Ka Oiaio, Volume VI, Number 42, 19 October 1894 — Page 3

Page PDF (1.10 MB)

This text was transcribed by:  Patricia Eames
This work is dedicated to:  beanie heen

Nupepa Ka Oiaio.

"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"

 

KE AUPUNI REPUBLIKA.

 

        O keia ke keiki kamehai i hanauia mai e ke Aupuni Kuikawa, i hookumuia e ka poe pakaha aina a aihue Aupuni Moi.  He like oia me ka aama malulelule i hanau ano hoano-e ia mailoko ae o ka wahi pa-aa o kona makua aama kualenalena.

        Aole e hiki i kekahi mea uhane noonoo ke ku mai a hoole i ka oiaio a me ka pololei o ka makou olelo hoike, e olelo aku nei, ua hookauhua ia, a ua hanauia keia Aupuni Repubalika Hawaii iloko o na hana kolohe kiekie a na mamo a ka poe mikanele a me na aea haukae, i kokuaia mai e ka mana kaua moana o Amerika ma o kahi Elemakula piha kolohe la Stevens.

        No makou a me ko makou Lahui Hawaii ponoi iho, aole loa makou e ae e kokua i kekahi Aupuni i hanauia a i kukulu ia mamuli o ke kalohe ke apuka, ko kipi a me na hana ino lapuwale loa, a makou e ike pono ai ne ko makou e ike pono ai me ko makou mau onohi maka ponoi.  A oiai, na ao mau mai na mikanele ia makou, e hana i ka pono, e malama i ko ke Akua mau kanawai; a e hoole loa i ka hewa, aole hoi e kokua ia mea, alaila, e haalele anei makou i ka oiaio a lakou ponoi i ao mai ai ia makou a e kokua e apono i ka hewa? Aole loa! Aole a i ka mama wa pau ole!

        O ka pono, he pono ia, a o ka hewa, he hewa mau no ia.

        O ke Aupuni Repubalika o Hawaii nei, ua hookumuia oia maluna o ke kahua o ke kolohe a me ke kipi.  O ko makou hoole a ae ole e apono ia ano Aupuni ua kukuluia no ia maluna o ke kahua o ka oiaio a me ka hoopono.

        E hana aku ka poe i makemake e kokua i ke Aupuni i kukuluia maluna o na hana koloke, aka, no makou iho a me ko makou mau hoaloha o ko makou Lahui Hawaii ponoi iho, ua hoohiki ko makou uhane imua o ke Akua nana i hoonoho ia makou ma keia Paeaina.  Aole loa makou e ae e kokua i kekahi Aupuni i kukuluia e ka poe kolohe ma na hana kipi i keia Lahui a me kona Moiwahine.

 

KA HANA A NA MAMO MIKANELE.

 

        Ano ke kuekaa mai nei no o Alapaki me Jones, i ke ano o ka lakou kahunapule haole Rev. Penrose i haalele iho nei.  Ke olelo nei, o ke kumu ona i hoopau ia ai, no kona inu {ona} waina.  Kupaianaha ka hookamani o Alapaki me Jones.  Pehea o Rev. W. P. Alexander, Rev. A. O Forbes, a me E. O. Hall ma?  Ua ike maka na mea a pau, he NAU-@AKA maopopo lakou a pau loa, a hiki wale i ko lokou wa i make ai; aka, aole loa o Alapaki a me Jones i koi e hoopau ae ia lakou mai ka noho kahunapule ana, a noho puuku papa Hawaii ana.

        No ke aha la?  He oi ke ino a me ka hoopailua o ka waha ukel@ nau baka, mamua ae o ka ha'u ana i ka uahi baka maloko mai o ke au o ka ipu baka, a me ke kiaha waina ma na.  Oia anei ke kumu i hoopauia ai o Rev. Penrose?  Ua manao makou, aole loa oia ke kumu  Eia ke kumu, no kona ike ana, aia iloko ponoi o keia poe o ke anaina o ka Union Church he poe e hana ana i na hana hookamani lapuwale o ke kulana kalaiaina lapuwale o ke kulana kalaiaina ana i makemake ole ai e hana, mamuli o ka lakou mau hookikina ana.  Ua ae ole o Rev. Penrose i keia mau hana a keia poe pakaha@ aina, e kue ana i kana hana ponoi i pih i ke kauoha a Karisto a me ke Akua.

