Ka Oiaio, Volume VI, Number 38, 21 September 1894 — Page 4
| This text was transcribed by: | Katy Darlington |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Nupepa Ka Oiaio.
"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"
------------
NUPEPA KA OIAIO.
---
J. E. BUSH, Lunahooponopono.
J. K. Penikala, Puuku.
O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA.
------------
POALIMA, SEPATEMABA 21 1894.
------------
HE LEO PAIPAI.
---
Ke hoikeia aku nei ka lohe i na Luna, a me ka poe lawe pepa pakahi; o ka Nupepa KA OIAIO, e hoomanao koke mai i ke ola o keia pepa, a i ole, e paa ia no na nepepa.
E heluhelu i ko makou mau rula.
JOHN K. PRENDERGAST. (KAPAMAWAHO.)
Puuku N. K. O.
Honolulu, Sept. 12 1894.
---
E KUPAA ME KA HOOMANAWANUI.
---
Ke hoolana aku nei makou i ka manao a ke paipai mau aku nei hoi ia kakou, e kupaa me ka hoomanawanui, oiai, ke hana mau nei no ko oukou mau Alakai i na wa a pau loa.
Aole lakou i kuemi hope ma ka imi ana, ka noonoo ana a me ka huli ana aku i kahi e loaa mai ai na pono ia kakou e like me ka makou i hoike aku ai ia oukou, e olelo aku ana, he nui no na alanui e huliia aku ai e loaa mai ai ka pono o ka Lahui Hawaii, mai na Aupuni Mana Nui e aku, e noho hoaloha pu ana me Hawaii nei mamuli o na kuikahi.
O keia no ke kumu o ko makou hoomau ana aku i na olelo ao ia oukou, no ka mea ina no aole e hooko mai ana o Amerika, i ka hoopau ana ae i kana hana kalohe i hana mai ai ia Hawaaii nei, alaila, ua malaelae no ke alanui e imi hou aku ai, i mea e holoi ia ai ia mau hana hewa. A e hookoia ai ka pono oiaio. Aole loa i make o Iehova: ke Akua Mana, a ke Akua kokua ma ka aoao o ka pono; ka mea a makou e hilinai nui nei, e hooko mai no oia i ka pono no ka poe kanaka o ka Lahui i hoopea wale ia e ka poe haole kalohe.
Mai hoolohe i na olelo a ka nupepa Holomua i kuai ia e ka poe aihue aina; a mai puni hoi i na olelo a na poe enemi, e ake nei e pepehi ola ia kakou. I na he aloha kou i kou Lahui, kou aina a me kou Moiwahine; alaila, e hoike ae oe i kou aloha oiaio; mamuli o ke kue ana aku i na manao a me na hana a na enemi: a e hooikaika hoi oe e paipai, a e alakai aku i kou Lahui, ma kahi e hoopakele ia ai lakou mai na poino mai e ake ia nei e kau iho maluna o lakou.
------------
Ke Aupuni no ka Lahui.
---
O ke Aupuni no ka Lahui Hawaii, oia no ke Aupuni i koho ia a i kukulu ia mamuli o ka makemake lanakila o ka hapa nui o ka Lahui Hawaii.
Aohe aupuni i na ua kukulu ia e ka hapa uuku loa, a e kekahi poe kakaikahi paha. Aohe Lahui e ke kulana naauao ma ke ao holookoa nei, i kukulu, a i hooponopono i ko lakou noho aupuni ana, mamuli, na rula ana o ka hapa uuku loa; a pela no makou e hoike aku nei imua o ka Lahui Hawaii, mamuli oia ano, a mamuli hoi o na rula maa mau loa; aole loa keia Aupuni Repubalika o Hawaii, he aupuni no ka Lahui Hawaii; aka, he aupuni no ia no ka poe haole uuku loa i kipi a hookahuli i ke Aupuni Moi e Hawaii.
O ka lahui Hawaii ponoi a o ka hapa nui o lakou, oia maoli no ke aupuni i keia la e ku nei. Aole loa ikeia poe aihue aina i kokua ia e ka mana kaua o Amerika, a i hoohoihoi ia hoi e kona Kuhina o homa Hawaii nei. Aole loa! Pela makou e hoike aku nei, a pela no hoi ka Aha Senate o Amerika i hoike ae ai ma ka lakou olelo hooholo, a i ana: -- Na ka poe kanaka o ka Paeaina o Hawaii e kukulu i ke ano aupuni a lakou i makemake ai.
