Ka Oiaio, Volume VI, Number 40, 5 ʻOkakopa 1894 — Page 3

Nupepa Ka Oiaio.

"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"

 

LEO PAIPAI.

Ke hoike ia aku nei ka lohe i na luna a me na poe lawe pakahi o ka Nupepa Ka Oiaio, e hookaa koke mai i ke ola o keia p@pa mamua ae o ka la hope o Okatoba nei; a o ka poe e hookaa ole mai ana e ki ia ana ka lakou pepa, a me haohao ke loaa ole aku ka oukou pepa. O ka makou leo hope keia e na ma kamaka. Ma ke kauoha.

 

LOKU EHA I KA IWIHILO.

Me ka loulou a me ke kaumaha o ka naau ao e pahola aku nei ma kou mau kolamu ahonui e kuu hi wahiwa ahonui, i ka niau kololani ana aku o ka hanu makamae o kuu ma@a aloha, i ke anoano liula o ke ahiahi Poalua Sepatemaba 25, 1894, ma ko laua home noho ma kaoluwela, Honolulu.

Ua hanauia o Mrs. Khawaii Kuaumoan@ i ka M. H. 1804 paha, ma Kaneohe, i na Pali Hauliuli o Koolau, Oahu, he kupa oia no ia aina huli i ka makani; a he wahi ne hoi i loaa na haawina o ka oluolu a me ka heahea. A o ka huina o kona mau la aia i ka huina mahuahoa o 90 makahiki.

Ua hoohu oia mai mai kona puhaka mai me kana kane mua na keiki he 12, a he 11 o lakou i paue e aku i kea ala koiula a Kanaloa me ko lakou makuakane, a koe hookahi iho wao me ka’u wahi hua hookahi e o aku i na luuluu o keia noho kino ana, a me kona hoahanau hookahi. Mrs. Pepe Makawalu.

He hoahanao kahiko oia no ka Ekalesia o Kawaiahao. a ma ia aoao oia i hoomanawaoni ai a hiki i ka hoi ana aku la o ka uhane me ka Mea Nana i hana. Elike me ka ke Babala i olelo mai ai, he mahu ka h@nu o ke kanaka, a e hoi aku ao ia i ka lepo, i kona wahi i hele mai ai.

Ke a nei makou ka ohana nona, ma keia aoao o ka lua@. Maria Kaane. Kauluwela, Sept. 27, 1894.

 

Ka Hooili Kaua o Takui.

Ka Hoike Pili Aupuni i loaa mai i ke Keena Oihana Iapana.

Ma ka moku Ocianika i loaa mai ai i ke keena Oihana Iapana maanei he hoike pili Oihana ma ka waena moana mai ke keena makua mai ma Japana, i hoouna ia mai ma Kapalakiko mai, e hoike ana i ka hooilikaua i ulele ia ma ka muliwai Takui, penei:

Tokio, Sept. 22—Ma ka la 17 o Sepatemaba, mai ka hora 1 o ka auina la a hiki i ka hora 5, ua hoouka ia he kaua moana mawaena o 11 moku kaua Pake me 6 mau waapa topido.

O na makukaua Pake eha, oia hoi o Ianawai, Kaioana, Laiuene a me Kini Iuene, ua piholo a make, a o ke Kini Iuene a me Pini Iuene a me Cini Iuene, ua pau i ka a ia e kea hi, a o ke koena aku o na moku ua loohia me na poino kukonakouu maoli me ka auhee ana no ke kukulu komohana.

Elua mau moku kaua Iapana, oia hoi ka Akagi me ka Mokusina, ua hoopoino ia ma kea no oi aku a e emi mai paha, a o ke koena iho o na moku Iapana, ua hoi mai me ka palekana no ke kahua hoolulu moku kuikawa.

 

KE KUHI LALAU NEI.

