Ka Oiaio, Volume VI, Number 46, 16 Nowemapa 1894 — Page 4

Nupepa Ka Oiaio.

"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"

 

Nupepa Ka Oiaio.

"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"

NUPEPA KA OIAIO

J.E.BUSH, Lunahooponopono.

J.K.Penikalaka, Puuku.

O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA

POALIMA, NOVEMBER 16 1894.

He Moolelo Kaulana

NO

OPERIA

Ka Eueu o Aitiopia

A ME

APERODITE

Ka Mahina Piha o Iopa - Ka Oiwi nona ka Ui a me ka Nani, oi aku i ko

ALIOPE

Ka Moiwahine o na I'a o ke Kai

            Na anetalope, maka onaona, me na dia inu waipuna, ma na ululaau ame na pali pooaku nihinihi, a hiki wale i ka wa i ike ia ai ma na kuahiwi apau loa, aohe kanaka na hai holohoiona i like aku kona koa ame kona makau ole me ka kakou Operia, ka hiwahiwa a keia makapeni.

            No ka mea, mana i pepehi o Pameri me ka pahi hou puuwai, ka puaa wahine keokeo ahui e na kualono o Comorona, ke kupueu nana i luku he lehulehu wale

o na ola uhane, a mawaho ae hoi o na mea apau, ua pu ke ia eia ke poo o na kanaka, "o ke akua pu kekahi me ka opio; no ka mea aole kanaka aole hoi he

holoholona e ola ke haule aku iloko o na umii wela ana a kona mau lima kona-hao."

Nolaila, i ka maalo ana ae o ka umikumamawalu o kona mau makahiki, lawepu hou aku la o Helepona iaia iluna me ia no ka heiau, a ia laua i hiki ai malalo o

ke kumulaau oka kahiko e like me ka rula maa mau, olelo aku la ua Helepona nei i keia mau huaolelo a ke aloha maeele.

E kuu Operia, ua makemake ae ia oe e noho haku maluna o keia pohaku i keia la; nolaila mai hoolilo oe i ka'u upu ana i mea waiwai ole; oiai ua nui a lawa loa

kou ma nawa o ke kakali ana.

Aka, in a e hiki ole ana ia oe e like me kela mau makahiki mua aku nei; alaila aole ana oe he keiki na'u, a owau hoi aole he makuahine nou; no ka mea ua oi

aku ka pono no'u e make iloko o ka maluhi@ mamua o kuu ola me keia e hoomaewaewa ia ai.

I ka apau ana o keia mau olelo unuhi ae la ua Helepona nei he wahi pahi o uuku mai kona pol ae ka mea hoi ana i paa pu mai a me ka ike ole o Operia; me ka

manao paa me ia meaoia e hooko ai@ ka hopena o ka make maluna on a in a e hiki ole ua pohaku nei e like me mamua.

Ua aa o loko o'u e kuu makuahine e huli pu ana oia ia'u i keia la; aka aole o'u makemake e haalele ia oe no ka hele ana iloko o ka heiau, oiai oe e paa ana i

ke@a pa@@ ma kou lima, wahi oa Operia i pa@ e aku ai me ka leo ha'uha'u, i a wili pu ia me ke aloha no kona makuahine.

Nolaila, e haawi mai i kena pahi ia'u e kuu mama aloha, mamua o kuu hele ana, a i ole pela eia kuu puuwai ke waiho oioheiohe aku la imua ou, e lawe mua ae

oe i kuu ola mamua o kou hoao ana e haehae i kekahi maawe lauoho o kou poo: o aho owau ke make mua no ka hiki ole ke hapai i kela pohaku.

Me keia mau olelo, haawi mai la kona makuahine i ua pahi la iaia, a oia hoi kaua Operia nei i huli ae ai a hou aku la i ua pahi ne iloko o ke kumulaau o ka e ku

ana, a no ka ikaika o kela hou ana, ua kanu pu ia aku la ke kino holookoa o ka pahi a koe mai kahi o ka lima e paa ai, a i kona wa i hooku ae ai au kapalili ae

la ke kumu o au pahi nei me he pua la no ka mauu e hooluliuliia ana e ka makani, aiaila huli ae la oia a hole aku la iloko o ka heiau, me ka olelo anai kona

makuahine.