 

KA ULUAO'A MA KE KULA NUI O KAPUANHOU.

 

        Ma kekahi la o kela pule aku nei, ua ulu ae he hoopaapaa mawaena o ke kumu poo Hoemer a me ekolu mau haumana hapa haole aloha alii e noho ana iloko oia kula.  O ke kumu o ka ulu ana mai o keia hoopaapaa pela na lono ia mai; ua hoopuka ia ae he mau huaolelo e kekahi poe keiki haole p.g. o loko o ke kula, e olelo ana; ua pau a @a make loa ka Moiwahine, a pela aku.

        Ia wa, ua pii koke ae la ka welenia maeele o ke koko Hawaii i piha i ke aloha no ko lakou Moiwahine; a pane aku la:  Aole i pau a make loa ka Moiwahine.  Ia wa ua hoike ia aku la keia mea i ke kumu poo o ke kula.  Ia wa, ua olelo mai la ke kumu poo; aole ona makemake e lohe hou i na olelo ana no ka Moiwahine ma ia wahi; aka, e pono e olelo oukou o Mrs. Dominis, a i ole ia, (Ex Queen) Moiwahine i pau.

        Ia wa i a-a aku ai na keiki koko hapa Hawaii imua o kela hauole kumukula, a pane aku la: O! Aole loa makou e ae e kahea ia Oia o Mrs. Dominis a o ka Ex Queen hoi; aka, e kahea no makou Iaia o ke Queen.

        Ia wa, nui ka huhu o ke kumu a olelo mai la aole pono na hapahaole ke noho ma ia kula, no ka mea, i kekahi wa no, e hoea mai ana kela ano Hawaii iloko o lakou, he mea e hoopilikia ai i na keiki p.g. iloko o ke kula.  Ina aole oe e hoopau i keia hana [wahi ana i kekahi keiki] alaila e hoopai au ia oe; a i olee hoopaa no kekahi manawa.

        Ia wa no i pane aku ai ka hoahanau o ka mea i olelo ia mai, "ina pela oe e hana ai, ike oe i ko eha ia'u."  Ia wa, ua makaukau hoi ke kolu o na keiki e hoeha i ke kumu; aka, ua akakuu mai la a pau wale iho la.  Ua olelo ia, ua manao na makua mea keiki hapa haole i ke kula o Kapunahou e unuhi aku i ka lakou mau keiki no keia mau ano hana ano e a ke kumu.

        E na makua aloha aina a aloha alii, aia na kula Iolani a me St. Louis; lawa aku na keiki a hookomo ia mau kula kahi e loaa ole ai o na olelo e hoehaeha ia ai oukou a ne ka oukou mau keiki; oiai, i na mamo a na poe mikanele ka mea nana na hana hookahuli aupuni Moi. @ oia no ka poe nana i kukulu i ua kula @a o Kapunahou.

        Nani ka wiwo ole o na keiki Hawaii, i a-a e paio no ka hanohano o ko lakou Moiwahine.  Imua e na pua o Hawaii!!  Imua a lanakila mau!!!

 

KE HOIKE NEI I KA OIAIO

 

        Mamuli o na hana a na poe wahine haole Amerika i hiki mai nei i anei nei; ke hoike mai la ia i ka oiao a me ka pololei o na mea a makou i hoike aku ai no ka hookamani lua olw o keia poe, e olelo nei o na wahine Hawaii ka pelapela. 

