Ka Oiaio, Volume VI, Number 33, 17 ʻAukake 1894 — Page 1
This text was transcribed by: | Naomi Shigenaga |
This work is dedicated to: | Halau Mohala `Ilima |
Nupepa Ka Oiaio.
"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"
BUKE VI HONOLULU, AUGATE 17, ’94.
Ka Makai Kiu
Lau Omaomao.
Ke Kaeaea o na kakai pali nihoniho o Misouri
KA MEA NANA I HOOHOKA KA POWA IEKE A ME KONA PUALI HOLOKOA.
-: A I OLE :-
Ke Aka kino wailua o ke kuluaumoe
KA MEA NANA I HOOPAKELE NA KAMAHELE O KA PO.
Ka mea nona ka ipu kukui kamahao lua oe.
Oia no ko laua wa i haupa iho ai i na ono kuhikuhinia o kela a me keia ano, aole hoi he me a ka ma ka e hoohewahewa ai.
Aole no hoi he mea a ka puu e lo i ai.
Oiai, ua un@ ia mai na kohi kelekele a ka Puukolu, a anuaiala kukui ana imua o lauo.
I ka pau ana o ka laua ai ana, ua lohe ia aku ia ka leo o ka wati i ke kani ke ana mai, e hoike mai ana o ka hora 3 ia o ka wanaao.
Ua hoi ae la laua a hoonanea hou ma ka rumi hookipa no ka hapalua hora a oi iki.
Oia ka wa o ka Makai Kiu i noi aku ai i ka oluolu o ka mea hale, e hookuu mai iaia e hoi.
Oiai, ke aneane aku la i na hora o ka wanaao, a oiai hoi, ke wehe mai la ke al@la o ka malamalama, ma na pae puu.
Ua ae mai la ka mea hale, a ua hookuu ia ka laua kukai olelo ana me ka oluolu.
Ke @ha ioa mai nei paha oe e kuu hoa uhaiaholo e keia nanea hoonauepuuwai, i ka inoa o ke kanaka hanai hoioholona.
Ae, ua uiha io no, a oia ka kou mea unuhi e hoike aku nei i kona inoa, oia no George Hale.
Oia nei ka makuakane ponoi o ka ui Meliaka, a ka Makai Kiu i hoopakele ai.
A no ia noi ka waiwai a Pilipo i hoike mua mai ai i ka Makai Kiu, elike me na mea i ike ia ma na helu i hala mua aku nei, o ka ui Meliaka oia ka hooilina o kona mau waiwai a pau.
A ua maopopo a@ la paha ia oe ka inoa o keia kanaka hanai holoholona.
A no ia kumu, e aui ae kaua a nana aku i ke alahele o ka Makai Kiu e kaukoe ala.
Ua hoi aku ka Makai Kiu me ka puahi nui, ma ke ala o na powa, no kona makemake e ike, pehea la ke kulana o ua poe hoa lealea nei ona.
Mamua o ke kani ana o ka hora 5 A. M. oia kakahiaka nui poniponi, ua h@ea aku la oia ma ke kahua o na powa e hoolulu ana.
Ua hakilo pono aku la oia, a maopopo iaia, ua hoi io no ua poe powa nei a hiki i ko lakou kahua hoolulu.
Me ke kali hou ole iho, ua haalele iho la ke Kiu ia wahi, a huli hoi aku la na kahi kauhale o Lama ka @ahu hopu.
Ua kalamoe loa aku la keia a hik@ i ko ia nei hale, a komo aku la iloko, a haawi aku la oia iaia iho no ka hooluolu ana i kona mau lihilihi, a e hooipo pu hoi me Niolopua.
Ma keia wahi e ka mea heluhelu, a hookuu kaua i ke Kiu e @olani ana, a e aui ae kaua a nana aku i ke kanaka hanai holoholona Keoki Hale, a me kana hanai.
Pehea aku nei la oia?
I ka Makai Kiu Lau Omaomao i haalele a kuai i ka hale o Keoki Hale, ua haule koke aku la ua Keoki Hale nei, Hoonipo pu me Niolopua, a hiki i ke kahikole ana o ka la i Ouli.
Ua ala ae la oia, a hoomakaukau nona iho, a pau kona hemahema, ua naue aku la oia no ka rumi aina @ hoopiha ai i ka lua o ka inaina.
