Ka Oiaio, Volume VII, Number 4, 29 Malaki 1895 — Page 3

LEO O KA LANAKILA

Aia i Iolani

I ka uluwehiwehi

Ka Hui Akala

Noho ana i ka olu

Kaulana i ka nani

I ka malu ohai

Papahi ka Ilima

Lei o ka Lanakila

Kilakila ka noho`na

Ike ia ka opua

Opuu Daimana

Ka hikina a ka la

Laahia ka manao

Ua ko ka iini

He aloha aina

No ka Hae Kalaunu

No Hale Alii

Ke kahua paa ia

Haina ka puana

No nalani ewalu.

Haku ia e

Ka Hui Akala o South S.T.

 

KO MAKOU RU LA PAA.

 

            I na Luna pepa a pau o ka NUPEPA KA OIAIO mai Hawaii a hiki i Kauai, aloha oukou. Mamuli o ka nui o na leta i loaa mai ia makou mai a oukou mai, e kanoha mai ana e hoouna ia aku ka nupepa a kekahi poe lawe papa, ma ka owili pakahi mai keia Keena aku, no la kumu ke hoike aku nei makou i ka lohe ia oukou a pau, a oia keia:

 

            Ua hooholo makou, ua pau ka hoouna pakahi ana i na nupepa, aka, e hoouna pololei aku no makou ia olukou, a na oukou e haawi aku i ka poe lawe pepa, a maluna o oukou makou e nana aku ai i ka uku pono ia mai a me ka ole.

 

            A ina hoi he poe lawe pakahi kekahi i uku mua mai ia oukou i na luna, e hoouna mai oukou i keia Keena, alaile hiki ia makou ke hoouna aku ma ka ow@i pakahi, e like  me ka mea i hoike ia mai ia makou a ina hoi he poe makemake kekahi ma ka ow@ pakahi, e uku mua mai i ke ola o ka pepa no 6 malama $1.00, no 12 malama $2.00, alaila kaa na makou ka hana.

 

            Ua hooholo iho nei makou e hoouna aku i ka nupepa ma ka moa o ka Luna Nupepa, a hiki i ka wa ona e hoike mai ai, me ka uku pu mai i na dala o ka nupepa a kela a me keia lawe nupepa, alaila, hoouna pakahi aku. He mea keia e hookaa pono la mai ai o ke ola o ka pepa i ka Luna, a e kupono ai hoi ko makou nana ana aku, i na koi ana maluna o ka Luna, a e oki aku ai hoi i ka poe nookaa ole mai ilo ko o ka wa kupono, e like me kana uku ana mai iloko nei o ke Keena.

 

            O ke kumu o keia rula a makou e hoike aku nei mamuli no ia o ka uku pono ole mai o ka poe lawe pepa o na makahiki i hala, oiai, ua nui ka hana i hana ia, aka, aole i ike ia na oi aku mamua o hookahi hapakolu i uku ia mai.

 

            No laila, he rula laala keia i na mea a pau, aole hoi no ka mea hookahi, oiai, ua hoike mai o Solomona, o ka mea hoolohe i ke ao ia mai, oia kai makemake i ka ike.

 

            Me ka Mahalo. 

            JON E. BUSH.

Luna Hooponoono a me Puuku

March 22, 1895

 

HE HOOKAHI NO HOOMANA OIAIO

 

I.

 