Maloko o na Nupepa, nona na kalaimanao e kuo nei i ka pono o ka lahui Hawaii, ke hoopuka ia nei na olelo olalau a kohokoho wale e pili ana ia ka huakai a ka Hon. H. A. Wilimana ana i hele aku la ma ka moku Ausetaralia, aneane ekolu pule i hala ae nei. No ka maopopo ole o kea no o ka huakai a keia keonimana i hele aku nei, eia keia manupepa ke koho nei a ke hoohuahuaalau nei i kumu e maopopo ai kea no io o kana huakai i hele aku la. Eia nae aole he maopopo iki, a aole he wahi e loaa ai ka oiaio, nolaila ke olelo nei lakou ua hele aku nei oia e hoopii poho i ke aupuni Amerika no ka Moiwahine, me ka olelo puiho, aole he waiwai o keia hoopii ana no ka mea ua pau mua ka noho ana oia Aha Hoopii, Ma kekahi mau olelo hoi i hoopuka ia ma ka Nupepa Examiner o Kapalakiko, ua olelo ia he misiona ka Mr. Widemana no na aupuni o Europa, e hoopii ana ia lakou e noho mai e kaana i ke kuleana o ka lahui Hawaii me kona poo aupuni. Ka na Nupepa hoi o Hawaii nei, ua lawe ae nei ka Moiwahine me Mr. Widemana i ka hana ma ko laua lima, me ka ike ole ana o kakou. He mau koho wale no keia, a ua hiki no. Aole ia kakou ka hoomalamalama ana i keia poe. Pela no lakou e haunaku pouli ai a hiki i ka puka pono ana ae o ka mea oiaio i ka Manawa e ike ia ai ke kupono. Ke hoole nei nae makou i ka olelo ua mahae ka aoao Aloha Alii a Aloha Aina. He oia mau kona kulana lokahi a hiki i keia Manawa, aole e loli ko lakou kulana ma ka hookahi kumuhana, oia hoi ke kinai ana i ke kumu o ko lakou hoopilikia wale ia, a me ka poe lima nui nana na hana hoopilikia wale i keia lahui, ma na hana kalaiaina a me na hana kupono e ae. Hookahi mea maopopo o ka aoao hoohui aian ka mea i mokuahana i keia Manawa, mamuli no o na hana limanui a ko aoao pohai misionari.

E pili ana i na olelo e hapala wale aku nei no i ke aupuni o Beretania, ua hiki keolelo ia ma keia mea he kaihi aina, aole o Eaelani i hoohaumia i kona inoa e like la me Amerika i hana ai ia Hawaii nei. Ua ike no kakou, o Enelam ka mea i haawi mea ia aku ai o keia aina, aole nae oia i lawe aku, a i ka Manawa i ulu ae ai o kekahi haunaele a kuu ia ai kona haoilalo, ua hoomaemae koko ia ia hana ana, e ka Adimarala Pelekane ma ka moana Pakipika nei, me ke kali ole i ke kauoha a kona aupuni ponoi. Ma kea no kulana hanohano, aole no paha he aupuni ma kea o nei i mālama i ka maemae o kona inoa e like la me Beritania Nui. Nolaila he makehewa keia mau mea a lakou nei e hookauhihi wale aku nei no.

He mea oiaio loa, ina ua komo keia ni@au ma ka lima o na aupuni nui o kea o nei a ua ike lakou he kuleana ko lakou e komo mai ai e hooponopono malalo e na olelo kuikahi, e hana mai ana no lakou i ka pono a me ke kaulike, e like me ka mea i mea mau ia Enolani a me kona mau hoa aupuni. Ua Akaka no hoi he kumu no ko keia mau aupuni mana nui e haawi mai ai i ka pono ma ko ka lahui Hawaii aoao, oiai na hoike akea ae no ka Peresidena o Amerika i ka hewa maoli no oia aupuni ma na hana hookahuli aupuni ma Hawaii nei, a ina he oiaio ia alaila aole he olelo hooholo e ae a lakou e hooholo ai, hookahi wale no o ka hoihoi hou mai i ka mana i ke poo o keia aupuni, a me kona lahui.

 

HOAKAKA.

Ma ko makou ano he kiai no ka lahui, e nana ana me ka makaala i na hana o @ ano a pau e hoopilikia ia ai ka lahui e keia poe alunu mana nui wale.

Ua hoike ia mai ia makou ka lono no ka mea e pili ana i ke kaa basa e holo kue nei i ko kaa hapa umi elike me keia: O keia kaa basa, na ka poe misiouari aihue aina e kokua nei me ke dala e holo kuo i ke kaa @paumi, ma ka hoemi ana iho i na uku kaa o kela a me keia wahi a lakou e holo ai i wahi e poho ai ke kaa hapa umi, alaila, ua lilo ia lakou ka mana o ka hooholo aua, a e hoopii ia ana na uku ohua o na wahi a pau, mai ka 25 a ke 50 keneta; i wahi e hoi mai ai ke dala a lakou e poho @ i kela a me keia la a kela kaa basa e holo nei.