I ka pau ana o kana ai ana, ua kauoha aku la oia i kona kahu lio e hana mai i kona lio, a e hoolako ia me na pono holo @o a pau.
I ka makaukau ana o kona lia, hele aku la oia a kau ae la maluna o kona lio.
A holo aku la no ke Kakela a kona pokii e noho ana, a me ka laua kaikamahine ka ui Meliaka.
@aia i hiki aku ai i ke Kakela, ua ike koke mai la kona pokii iaia.
A ua hookipa ia aku oia me ka oluolu.
Puili ae la laua iloko o ke aloha pumehana ana, a he mau kiponaia o na kulu waimaka, e kiheahea ana ma ko lakou mau papalina.
A i ka mao ana ae o na kipona a ke aloha welawela e loku ana i ka puuwai.
Ua hoomaka ko lakou kamailio ana, no ke ano o ka aihue ia ana o ka ui Meliaka, a hiki i kona loaa ana.
Oia ka ke kanaka hanai holoholona Keoki Hale i ninau aku ai i ka ni Meliaka:
Owai la ka mea nana i hoihoi mai iaia?
E kuu papa, o ka mea nana au i hoihoi mai, he kanaka opiopio loa oia.
I oi ole aku kona mau makahiki mamua o ka 25, a he ano like kona nanaiana me ke Keonimana i nalowale honua iho nei, i ka auina la o nehinei.
Me ka leo pihoihoi o Keoki Hale i pane koke aku ai;
Ihea oia i nalowale honua ai?
I ko kakou Kakela nei no hoi, a ua lilo iaia kela rumi i ka hoolimalima ia no heokahi makahiki.
Ua moe no nae paha oia ia nei?
Ae,
Wahi a ka ui Meliaka i pane mai ai.
A heaha kana mau hanai i hana ai?
Ua hoopakele oia ia makou mai ka make mai a ka Hui Powa.
Owai ia hui powa?
O ka hui powa o Ieke.
Pela io ka, mai anei io ae ka kela poe powa i hoi ae ai a hiki i ko’u hale.
Mai make no hoi au, e ole ka Makai Kiu pakele ai ko’u olu.
A pehea ka hiohiona oia Makai Kiu i kau ike aku?
Wahi a Pilipo i ninau aku ai.
Ka, he kanaka ua aoo.
Heaha kona a@hu?
Ka, he aahu o ke kanaka Farani.
Pehea ke ano o kona leo o ka olelo ana?
He leo no o ke kanaka Farani.
Ina pela, o ka Makai Kiu Lalaulaula aku la kena.
Owai ia Makai Kiu o Lalaulaula
Wahi a Keoki i ninau aku ai.
O ka lua ka ia o ka Makai Kiu Lau Omaomao, ma ke ano he mau mahoe laua.
Wahi a Pilipo i pane mai ai.
Aole pela ko’u manao, wahi a Keoki Hale i pane aku ai.
Manao au, o ka Makai Kiu Lau Omaomao no.
He like loa loa na lawelawe ana me kana ka elen.
A o kahi wale no i paewa ai, oia kona hapakue ma ka olelo Enelani, a he pahee hoi ma ka olelo Farani.
Aka, ma na hiohiona i ka nana aku a ko`u mau maka, me he ala no o ka mea a’u i hoouna ai e huli i ke kaikamahine a kaua mamua aku nei, i aihue ia ai e na powa.
Me ka leo hoopuiwa i piha i ka pihoihoi i hooho ae ai ka ui Meliaka.
Oia! Oia no.
Aole he mea e ae, a haule aku la oia iluna o kona noho koki, e waiho oni ole ana.
I kela wa, @ holo koke aku la o Pilipo, a hoo@ni ae la i ka bele e kahea ana i na kauwa lawelawe e akoakoa mai.
A o Keoki Hale hoi, ua holo koke aku la oia i ka hale lio, a kau koke ae la ma kona lio.
Holo awiwi aku la oia no kahi o ke Kauka, no ke kii ana e hele mai e nana i ka pilikia o ka laua kaikamahine.
Heaha la ke kumu o kona waiho maule ana?
I ka bele i kani-ke aku ai, me ka leo pinapinai, ua hiki koke mai la na kauwa imua o ko lakou Haku.