            Iwaena o na mea a pau a ke kanaka e hooikaika nei oiai oia ma keia ola ana, ua hooi ae oia i kona hooikaika ana no na mea pau wale o keia ao mamua o kona imi ana i ka mea oi aku no kona pono a me kona pomaikai, oia hoi ke aupuni o ke Akua. Nui ka poe e kahea ana ma ko`u inoa, wahi a ka Haku, aka aole au i ike ia lakou. He oiaio loa keia mea i keia manawa, he nui ka poe e kahea ana ma ko`u inoa, wahi a ka Haku, aka aole au i ike ia lakou. He oiaio loa keia mea i keia manawa, he nui ka poe e kahea nei ma ka inoa o Karisto, e olelo nei he poe Karistiano lakou, aka, ke kaupaona ia ko lakou koikoi a kaana ia ko lakou kulana, he mea maopopo, ua mama lakou a ua kuleana ole iloko o ke aupuni o ka Haku a e noho pu me ia ma kana papa-aina a ma kahi ana i hoomakaukau ai no ka poe i aloha io iaia a i malama i kana mau ao ana. He ana o Karisto mai ke Akua mai, a ua kauoha ia kakou e hoohalike aku me ia, i lilo ai kakou e like me ia, he mau keiki na ke Akua, a i hiki ai ia kakou ke lilo he mau hooilina me Karisto no ke Aupuni  o ka Lani. A eia ka ninau, ehia la poe e kapa nei ia lakou he poe Kaaristiano, he mau hoahanau oiaio no Karisto? Ua pili keia ninau i na mea a pau, i ka Iseraela mua a i ko Helena no hoi. Owai kai like me Karisto e noho nei ma keia Paeaina o Hawaii?  Aneane no e hiki ole i ka mea hookahi ke pane i keia ninau, a olelo ae – Owau.  Aka, eia na hoahanau o na hoomana a pau, he lehulehu wale, ke manao pakahi nei ua pono lakou a ua kuleana lakou e lilo i mau keiki na ke Akua, a e noho pu me ia, ma kona Aupuni Hemolele ma ka Lani, a e lilo i mau hoahanau no ka Haku, no ka mea hewa ole. Owai o keia poe i like ole o na hoomana ana  kai pololei a i kupono io e lilo he mau keiki na ka Makua Hemolele? Owai ka mea i hemolele e like me Karisto, ke ana i waiho ia mai i ko ke ao nei, e loaa ai ka noho ana hemolele ola mau loa me ka Makua? He mea maopopo aole na mea a pau e olelo nei, mai loko ae o na hoomana lehulehu o ke ao, o lakou a pau ke komo ana i ke Aupuni o ke ola mau, ke hoomau lakou ma ko lakou kulana e ku nei. Wahi a ka Buke Hemolele: He nui ka poe e hea ia ana, aka, he uuku ka poe e komo ana. Pela ke ano o ka poe hoomana e ku nei i keia wa:

 

            A ina he oiaio, o keia iho la ke kulana o ka poe e hoomana nei, eia ka ninau, pehea la e maopopo ai ke kulana o na hoomana, a o ka hoomana hea la ka Karisto iwaena o na haneri e kahea nei ma Kona inoa, i hiki ai ke loaa ka mea pololei iwaena o na hoomana lehelehu, nana e alakai a e ao mai i ke kanaka i ke alanui o ke ola, ka mea i oi aku i na mea pulelehua wale a ko ke ao e hoopapau nei?  Hookahi no alanui e loaa ai ka pololei, o ka Olelo Hemolele a ke Akua, a o na ao ana a pau a ke kanaka i like ole, aole kakou e puni aku. “E huli oukou i ka Palapala Hemolele” wahi a ka Haku; “no ka mea, ua manao oukou, he ola mau loa ko oukou malaila; a oia ka mea nana i hoike no`u.” A no ka poe e ao ana eia hoi ka ka Uhane Hemolele, ma o ka waha o ke Kaula, Isaia, 8:20.  “Ma ke Kanawai, a ma ka hoike ana hoi; ina olelo ole lakou e like me ia olelo, no ia mea aole i puka mai ka malamalama maluna o lakou.” Ua ao mai keia mau olelo a ke Akua i ke alanui e loaa ai ka mea oiaio. Aia ma ka olelo ao a ke Akua kakou e hoomalamalama ia ai i ka ike e maopopo ai ia kakou ka hoomana oiaio a ke Keiki a ke Akua i kukulu ai, a oia hoi ka hoomana oiaio, a o na hoomana e ae a pau, na ke kanaka wale iho no ia, a he make ma o lakou ke puni aku ke kanaka i ka lakou mau ao ana. Hookahi alanui o ke ola—aia ma o Karisto la, a he hookahi no alakai o Kana olelo ao, e ola ai ko ke ao a pau, ke manaoio,--e hoolohe i ke Kanawai o ke Akua a e manaoio aku ia Karisto Kana Keiki. He make na ao e ae a pau.

 

II.

