei me ka ehaeha o ka manao, mamuli o ke kipa ana ae o ka Anela o ka make ma ke kihapai ohana o Mr. a me Mr. Thos Hiona, a lawe aku la i ka laua hua mua o ke kana ana iloko o ko laua hikapai ma ke ahiahi Poalua nei. O ka opiu i pauoha mai la, he eiwa mahina a me 29 la. Lihaliha wale na haawina o ke kaumaha ioli mai maluna o na makua a me ka ohana aku e hoomama i ka naau. Aloha no ka opun i mae aku la.
KE HOIKE IA AKU NEI KA LOHE
Ina makamaka heluhelu o ka nupepa Ka Leo, na tausani hoi e nuu ana i na kohikelekele a ka puukolu, i hoopiha pono ia ma kona mau kolamu
Aloha nui oukou
Mamuli o ko oukou mau leopoloai e na makamaka, ma o ka oukou mau luna lawe pepa la a o lakou mai hoi a ia makou, a hoike mai la hoi i ko oukou mau manao ponoi, e pili ana i ke kii o ko kakou moiwahine ia aloha nui ia Liliuokalani, oiai, o ka makou hoolahi i hoopukaia i ka 1894 e pili ana i ka makou mau makana no ka nupepa Ka Oiaio no keia makahiki 195 e pili ana i ka poe e laweana ia nupepa ma kauku phia ana e loaa ai ke kii o ka moiwahine Liliuokalani, a me ka Alemanaka o ’95 nei, a ina he uku hapa, e loaa no ia poe ka Alemanaka wale no.
Nolaila, i mea e maopopo ai ia oukou e na hoaloha o makou ke kahua o ke kii makana a makou i hoolaha ai, oia ae la keia i hoike ia aku ia. A i na oukou e makemake e na hoaloha e makou e loaa ia oukou ke kii o ko kakou moiwahine i aloha nui ia, a eia ka hana e loaa ai.
Ua oluolu makou e haawi aku ia oukou i ke kii, a me ka Alemanaka pu, ke oluolu oukou e uko piha mai i eono dala no ehiku malama i koe, mai June a hiki i Dekemaba o ka 1895 nei. A e hoomanao no hei oukou, e ua kini o makou, na pakea pali wale aku ka pono i loaa ia oukou, oia hoi, hookuu makou me ka laolao hookahi malama holookoa me ka uku ole, loaa pu i ka poe uku piha ekolu kii o ko kakou moiwahine a me na Alemanaka ekelu.
A ua oluolu no hoi makou e hoopanee aku i ka wa e kuu pau mai ai oukou i ke aloha a hiki i ka la hope e June o keia A.D. ’95 a oiai o ka panina hope loa. Ae paaina aku ana no hoi makou I ka pahelo ana aku i ko makou mau iaoa i ke akea ma Ka Leo a me Ka Oiaia he hana haweo makou no hei ia la kau pono i kau poku o Hanalei.
Ka Leo