Maanei keia pahi e waiho ai a hiki i ko'u noi hou ana mai.

Iaiai hiki ai ma kahi oke kuahu, ku iho la oia ma ka aoao o ua pohaku nei me ka nana loihi ana, a mahope hooholo iho la kaua mau lima ma na aoaoelua, a

hoao ae ia e hoo nioni me ka ikaika: aia hoi iloko o kona piha kahaha nui ike iho la oia au neeu au pohaku nei iaia no ka manawa mua loa.

No ia mea , paila ae la ke koko o kona puuwai, pehu ae la kona mau io uala, a hakukoi ae ia hoi o loko ona no ka manaolana, a oia kana i haawi iho ai i na

olelo hoolana i kona mau lima punahele penei.

E uni ko olua ikaika i keia ia, me ka nana ole i ka naha o ka puuwai iloko o kuu kino, ame ka mokumokuo ko'u mau olona; hookahi a olua mea nana o ko

olua noho haku maluna o keia pobaku!

Alaila, hoao iho la oia e hoonaueue me ka ikaika me ka hapai pu ana iluna, aia hoi ala mai la ua pohaku nei a huli aku la me ka halulu nui.

A iaia i nana iho ai malalo o au pohaku nei, aia hoi ike iho la oia e waiho ana maluna o ka honua ke kahi pahikaua daala, ao kona kumu hoi he gu.a maemae

loa, a ma kona aoao e waiho pu ana he paiekaua keleawe.

Lalau aku ia ua Operia nei i keia mau mea a paa ma kona lima. aia hoi puiwa ae la oia me ka pioloke nui o ka naau, i ka olapa ana ai o kekahi malamalama

kamabao a puni au heiau nei, ame na onohi maka pahaohao ike aku la oia i kekahi punchu ao eleele e kau ana iluna pono o ke kuahu o ka heiau, aia mawaena

kona o keia ponohu ao he poo no kekahi kanaka. e puka mai ana hoi ke ahi ma kona puka-ihu, me ka me ka pepeiao ame na maka, a he ku i ka weliweli ke

ike aku i kona biona.

No keia mau mea kamahao a ka po. ua hookuu hou aku la ua Operia nei i ka pahikaua dala ame ka palekaua keleawee e hemo hou mai kona mau lima aku

iluna o ka iliponua, me ka naka haalulu ana o kona nui kino apau, a iaia i kulou iho ai ilalo me ka hilahila, oia ka wa a ua kanaka kamahao nei i kamailio mai ai

me ka lapalapa ahi.

E Operia mai maka'u oe ia'u aka e lawe mai oe i kela pahikaua ame ka palekaua, ka mea hoi i ala@aia nau, a hoohana aku ia laua no ko'u hanohano.

Owai oe? wahi a ua Operia nei

A pehea la i loaa ai ia oe ko'u inoa?

Owau o Poisedona, ka mea nona keia heiau; a he hiki hoi ia'u ke ike i ka puuwai o na kanaka apau, e hoomaka ana mai ko lakou mau ia mai i hanau ia ai.

Ina uhane i lalapaia e @e abi o ke koa e like me kou, e haawi hou iku no au i ahi hou ame ka ikaika, no ka pepehi ana i na kupua ino. na enemi o ke Akua ame

na kanaka.

Iloko o na poino, ka nele ame na @akaka he nui e alakai aku ai au a lakou; o kekahi poe o lakou ua puka pono a loaa na inoa hanohano, ame ke ola loihi ana;

aka o ko lakou hopena aole au i ike, aole no he kuoua e ae, koe wale no zuesa ka makakuakane o na kupua ame na kanaka.