A i ka hiki ana mai, ua ike mai la lakou a pau, o ko lakou Haku wahine opio ka kai poino.
A oia ko lakou manao koho o ke kuhihewa.
Eia ka auanei, ua eha i ka eha lima ole a ke aloha kaili puuwai.
Ua kauoha aku la o Pilipo i na kauwa, e hapai aku iaia me ka malie, no ka hale oluna, ma kona rumi hookipa.
A ua hooko aku kana mau kauwa i ka leo o ko lakou haku.
I kela wa ana e kamailio ana, aia na waimaka ke iho makawalu aia ma kona mau papalina.
Oiai, ua hele mai ia o loko a wela i ke aloha o keia mea he keiki.
Ia lakou no a kuene pono iho,
oia ka wa i kani oeoe mai ai ka leo o ka bele, e hoike ana he malihini na hiki mai.
Ia wa, ua hoo@na koke aku la o Pilipo i kekai kauwa ana, e helo aku e nana.
Owai la kela kamahele, he kamaaina paha, a i ole he malihini.
Hoi mai oe a hoike pololei mai ia’u e kou kauwa maikai.
Ua hooko koke aku la ke kauwa i ka leo o kona haku, a holo awiwi aku la oia no ka hale olalo.
I ke kauwa i hiki aku ai ma ka lanai o ka hale o lalo, ua ike koke aku la oia i ke Keonimana e ku ana imua ona, he malihini io no oia.
Ua haawi aku ke kamaaina i ke aloha, a peia ka malihini i panai mai ai.
Ua ninau mai la oia.
Auhea o Pilipo?
Aia ma ka hale maluna, wahi a ke kamaaina.
E oluolu anei oe, e lawe aku i ko’u pepa inoa iaia?
Ae, ua hiki ia’u ke lawe.
Unuhi ae la ua kamahele nei i kekai apana pepa mailoko ae o kana paiki ili e paa ana ma kona lima, a haawi aku la i ke kamaaina.
Oia ka wa o ke kauwa i holo koke aku ai no ka Hale oihana, a haawi aku la i ua pepa ala i kona haku aloha.
Oiai kona wa i nana iho ai, a ike iho la oia, o Kauka Hikena kona inoa, no ka mokuaina mai o Ilinoi.
Ia wa, ua kauoha koke aku la oia e kii aku a lawe mai iaia no ka hale iluna nei.
Ua holo koke aku la ke kauwa a hoike aku la imua o ke Keonimana malihini, ua oluolu ia oe e kipa mai, a e huipu me Pilipo.
Ua alakai aku la ke kamaaina i ka malihini, a hiki i ka maluna, a launa ae la laua iloko o ka luuluu.
E ke Keonimana, ke hauoli nei au i ko’u halawai ana me oe iloko o ko’u wa kupilikii o ka ehaeha, ka luuluu a me ke kaumaha, no kau keiki i poino.
Ke lana nei ko’u manao, o oe ka hoopakele o ka’u keiki pilikia.
Ua ae koke aku la ke Kauka Hekini, a wehe koke ae la oia i kana mau mea paahana e pili ana i kana oihana Kauka.
Ua wehe ae la ua Kauka Hekini nei i kekahi o kana mau omole laau hoola kupanaha, a houweke ae la i ke pani.
Hookau aku la ma ka puka ihu o ka ui Meliaka, no elima sekona no, ua mohala ae ia kona mau maka, a hoi hou mai la kona hanu e nape ana i kona puuwai.
I ka wa i ike ai o Pilipo ua palekaha kana kaikamahine, oia kona wa i kauoha koke aku ai i kana kuene nui e hoomakaukau ia kekahi o ua mea ai ono loa o kona Kakela, a e hoopiha ia hoi iluna o kona pakaukau.
A e hoonani pu ia hoi ke keena aina i na pua like ole o kela a me keia ano.
Ua hook@ia keia kauoha, a iloko o hookahi hora mahope iho, ua makaukau na mea a pau.
A oia ka wa i kanike ae ai ka bele aina, e hoike aku ana i ka lohe, eia la ua makaukau, aohe wahi hoohalahala a ka Maluakele.
Iloko@ wa, ua kono aku ia o Pilipo i ke Kauka Hekini, e hele laua e hoopiha i ka lua o ka inaina.