E hoomaopopo ka lehulehu i keia pilikia, ina io e ko ka manao alunu o keia poe, mamuli o ka puni ana o ka lehulehu e kaa ma keia mau kaa a haalele i ke kaa hapa umi, ke kaa i kukulu ia ke kaa hapa umi, ke kaa i kukulu ia me kekahi kahua paa he alahao, ke kaa mua loa hoi nana i hoopau ae i ka hapanui o ke kau maha. a hoemi i ka uku mai ke $1.50 a 10 keneta na Waikiki, a me kekahi mau wahi okoa ae. E hoomaopo ka lahui i keia, a haalele aku i ke kau ana i keia kaa a ka poe hoohui aina, pakaha aupuni, a hoi ae no kakou a kau i ke kaa hapa umi a me na kaa basa a Mr. Paina e noho luna nui nei. He haole Pelekane oiai aloha io ia Hawaii lahui, a me ko kakou aina. Ua hoopilikia wale ia keia hui kaa hapaumi e ke aupuni Kuikawa. no ka ike ana o na mikanele i ka ae ole o Mr. Paina e hui aku me lakou ma na hana pakaha o na na ano a pau. Ma ka hana e ike ia ai ke aloha io.

 

E HOOLOHE.

Ke hoike ia aku nei ka lohe i na poe lawe pepa a pau o Ka Leo o ka Lahui, e makala oukou i ka uku ana mai i ke ola o ka pepa i ko makou mau luna, ka poe lawe ma ka mālama a me la.

Iua aole oukou e uku mai ana i ke ola o ka pepa, i ka pau ana o kela a me keia pule, pela ka poe uku mālama, alaila e hoomanao oukou, na nele oukou i ke pepa ole. Nolaila e hoolohe oukou i keia, o i mai auanei oukou i ke aloha ole. Ma ke kauoha.

 

ULUHAIMALAMA.

Ke konoia aku nei na poe a pau o ka hui kanupua, e nauo ae Mauka o Uluhaimalama, Pauoa, i keia Poaha ae, Okatoba 11. E hoomaka ana ka lawelawe ana i ka hana kanupua mai ka hora 9 aku o ke kakahiaka. A e loaa pu no hoi ka waiwai o ia hana ma ka ike ia ana o kou inoa ma kau pua i hookomo aku ai iloko o ua hui la; a e hauupu ana hoi oe i na ea huihui oia uka waokele. Mrs. Nakanealoha Mana, Mea Malama Mala.

 

HUI HOAHU DALA.

Ua kukuluia he hoi hoahu dala na kekahi poe wahine e kau lei nei ma Kanekina, Mauka o Niolopa no kekahi mau mālama i hala ae.

Ua nui no ka poe i hoopohala i ke kukulu ia ana o keia hui, aka, i keia la, ua ike ia ua pahua ia mau olelo hoopohala, a ua loaa he elua haneri dala a oi aku ma ka waihona o keia hui. He 27 ka nui o na lala, a ke hoomau nei lakou i ka lulu ana, a ke pii mau nei ka huina kala. Ke hooikaika mau nei na lala o keia hui o Holomua lakou ma na ano a pau. Ua hauoli loa makou, i keia kulana a na wahine kau lei i lawe ai, ma ka hoao ana e ko kekahi wahi me uuku o ka iuhi ana. E holomua oukou ohi ana i na hua ohaha oia hana maikai.

 

Oili Pu Lelo ke

 

Ahi o Kamaile

Ka Nuhou Hauli ua hiki mai ua lanakila oe e Hawaii, ua pololei ka Ka Leo i hoiki ai.

 

I ka hora 7:30 a m o ke kakahiaka Poaono nei, i hoike mai ai oeoe o Ulakoheo eiae ka mokuahi Auseteralia, ke hookokoke mai ne i ka lae o Makapuu, a i ka hora 8:45 ua komo maila ka moku i loko nei o ke aw alai o Kou nei.