Nolaila makemake au ia oe e Operia i pane aku ai me ke koa a maka'u ole. Ua ei aku au e make no ka hoao ana e loaa n'ai ka mabaloia, mamua o ka make

ma'u wale ana e like me na hooholona; aole he poe nana e aloha a e hoomanao ae mahope nei.

Alaila, minoaka iho la ua Poisedona nei, me ka olelo hoo ana mai.

E lawe pu i kela mau mea me oe e Operia: a i kela ame keia manawa au e halawai ai me na kupu ino, e pepehi aku ia me na kupu ino, e pepehi aku ia lakou.

O ka'u kauoha paa ia oe, e hoohana i kau pahikaua no ka pono wale no, alaila aole oe e luhi i ka hahau hou aku, hookahi hahau ana au lawa ia no ka

makemake.

Ma keia wahi makaukau hou aku la o Operia-e pane ma kona aoao, aka nalowale e aku la ua poo kanaka kamahao nei mai ke kuahu aku iloko o ka imo ana o

ka maka o ka uwahi wale no ke auhee ana ma o a maanei, a hiki i kona nalowale ana aku mai kona mau maka aku.

I kinohi ua manao mua au Operia nei, he moeuhane keia mau mea, pae hou mai la kekahi leo e olelo ana.

E Operia, aole he aka kau mau mea i ike iho nei a i lohe ai hoi, aka oia maoli no ke kino o ke kupua Poisedona ame kapa mau ole'o ao ia oe; noiaila e

hoomaikai oe i kou la i hanauia ai; no ka mea o oe hoolahi ke kanaka e ola nei i ike ia'u.

E lawe i keia mau makana me oe, a hoi aku e hoohauoli i ka naau kaumaha o kou makuahine e kakali mai la ia oe.

O ka leo wale no keia ana e lohe nei aohe he ike ia aku o ke kino, aka nae ua hooko aku la oia i ka pahikaua ame ka palekaua, a puka aku la iwaho me ka naau

hauoli me na mea a kona makuahine i makemake nui ai.

Ua kakau ia ma ka papalina o ua pahikaua dala nei keia mau olelo me ka wai guia. E hahau iau no ka pono alaila aole oe e koi hou ia i elua hahau ana a ma ke

alo hoi o ka palekaua keia mau olelo. E malama i ka pono a na ke akua e malamaia oe.

Hoi aku la oia imua o kona makauahine me ka poahi nui me ka wiliwili ana i au mau mea nei maluna o kona poo.

Aka nae i ka ike ana mai o ua Helepona nei i ua mau mea la e paa ia aku ana e kana keiki uwe loihi hou iho la oia me ka ekemu oie me ka huna ana i kona

mau maka me kona kihei uhi ai a ola ka Operia i ku iho ai ma kona aoao iloko o ka piha pahaohao a no ka wili mai a kona makuahine uwe pu aku ia me ua

Operia nei me ka maopopo ole iaia o he kumu.

Mahope iho o ka uwe ana o au Helepona nei a aikena hapai ae la oia i kona poo iluna me ke kau ana o kekahi manamanlima maluna o kona mau lehelehe

kamailo mai la oia.

E huna i keia mau mea iloko o kou poli e Operia kuu keiki a hahai mai mahope ou no kahi e hiki ai ia kaua ke nana aku maluna o na wai o ka moana. Alaila,

hele aku la laua no kekahi oioina, a nana aku la ilalo maluna o ke kai huali uliuli, a ia laua malaila, olelo aku la @ Helepoa:

Ka ike nei anei oe i keia aina malalo o kou mau kapuai?

A oia hoi ka Operia i pane aku ai, ae, o Aitiopia ia, kuu wahi i hanaiia ai a nui, a o ke one hanau elua ia o kuu kino.

Alaila, olelo hou mai la au Helepona nei, he aina uuku wale no keia, he panoa me ka pohaku, a e huli ana hoi no ka akau hikina. Ke ike aku la anei oe i kela

aina ma aku?

Ae, o Atene ia, kahi hoi o keia oiwi kino i hanauia ai, a aia hoi ma keia aina i noho ai ka lahuikanaka Ateniana.