Aole na ka poe haole aea mai; aole hoi na kekahi mana kaua mawaho mai, aole hoi na na mamo mikanele kakaikahi aihue aina mai, e kukulu a e hoonoho mai i aupuni e kue ana i ka makemake o ka Lahui Hawaii ponoi. Aole loa! Nolaila, ke olelo nei makou, aole loa keia he aupuni, aka, he kukulu maoli ana no i Hale hoopaahao lima ikaika, i mea e hooko ia ai na manao alunu hao wale o ka poe powa; a i mea e anai hoopilikia wale aku ai i ka Lahui Hawaii, e hoonele maoli ana ia kakou i na pono pili paa o ka noho ana kupa no ke kakou aina makuahine.
Aole loa na Lahui naauao o Europa a me Amerika pu no hoi, e ae ana e noho aku malalo o na hana a me na kanawai o kekahi aupuni e like ia me keia ke ano.
Pela ka Lahui Hawaii ponoi nona ponoi keia Paemoku, e ae ole ai i na hana o keia ano e ikeia nei ma Hawaii nei i keia la. E hookanaka ae ia kakou e ka Lahui Hawaii, a mai ae e noho aku malalo o ke aupuni i ae ole ia e oukou, a i alunu i na pono a me na pomaikai o ko oukou aina.
E aloha i ko oukou aina, a i ke aupuni a oukou i ike ai, ua loaa ka noho lanakila ana ia oukou. E nana aku i ko oukou hae! a e hoomanao i ko oukou noho kuokoa ana malalo o ke kulana Aupuni Moi a oukou i aloha nui ai.
------------
O HAWAII NO HAWAII.
---
E na hoa makaainana aloha, mai Hawaii a Kauai, na lala hoi o ka Hui aloha Aina o ko Hawaii Pae Aina.
He mea maopopo ia makou, ua komo paha iloko o ko oukou noonoo ana, ke kanalua no ka hiki ke hooko mai o Amerika i kana i olelo mua ai oia hoi, e hoihoi ae ana oia i ka moiwahine Liliuokalani maka noho alii o Hawaii, a no ia kumu ua uiha io paha oukou.
A i pane no keia mau mamala olelo, aole i pau ka Amerika hana.
Nolaila, e na Hawaii oiaio a pau ka poe hoi no lakou na kupuna i eha ai ka ili, i ka nai ana i ka aina, me ka maka o ka ihe, e hoomanao oukou i ka olelo kaulana a ko kakou Moi puuwailiona, Kamehameha Ekahi.
E nai wale no oukou, i kuu pono aole e pau.
He mea oiaio ke hoao nei ka poe nana i aihue i ko kakou aina aloha, e lilo ka okoa aku ia lakou na pono, a me na pomaikai a pau o ko kakou noho Lahui ana aka aole loa e ko ana ia mau kuko hehena ana a keia poe, e haule pahu ana lakou iloko o ka hilahila mau loa, no ka wa pau ole, ma keia mua koke iho.
A oia aua nei ko oukou wa e lohe ai, e ka Lahui, ua hoihoi a e la o Amerika i ka Moiwahine ma ka noho alii o Hawaii.
Nolaila, e na kini aloha ou e Hawaii Ponoi, paa ia a paa ke aloha aina, ke aloha Lahui, a me ke aloha Moi, oiai he pono pili paa ia mai ke Akua mai, a make pu ana no kakou me ia pono, aole oia e kaawale aku.
Na ke au o ka manawa e hoike mai i ka puana a ka moe.
------------
Ka La o Ka Hauoli.
---
E na hoa makaaina aloha o makou, na kaikuahine o makou na makuahine o makou no kaikuaana o makou, na kaikaina o makou, na makua o makou, na moopuna a makou na hoaloha o makou, na makaainana ponoi hoi o ka Moiwahine Liliuokalani, ialoha nui ia.
Mamuli o ko makou ano he waha olelo no oukou, e kiai ana me ka makaala loa i na wa a pau, no ko kakou mau pono, ka pono o ko kakou aina makuahine, a me ka pono o ko kakou Moiwahine ahonui, Liliuokalani no Hawaii Ponoi.