        Eia iho iloko nei o keia kulanakauhale o Honolulu nei, kahi i noho ai o ka naho o ka lua-manini o na wahine haole i maa a oi palena ole aku o na hana pelapela, e pakui ai ua poe Hawaii noho malie e nana aku ai.

        O na hana puaa, o ka ona, o ka hoolau wale, ke hoikeia mai nai ia mau mea a pau loa imua ponoi o ka Lahui Hawaii I mea aha?  I mea e hooiaio ai i ka pololei i ka makou mau mea i hoike aku ai, he hookamani ka haole.  aia no ka Lahui Hawaii kahi hewa liilii oa ne naonao la, alaila kukala nui keia poe a puni ke ao holo okoa, aka, ina no lakounponoi iho, hoao e palaina mai mua o kakou.

        O ka nea e hanaia makahi malu. o kuekaa ia ae ana ia iwaho o ke alanui, a o ka mea e poipoi ia i nalo iho, e kukala ia ana ia maluna o kaupoku o Hanalei!

        Ua unu ia mai nei ko Amerika poe wahine eia i anei, ua ikeia hoi ko Geremania a me Farani poe mamua aku nei, o no ukiki hoi a me na Guruhanahana, eia ke hoopue ma nei, a na lealea hookamani a na haole e hooili mai nei i ke ino a me ka pelapela maluna o na Hawaii?

        Aole loa!  E hoi aku no ke ino a me ka lapuwale iluna o ka poe haole ino hookamani.

 

AI! KA HUA O KA LOKOINO.

 

        Ua hoopaa ka Aha Kiekie i ka hoopai $500, maluna o W.H. Kamaki, hapahaole Luna Alanui kumakaia aina, Ua kuai aku oia i kona pono a pau no ke ake nui i ka waiwai, aka, no kana hana lokoino pepehi hoomainoino i kela wahine Hawaii o Kahhi, ua pelu hou mai la ke akua o ka luahine, a nanahu iho la i kona pua-i o ua o Kamaki, me ka uku ana aku i $500 no kana hana limakoko hilahila ole

 

KAUA O KINA ME IAPANA

 

        Yokohama, Sept. 29- E heluhelu i keia hoike malalo iho, e pili ana i ka hooili kaua ana o na moku ma ka nuku o ka muliwai yaru, a me ka hoike a ka Emepera o Kina, i loaa mai ia Hope Adimarala Ito, o na aumoku o Iapana, ua loaa aku i kekahi mau moku kaua Iapana he 14 maku kaua pake, a me 6 waapa topido, e ku ana iloko o ke awa o Saikoo-Shan.

        I ka wa iike mai ai na moku kaua pake, i na moku kaua Iapana, oia ka wa i wehe ae ai lakou ma ka laina pololei, a hoomaka maila ke kipu ana, ma kahi he 4000 tausani a uana ka mamao mai na moku kaua Iapana aku.

        I ka la wa o ka hooili kaua ana, aia na moku kaua Pake ke hana mau maila ike kipu ana, me ka manao o ko lakou hoa paio he wahine la oia alakou i hoolilo ai i mau enemi no lakou a o na moku kaua Iapana a ole loa lakou i kiola wale hookahi poka iloko o ke kai, a ka ua hoomau aku ko lakou holo ana imua hiki i ka 3,000 tausani anana ke kowa mawaena ona aoao elua a oia ka wa o na moku kaua Iapana i hoomaka ai i ke kipu ana.

        Ua hoomaka na moku kaua Iapana e hoomau aku ke kipu ana iloko o eha a i ole elima hora, o na moku kaua Iapana e malama mau ana Iakou i ko lakou kulana, ma laina pololei, i na manawa a pau, a o ka laina hoi o na moku kaua Pake, ua ike koke ia aku ko lakou nahaha ana a kam liilii, a loaa ko ke no ka poino. O ke kahi mau moku oia o Chin Yuen a me Tshso Yang.