He aina nui ia me ka nani e Operia, kuu keiki, a e nana ana hoi ia i ka hema laelae, he aina no ka hone e kahe ana me ka aila oh@a, a oia hoi ka hauoli o na

Akua a me na kanaka.

AUHEE-NA DALA.

Ma ka lohe mai, au hui ae na hoa o na Huihoahu dala o ke taona nei

, a hooholo like e unuhi a e lawe aku ua poe no lakou na dala e paa ia nei e ka poe hoopukapuka dala no ka makau ia i keia kulana aupuni Repubalika no ka

paaole no kona kahua, no ka mea aole ae o ka hapanui o na kanaka Hawaii i ke aupuni poo ole a A.F. Kauka ma e painuu nei i ka hao kapala o ke dala o ka

waihona dala o ke aupuni Repubalika aihue aina aole he koko o ka puuwai o Keia aupuni pakaha e pono e make ke ino a e ola ka pono o ka Lahui a me ka

aina hanau.

AOLE E HINA KE AALII

Wahi a kekahi o na kiu p.g makakeleawe i kona hoalauna, he la hookahi paha i koe a i ole elua paha he manaopaa kona e loaa aku ana i ka lunahooponopono

o Ka Leo a me Ka Oiaio mai i kau wahi mai i loaa ka mana he koi ana iaia e huli mai ma keia aoao me ka maalahi e like me kekahi poe e ae no ke apono ana i

ke aupuni Repubalika e ku nei. Eia ke kumu ana i manao ai e lilo ai keia koi i mea olaio i ka nana'ku wahi ana hoomau ai i ke kamailo ana, au maopopo iaia o

W.O Kamika, Sopa. a me kekahi poe e ai a nui wale aku he poe lakou no loko o na Hui Malu, a ua like ia me ka lunahooponopono. O keia wahi mahele ike

maluna ae he mea ano hou loa keia ia makou a aole loa no hoi makou moeuhane iki pela. O kou makou manao ua kaimaaina no o hoahanau Buki mamua o

kekahi poe e ae ua hookumuia na hui o keia ano no ia mau manao e like me ka uhi ana i na kipe dala a pela aku. Heaha ka mea i ike ia no keia ano hui eia ua

kukuluia no na manao ano e loa a mawaena o na hui malu oiaio ua mahalo nui ia ka hanohano a me na hana ku i ke aloha, ao ka mea e kamailo ana no ko kipo

mawaena o na hoahanau o ka hui, aole oia i ike i na olelo hoopaa. me he la, o keia maoli ke ano io maoli iloko o na hana he nui ke kukuluia ma Hawaii nei,

aole keia ano hui ke hoomau nei i kona kulana mua o ke aloha hoahanau e like me ia ma kekahi mau aina manao e malamaia mai nei.

KAAWE IAIA IHO

O kela limahana Iapana mai Kauai mai nona ka inoa o Masumotu, ka mea hoi i hoana okoa ae he huina o $70 ma kekahi o na Baneko Hoahu dala o lokaha na

me ka manaoe huli hoi no kona aina hanau ma ka mokuahi Nasana ua hihia koke iho ia oia me kekahi kaikamahine Iapana ma EWA, a mamuli o ka loaa ole

ana mai iaia he panai no kona aloha ua inu wahi saki iho la oia me ka hoololi ana i kona kino kanaka ma ka Poakolu, hora 6 o ke kakahiaka ma kekahi hale

iloko o ka pa o Foula ma ke kaawe ana iaia iho me ka hainaka silika. Ua noho ka aha neimele mamuli o ke kanawai a he olelo hooholo ua make oia no kona

kaawe ana iaia iho.