Ua ae aku la ke Kauka, a naue aku la laua no ka papaaina.
A iloko o ke laua wa @ ai ana, ua ninau aku la o Pilipo i kona hoaloha, i ke kumu nui o ka mai o kana kaikamahine.
Heaha la ia?
Ua pane aku la ke Kauka:
Aole he mai mao’i, aka, aia he hana nui iloko o kona puuwai kahi i noho ai, a he mea hoi ia nana i aloha nui loa ai, oia ke kumu o kona mai, aole he mai maoli, oia wale la no.
Ia laua no e ai ana, ua lohe ia aku la ka @alulu mai o kekahi kapuai lio.
Aole i upu iho, komo mai ana o Keoki Hale.
A oia ka wa i kahea aku ai kona pokii e komo mai e ai.
Ua ninau koke mai la oia:
Ua maha anei ka kaua keiki?
Ae.
Ia oe no i hala aku nei, ua hiki koke mai kekahi Keonimana, a nana i kala ae nei keia pilikia.
Oia hoi keia Keoimana e noho nei.
A oia ko lakou wa i hui ae ai iloko e ke aloha, haule nui nou iho ia haupa i na ono he nui.
E heluhelu ae i na hoolaha hou e puka aku nei.
HE MOOLELO KAAO HAWAII
-NO-
LAUKAIEIE.
Ke Kino Kamahao Iloko
O KA
Punohu Ua-koko.
Ke Kahulileol’a o ke
Kuluaumoe o
na Pali
o
Waipio Hawaii.
Un@hiia e Mose Manu no “KA LEO.’
Ka huakai hele makaikai a Laukaieie me kana. Aliikane-Lilo o Makanikeoe me Hinahelelani i mau alakai ma ka aina a me ka moana. Ike ia na lua boho@n maloko o ke kai a me ka aina nei-Hele pu me ua ohana ponoi-Hoonohoia o Laukieleula i Ihikalani-Ulu ka ieie ma keia mau mokupuni-Lilo i mea hoomanao ia o ka Lahu Hawaii nei.
I ka manawa a na olapa uwila e amaamau ana iloko o na ao polohiwa o ka leo, me na hoohakui ana a na leo hekili.
Aia hoi, ua oili pulelo mai la kela ui oikelakela o ka moana mamua, ka mea nana i noho ia mau la ma na aina kamahao ma ka lewa la@.
A ua loaa hoi iaia he inoa hou ma ia ano, oia hoi kona kapa ia ana ma keia inoa o Kauiokalewa.
Oia paha kau e ka mea heluhelu e ninau iho la, owai la keia ui hou o luna?
Ke hai nei ka mea kakau, aole ia he wahine e, o Hinahelelani no ia.
Ma keia mau leo hekili @ lohe ia, ua hiki iho la ua ui la o luna ma kahi noho ponoi o ka mea nona keia moolelo; @ kali ana me na hoomanao ana no ua ui nohea nei, elike me kana olelo kauoha.
Aia nae i keia wa ana i hika iho ai me ka ike ole o kahi mea.
Aka, ua ahuwale oia i ke keiki Makanikeoe, a nana oia i hoolauna aku imua o ka ui nohea kaulana o Waipio Laukaieie me kana alii kane, a me no ohana a pau e nana mai ana i ka nani oikelakela o keia ui malihini.
A na Makanikeoe nae i hoakaka aku i na mea a pau e pili ana i keia wahine malihini.
A ua lokahi na manao o na mea a pau e ike mai iaia, me na ohohia nui oia i hookipa ia aku ai e ka mea nona keia moolelo.
A ma na ano a pau o na hiohiona o ka nana ana, aole he wa@i lilo aku o ko Laukaieie mau helehelena ua like ma he mau mahoe la.
Mahope iho o na luana ana, ua hoomaopopo ia na manao no ka he le kaapuni ana i keia Paeaina, me ka holo pono o na nanao no keia huakai hele.
Ua maheleia na poe a pau malalo o na alakai ana a Hinahelelani Kauiokalewa me Makaaikeoe.
Ma keia wahi o ko kakou nanea, e ike ae na poe heluhelu i na lua hohonu ma ka moana a me ka aina nei.