        Nui ka hoao ana o na kanaka o luna o keia mau moku e pakele ko lakou ola, a ka aole ehiki oiai, ua haiki loa ko lakou ku lana ia mana wa oiai aia na moku kaua Iapana hoouna mau aku ana ika ahai lono i kea loha ole.  O ku mana wale no o na Pukuniahi oia ka na moku Iapana ihoohana ai, a o na Tobido aia no lakou ke loii malie ala, me ka ho ohana ole ia, a o ka poino ana o ua moku kaua pake oia kekumu nana i hoopuehu koke aku i ka laiua kau a ona aumoku pake, a kau lili ai la kou.  Ma keia hooili kaua ana a ua moku kaua Iapana, ua olelo ia oia ke ku laua hooili kaua o Adimarala Nelesona, a na hoomanao koke ae na kanaka Pelekane ia kanaka kau lana o Enelani.  Ua hoike ea o Heyei Kan o ka lohi a me ka hemhema o na law elae aua a na alakai o na a u monu kaua o Kina oia ke kumu nana i wawahi koke aku i ko lakou kulana kupaa a lilo i mea ole, a o ko lakou mau kipu a na oia kekahi kumu nana e hoopoino i ka moku a lilo imes poino.

        O ka moku Saikyo Maru oia ka moku kaua o Iapana i hakipu, oiai oia ehakaka ana me elua moku kaua pake, oia o Chin Yeun a me Ting Yuen, o kekumu okona poina ana u a hala aku oia mawaho o kalaina o ua aumoku kaua Iapana ma kahi he 80 anana ka mamao mai ka laina pololei aku a ka aole oia ihoopau i kona kipu ana ahiki ika wa ipoholo ai kekahi moku kaua pake.  A ma mua olona piholo ana iho ua hiki koke akula na kokua a hoopakele a ela ina mea apau oluna o ka moku poino.  I ke lawa, ua hoomaka hou a kula ka laina ona moku kaua Iapana enee hou aku imua, a i kela wa ua hoomakaukau puia no waapa tobido.  O ka moku kaua Hiyei Kan oia kekahi ona moku kaua Iapana i poino a o na mea apau oluna oia moku ua laweia a'e na mea apau o luna oia moku ahookuu ia akula ka moku poino, no ka lipo moana, a o ka moku kaua Matsushima Kan, au a kaa ke alakai ana o na moku lawe hae.  O Adimarala Ito, oia ke alii mo ku Kiekie o na aumoku kaua Iapana ekau ana oia maluna i kamoku kau Hashidate, aoia kekahi o na moku lawe hae, a e lawe ana oia i na mo ku kaua ma kekahi kulana hou a hoonee hou akula nomua, he ku la na paa ko na aumoku kaua Iapana a o ke kulana hoi o na aumoku hoi o Kina he kulana na haha ko la kou a hehana nui hoi ka hooponopono hou ana ae.

        I ke kahi po pouli aia na moku Ipana ke liuliu ala i na waapa la we tobido a e kali ana hoi o ka po hamai o ka lea o ka ole kauoha no kapai ana aku me na moku kaua pa ke.  Oiai na aumoku kaua ekali ana ua lohea koke ia a kula kaleo o ka ole mai kamoku mai o ka Adinarala Ito mai, e kauoha ana i na moku kaua eholo no ka Hikina Akau, a e hookau aku i na waapa lawe tobido, ua hoomaka koke akula na moku e holo elike me kauoha, ai loko o kawa pokole ua loaa akula na moku kaua pake a ua hookuu ia akula na waapa lawe tobido aholo a kula a ho okui i kekahi moku lau pake pahu ia aela oia apoholo koke ihola,