I ka wa i hookokoke mai ai ka moku e pili i ka uapo oia ka wa i lo he ia akuai ka leo o ke Kapena i o ka moku ahi Auseteralia i ka pane ana mai i ke kahi o na kaikamahine a Hon. H. A. Wilimana, me na hua olelo moakaka penei:

Ua holo pono ka ninau o Hawaii nei, a o ka elemakule ua hala loa no W sinetona he ekolu la mahope iho o ke kuana aku o kamoku i Kapalakiko, aua manao au i keia puleae e hulihoi mai ai oia.

Ekau mai ana oia maluna o ka moku nana elawe mai ana ke kauoha a ke Aupuni Amerika no ka hoihoi hou ane ae i ka Moiwahine ma ka noho Alii, oia ka mea maopopo loa, nokamea, ua piha loa o Kapalakiko ikalohe e hoihoi hou ia ana ke Aupuni moi.

Aua hooia puia mai nohoi keia olelo ake kapena o ka moku e na o hua kapena.

I ka lohe ana o ke poe aihue aina, i ke hoike a ke Kapena o ka moku ua kulou ihola napoo ilalo apipika hele akula.

Ma keia mau hooia ana e ike ai oukou e ka Lahui, ua pololei ka makou i hoike mua aku ai, oia hoi ka nuhou maluna mai ai o ka mo kuahi Ocianica, a ka, ua hoole mai ka poe lehelehe eueu a i ka lohe po no ana o na pepeiao oua poe kuma ka ia nei i kahua olelo hoihoi moi oia kolakou wa iike ia akuai ua ho ka loa.

Nolaila, e na hoa makaninana aloha o ka Moiwahine Liliuokalani ia loha nui ia, e hoomao oukou a o kakou no apau e lanakila ana oe e Hawaii Aina, Hawaii Lahui a me Hawaii Aupuni Alli mai ka pomai e hoihoi hou ia mai ana no ke Aupuoi Kumu ou e Hawaii Ponoi e @ ke meia mamua ku o ka la 17 o Ianuari 1893.

A i kulike aihoi me ka Kua-haoa a ka Peresidena Kaliwalana i hoike mua aku ai ikalohe i Beritani Nui, a me F@ani ua hoihoi ia ka Moiwahine, @ o keia ka wa e hooko ia ai ua Kua-hau a la.

Noia kumu kepahola ia aku nei ka lohe ia oukou a pau, e hoihoi i’o ia mai ana no na pono apau, o ko kakou aina ‘loha, ma keia mua koke iho.

E ola o Hawaii ike Akua KiekieLoa, mehalu ma ka honua, he loha oia ia kakou.

 

HE OIAIO HOIHOI HOU IA ANA.

Ma ka hoike i hiki mai ma ka Oceanica, mai n@ohua mai, ua loaa mai ka hooia e hoihoi ia ana no ke Aupuni moi o Hawaii e like me kona ano mau. O na olelo keia.

Maluna mai hoi o ka mokuahi Auseteralia, ua hiki hou mai no ia nuhou hookahi no. Ua lohe maopopo ia keia mai ke Kapei a mai, a mai ka waha mai o kekahi ohua kama’aina o Honolulu nei, i mare i i kekahi o na kaikamahine kaukaialii o ka aina e noho nei. O keia keonimana hope mai o Wasinetona mai nei no oia a o kona ike he ku ooponoo oiai he kuleana nui kona i holo aku nei i Amerika, e pili ana i kona mau pono ma ke awa o Puuloa, me k@ a@e nui e maopopo pono i ke kulana o ka ninau o Hawaii, Wahiana, e hoihoi hou ia ana no ke Aupuni moi o Hawaii oia ka hoohol*a ka Aha Hooko o Amerika Huipaia, me kona Peresidena.

Malalo o keia m@u kumu, ke hauoli nei makou, ma ko kakou aoao i keia @ manao hoolana i hiki mai, a mai kahi i loaa mai ai me na hooia e ae i hiki mai ma na leta, na hiki l@a ke hilinai he mea oiaio keia mau olelo mai k@ waha ponoi mai o ka poe haohai aina i hoi mai ia ma ka moku Auseteralia ama o ke Kapena pu mai hoi kekahi.

 

KA POE N WALIWALI.