KAUA NO KE SAKI

E like me ka makou i hopohopo mua ai no ka waiona Iapana o ka Hui o W.C. Pikoka ka mea mua loa nana i hoomaka mua ke kaua ana no ke saki ma keia

kulanakauhale ma ka hopu ana i ka Iapana hana a Mr. J. Hotina no ka hewa e pili ana i na tabu saki he 150, a i kuaiia aku hoi i ka IIui Waina Hawaii. Ua

hooloheia keia hihia imua o lunakanawai Wilikoki a mahope o ka hoomaopopo ana i na mea a pau ua hookuuia ka Iapana me ka hewa ole. He nui a lehulehu

wale na manawa a Mr. Pikoka e hoao nei o hoopoino ia Mr. Hotina, o ke kahua nui nae aole i maopopo ia makou.

KAHOKU HOOPUNIPUNI

Wahi a ka nupepa Hoku i kela ahiahi aku nei, he kue repubalika i ke kumuhana hoohui aina, ka mea hoi a ka hapanui o ka poe mahiko o Hawaii e apono nei

na manawa a pau a me ka hakakaana hoi no ia hopena. O keia kekahi o na hoopunipuni hou loa a keia pepa no ka mea aole na poe mahiko ke hakaka nei no

ka hoohui aina. No ka mea he mea maopopo loa aole e loaa ia lakou ia mea me Amerika Huipuia malalo o ke au hooponopono aupuni o Peresidena

Kalivalana, e like me ka mea i hoike piha ia mai mai Ioko mai o ke keena aupuni, koe wale no ko lakou ku ana ma ka ano oligakia a hiki i ka wa e pau ai keia

au hooponopono o Kalivilana. Ina e hoopau ia na ae like paahana, alaila pehea na mahiko? heaha ka hopena e kau mai maluna o ka poe mahiko mawaho ae o

na limahana aelike. O keia poe e olelo ia nei. ke nui nei ka leo i ke kalahea no ka hoohui aina i keia manawa, ma ka Poakahi nei a lakon i halawai ai, he nui ko

lakou hooikaika i mau limahana aelike. Nolaila, he hoopunipuni haalele loa kela mau olelo a kela nupepa, no ka mea o ka hoohui aina he mea ia ua make

kahiko, make a ka@u ia. Ua maalo aku ka "hoohui aina pala ka maia" mai Hawaii nei, a no ka manawa mau hoi oia e ike ole ia ai maluna o kona mau aekai,

ma o na maka kiai a makaala o kona lahui, oia hoi ka poe aloha aina.

NA LUA PILIWAIWAI

Ua loaa mai ia makou he wa kupono e hoike aku ai i ke kulana o na hana ma ka hale paahao me ka moakaka loa, o na manao ka@aalua a pau ua holei ia ma o

ka ninau pono ana o ka nanehai no ke aha na Iapana a me na Pake'i hoomau ia ai ma ka hopu ia ana e hoomaopopo a e ike auanei oe au hopu ia lakou no ka

piuwaiwai ka mea hoi a kekahi poe hao'e kamaaina e haua mau nei i ke ao a me ka po maloko o ko lakou mau poopoo ma ke alanui Hotele e na haole

kamaaina. O keia wahi he malaelae wale iho no imua o na maka o ka makai aka nae aohe makaala ia. Nolaila he mea kupanaha keia a he oiaio nae aole loa

kekahi koehina wawae i hoao ia e lawelawe no ka punuku ana i keia mau hana Aole makou e hoahewa ana i ka Ilaamuku ponoi aka aoleia he mea nona e

palekana loa ai mai ke kau ana o ke obewa maluna o@@ o ka ae ana i na hana a ka poe malalo ona i ka nana aku e kokua ana i keia mau hana pono ole ma ke

ano malu no ka mea he hookahi a i ole o kekahi paha o lakou ua komo pu ke dala kino iloko o keia mau hana Ina aole e hopu ia na Pake a me na Iapana no ia

kumu alaila ua komo pu ke dala e nana ia hana. Nolaila e ike kakou o na aahuki o ke kanawai ka hoopono ua hoohaumia ia a o ka oihana makai a me ka pohai

lawei na waiwai kipe he popop@me na hana a puka. O keia mau lua ka mea nana e alako nei he heluna nui o na kanakaopio o keia kulanakauhale iloko o keia