         A i kekahi la'e, ua holo akula na mo ku kaua Iapana no kekahi mokupuni o Miau Tan, a malaila lakou kahi i kiai ai i na enemi, aole loa hemea a la kou iikeai a ua huli hoi aku la na moku kaua Iapana no ko lakou kulana mua, a ua loaa ihola ia lako u he mau tobido, mamuli oka hoohe i ia ana me kaupena u wea, o ka moku kaua Yangwai o na pake oia ka moku uana i hookuu ikela mau tobido alilo ai i na upena alualu o Iapana.  I kawa i ike mai ai na moku pake nolaku na inoa Tsing Yuen, King Yuen, a me Ping, ua hoomake koke no ko lakou kipu ana mai i na mo ku kaua Iapana, a oia nohoi kawa i hoomaka koke ai ka paio ana ona a oao elua meka hahana, ahikiwale i ka wa i puehu aku ai na moku kaua pake.  Aihoi kekahi mokukaua Amerika ke hakilo pono maila ina lawe lawe kaua ana a na Iapana he kuma oh no i kaeleu.  O kanui ona kanaka oluna okekahi moku kaua pake, he 1,500 a mai lokoae o keia huina he 1,412 ipau i ka make.  A o kan@o na tona moku pake iholo aia i ka moana he 20,430 a o kamoku nona tona 700 ua huli hoi aku oia no I'o nodo me ka poino nui, aua kokoke loa oia e holo aia ika moana a ka ua loaa eaku oia i na moku kokua o ia o Pei Yang a me Ching Yuen a na laua ihoopakele la moku mai ka holo aia ana ika moana.  O ka moku kaua Chen Yuen, he 7 430 tena ko nanui Chih Yuen he 2 300 tona ko na nui Chig Yuen 2 300 tona a ma waho ae okeia mau moku ekolu he ekolu moku emi iho nolakou na tona pakahi 1 200.

        A o kekahi moku kaua o Northern, aia e haka pono ana ma na wahi a pau e hooili ia ai ke kaua e na aoao elua i hoakea ia a@u ai ka noonoo a me ka ike.

        O kekahi moku i olelo ia he makuakane, nona ka inoa o @hondo, he 1,101 tona; ola kekahi o na moku nui loa, ua nalowale oia, i ka opu o ka moana mamuli o ka hememea o kona lawelawe ia ana.

        Ua telegarapa ia ae mai Peongyan a hoea i kekahi wahi kauhale, e hoike ana, ua poino ia @ Peongyan ma ka hoo@ka kaua ana, he 2710 koku o ka laiki a ua lawe ia aku he 680 koku.

        Ua telegarapa nu ia aku o luianela Nod@s iloko o ke keena kaua e hoopuka ae i mau pelapala hoo laha no ke kahea ana i 16,000 koa Pake no ka hoopuipui ana aku i ka puaii koa ma Assn.

        A i ka wa e hookokoke aku ai ka moku kaua Jij Shimp@ ua paa i ka hopu pi@ eia he ekolu moku kaua Pake, ua hoopahu ia lakou me ka panda mah@pe iho @ ke ki poka ia ana; ua i@ea pu aku ilaila ka moku Iapana Akagi Kama, a ua ki poka pu aku oia i ua mau moku ala.

        A ua hiki pu mai ilailia kekahi hoike mai Sanahai mai, oia ka hoike a ka Empera o Kina ma o Li Hung Chang ala a o ke kauohi pu kekahi a ke keiki alii Kung, e kauoha ana i na aumoku e haalele aku ia kahua, a e huli hoi mai, oiai ua makaukau oia e baalele iho ia kahua a holo aku no Asan.  Ua kauona ia o Li e hoike piha aku i Asan a me na wahi hoolulu kaua a pau.

        O keia ka hoike oiaio loa, ua haawi ia ka mana ia Iapana e hooholo i ka pono mawaena o na aoao elua mamua hoi o ka hiki ana mai i ka wa e hoohaahaa ia ai o Kina. 

        Aole i lohe ke kulanakauhale o Pekina i keia hana a Li i ae aku nei no ka hoonee ana mai hoi ina moku kaua a me ka hoololi ana ae i ke kulana o na aumoku kaua.

 

ULUHAIMALAMA.