 

            Ua hiki mai ka manawa kupono e wae na kanaka Hawaii a e kukulu i homana no ka lahui, oiai ke ike nei no kakou ua nui na hoomana mamua o ka mea kupono. Hookahi no alanui o ke ola, a oia ke Alanui hoomana a Iesu Karisto i kukulu ai, a oia ponoi ke poo o ua hoomana la, aole o ke kanaka, a o ka olelo hemolele a ke Alua, oia ke ana a kakou e haihai a e hoohalike ai. Ma ia alanui wale no kakou e hele ai e loaa ai ia kakou ka hoomana oiaio a ka Haku i kukulua ai, e lilo ai kakou e like me na pohaku liilii i kalai ia a pili a honohonohoia a ku he hoomana holookoa o Karisto hoi ka pohaku kumu. I keia wa, ua lehulehu na pohaku kumu-he pohaku kumu ka Pope no na Katolika Roma, ma o Petero la, he pohaku kumu hoi o Paulo no ka hoomana Enelani a ka Moi Henry VIII i hookumu ai; He pohaku kumu o Lutera no ka hoomana Luteriana; he pohaku kumu o Kalawaina no ka poe Kalawina; o Wesley no ka poe Wesley; o Iosepa Kamika no ka poe Moremona; o Mahometa no ka hoomana Mahomedians; o ka Emepera o Rusia hoi ke poo o ka hoomana Helene o Russia, a pela aku, he nui a he lehulehu wale, e like ka nui me ia a Paulo i olelo ai e hoomaka ana mai kona mau la mai, ma kana olelo i ko Tesalonike poe e ia ana: “No ka mea, ke hooikaika nei ka pohihihi o ua hana la,” a o ua hana la ana e kamailio nei oia no ke alakai a me na ao hewa ana a ka ane—Karisto, ka mea “e keakea aku ana a hiki i kona wa e laweia aku ai,” a oia ka mea e ulu nui ana i na la hope, a e hoike moakaka ia mai ana no nae i ka poe haipule oiaio e imi ana i ka waiu o ka ke Akua Olelo Hemolele.

 

            Ina kakou he poe e makemake io ana e hoomana i ke Akua, ia IEHOVA O Sabaota, ua makehewa ko kakou hahai ana mahope o na olelo a me na alakai lehulehu a ke kanaka, aka, e hoomana kakou Iaia, e like me ia ana i hoike mai ai ma Kana Olelo. Ina kakou e hahai i ka ke Akua olelo, alaila, ua hoomana kakou Iaia; aka ina hoi ua hoolohe kakou i na ao ana a kanaka ma kahi o ka ke Akua, alaila, ke hoomana nei kakou i ke kanaka. Alaila, heaha ka waiwai o ko kakou hoomana ana? He waiwai ole, wahi a ka Buke Oiaio. O keia no ke kulana o ka hoomana ana a na ekalesia e ku nei i keia wa. Ua kapae loa lakou i ka olelo a ke Keiki a ke Akua, ke poo o ka hoomana, a ke malama nei kakou i ka kanaka ao ana. Ke alakai nei ka makapo i ka makapo, a ke aneane aku nei e uhipaa mai ke alakai hewa a ka Ane-Karisto i ko ke ao, koe no ka poe uuku i wae ia i hoike no ka Oiaio, nona keia olelo “maanei no ka hoomanawanui o na haipule; maanei no lakou ka poe i malama i na kauoha a ke Akua, a me ka manaoio ia Kaaristo.” Aia maluna o keia pauku o ka olelo a ke Akua e kukula ia ai ka kakou hoomana e pono ai, no ka mea, aia iloko o keia pauku i apo ia ai ke kahua o ka euanelio hoola a karisto i hoouna ia mai ai e ao i ko ke ao i loaa ai ia lakou ke ola mau loa, a i pakele ai mai ka make mau loa, a o keia iho la no ke kumu o ko kakou hoomana, e malama i ka ke Akua mau kauoha, aole e like me ka na hoomana e malama nei, a e manaoia Akua ia Iesu Karisto, oia ka ke Akua Keiki, ka mohai, ke kumukuai kumu ole nana i hoohamama hou mai ia kakou i ka ipuka o ka Lani, kahi o ka nani a me ka maha, o ke ola mau loa me ka Makua Lani a me ko kakou Hoola a me ka Uhane Hemolele. Aia a ku lakou maluna o keia mau mahele elua “ka malama i na kauoha” a me ka “manaoio ia Iesu Karisto.”