Ke hoike aku nei makou i ke akea, i kumu no oukou e ike ai, a e hoomaopoopo ai i ka leo o ke ola e po-ha mau aku nei i kela la a me keia la a oia keia malalo iho.
Ua nui na olelo hehena kohu ole; i hoea mai io makou nei, e hoike ana penei.
Ua pau loa ka Moiwahine, a ole he ponp i koe, ua poho ka manao lana a pela wale aku.
Ua ku makou a nana, a kiei, a halo, me ka noii pono ana i ke ano io maoli o keia olelo kohu ole, a ua loaa ia makou ka mea oiaio loa a oia keia o kela mau olelo a pau, he mau olelo hoopunipuni, he wahahee, a he pulapu, i wahi e puni aku ai ka lahui Hawaii oiaio, a hele hoi e lawe i ka hoohiki kue i kona aina makuahine, kona Lahui, a me kona Moiwahine nona ka inoa e-o ana apuni ke ao holaokoa. Liliuokalani ka Moiwahine Lanakila o ko Hawaii pae aina.
A i mea e pau ai ko oukou pohihihi a me ko oukou kanalua, i na ua loaa ia oukou ia mau haawina, o na olelo o keia ano, he kono ana mai ia ia oe, a ia kakou a pau e hele e hoike aku i ko na aina e, aole makou he poe kanaka Hawaii, aka, he poe haole makou a ke kue nei makou i keia aina, a pela aku.
A eia iho ka puana a ka moe, i lono oukou aole i pau ka Amerika hana no Hawaii nei, aiaio hoi, aole i hiki mai kekahi moku me kekahi kauoha maopoopo e hoike ana, ua pau kau hana, aole he hana i koe, a ua kapae ae nei au i kau i kuahaua mua ai, oia hoi ka, hoihoi hou ana ae i ka Moiwahine Liliuokalani.
I na o na olelo, keia i na ua hoike mua aku makou ia oukou i o la honua, me na hua palapala moakaka e hoike ana ua haule kakou aka, aole hoike oia ano i ike ia e makou, a no ia kumu, aole makou hilinai i na olelo waiwai ole o keia ano, oiai, oia mau olelo a oukou i lohea ai a o kakou no hoi a pau he mau olelo waiwai ole ia.
Nolaila, e ka Lahui Hawaii aloha, e hoolohe mai oukou e hiki mai ana ka la nou e hauoli ai e ke kanaka Hawaii.
A oia la, he la kamahao lua ole ia, a oia no ka la a Amerika Huipuia e hooko ai i ka na hana hope loa, oia hoi, e hoihoi ae ana oia i ka Moiwahine Liliuokalani ma ka noho alii o Hawaii, me ka hanohano nui oi kelakela.
Anoia kumu e hoolana mau i ko kakou manao i na wa a pau, oiai e hooko ia ana no ka leo oiai, o ka kakou pule.
E ola o Liliuokalani i ke Akua ka Moiwahine ahonui o Hawaii nei.
Na ke Akua no e kokua mai.
------------
Ka Hana a ka Holomua
---
Ma ka helu o ka nupepa Holomua o ka Poaono aku nei, ua ike iho makou i kona huli hope ana mai a kue i ke aupuni Repubalika o Hawaii ana i painaa iho nei, he aupuni lanakila, a i kauoha ae nei i na poe Hawaii, e hele e hoohiki a kokua aku i ua aupuni la o lakou.
I keia wa, ke huli hou aku nei a olelo, he aupuni ino, a he lapu wale o na hana pili i ka hooponopono ana, e pili ana i na hana o ka lehulehu a pela aku.
Heaha la ke ano o ka nupepa o keia ano? I keia la olelo he he mea okoa, apopo hoi he mea okoa kana e olelo ai, a ia la aku, he alanui okoa aku kana e ao hewa aku ai i ka Lahui Hawaii.
O keia ka hoike no ka pololei o ka makou hoike ana aku i mua o ka Lahui, no ka hana lauwili pelukua a ka nupepa Holomua. He mea keia e maopopo loa ai, eia oia ke kalewa hele ia nei, e maauauwa ia ana i kela a me keia mea dala i loaa ai ke ola o kona poe paahana, e hoomau nei i kana mau hana lapuwale iwaena o ka Lahui Hawaii.