 

        Ke haawi ia aku nei ka hoomai kai i na lede a pau na lakou na makana pua makamae i lawe ae a hookupu ma ka la 11 o Okatoba, i ka mala pua a ko kakou Lani Alii ka Moiwahine Liliuokalani i kapa ia o Uluhaimalama.

        He mea hiki ole ia'u ke hoike ae maanei i ka nui o na pua aala a onaona i hookupuia ae.  Aka, he mea hauoli no'u ka hai ana aku ma kekahi la ae.  ua kui ia na pua i mohala a ua lei oia ina pua i mo hala mua o ka mala.

        Me ka mahalo,

        Mrs. Nakanealoha Mana,

        Mea Malama Mala,

        Pauoa, Oct. 14, 1894

 

ONAONA O ULUHAIMALAMA

 

Hookahi la nui ua hiki mai

O Uluhaimalama he mala pua

Ua ana pono ia na kapuai

Ka loa a me ka laula

Ua hoolawa ia e na hoa

E kanu a ulu liko a lau

Pua mohala i ke kakahiaka

Puia i ke ala o na pua

Onaona mapuana hanu o ka Panse

Poepoe a ka lihilihi weleweka

Na lehua makanoe o Luupali

Haina mai e ka punohu

Ka pipio a ke anuenue iluna

A oe ana iho kuu makemake

Ka popohe a ka pua poni moi

Kuu pua violeta poina ole

Noho mai i ka malu hoonoenoe

Auhea la pua ohawai

A he pua milimili na ke aloha

        Puia onaona ka puana ia

        O Uluhaimalama o ka lanakila.

        Oct. 11, 1894

 

KE KUNI LANAKILA.

 

Anoai ka anoi, i hiki mai

O ks lro poloa, io'u nei,

Ke kuni kalaunu o Lihulani

Onipaa i ka liko o ke aupuni

E i mai ana ia u e ike

I ke onaona o Uluhaimalama

Ilaila kuu upu kuu hiaai

I ka ulu wehiwehi o Pauoa

Hui ae na ala me ke onaona

I lei i ohu nou e Kalani

No Liliuokalani i ke kalaunu

Puuwai pili paa ne ka lahui

Hoolai na manu o Hawaii

Oo liwi Hoohiehie

Kikaha na iwa hoolailai

Makaleho i ka nani o na pua

He pua i poni ia a paa pono

Me ko lahui o ka malahia

Maiai ka waihona o ka ama

Aina aloha a ke kupuna

E Laka e Hiku o ke kualono

Heihoi ia mai na na e ala

Hanohano nei la o na Lani

Mahalo i ka makua Mana Kahi Kolu

        Puia onaona ka puana ia

        O Uluhaimalama i ka lanakila,

        Oct. 11, 1894.

 

R. M. NAKUINA.

 

        He Komisina no na Ala Liilii a me na Pono Wai no ka Apana o Honolulu Notari no ka Lehulehu, a he Luna haawi Palapala Mare.  Keoua hana Helu 308 Alanui Kalepa.  ct. 12, 1894. lmd.

 

AOHE HOIHOI O KO HILO POE

 

        Ma na lono i hoea mai ma ke kinau, aohe hoihoi o ko Hilo poe ia Kuamu ma; ka poe o ka puali kaua Hoola i hoopalaniaia iho nei ia Honolulu nei, a holo aku la no Hilo  Ua pane mai ko Hilo poe, aohe o lakou makemake i ka poe makilo noinoi dala, kohu poe makilo aeahaukae.  No keia mea, ua pii ke kai, a huhu loa ke kapena o ua pualikaua makilo nei.  Aole loa he ae o kanaka e hele i ka lakou mau halawai, koe no hoi o mikanele hookamani ma.  Ua hiki no.

 

B.F. Ehlers & Co. (Painapa Ma.)

 

:KO:

Na Lede Kolamu.