 

            Ano ua lalau ka noho ana o ka hoomana; ua lehulehu wale aku ma kahi o ka hookahi e pono ai. Ua auwana ka lahui ma ka lakou hoomana ana i ke Akua, a ua pokole ka pule a na haipule aole he hiki aku i ka Lani imua o ke Akua, aka, ua hele ae no a imua o ka ane-karisto hoi iho. E mihi na haipule, e ao hou, e imi hou i ka mea oiaio iloko o ka Palapala Hemolele, no ka mea, “ua manao oukou he ola ko oukou malaila.” Ina aole e mihi keia lahui a haalele i ko lakou mau kuko a me ko lakou mau iini kanaka, he mea maopopo, e nele mau ana oia i na ponoa  me na pomaikai mai ka Makua Lani mai, aka ina hoi e hoololi oia a mihi i ka mea e nowelo nei i kona naau, e aloha mai ana no ke Akua i keia lahui, a e hoihoi hou mai ana no i kona mau pono a me kona mau kuleana i lilo aku, a e oi aku na pomaikai e loaa ana iawia.

 

HE KOI KA AMERIKA.

 

            Ua koi aku la ke Aupuni America i ke Aupuni Sepania e mihi koke mai i ke ki ia ana o kekahi o kona mokumahu kalepa, Alliance, ma ka la 8 o Maraki, i ka hora 7:30 o ke kakahiaka, ma ke kihi komohana o ka mokupuni o Cubs, e kakhi mokukaua. Sepania. Aole i loaa mai ka pane i keia wa.

 

            O ka moku mua loa i komo aku i kew awa o Kapalakiko, oia no ka Eagle, i ha 1816. Ua kipa mua mai oia i Hawaii nei. O wm. H. Davis kona Kapena. He ohana paha keia no ka Lunakanawai Kiekie Davis i make.

 

O NA WAWA KEIA.

 

            Iloko o keia mau mahina nui a lehulehu na olelo hoolana a kekahi poe e pahola mau ana i waena o ka lahui no ka hoihoi hou ia o ke Aupuni Moi. No ka maopopo ole o kahi o keia mau olelo, aole makoui hoolaha aku i ke akea. I ka la i nehinei ua hoopuni ia ae la ke kulanakauhale i ka lono ua hele aku la ke Kapena o ka mokukaua Beritania Nymphe, a ua koi aku la e haalele aku ke Aupuni Repubalika Hawaii, a e hoihoi hou ia ke Aupuni Moi. Ua haawi aku la hoi oia mai nehinei a ka hora 11 o keia auina la e pane mai ke Aupuni. A ua waiho ia mai la ka na koa o ka mokukaua Amerika e ku nei iloko o ke awa malalo o kona mana, ina oia e manao ana ia lakou e kokua aku. O na lono makani no keia a makou e hoolaha a hooiaio ole aku nei, a no ia kumu ua lilo he mea e kaeko ai o kamalii wahine a me kamalii kane aloha ana, me ka manao paha o ka makou hana ia o ka hoolaha aku i na olelo waha kumuole, a hiki ole ke hooiaio ia. Ua hala ka hora i olelo ia ke kali aku nei makou o ka poha mai a na pukuniahi a o ka wawalo mai o na pu liilii a na keiki o ke kai. E kali hoi kakou, a nana ku i ka ka la apopo mau hana.

 

HE OHANA ALOHA AINA!