Ua lohe mai makou ua komohia aku la ko kakou hoa kanaka Hawaii Kale Hapakini iloko o ka upena hoohiki a na P. G. He mea minamina keia a makou e hoolaha aku nei, olai, he nuku loa na kanaka naauao o mau i ka noho ana makaukau ma ka oihana Aupuni. I ko makou wa e ike ai i ka hoohiki o kekahi o keia, ua lilo ia he mea hookaumaha i kou makou noonoo no lakou. Ua like keia mau hana me ha hana kumakaia aina e hookumakaia pu ana i ka mea e hana ana ia hana. Eia ke maumao mai nei na lono e hoihoi ia ana no ko kakou aupuni i kona kulana mua Nolaila ua lilo keia he mea e hooiana i ko makou minamina no lakou oiai o keia mau hana, he okiana mai no ia i ko lakou mau kuleana mai no ia i ko lakou mau kuleana mai na pono a pau ke hoihoi hou ia ae ke Aupuni kahiko e, like me kea no o ka lakou hoohiki, i hoohiki ai. Aloha no.

 

NA LONO MAI KOHALA MAI

Ua hiki mai kekahi palapala mai Kohala mai, e hoike mai ana i ka hana a ka Lunakanawai, oia hoi ke koi ana i na kanaka e kakauinoa i mea e pina koke ai ka papa inoa e kakoo i ke Aupuni Repabalika. O ka hopena iho la kepa o na hana e hana ia aku ai i ka @ahui ke hooko ole aku i kou lakou makemake oia mau no na eke kupaa o na kanaka o Kohala, oiai ua malamala lakou i keia manwa a hoi iho no hoi ina no e hoohiki ana aole no he waiwai e loaa mai ana, oiai o ka paa o ka inoa ko lakou la makemake, a o ka hele ke loaa mai ana ia oe. E kupaa e Hawaii mahope o kou Aina Aloha.

 

KA HOPENA O NA HOOLIMALIMA AINA.

Ma kekahi moku i hiki mai ai ka lohe mai Kauai mai ma ka leta a kekahi makamaka oia mokupuni e hoike mai ana i ke kipaku ia ona kanaka Hawaii e noho la ma Wailuauka no ko lakou ae ole e kumakaia i ko lakou Moiwahine a me ko lakou Kuokoa. O keia ka hana a na mania misionari a me kekahi mau makua misionari kuleana nui iloko o ka mahi-ko o Lihue Kauai ka mea iaia ka paa ana o ka aina. He mau hana keia e hoike ana i ka naau ekaeka o na misionari i na kanaka Hawaii, a ka he Manawa no e piha ai ko ke kanaka hoomanawanui o keia lahui. Ke Hoouhi ne@ lakou i ka lanahu enaena maluna o ko lakou poo ma keia mau hana a e like me ka mea i h@hi kumu ole ia a pau kea ho e huli ana lakou a e nahu i ka poe e hookaumaha ana i ka lahui kanaka. O ka hopena keia o na hoolimali oa h na aina lei alii a me aina aupuni i ka poe hui a hoopele loa ia oa kama’aina hanau papa o na aina i lilo i na haole. Na na lii no nae keia mau hana ma ko lakou haawi ana i ka mana hoolimalima i na naole me ka hoomanao ole he la no kekahi e hiki mai ana e huli mai ai ka mooilikea a lakou i hoomoamoa ai i ka poli a nahu malu ia lakou a me makaainana o ka aina. O ka hana mau ia a na@ uku a na lii mai mua loa mai o makou koi ike maka i ka lapuwale oia mau hana ia makou e pono Kuaina ana no ka mokupuni o Kauai a e hooikaika ana leialii a me aina. Au u@ no na keiki papa hoao ana he mea oli ma @uli o na hana maalea e punihei ai na @ ano ke hoolilo ia ne na aina malalo ilio nei o ko lakaou @na i kumu e kip@ku ia ai na makaainana Hawaii a hoomae@ewa ia mamauli o ko lakou aloha alii a kupaa mahope o lakou, ka poe i nanakee aku i na Hawaii ponoi a hoopunahele hoi i na olulo pae hewa mai kea lo moana mai.