I kipa ia e@ ka mea nona keia moolelo me ka nani kamahao o keia mau lua ma ka papapku o ka moana a ke Akua i bana ai me kona ike palena ole.
A e nana ae kaua e ka mea helu helu i na wahi i kipa ia e ka ui no na ka Punohu Uakoko iluna o ka ili o ka wai o Ulu.
I keia wa i hiki iho ai na uina o ka lewa iloko o na olapa ana a ka uila me na leo hekili.
A i ka mao ana ae, ua huipu iho l@ me ka mea n@na keia nanea, a hala he mau la.
I na po piha o ka mahina, na makaukau ae la na mea a pau e hele ana ma ka aina, ua lilo ke alakai ana ia Makanikeoe.
I ka manawa i makaukau ai ka huakai no ka hele ana.
Ua k@mo @e la na mea a pau iloko o Ihikalani hale, a ua poho iho la na mea a pau me ka maluhia.
A ua hai mai la o Laukaieie @ kana olelo ho@e i kona mau ma kua hanai.
@iai oia me kana aliikane a me kekahi o kona mau ohana e hele pu ana me ia.
A o na mea a pau e pili ana i ko lakou noho ana iho mahope.
Aia no ia i kahi ui opio kiai Laukieleula ka mana nui nana e kiai a @ale aku i na enemi e hiki mai ana he mana piha kona e hiki ai e hoolilo i mea ole i kahi mau mana kupua e ae.
Elike paha me ko Hiiakaikapoliopele mana kupua, ke aiwaiwa o Kilauea, Puna Hawaii.
A oia mana keia maluna o Laukieleula e kauohaia nei e Laukaieie.
Aia i keia mau sekona e kamailio nei, ua ku like nai la na mea a pau iluna me na hiohiona hiehie me na aahu nani maluna o na mea a pau.
Mahope iho o na olelo kaukau ana a ka mea nona keia moolelo ua maopopo i ke kaikamahine alii o Kauai, Kalehuamakano@, aole oia e hele pu ana ma keia huakai.
Oia kana i puana ae ai me kona leo uwe kaukau imua o kona kaikuna@e alii Kawelonaakalailehua.
I ua ui la e uwe mai nei me ka helu pu mai i ka makani a me ka ua o ka aina hanau.
Ua hilo makawalu iho la na waimaka o na kaikamahine o Kauai a @e na kaikuahine o Makanikeoe.
A he mau minute ia no ke aloha e pauina ana i ko lakou mau puuwai.
Ua Hoohuiia i Hookahi.
Ma ka Hora 7:30 P. M. o ka Poaha o keia pule aku nei, Augate 9, 1894: ua hoohuiia ma ka berita maemae o ka mare, ko makou makamaka a hoaloha hoi, John Kapamawaho Prendergast me Miss Ellen Wright o Honolulu nei. Na ka Bihopa o Panopoli i hooko i ka Materemonio maluna o laua.
O ko makou mau kanaenae aloha, e hoopomaikaiia ko olua ola ana, me na haawina pomaikai mai na Lani mai, a e hoomauia ke aloha a me ka hoomanawanui iloko o ko olua @ome, me ka hooloihi ia o na la maluna o ka lepo o Hawaii.
Aia Maluna Onana Kaumaha.
I ko makou hoomaopopo ana i ke kumu hoou@ ia mai ai na hana i keakea ia ai ke Kau Hookolokolo Kiure mua o ke Aupuni Repubalika ma Hawaii nei, ua @ aku no ia iluna o ka mea nana i hoolala mua i keia Kumukanawai hou. O ka pauku e hoopahua nei i na hana o keia Kau, oia ka Pauku 101.
Mamuli o na hoakaka ana aku a ke Kuhina Amerika Willis ia Kuhina Nui Gresham ma Wasinetona, ma kana palapala i kakau ai i ka la 6 o Novemaba, 1898; ua hoike ae oia penei:
E hoouna aku ana au ia oe ma ka moku mahu China i ka la apopo, he telegarama malu (nane) e pili ana no ka hoolele ia ana mai ka moku Australia mai i ka Poaono aku nei o na pu raifela Winchester a me na lako poka: a me ka l@no no ka manao ana o ke Aupuni Kui kawa e kukala i ka hookumuia ana o ka Ripubalika, a o kona Kumukauawai hoi, ua kokoke e pau i ka hoomakaukau ia e Mr. Hatch, he hoa ia no ka Aha Kuhina o keia manawa.