Ke hoike aku nei makou, mai puni hou mai i keia nupepa lauwili hoopoino i ko ka Lahui mau pono; a i ka hookuemi ana hoi i ko ka Lahui Hawaii manao kupaa mai mua loa mai.
------------
AOLE I IKE IA O S. B. DOLE KA PERESIDENA O KA RIPUBALIKA O HAWAII.
---
Ma ka Poakolu aku nei i hala, Sept 12, ua liuliu ae ka Peresidena Dole, no ka holo ana aku iluna o ka moku kaua Kalekona.
Ua kahiko iho oia i kona aahu piha, e pili ana i kona kulana, he mana hooko no ka Ripubalika o Hawaii.
Ua iho aku aoia no kai o ka uapo, me ka manaolana, e holo aku iluna o ka moku kaua Kalekona, a e ike ia mai la hoi oia, ma ke ki ana mai o na pu he 21 nona, a ka, aole nae pela.
Iaia i hiki ai ma ka uapo, ua halawai oia me ka Lukanela ukali o ke Kapena, a ninau aku la i na paha e ike pili oihana ia mai ana oia ma ke ano oia ka mana nooko o ka Ripubalika, aka, ua pane ia mai penei.
E ae aku ana wau e ike i'o ia mai ana no oe, aka, aole nae makou ano he Peresidena o ka Ripubalika o Hawaii, a ma kou kulana he Keonimana; maia ano oe e ike ia mai ai, a ole ma ke ano eae.
A malaila no oia a huli hoi mai la no kona hale, a ole i holo iluna o ka moku; oiai, aole he waiwai o ka holo ana aku, i na ma ke kulana keonimana e ike ia mai ai.
Ma keia ano, e hoomaopopo ai oukou e ka Lahui, aole i'o no i ike ia keia Aupuni Ripubalika, e Amerika Huipuia, i na ua o Amerika, alaila, ma ke kumu hea e hiki ai i ke la alii koa, e pane mai, ma ke ano Keonimana e ike ia mai ai.
Nolaila, ua pololei ka makou e olelo mau nei, a e hoike mau nei i ke akea, aole iike o Amerika i ka Ripubalika o Hawaii, ma o kela leta ala a ka Peresidena Cleveland o Amerika Huipuia, ia Mr. Dole.
Nolaila, e ka Lahui, e manaolana mau oukou, aia ma ka aoao ou e Hawaii, aloha aina ka lanakila, aole ma ka o ka poe kumakaia ia oe e Hawaii.
------------
UA LOHE IA MAI E HOLO LOA ANA NO ENELANI.
---
Ma ka mokuahi Auseteralia o ka Poaono nei, i kau aku ai o L. A. Kakina me kana wahine, no ka hoi ana a hiki i Wasinetona, oia na olelo ana, a oia no hoi ka ka nupepa Adavataisa i hoike ae ai, a o ka mea pololei, ua hunakele loa ia, a oia keia:
O ka Kakina huakai i hoi aku la no Wasinetona, aole oia ka pololei, o ka mea pololei maoli, e holo loa ana i Beritania Nui: no ke noi ana ana aku i ke Aupuu@o ka Moiwahine Vitoria e ike mai i ka Repubalika o Hawaii, ka aina hoi a lakou i lawe aihue ai a kukulu ae nei i ke Aupuni Pikake, nona na wawae hakumakuma, pepee kue, kohu ole no hoi.
O keia ka Kakina huakai e holo ala, oiai hoi wahi no a lakou, i na no e ike mai ana na Aupuni a pau o ke ao nei i ka Repubalika o Hawaii nei, a koe aku o Beritania Nui alaila, ua lilo ka ike ana a keia mau aupuni i mea ole, oiai, ma no he hana ka Beritania i ka Repubalika o Hawaii nei ma ia hope iho.
Nolaila, ma ka aoao o ka Lahui oiwi ponoi o ka aina, e ike oukou, a e lohe hoi, aole loa he Aupuni o ke ao nei, i ike i keia Repubalika o Hawaii nei, a hiki i keia la, a ma ia ano, ua pololei ka Mr. Dole, ka Peresidena o ua Repubalika 'la i olelo ai imua o ka Aha Hooko, aole i ike mai o Amerika ia kakou, aole hoi kekahi aupuni e ae.