 

NU HOU KULOKO

Ma ka Hale nai Moiwahine ka Bana Pigikahi i ha‘uha‘u ai i keia la

 

Ua haule mailuna iho o ka lio ma ka la mehinei, ke keikikane opio a C. B. Lalana, a mokumoku kekahi keumaka.

 

Ma ke Kinau o ka la apopo e pa lemo aku ai ka Loio Kuhina; hope Loio Kuhina a me Kakaupokole J. W. Ionesi, no ka makani apaapaa

 

He auaina ike ka i haawiia e Kuhina Amerika Wihsi me kana wahi noho ma Alanui Moi kokoke i Kamaki Kue@.

 

Ma ka mokuahi Ocianica o ka Poakolu nei, i kau aku ai he helu na nui o na pake i hiki aku ka huina i ka elua haneri, aia ka pahu hopu o Korea.

 

Ua ulana ia mai nei kekahi moena veleveta silica nani loa no ka Moiwahine Vitoria, ma ka halepaahao Agara, e kekahi poe paahao kuli loa i aneane e kanakolu ko lakou nui. O ka loa o keia moena he 77 kapuai, a he 40 kapuai ka laula, nona ka huina o kanalima kumamaiwa miliona maka kui.

 

Ua lono mai makou ua haawi hou aku nei ke aupuni Repubalika he Manawa no kekahi poe e noonoo ai no ka lawe ana i ka hoahiki pau pele apu mauo, i kekahi poe e noho hana nei, a hiki i keia Poaono ae. Aole no e ae ana keia poe e lawe i ka hoohiki, a e kapulu ana paha auanei o Repubalika ma.

 

Ke uwe alala mai ne ka Nupepa puka kakahiaka o ke aupuni Pikake, i ka nuku loa o ka poe i lawe i ka hoohiki kumakaia, a ke i mai nei, e au e ana ka na la e hoohiki ai aoi loaa ka elua Kanaha aloha no.

 

Apopo puehu ke Kinau no kona mau awa ma ka huli makani hora 2:p,m, nana ehoike aku ka nunou hauoli e pili ana ia oe e Hawaii Ponoi. Poaono hoi hora 7, a, m kapalulu mai ka mokuahi Auseteralia loaa hou no na mea hou.

 

Auseteralia ko ka la apopo.

 

Ka Bana Lahui Hawaii ma keia ahiahi, ma ka Hotele Hawaii.

 

Ua nahaha loa ka moku ili Wilikoki, a aia kona kino ke pane malie ia ala e ke kai a kau loa aku paha i kula.

 

Mai poina oukou e na ho aloha a me na makmak i ka hoomanao ana mai i keola o ka kakou le nani alu-alu aku no oe pau kou ike ana i na moolelo hoonanea.

 

Ika hora 8 o ke ahiahi Poaha nei i lohe ia akuai ka leo o ka Ole e nukunuku ana mako heua Naulu eia ka auanei oka mokuahi Arawa mai ka Hema mai, a i keia la puehu loa aku oia no Vaneeona ka pahuhopu.

 

Ua hoopau ia aku kekabu naole limahana o ka Hale Dute, e ka Luna Dute Kakela, kai no paha e paa loa iho ana i hana mamuli la hoi o ka hoohiki ana.

 

Kawewe ka lau o ke pahili i na omaka waimaka o Kulanihakoi i ka pounei a me keia kakahiaka, a i ke ia wa a makou e pu@a aku nei, i ka nahe malie w@ no ia la kupilikii. Ola ka makapehu wai o ke kulana kauhale nei.

 

Ha luku iluna kaua o Hanalei, oia na hioaiona i ke ia mai ka I’o aha mai ahoea wale i ka Poalima oiai, akahi no a hookuu mai o Makalii ka @alii kalohe o Kulanihakoi he hookuu ka hoi ka nukunuku mau o Kamaki Kuea i kona hooluhi mau ia i kapo a me keao @ a hoi ia, ola ai ka maka pehuwai o ke Taonanei

 

Ina au e hoi aku aohe oe o kauhale ike ko eha ia’u. Nao iu lokau.

 

Aia i Makiki ka lealea o ka la apopo, malaila ana paha ka makou wahi holoholo. Pehea oukou?

 

Ahiahi o ka la apopo, paina wahi puaa o mea ma, no ka hoomanao ana i ka makhiki ekahi o Samuel “Kealohaaina” o Iwilei. E ola e ola ke kama noha ka la, a kau i ka pua aneane.