            Aia iloko o ke kaua ana o kela aina keia aina e ikea ai na kanaka a me na ohana i aloha i kona onehanau a i lili no ko lakou mau pono a me kuleana. Pela i ike ia ai na ohana lehulehu ma Amerika, e mahae ana, e like me ko lakou aloha i ko lakou aina hanau a me ko lakou mau kuleana. Ua huli kekahi hapa e kaua ma ka aoao o ke aupuni makua i noho hookele ia e kekahi aoao o na kanaka o ka aina,--ka Akaku e kue ana i ka Hema,--a ua huli kaokoa hoi kekahi ohana a molia i ko lakou ola no ka hoomalu ana i ka aina a hoomau aku i ko lakou kuokoa. He mau hana ku no keia i ka haawina mahalo nui ia o na kanaka, a oi loa aku hoi no ka ohana e komo pu ana iloko o ke apuepue ana mamuli o ko lakou manao aloha aina. Iloko o keia mau mahina, akahi no a ike hou ia keia mea ma Hawaii nei. He lehulehu na ohana i komo kino iloko o ke kaua aloha aina, aka, o ka hanohano piha nae, ua kupono  e papahiia maluna o ka ohana o kela kamaaina haole o na Koolau ka ohana o Mr. W. C. Lane. He kanaka keia mai Irelana mai, ka aina nona na aloha aina e hoala mau ana i ko lakou mau kue i ke aupuni nana e hoomalu nei lakou i keia wa, o Enelani. No ka welawela o ko lakou houpo i ka noho pio aku malalo o ka poe malihini, ko lakou mea e hooke-ke mau ai i ka mana hoomakua o Enelani maluna o lakou; aole no ka maikai ole, a no ke kakauha o na hana a ke aupuni, aka, no ka loaa o kela haawina i hanau pu ia iloko o ke kanaka, he aloha, aloha i ka aina, aloha i ke one-hanau, kahi a na kupuna i noho ai a waiho na iwi mai mua loa mai; aloha i na home; aloha i na wahine a me ka ohana; aloha hoi i na mea a pau i ku i ka haawina aloha—a aloha hoi i ke Akua ka mea nona mai ka aina a me na pono a pau o ka noho ana. Nolaila, he kumu lipo no keia mea iloko o ke kanaka, he aloha aina, a oia ka mea i hooulu ai i kanaka o kela a me keia lahui e paio a hiki i ka hopena o ko lakou hanu hope loa, no ko lakou mau pono pili paa.

 

            Iwaena hoi o ko Hawaii poe aloha aina, ua hooi ia ae ka inoa o keia ohau, ma ka pau holookoa ana o ka ohana, iloko o ko lakou hooikaika makee aina. He eha mau keikikane, hookahi kaikamahine, hookahi hunoua, a hookahi moopuna, i molia ia lakou iho mahope o ko lakou aloha aina, ua ku hookahi keia ohana, i hoino ia e na punahele a na  `lii, a i ohumu, a hoopale ia mai mai ke alo o ke `lii aimoku mamuli o na olelo niania kuhihewa, a ka poe e hapaimemeu ana i ko lakou makee alii a aloha aina ma ka hoinoino kumu ole ana i ka poe e aku i like ole na manao me ko lakou, a i kaena mua ole i ko lakou ano mamua o ka wa a ka hana e hoike mai ai i ka mea oiaio. Nui ko makou aloha i ko makou poe pio i ke komo alakai hewa ia, me ka luhi u`ao ke kino. Aloha makou i ke keiki hiapo a keia haole, a ke ike aku i kona helehelena, a me kana keiki pu kekahi, e noho pio mai ana, me ka waipahe o ka hiona maka, me he la o kona paa pio ana, he lei haaheo no ia nona a me kana keiki a me kona mau hoahanau, me na hoa o ka inea noho ana paahao. O ke Akua ke kiai ia oukou, a Nana no e hooluolu ae i ka naau o na luna a me na poo aupuni e noho hoomalu nei ia oe e Hawaii!

 

HE NUI NA ALANUI.

 

            He lehulehu na alanui e loaa ai ko ke kanaka mau anoai, aka, he hookahi no nae alanui o ka pomaihai kuonoono, oia ke alanui o ka hana pono. Ma keia ala e loaa ai i ke kanaka ka pomaikai e mau ai iaia a e ili aku ana i kona ohana no elua a ekolu hanauna, a pela e ili pakolu aku ai ma o kana mamo aku no ka manawa pau ole. He olelo paa keia mai mua loa mai, aia hoi ma ka poli o ke kanawai o ke Akua. Nolaila, aole he kumu o ko ke kanaka kanalua ana i ke alanui ana e koho ai ma kana mau hana a pau e hana ai nona iho, a e ao ai i kekahi aku o kona hoakanaka. Ina kakou e hoomaka i kekahi hana a kakou i manao ai ma kekahi alanui e ae, he mea maopopo e haule ana, e lilo aku ana kona hopena he mea ole. He oiaio e loaa ana no he pomaikai, aka, aole e mau ana, a aole no hoi e mau aku anu i kana mamo aku, aka e lilo ana i ka malihini, a i mea ole. He mea maa mau keia, a o ke kanaka e kue ane i keia rula ma kana mau hoao ana a pau, e haulehia no kona manaolana a pau, a e make aku hoi oia me ka naau i piha i na manao mihi no ka lalau o kana mau hana.