Ina ua oiaio na mea e oleloia nei ma keia palapala, e Mr. Willis, alaila, na ili maluna o Hatch na kaumaha a me na koikoi o na hoopahua ia o na bana Kiure iloko o na Aha Hookolokolo ma Hawaii nei.
Ke ike nei hoi makou, ua lawe hou ae o Hatch he bila kanawai e pili ana no keia hemahema iloko o ka Aha Kuka; aka, ua lohi loa keia hana ana mamua o ka hiki ana mai o ka hana o ke Kau Hookolokolo. Alaila, aia no maluna o Hatch na kaumaha o keia mau ha na e hoopahua nei i ka manao kuokoa o ka Lahui Hawaii.
Ekolu hoohiki ana, O-o ma la ka Moa!
Ina he oiaio na mea i hoikeia mai; o kuu hoa kula Kahunapule Mr. W. Higgins, he ekolu ona hoohiki ana iloko @ ekolu loli ana o ke kulana aupuni, a o-o mai la ka moa kane a Petero ka Aposetolo kaulana.
Pela hoi ke kauoha a ke Kumu ao haumana: - E ku oe! a e hele mai keia Emma Hall aku! e lawe i kou wahi moe, hauhoa a paa na wahi opeope, a e waiho iho i ka @ale no ka Iapana. No ka mea, he haahaa loa kona uku, aka, o kou, he $40 o ka mahina, ua @iki ole ia makou ke hoomanawanui aku.
E ka Lahui Hawaii! E nana ka nana a ka mea kumak@a i kona aina! Ua kipakuia mai la oia e ka Mikanele ana @ hoo@i@meaai ai, a aia oia ke auana la i kahi e, mahope iho o ka lilo ana aku la o kona inoa.
He ao ana keia na ke Akua i na momo a Levi. J. K. *
NU HOU KULOKO
Ua haalele iho ka moku kaua Piladelepia ia Honolulu nei, ma ke kakahiaka nei o ka la Sabati, Augate 12. Hiki no kona holo ana.
Ma ke ahiahi o kela Poaha aku nei, ua hoohuiia ma ka ma ka mare o J. K. Prendergast me Miss Ellen Wright. O laua a elua no Honolulu nei no.
Ua nalowale he wahi Ilio wahine eleele uuku a-i kekee, ma ka po Poaon@ o ka pule i hala. E loaa no ka uku makana i ka mea a mau mea nana e hoihoi mai i ke Keena nei o KA LEO, ma ke Alanui Paipalapala.
O kela mokuahi i ili ai mawaho ae nei o ke awa o Honolulu nei, oia o Miowera, ua ili hou aku la oia ma na kahakai o Norewai, malalo no o ka hookele ana a kona kapena mua i ili ai maanei nei.
H@ nui na ooloku mawaena o na lahui @ Ki@a a me Iapana ma Honolulu nei, no na lono i lohe ia mai nei ma ka Australia no ke kaua oia mau aupuni elua. Aka, aia ma keia Belgi@ mai o ku mai ana i ka la 21 ae n@i mai Kina mai e lohe pono loa ia ai ka mea oiaio loa no ke kaua.
E nana a’e e na makamaka i ka nuhou hauoli, mai Wasinetona mai ma o na hana hoohauoli ala, a Peresidena Celeveland i na Ko@sina Alii i @ki aku nei, ma na kola@ o Ka Leo e puka aku nei; no ka pomaikai o na poe heluhelu a me ka Lahui holookoa.
El@aa no na opu pipi momona o na ano apau, ma kela a me keia la Sabati; mai ke kakahiaka a hiki @ ka hora @ o ke awakea, i ka keia poe apau e kauoha mua @ ana ia Mr. Kualaku, a e kau ia no ia mau opu ma kona rumi kuai opu pipi ma ka Make@e.
NUPEPA KA OIAIO.
-o-
E HOOPUKAIA ANA E
@KAHI HUI HAWAII PONOI
I keia a me keia Poalima.
Ka uku o ka nupepa hookahi: No eono malama, $1.00, no hookahi makahiki $2.00
KUIKE KO MAKOU RULA.