 

Ua koho wale ia he umi mihona kala, alaila paa pono ka uwea telegarapa o ka moana Pakipika nei. Na ka poe waiwai loa o Pelekane e hoeueu nei i keia hana. Ina e moe io ana keia uwea, alaila ua lilo ia Beretania ka paa ana i ke ki o kea o holookoa.

 

He Leta ka i looa mai ia makou, mai Kohala mai, e hoike ana i kekahi hana hoopilikia a ko laila mau Luna Aupuni Repupalika, ma ka hoopai ia o ka po@ a pau e ae ole ana elawe i ka hoohiki malalo o ke Aupuni lima nui o lakou, a o ka poe ae ua hookuu ia aku me ka hoopai ole ia.

 

He elua wale no la i koe ka ha na hoohiki a ke Aupuni Repupalika alaila pau, aua kanalua ia ka piha o ke kaukani kanaka Hawaii maoli a puni ka Pae Aina holo okoa, he hoike maopopo keia ma ko ka Lahui Hawaii aoao; i ka hoowahawaha i ke Aupoi o na welo mikanele i ku kulu ai. Ke mih@ nei o ka uluoiki ma aloha no.

 

He mau makahiki loihi aoi hope ae nei, aole i ike ia kekahi mea hoopahaohao, elike me kekahi mau huakai hoolewa i malamaia ma ka la 26 o Sepatemaba, ka hookui ana o kekahi mau kaa hoolewa i ka Manawa kulike loa, a i ka pa ili@a hookahi. Nani ke kamahao o ka ke Akua mau hana maluna o ka ili o ka honua.

 

Oiai kekahi kaikamahine kileo kani e houhene ana i kona leo nanahe, aia hoi, ua lohe ia aku la kekahi leo kohu umo aua a ka bipi keiki i ka puoho ana ae; am e he mea la e hoao ana oia e kinai i ka nani a kela kaikamahine e hana ana aka nae, aole e hiki iaia, oiai, ua oi loa aku no ke kaikamahine i hana lawa ma ia mea.

 

E hoomanao ke poe a pau e kau nei iluna o ke kaa hali ohua a Lipine, ua hoi hou ae nei oia malalo o ka Hui Kaa Hapaumi o Peina Ma, elike me kona ano mau ka lai-va-le ma kana mau hookele ana a pau. Mamua iho nei, iluna oia o na kaa hoohui aian o Kamika ma oia kahi i kalaiwa ai, aka, no kapaa no o ka manao aloha iloko ona no kona aina hanau a me kona Moiwahine, ua hoi hou no oia me kona haku mua. E kau nui ae maluna o kaua kaa mai ke nui a ka hi@.

 

He kaukapi a oi ka poe i hoohiki ma ka mokupuni o Oahu nei. O ke kumu i nui ai elike me keia, oia no ka ae ia ana o ka poe haole aea haukae, powa, a me na hana lapuwale he nui o hoohiki, i nookomoia mai e na mikanele i kokua no lakou. O lakou nei na diabolo a Kakina i olelo ai, e moe pu ana oia me na welo mikanele e ae me Dianbolo, i na oia ka mea e hookoia ai o ko lakou makemake. He uuku loa na Hawaii maoli i komo iloko o keia huina.

 

HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.

Ua koho pono ia ka mea nona ka inoa malalo nei, i Lunahooponopono no ka waiwai o H. K. Haaihue (k) o Halania Kohala i make, Mokupuni o Hawaii. Ma keia ke hoike ia aku nei @ lohe i na mea a pau he mau koi ka lakou maka Moraki a paia@ o ne paha, e hoike koke mai i ka mea nona kainoa malalo iho nei iloko o eono Mahuna mai keia la aku ai ole, e hoole loa ia mahope oia Manawa. A o na poe he mau ale ko lakou i ka mea i make, e awiwi koke lakou i ka hookaa koke mai ma ke Keena o S. K. Kane ma ke k@ o na Alanui Moi a me Betela ma ka hale maluna. Mrs. Naomi Kaaihue. Lunahooponopono Waiwai o H. K. Kaihue (k) i make.

 

Honolulu August 14, 1894. aug 15 Swk@d.