 

            Ua like me ia kakou e noho nei. Ua noho kakou me ka hana kue i na rula e holomua ai ka noho ana. Ua like ka kakou mau hoao ana me ka na pegana i nele i ka olelo hemolele, ka olelo ao o ka naauao i pili i na anoai a pau e pomaikai ai ka noho ana o ke kanaka. O ka poe i malama i na rula naauao a ke Akua i waiho ao mai ai i kumu no kakou e pono ai, ua hoolilo ia e kakou i mea ole, a ua hana aku kakou mamuli o ko kakou mau manao hoohiekie, na manao kuhihewa o kanaka, a o ka hopena e make nele ana kakou. O keia ka hopena o ka nui lehulehu o ko ke ao; o keia hookuli, a kue aku i na rula o ka Lani oia ka mea i noho ilihune ai ka hapa-nui o kanaka; o keia ke kumu i ulu mai ai o na kuee iwaena o kanaka, a hiki i ko lakou pepehi ana kekahi i kekahi. O keia ke kumu o ka pilikia o ke ao holokou e noho nei, a e ulu nei me ke kanehai ole mai, a pela iho la no hoi e ulu mau ai, a hiki i ka hopena. Ua aai, ua lilo keia ano he kanawai i kuluma iloko o ke kanaka, a ua kohu like me he mea la i hanau ia mai me ia mai ka puhaka o kona makua. He mea kupanaha keia, aka he mea oiaio nae e ikea nei.

 

            Ina, he poino na alanui he lehulehu a he hookahi no alanui e pono ai kakou, e oluolu ai keia noho ana, no keaha la i paakiki wale ai no kanaka ma na alanui e ae he lehulehu wale. He hookahi wale no kumu, ua hoopalaka kakou i ke ao a ka Makua, a eia kakou ke hahai nei mahope o ka Satana mau apu make, he pahele a he hoopunipuni. Aole he kumu e o ka pilikia o keia lahui e noho nei, hookai wale no, o ka haalele ana i ke alanui hookahi o ka hoopono, a hu aku nei ma na mana lehulehu o ke ae e alakai ana i ke kanaka i ka poino. Pela i nele ai ka lahui, i lilo ai ko lakou mau kuleana aina, i luku ia ai e na mai ino, i lilo ai ka mana o ke aupuni ia hai. Pela no i hoao aku nei na opio Hawaii e lawelawe kino no lakou iho; me ka manao oia ke alanui e hoi hou mai ai ko lakou mau kuleana a pau. Aka, i ka hana ana aku nei ua nele lakou; a ua ka mai ka hopena o ka lakou hana maluna o ke kino.

 

            Aole nae keia o ke alanui e hoi hou mai ai na pono a me na pomaikai a keia lahui i hoohemahema ai a lilo aku ia hai. E like me ka loihi o na makahiki o ka ahuai ana o keia lahui i kona mau pono pilipaa, pela no e hoi hou mai ai ia mau pono, ke huli oia a hooponopono i kona ano e like me ka rula paa a ka Makua Aloha i kuhikuhi mai ai ma Kana Olelo Hemolele. E waiho kakou i na kuko, a e hooko i ka mea oiaio ma ka kakou hana ana i kela a me keia la; e hoike ana i ko kakou manao io i ke ao a ka Makua, ma ke kapae ana i ke alakai a na kanaka e like me ko kakou mau ano. O ka mea e ao ana ia oukou e kue ana i ka ke Akua Olelo, he kaula wahahee ia, a ua alakai hewa ia oia e kona mau manao kanaka, a he poino aku no ka hope. O ka hoolohe ke ola.

 

HE LONO ANO NUI.

 

He Hoike na kekahi o na Makai Kiu.

 

Kakau ia maluna o ka Oneki o ka Mokumahu Kinau.

 

            No ka pomaikai o ko makou mau makamaka heluhelu, ke pahola aku nei makou i kekahi leta ano nui i loaa mai i ko makou makai kiu, i kau pu aku me ka puali o na pio Aloha Aina ma ke Kinau o ka Poalima nei, a e heluhelu ia iho me ka hiaai nui.