 

        Ae, e haawi aku ana makou he kiki no ka holo ana a hiki i Kalua o pele a hoi, i ka mea e hoihoi mai ana i ka heluna kiki oi loa ma ka la 26 o Dek e haawi ia nwi w makou i ka poe i kuai mai i ka makou mau waiwai iloko ia Mr Chase, ka agena nui o na ohua e holo ana no Kalua o pele, no ka hooponopono ana me ia no ka mea e holo ana ma ko makou aoao, e holo pu me kekahi Hui haole o Thos Cook & Sons e hiki mai ana mai Kaleponi mai, he 25 ko lakou nui, e haalele ana ia Honolulu nei ma ka la 29 o Ianuari, no kalua o pele, i na ua makemake oe e holo pu me keia poe, a i ole i manawa okoa ae no paha.  O ko makou makamake nui wale no, e loaa i ka mea e holo ana ma ka makou kiki e kuai nei, na hauoli a pau o keia huakai nui, a he hoike ana hoi keia i ko makou kohua e ku nei,o ke kuai hikiwawe ana me kahi puka uuku, he pomaikai nui ia nou e ka mea kuai mai, ma na ano waiwai like ole.

        He ano RAKEKE hou loa ka i loaa mai ia makou, a i oi aku ke emi mai mua o na Rekeke eae i ike mua ia.  Ma ka hoike ana aku i keia ano Rekeke hou o na wahine, ua pau ekolu ano iloko ona, Kaliki, Ua hana ia na iwi kohola o keia ano Rakeke a hiki ke hukiia a hemo me ka okioki ole i ka humuhumu o ka lole, o ua hiki no ke hookomo hou ia me ka pilikia ole.

        O na wahine i kiki pono ole ia lakou ke komo i ke kaliki a i hiki ole hoi ke hele wale me ka loaa ole o kekahi mea nana e kokua, e loaa no iaia keia Rakeke ano hou, ma kahi o ke kaliki e hooeha mau ana iaia ma na kumukuai haahaa loa.  E loaa no na helu a pau.  O keia ka mea kupono loa e komo ia ma ka huakai no Kalua o pele.

         E malama i kau mau kiki a pau e loaa aku ana ia oe i ka manawa e kuai ai.

        B.F. BULERS & Co. 

(Paiapa, Ma.)

Alanui Papu lw-dly

 

KA POMAIKAI NUI

 

        He ekolu makahiki o ko maua noho ana, aole i loaa ia maua he hua ohaha mai ko maua puhaka aku; a no ia nele, ua konoia ko ma ua noonoo e hoao i ka LAAU HOOHAPAI KEIKI a Kauka Apana e hoolaha nei; a i hooiaia mai e kekahi poe i ai mua i keia laau: mamuli o ko lakou hanai ana a hanau mai me ka maikai.  Ma ka ai io ana i keia laau hoohapai keiki ua hook@ io ia ko maua makemake; mamuli o ka ha pai ana a hiki i ka hanau ana o ka mana keiki me ke ola maikai i keia manawa.

        No ka koaa ana o keia pomaikai nui ia mana, ke hoike aku nei imua o ke akea ma ka hooia ana aku i ka Waiwai io o keia laau hoohapai keiki a Kauka Apana; a ke kono aku nei i ka poe apau i hooneleia me keia haawina makamae e hele ae ia Kauka Apana; ne ka ai ana i kana la@u hoohapai keiki kaulana a e hooloia na ho'oukou man iini i na manawa apau. 

        Mrs.  Malaea         KAOPUA.

        Alanui Rikeke, Honolulu.

        Oct. 15, @ d.

 

HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.

 

        Ua koho pono ia ka mea nona ka inoa  malalo nei i Lunahooponopono nonka waiwai o H.K. Kaaihue (k) o Halaula Kohala i make,  Mokupuni o Hawaii.  Ma keia ke hoike ia aku nei ka lohe i na mea a pau he mau koi ka lakou maka  Moraki a palapala e ae paha, e hoike koke mai i ka mea nona kainoa malalo iho ne iloko o eono  Mahina mai keia la aku ai ole, e hoole loa ia mahope oia manawa.  A o na poe he mau aie ko lakou i ka mea i make, e awiwi koke lakou i ka hookaa koke mai ma ke Keena o S. K. Kane ma ke kihi o na Alanui Moi a me Bo tela ma ka hale maluna.