He uku emi mai no hoi ko na hoolana oihana, na hana kalepa, na hale kuai o kela a me keia ano. O na hoolaha mai na apana mawaho aku o ke kulanaka@a hale nei, e hoouna pu ia mai ka uku.
E hoouua ia mai na manao ma ka inoa o John E. Bush Ailuene Buki, o na kauoha nupepa a me a hookaa dala a pau ma ka inoa o ka Puuku John Kapamawaho Prendergast.
JOHN E. BUSH
LUNAHOOPONOPON.
JOHN K. PRENDERGAST,
Hoolaha.
I na Luna a me ka poe lawe pepa pakahi, a me na makamaka eae o ka NUPEPA KA OIAIO a me KA LEO O KA LAHUI ma keia ke hoike ia aku nei ia oukou apau, e palapala pololei mai ma ko`u inoa no na kauoha nupepa, na hoolaha a me na hoouna kala ana mai a pau. Aole e mana kekahi palapala hookaa ke ole e kakauinoa ia e a’u ma ko’u inoa ponoi elike me ia malalo iho, i na ua hiki ole ke kakau mai ma ko`u inoa haole, alaila, e kakau mai ma kou inoa Hawaii @like me ia e puka aku nei; a i ole ma ka inoa o na “NUPEPA KA OIAIO a me KA LEO O KA LAHUI”
JOHN K. PRENDERGAST.
KAPAMAWAHO.
Puuku o ka NUPEPA KA OIAIO a me KA LEO O KA LAHUI.
Honolulu Jan 12 th , 1894.
KAUOHA NO KA LA E HOOLOHEIA AI KE NOI HOOPONOPONO WAIWAI.
AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI,
Apana Elua, o ka Repubalika o Hawaii, o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka Waiwai o MOANALUA (k), no Wailuku, Maui, i make kauoha @le. Ma ke Keena imua o A. N. Ke@oikai, Lunakanawai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho @a ana mai o ka Palapala Noi a SOLOMON KAWAIHOA @k@ no Kamalo, Molokai, e hoike ana ua make kauoha ole o Moanalua (k), no Wailuku, Maui, @a i ka la o 188, a e no@ ana e Hooponoponoia k@ Waiwai, a e hooholo ia i na hooilina.
Ua kauohaia o ka Poakahi, ka la 27 o Augate, M. H. 1894, ma ka hora 10 kakahiaka, oia ka manawa i k@hoia no ka hoolohe ana i ua noi la imua o ua Lunakanawai la ma kona keena, ma ka Hale Hookolokolo, ma Wailuku, a ma ia manawa a ma ia wahi n@, e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko @akou, @ ae ole ia ai ua noi la.
Kak@nia ma Honolulu, Ko Hawaii Pae Aina, Iulai @ M. H. 1894
Na ka Aha.
HENRY SMITH,
Kakauolelo Oihana Hookolokolo.
KAUOHA NO KA LA E HOOLOHEIA AI KE NOI HOOPONOPONO WAIWAI.
AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI
Apana Elua o ka Repubalika o Hawaii. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka Waiwai o KAIA (w), no Puuhaoa, Hana Maui, i make kauoha ole. Ma ke Keena imua o A. N. Kepoikai, Lunakanawai.
Ma ka Heluhelu a me ka waih@ ia ana mai o ka Palapala N@ a Rev. D. @anohe, no Kamalo, Molokai, e hai@e ana na make kauoha ole o Kaia (w) no Puuhaoa, Hana, Maui, ma i ka la o 18@, a e noi au@ hoponopono @a ka waiwai, a e hooh@l@ ia i na hooilina.
Ua kanoha@a o ka POAKAHI, ka la 27 o Augate, M. H. 1894, ma @a hora 10 kakahiaka, o@a ka mana wa i k@hoia no ka hoolohe ana i ua n@i la imua @ ua Lunakanawai la ma k@na keena, ma ka Hale Hookolokolo, ma Wailuku, a ma ia manawa a ma ia wahi n@, e hele mai ai na @ a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio k@ akou, e ae ole ia ai ua noi @a.
Kaka@ia ma Honolulu, k@ Hawaii Pae Aina, Iulai 24, M. H. 1894.
Na ka Aha,
HENRY SMITH,
Kakau @elo Oihana @kol@kolo