 

            Oneki o Kinau, Maraki 22, hora 2:25 p.m. Eia ke Kinau ke auku nei ka ihu i ka makani mawaho pono iho o Laeahi, a eia hoi na koa Aloha Aina a pau ke nana nei ko lakou mau maka iluna pono o Daimana Hila, ke kahua kaua mua loa o ke kukala kaua mawaena o ka poe Aloha Aina a me ke Aupuni e ku nei.

 

            Ua ike aku la au i na omaka waimaka e hiolo mai ana mai luna mai o ko lakou mau puuwai hookio waimaka, a e kupenu pakahi ana hoi kela a me keia o ua poe Aloha Aina la me ko lakou hainaka pakahi.

 

            O kekahi kumu hoi paha o ke aloha, oia ka nana mai ia hope nei, e koi okoa aku ana no ke kakele o Holukeki (Kawa) e hoi hou mai lakou i ke ao aina, oiai, aole i pau kona hoomanao ana no lakou.

 

            Kaalo ae la makou ma ke alo iho o Kaalawai, aia nmo ko lakou mau maka ke nana ala ia uka o ka hale telegarapa o Kaimuki, ke awawa o Palolo a me Manoa, a kaa loa aku ma kela huli o Pauoa a me Nuuanu.

 

            I keia wa, ke lohe nei au i ke kamailio o kekahi poe o lakou, o ko`u wahi kela i paa ai i ka hopu ia, a o kekahi hoi, o kahi kela i ku ai o kela Lutanela haole ia`u me ka poka o ka`u pu, oiai oia e hoae mai ana e ki ia`u a make.

 

            Ma ka`u hoomaopopo aku, i ko lakou kulana i kela wa, aia na hiohiona o ka hauoli ke hekau la maluna o ko lakou mau helehelena pakahi, a ke ike pu aku la au i ka oni o ko lakou mau kino, me he mea ala, aia no lakou iluna o ke kahua kaua kahi i milimili ai i ka lakou mau pu kaupoohiwi, e like me na la hahana o ka mea, a lakou i mauna ai no ka pono o ko lakou aina aloha.

 

            Ke pa nei ka makana me ka ikaika a ke pii nei ka ihu o ke Kinau me he naia la i ka la makaui e o nou ana i kona kino iluna o na ohuku alo e nee mai nei mamua o kona alo.

 

            Eia o Waialae a me Wailupe ke nee ae la mauka o ka aina, a ke ike aku la no hoi au i ke kuhikuhi ae o kekahi poe e lakou, iloko o kela ulukiawe e pohai mai la o ko makou wahi ia i poo ai i ka puali koa pi gi, me ka manao, e hoao ia na ai a Wahie e ola wale no ka papa e ia ana mai, ina la ua pau loa kela poe i ka make ia makou.

 

            I keia wa, ua ike aku la au i kekahi poe o lakou, e kulou ana ma ka aoao o ka palekai, a e paa ana i ka paehamu o ka moku, me he poe wahine hanau keiki la, e @ ana mamaii o ka hakuikui o na ale, a o kekahi poe hoi o lakou, e paa aku ana me ka naau i hoopili pu ia e ke aloha.

 

            O keia ka mea nana i kono mai i ko`u puuwai e haawi aku i na mahalo ana he nui maluna o keia poe ma o ko lakou holilo ana ia lakou iho, i poe ohana hookahi.

 

            Ua hoonanea ia ka poe ohua o luna o ua mahimahi nei e na mele hoonaue pouuwai au poe keiki puuwai kupaa la a ke nana aku i ko lakou mau helehelena ua hoike mai ia i ke aloha aina oiaio iloko.

 

            Me manawa ole ia n@me ana a ka huila, kaalo ana makoumawaho o Palaau i ke kau pu mai la hoi ka lai a ke Kioea mamua pono o makou, me he mea la e i mai ana hoo pae ia mai i uka nei kekahi poe keiki hanai wiwo ole a ka lahui i ko lakou mau puuwai pakahi.

 

            Haalele mai la makou ia Makapuu a honi hoomau aku la ka nee ana a ka lio maluna o ke kai no ka moku o Kaululaau, oiai hoi ka lae uahoa o Kalaau e oni mai ana mamua aku nei, na moku e malama aku me ka hoohiwahi oi kelakela.