        MRS NAOMI KAAIHUE.

Lunahooponopono Waiwai o H.K. Kaihue (k) i make. 

        Honolulu August 14, 1894.  aug 15 3wksd.

 

E Loaa no ka Pomaikai ke Heluhelu i Keia.

 

        I ka poe a pau e nana mai ana i keia: Me ka hauoli nui au e hoike aku nei mua o ke akea, no ka pomaikai nui i loaa ia'u, mamuli o ko'u hapai hou ana, ahanau mai ko'u puhaka aku he keiki, a eia oia ke ola nei a hiki i keia manawa me ka maikai.  Ua loaa ia'u keia pomaikai mamuli o ko'u lohe ana mai kekahi mau mak.@ka mai, ua hiki loa ia Kauka L. Akina (Pake), ke hoopau i ko'u kuiana omaimai, a ke hoohapai ia'u me kana LAAU HOOHAPAI KEIKI kauana.  Ua hele au imua ona, a ua ai i kana mau laau, a ua loaa io ia'u ke ola maikai a i oi loa aku hoi i ko'u hapai ana.  He umikumamaiwa ka nui o na makahiki o ko'u hapai ole ana, a mamuli o ke Akamai o Kauka L. Akina, ua loaa hou ia'u ka Waiwai Makamae loa o keia ola ana, He nui loa na wahine i loaa ia lakou keia pomaikai.

        Me keia mau hoakaka pokole ke kono aku nei au i ko'u mau makamaka a me na Wahine Hawaii a pau i hoonelela i keia haawina makamae, a me ka lahui holookoa; e hele ae imua i keia Loea, i loaa ai keia pomaikai nui ia oukou, a i oi loa hou aku hoi i ka hooulu hou ana i ko kakou lahui.

        MRS. KAINANA HAIRAMA.  Waikiki, Iulai 5, 1894. aug20 3mns dly*

 

OLELO HOOLAHA.

        E ike auanei na mea a pau ma keia hoolaha, owau o Kahalaula w@ ke hookapu a papa loa ia aku nei ka pee e hele ae ana, a e paa kuleana ole ana i kuu aina Alodio e waiho nei Kahili, Kilauea, Kaua; oiai, ua lilo mai ia aina ia'u ma ke kuai ia e Mareko k i make, a ua kakau ia ma ke Keena Kakau Kope o ke Aupuni ma Honolulu, nolaila, aol@ no e mana kekahi palapala hoolimalima i hanaia ke ole au e kakau inoa aku mai keia la akui o ka poe makemake e hoolimalima i keia aina e hele kino ae ma kuu home noho ma Waipa, Hanalei, Kauai. 

        E hoolohe ka pono ma keia Hoolaha, oiai, owau ka haku maluna oia aina, aolo o Pooui.  mai puui i kana, aohe ona kuleana i keia aina. 

        Owau iho no, KAHALEULA W. Waipa, Hanalei, Kauai Aug. 17, 1894.  aug24 3@s wkly.

 

HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.

 

        Ua hookou pono ia mai ka mea nona ka moa malalo iho i Lunahooponopono no ka waiwai o Kaau moana [k] e Hilo i make e ka Hon S. L. Austin.  Nolaila ke kauoha ia aku nei ka poe a pau i aie e hookaa koke mai, a o ka poe he mau koina @ lakou e waiho mai i ka lakou mau hiia ia ho@aio kupono ia iloko o @ mahina mai keia la aku o hoole mau loa lakou.

        MRS. KUIHELANI KAAUMOANA. M@ o K.M. KOAHOU kena Loio, Pueonaku, Hilo, Sept. 1st, 1894.  sept. 14 3@s-wkly.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

.