mau hana uko ole a hiki oi ko lakou wa e hae maoli ai mahope o ka pili waiwai a me kekahi mau hana ino e aia i ko lakou wa e lilo ai a nele o ka hopena

maopopo e loaa mai ana e hoahewa ia ana ole i na mea aohe no lakou . He mea pono e hooki koke ia keia mau hana ma o ka uhiki pu ana i na aa iloko o ka

oihana makai, ka poe hoi i hui pu ma ia mau hana a ina hoi he mau laikini kai haawi ia i keia poe no keia hana alaila he mea pono e haawi pu ia aku ia pono i

na Iapana a me na Pake.

EHIKU MAKAHIKI AOHE L HANAU

O kekahi kahunuapule Sekotia, ka mea hoi i make he kanakolu makahiki i hala ae nei, wahi a Mr. Leish man o Kinerosa, i hoike mai ai ua noho oia i kekahi

wa ehiku makahiki aohe he la hanau. Ua lilo keia mau olelo i mea pohihihi i ka manao o ka hapanui o ka poi i lohe. O ka mea i maopopo ia lakou ipa ua

hanau ia oia ma ka la 29 o Feberuari aole e loaa iaia kona la hanau koe wale no iloko o ka makahiki lele oi. Aka nae o ka makahiki lele oi e komo mau ana he

hookahi iloko o kela a me keia eha makahiki, nolaila he ekolu wale no makahiki la hanau ole. O ko lakou manao mua he mau hana kolohe wale no keia a ka

elemakukuie e like me kona ano mau ka makemake i na olelo hoomakeaka. Aka nae aole pela ka oiaio ma keia manawa e hele nei kakaikahi loa ia poe i na he

poe kekahi, e hiki e hahai i keia moolelo no lakou iho, no ka mea hookahi mea i hiki ke hahai mai pela au hanau ia oia ma ka la 29 o Feberuari, malalo mai o

kanaiwa kumamawalu makahiki i hala ae nei. Aka nae he laina ano like i kulike ole ka la ke hoea mai ana o kekahi poe he hookahi wale no o lakou la hanau i

hoomanao ia no aneane iwakalua makahiki e hoea mai ana. O ka weheweheana o keia nanehuna ina o ka 1800 aole he makahiki lele oi alaila pela no ka 1900.

He 29 la o Feberuari o 1892, aka iloko o na makahiki ehiku e komo ana mawaena o 1896 a 1904, a pela no hoi na makahiki ekolu mawaena o 1892 a 1896,

he 20 wale no la oia mahina.

HE MAKE KUPANAHA

He leia kai loaa mai ia makou maka auina la Poaha nei me kkekahinuhou ano nui, aku hoi i ke ku pa ia @aha a oia keia malalo iho. Ma ka awakea Poalua o ka

pule i hala , Oct. 31, au hoao ihola kekahi ke kanaka e huki i kona alelo ponoi iho no iwaho, a iaia e huki ana au kahea aku ia oia i kana wahine @are auhea

oe eia ka waiwai akaua ia. Ia wa nana aku la ka wahine a i ke akula e huki ana kana kane i kona alelo i waho oia ka wa o kankana wahine i lele aku ai a paa i

na lima o ke kane a ninau iho la o papa heaha keia hana anoe au. A ka aole i pae ae kana kane i kana ninau a o kana mea iike, oia ka luai ana mai o kana kane i

kekahi haku koko nui a waiho ana iwaho @ i loko oia wa hookahi no ua hina aku la oia i lalo a lele loa @@la kona hanu. Ua kaami no oia i kekahi mau la

aku mamua a ka aole nae he mai o pilikia koke ai a ka ma keia hana ana nae au hala koke akula oia ma ke la aoao. No Waikiki keia make kupanaha a o kainoa

o ka mea i make aole ia i hoike ia maloko o ka leta a pela nohoi me kana wahine noia kumu aole hiki ia makou ke haawi aku i na olelo kaukau o ke kumakena

no ka mea i hala e aku la.