Na Kakina makua ka olelo kaulana a hiki i keia la, a oia keia hala o ka Lae o Kalaau pau ka pono a Kakina.
\ A o kana moopuna hoi keia, a ua kohu loa keia mau olelo iaia, a me na hoopilipili ana, hala ke anu o Kaleponi, pau ka pono a Kakina, oia hoi aole oia e ike ia mai ana, a aole no oia e ae ia mai ana e kamailio pu me kekahi kanaka Pelekane, oiai, ke nele i Amerika, oki loa aku kela, a e hopu ana i ka Loli, ka ia maka ole.
------------
KE ALOHA ME KE DALA
---
He manomano na manawa i kaalo ae nei i manaoio maoli ai kekahi poe he mana piha ko ke dala; a o na waiwai hoi o kela a me keia ano ka moi o keia ao, no ka mea, me ke dala e hiki ai i ke kanaka ke hoolako iaia iho me na mea maikai a pau a ka manao e uilani ae ai, a na ia mea no hoi e hoolawa mai a kona mau la me ka oluolu o ka noho ana, a e kipaku aku hoi me ke kookoo-hao i ka ilihune mai kona ipuka hale aku. Aka nae, ke olelo ae nei makou, he a ke keia mau olelo a pau, he aweawe hoi aohe honua o ka oiaio. O ke aloha no ka mea oi aku, aole o ka mohai. He mea oiaio, e makolukolu ana na hoaloha maka uahoa e pohai ana a puni ke kanaka waiwai, ka mea hoi e noho haku ana maluna o ke kuonoono a me ke ulakolako o ke dala aka o ke aloha poina ole o ka makuahine nana i hanau mai, ke aloha oiaio a kupaa naue ole o ka makuakane, ke aloha hu`ihu`i o ka hoahanau, ka ikaika o ke aloha wela o ke kane i ka wahine ke aloha minamina a makee o ka makua i ke keiki, ke aloha lili paumako i ka aina hanau a me kona kuokoa, a maluna ae o na mea a pau, o ke aloha hiialo mai ka po mai no ko kakou Aliiaimoku aole loa ia mau mea e hiki ke kuai ia me ke gula maemae, oiai, o na mea e oluolu ai ka uhane o kekahi mea, aole ia he mea loaa i ke kuapoia me ke dala mae mua mai, a pela mau aku, koe wale no ka loaa mai o ia mea ia kakou no ka hoonaauao ana. He paapu wale o na kanaka waiwai i kanikau mahope iho o ka ike ana, ua hala hope ka manawa pono no ka huli naauao ana, ka mea hoe ana i hoomaunauna wale ai ilalo o kona mau la opio, me ka hauoli e haawi i kona waiwai no ka hoonaauao hou ana a hio oia i kanaka makaukau i ao pono ia. O ka paila waiwai o kekahi ona miliona, aole loa e hiki e haawi i ka maha i ka lunaikehala o ka uhane hewa o ke kanaka e like me ko ke kanaka ilihune haahaa loa. Aka nae, o keia mau mea a pau, aole ia he mea na kakou e hoowahawaha loa ai i ke dala, a i na e loaa ia mea la kakou e hoohana koke kakou no kakou iho ma ke ano pakiko mamua o ka pomaikai o na mea e ae me ka hoopaanaau mau ana i na manawa a pau, he makana ia mai ke Akua mai, a pela hoi i kinikohu ai ka olelo "O na haawina maikai a pau no luna wale mai no ia."
------------
Piha ku`i kahi haawi laau aupuni ma ke alanui Moi i ka Poalua nei i ka poe Pukiki O kekahi keiki Pukiki, ua louia ka ihu i ka makau alalaua, a ua wehe ia e Kauka Hawada, iloko o ka oleha ana a ka maka.
------------
OLELO HOALOHALOHA
--A KA—
Hui Aloha aina o na Wahine.
---
Ia Mrs. Abigail Kuaihelani Campbell, ka Peresidena Nui o ka Hui Aloha Aina o na wahine o ko Hawaii Paeaina.