 

            Ke niau loa nei no makou no ka Malu Ulu o Lele, a me he mea `la hora 10 a oi paha o ka po hekau aku la makou i ke awa nalu kaulana o Uo.

 

            Aia na waapa ha-i ke haualaoa ia malalo, a ke lohe ia aku la ka pane ana aku o kekahi poe o luna he poe pio o ke aloha aina ko luna nei, e lawe ia ana o Hilo, no ka hoohana ana ma Kaluaopele.

 

Aole i pau.

 

MAI NA AINA E

 

            Ladana, Maraki 13.—Ua hiki mai ka lono ua holoaia ka moku kaua Sepania Reino Rego mawaho aku o Tangier, a ua poino na ola he 400 o luna o ua moku la.

 

            Ladana,Maraki 15.—Eia ke noonooia nei ka mea kupono e hana aku ai ke aupuni no ka laina mokumahu hoi mai Kanada a Austeralia.

 

            Cube, Maraki 14.—Ke auhee nei na kanaka o keia panalaau no ka pilikia i ka wi o ka aina, a me ke anu nui hoi.

 

            Nu olena. Maraki 15.—Ua ulu ae he kue mawaena o na negero a me na haole, a ua kipu ia aku la a make kekahi mau negero, i ka la 12 o Maraki.

 

            Ottawa, Maraki 12—Ua noi aku o Mrs. Ashford o Fort Hope, makuahine o Akepoka ma, i ke Kuhina Nui o Kanada, e nana aku oia i ka pono o kana mau keiki, ia Clarence W. A me Volney V. Akepoka, i hoopaahao ia e ku Aupuni Repubalika o Hawaii. Ua kakau aku o Sir Mackenzie Bowell i ke Kanikela i na mea e pili ana i ko laua hihia.

 

            Kapalakiko Maraki 14.—Ua ku aku ma mokumahu Arawa mai Honoluu, me na ohua pio—Davies, Kamarinos, Klemme, Von Werthen, Ashford, a me Juen.

 

            Pueblo, Maraki 13.—Ua kipu aku kekahi puulu kanaka, e moe pee ana iloko o ka ulunahele ma ke alanui, i kekahi poe paapio a make iho la eha me ke kalaiwa o ke kaa pu kekahi. E hoihoi ia ana keia poe (Italia) mai ka Aha Hookolo: kolo aku, a no ka ukiuki ia ua pepehi ia aku la.

 

            Haukawewe ke Kila me ka Paea i keia mau la e ike ia nei.

 

            Eia mai ka hoike a kekahi makai Kiu, ke oili pulelo aku la, a nau e ka mea heluhelu e nowelao pono iho i ke kaona o ka olelo.

 

            Ohuohu lua ko makou Luna lawe pepa, Mr. Nalimaapa @ ka lei Poni Moi nana aku oe la kikii kapakahi, o ka pa iho hoi a kahi makani he keu ka h@lo.

 

            Mai nonohua oukou e na makamaka, me na hoa`loha, oiai aia no kakou a pau iloko o ka moto oiaio ou e Hawaii, aka o ke akahele nae ka pono, a puku aku kakou i ke ao malamalama i ike ia aku ke ao aina e paa mai ana i ke kumu lani, alaila, manao ke kuu o ka luhi o keia mau la kulolia e hele nei.

 

            He nui no na lono e ae a makou i lohe ai, e pili ana no ka huikala na e ko kakou Moiwahine, a me kono hoihoi ia aku no kona home ponoi ma Wasinetona, a oia mau lohe o make@ ka makou e hoike aku nei, aka, e nana aku no hoi kakou i na ouli o ka manawa e hiki mai ana i alaila pau kuhihewa ia Hilo paliku.

 

            He ui na lono pipa alanui i holo ae la i keia kakahiaka, e hoike ana i hoihoi houi`o ae ana no ka ko kakou Moiwahine aloha, aialuna o ke kalaunu o Hawaii, nei, o na lohe keia, a o ko Honoluu nei ano mau no nae paha, aka na ke au o ka manawa e hoike mai i ka mea oiaio alaila ike kakou i na mea hou e hiki mai ana.