KE AUPUNI REPUBALIKA

Na Hana Hunakele-Kaulaiia ma ke AKEA- Na Ouli Pahaohao Lu i ka Makani ke Dala O ka Lahui ka Luahi O Na Iapana auanei na Pualikoa.

Mamuli o na lono ia mai, he mea ku i ka pono a me ke ola no ka lehulehu ka weheia a hoomohaiaia kekahi mau mea i lonolono wale ia ina paha he oiaio a i

ole he mau mea i kanaiua ia paha maka weheweheiaana e maopopo ai na mea i huna ia. O ka manawa nae ko'u hoike oiaio. E ka lahui Hawaii nou keia

kanaenae aloha a me keia wanana ilihia. 1 O ka Repubalika Hawaii ke kuhao wale nei no kona kulana aupuni; aole ia no lehulehu o ko Hawaii Paeaina ;

aka, no ka hapa nuku o na mamo mikanele a me ka poe kakoo ia lakou, nolaila ua hoopiha ae nei keia kulana aupuni iaia iho me na lako kaua a puni ka pae

aina. Ua hoopiha ia na mahiko me na mea make, oiai ua ike lakou aole i makemake keia aupuni repubalika. A no ia kumu i hoomakaukau mua ai na luna

mahiko i mau lako kaua no ka la e hookoia ai kela manao ino e luku i na Hawaii i ae ole e kakoo i ka Repubalika o na mikanele.

2Na hana hunakele kaulai wale ia no ma ke akea in a ke oiaio na loha ia mai eia ke hoolako aku nei ka mana aupuni repubalika i na mea kaua ma na

mokupuni pakahi, a iwaena hoi o na mahiko pakahi. E like me keia ma Hawaii a puni he mau pu kuniahi liilii kani alapine me na pu raifela he mau tausani ka

nui. E haawi ia keia mau lako kaua i na lima hana ke ala mai ke kaua.

# Lu i ka makani ke dala, o kekahi banako malama dala. Ua lawe ia mai loko ae o ua lua dala ia he aneane $400,000 no ka hoolako ana ina pono kaua a me na

oihana e ae no ke kakoo ana i ka repubalika o Hawaii.A i ka wa i makemake ai ka banako e hoihoi a hookaa aku keia repubalika i kela nuina $4000,000 ua

hiki ole iho la ke hookoia ka makemake o ka mea nona ka banako.

4. O na Iapana auanei na puali koa; mai ka la i ku ai ke aupuni kuikawa a hiki i keia mau la ke hoomau ia nei no ke kii ia ana o na limahana Iapana. O ke

kumu nui o keia hana, o lakou auanei na koa e onou ia ai imua o na kahua kaua ke ala io mai he kaua nui mamua aku nei; oiai ke paa nei ka poe waiwai ina

dala no ia hana no ka hoolimalima ana i na Iapana kanaka Hawaii. Pake a me na haole e komo a kakoo i ka repubalika. He mea oiaio no keia ke hiki mai ka la

o ka nui dala ke kumu e holokiki ai na mea a pau e komo i mau koa no ka Repubalika o Hawaii.

5 Na ouli pahaohao no ke ola o ka lahui. He mea maopopo loaa o na hoomaukaukau ana o keia mana aupuni i na lako kaua he mau ouli pahaohao no ia o ka

manawa e hiki mai ana no ke ola o ka lahui Hawaii ka poe i kupaa mahope o ke aloha aina ka lahui a me ke 'lii ka Moiwahine. Aole i moe ka lakou ai ana a

hiki i ka hulipu ana o ka lehui mahope o ke aupuni p. g. Nolaila e ka lahui Hawaii e ko noho malie nei oukou me ka malama i ka maluhia aka o ka haole

malao o ka repubalika aole i palaka a hiamoe lakou ke haka pono nei na maka @@ me ka iini nui o ka paa keia kulana aupuni repubalika a na mikauele

pakaha. @ nana imua ilana ae i ka hoku ao o @@@ a lanakila mau loa Ham@@@.