Welina:
Oiai, ua oluolu i ka lokomaikai o ke Akua Mana Loa, ke apo ana mai a puili aku la iloko o kona Mana nui, i ka hanu, a me ke ola makamae o kou makuahine i aloha nui ia MRS MARY HANAIKE, ma ka la 13th, o Sepatemaba M. H. 1894, ka la i olelo ia, aole he mea i ike i kona hiki ana mai, eia, ua moku ke kaula gula, ua naha ke kiaha dala o ko ke kanaka oia ana, a ua hala, ua nalo, a ua hoi aku oia me ka mea nana oia i hana a ua hoonele ia oe me ka makuahine ole, a ua hoonele pu ia mai hoi ka Hui Aloha Aina o na wahine i kona kulana kupaa no ka pono o kona aina, kona Moiwahine a me kona lahui.
E HOOHOLOIA:-- O makou o na lala o ka Hui Aloha Aina o na wahine o ko Hawaii Paeaina, ma o ko makou Luna Nui `la, ke komo pu aku nei me oe iloko o na haawina o ka walohia a me ke kaumaha ka ehaeha a paumako, a me ka lihaliha no kou makuahine i aloha nui ia.
E HOOHOLOIA:-- Ke nonoi nei makou i ke Akua Mana loa nana e hoomama mai i kou mau kaumaha a luuluu,
E HOOHOLOIA:-- E oluolu mai kou Hanohano, e lawe aku i keia me ka mana lana na ke Akua e kiai ia oe, a me kakou a pau iloko o ka maha a me ka lanakila.
O makou iho no me ka luuluu.
KAHALEWAI CUMMINS.
MINEWA FERNANDEZ.
AIMA NAWAHI.
LALA MAHELONA.
HATTIE HIRAM.
LILIA K. AHOLO.
SARAH K. WEED.
LUCY K. PEABODY.
MARY LIHUENUI LEMON.
JENNIE CLARK.
Hope Kakauolelo.
------------
AOHE MAKEMAKE O KA LAHUI HAWAII E HOOHIKI MALALO O KE AUPUNI REPUBALIKA.
---
Ma ka nupepa Adavataisa o ka Poakahi nei, Sept. 17, ua ike ia kekahi manao malalo o ke poo, "Lawe ana i ka hoohiki."
A e koi mai ana i ka Lahui Hawai ponoi, he mea pono ka ke lawe i ka hoohiki, a ku ae ma ko ke aupuni aoao, a pela aku.
A eia hou, wahi no a ua nupepa nei, he nui ka na kanaka Hawaii i lohe ia ka lakou olelo, a lawe i ka hoohiki, eia nae aole he ikeia, a ke hoike hou mai nei, he mea ka ia e pilikia ai no ka Lahui Hawaii ke lawe ole i ka hoohiki.
Eia ka makou e hoike aku nei aole loa he lihi hoihoi iki o ka Lahui Hawaii ponoi e lawe i kela hoohiki okipuu kue aina, a kipi i ka Moiwahine hala ole Liliuokalani.
Oiai hoi, ua pili paa ke aloha ai na aloha Lahui a aloha Moi hoi iloko o kela a me keia puuwai Hawaii oiaio a pau: a noia kumu aole loa e ae iki ana na kanaka Hawaii oli ulaula i kela hana ino oiai he hewa kela i oi aku ke ino mamua o ke kipi.
No makou iho, aole loa makou e ae ana e lawe i kela hoohiki a hiki i ka hulihia ana o keia honua.
E kupaa e ka Lahui no ke aloha kou aina makuahine.
------------
Ua haule kekahi uha-palaoa ma ka la 18 nei, mawaho iho o Kalakaua Hale, mamuli o ka hookui ana o kona kaa me kekahi kaepi o. He nui na palapu i kau aku maluna o ua Kaleponi la, ma keia haule ana.
------------
OLELO HOOLAHA
---
E IKE AUANEI NA KANAKA A pau ma keia: Owan, o Hulu (k) no Kawaiahao, Honolulu, Oahu, Ko Hawaii Pae Aina. Oiai, au e ola maikai ana, a no ka mea, ma ka makahiki 1886, a ma hope mai paha oia manawa ua hana au (ma o Maunakea Loio la) he palapala kauoha, e hooili ana ia Keoki Naihe (k) ma oia wahi hookahi no, he wahi mahele apana aina o 21 kapuai loa me 21 kapuai laula iloko o kekahi apana aina o`u ma Kawaiahao, Honolulu, Oahu. A no ka mea, o ke kumu ano nui o ko`u hooili ana aku ia Keoki Naihe ma i olelo ia ma luna`e; oia no ko laua malama ana mai i ola no`u a me ko`u pono hoi, a pau pono ka manawa o ko`u ola ana, a no ka mea hoi o Keoki Naihe ma i olelo ia maluna`e nei, ua hooko ole laua i ka malama ana mai i ole no`u iloko o keia mau makahiki eha o ko`u ola ana, nolaila, ke kukala aku nei au, a ke hoike aku nei hoi au imua o na kanaka a pau loa, a ma keia ke hoopau loa aku nei i ua palapala kauoha la; a ua lilo ia i mea ole loa, mai keia la aku. Hanaia a haawi ia malalo o ka`u kauoha a me ko`u Sila, i keia la 10 o Sepatemaba, 1894.
HULU (k.).
Ma o JOSEPH NAWAHI la kona Loio.
sept 10 1m-wkly.
------------
HOOLAHA HOOKAPU AINA.
---
Ke papa a hookapu loa aku nei ao i ka poe a pau e hele kuleana ole ana e lawe i na mea o luna o kuu mau aina a pau e waiho la ma Koolau, Maui, oia hoi o Kapaakea, Puakea, he mau Ahupuaa lana, a o Kaliae he aina kula ia e hoomaka ana kona palena ma ke kihi hikina ma ka pali kahakai o Kekuapaawela, a ma ke kihi hema ma ka lihi muliwai o Wailuaiki. A ke papa pu ia aku nei na poe a pau e hele ana e lawaia ma kahakai a me kahawai o keia mau aina. O ka poe a pau e kue ana i keia hoolaha ana na ke kanawai e ao ia lakou.
MRS. MALAEA AKIONA.
Wailuanui, Koolau, Maui, Iune 29, 1894. jul13 2ms wkly.
------------
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na mea a pau ma keia hoolaha, owau o Kahalaula w ke hookapu a papa loa ia aku nei ka pee e hele ae ana a e paa kuleana ole ana i kuu aina Alodio e waiho nei ma Kahili, Kilauea, Kauai; oiai, ua lilo mai ia aina ia`u ma ke kuai ia e Mareko k@i make, a ua kakau ia ma ke Keena Kakau Kope o ke Aupuni ma Honolulu, nolaila, aole no e mana kekahi palapala hoolimalima i hanaia ke ole au e kakau inoa aku mai keia la aku; o ka poe makemake e hoolimalima keia aina e hele kino ae ma kuu home noho ma Waipa, Hanalei, Kauai.
E hoolohe ka pono oia keia Hoolaha, oiai, owau ka haku maluna oia aina, aole o Pooui mai puni i kana, aohe ona kuleana i keia aina.
Owau iho no,
KAHALEULA (W)
Waipa, Hanalei, Kauai Aug. 17 1894 aug24 3ts wkly.
------------
HOOLAHA HOOKAPU AINA
E ike auanei na kanaka a pau, ma keia, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho ke hoike aku nei au i ke akea, ma keia hoolaha ana.
Ua kapu loa kuu aina e waiho la ma Waipio, Hamakua, Hawaii, oia hoi ka aina a Mrs. Pila i haawai aku ai me ke kuleana ole ma ka hoolilima ana ia Akioka (Pake)
A nolaila, ke hoike aku nei au a ke hoopau loa aku nei i ua hoolimalima ala, mawaena o Mrs. Pila a me Akioka Pake, aole he kuleana oia hoolimalima ana.
O na pono a me na waiwai a pau maluna iho ona aina ala o`u ua kapu loa.
Kou Oiaio.
MAKAHAIKULI (W)
Honolulu, Augate 30. 1894. aug31 1mwkly*
------------
HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.
Ua hookohu pono ia mai ka mea nona ka mea malalo iho i Lunahooponopono no no ka waiwai o Kaaumoana (k) o Hilo i make e ka Hon-S. L. Austin. Nolaila ke kauoha ia aku nei ka poe a pau i aie e hookaa koke mai, a o ka poe he mau koina ka lakou e waiho mai i ka lakou mau bila i hoomalo kupono ia iloko o eono mahina mai keia la aku o hoole mau loa lakou.
MRS. K@@@LANI KAAUMOANA.
Ma o K. M. KOAHOU kona Loia.
Paeopaku, Hilo, Sept. 1st. 1894.
sept 14 3ts--wkly