Ka Oiaio, Volume VI, Number 32, 10 ʻAukake 1894 — Page 4

ʻaoʻao PDF (1.10 MB)

This text was transcribed by:  Chris Soares
This work is dedicated to:  To the Future of Hawaii

Nupepa Ka Oiaio.

"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"

 

NUPEPA KA OIAIO.

 

J. E. BUSH, Lunahooponopono.

J. K. Penikalaka, Puuku.

 

O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA.

 

POALIMA AUGATE 10, 1894

 

HE MOOLELO KAAO HAWAII

NO

LAUKAIEIE.

 

Ke Kino Kamahao Iloko

O Ka

Punohu Ua-koko.

 

Ke Kahulileiole'a o ke Kuluaumoe e na Pali

o

Waipio Hawaii.

 

Un@hiia e Mose Manu no "KA LEO."

 

      Ka huakai hele makaikai a Laukaieie me kana Aliikane--Lilo o Makanikeoe me Hinahelelani i mau alakai ma ka aina a me ka moana Ike ia na lua hoho@@ maloko o ke kai a me ka aina nei--Hoonohoia o Laukieleula i Ihikalani--Ulu ka ieie ma keia mau mokupuni--Lilo i mea hoomanao ia e ka Lahu Hawaii nei.

 

      A he mau kii ko kekahi o keia mau wai i pai ia e na haole.

      E ike ia no ma na hale paikii ma Honolulu nei, a he nui wale na wai kaulana ma na mokupuni, o na Paemoku o Hawaii nei.

      E ka mea e heluhelu ana i keia moolelo, ua hiki mai la kaua i ka pahu hopu o ko Hiilawa moolelo oiai, ua hala oie me kana mau hana ma kona ola kino ana.

      A ua pau hoi kona uilani ana me na ui nohea o Kauai.

      Ua waiho iho oia ia mau nani na ka poe e ola ana mahope aku nei.

      Aina no la hoi paha e hoolohe na oleloao a Makanikeoe me kahi ui opio, a me Laukaieie, ina no la paha ua kau hou aku no la hoi i ka nalu opuu e hee ai.

      Nolaila, ua ka iho la no i kona kino.

      Aloha no oe e Hiilawe.

      Mahope iho o ka make ana o Hiilawe, a hala kekahi mau la, oiai no na makua a me na ohana a pau e noho ana malalo o ka noho u ana no ka mea make.

      Ua kamailio pu iho la o Makanikeoe me Laukaieie no ka hele ana e makaikai i keia Paeaina.

      A ua ae koke mai kona kaikunane makani i kona makemake.

      Nolaila, ua hai ae la ke kaeaea oia mau la i ka lohe i kana wahine a me kona mau kaikuahiue, me kona kaikoeke Kaana, ma kona mau kaikuahiue elua a me ka lei lehua o Maui, am me ka owili maile laulii o Oahu nei, a me Kaulaahawane me kana aliikane, me kona mau kaiuahine, he huakai nui maopopo maoli keia a ka mea nona keia nanea e liuliu nei e hele.

      I ka lohe pono ana o na mea a pau i keia olelo, ua pane mai la ke kaikamahine alii o Kauai i kana mau olelo ku i ke aloha imua o kona kaikoeke Haku Lani alii me kona mau waimaka e kiheahea ana ma kona mau papalina.

      E ka Haku Lani alii o'u nei, ke waiho aku nei au i ka'u huaolelo imua ou e ko makou Haku alii.

      Ua lohe aku nei au i kau olelo imua o ko kakou kaikunane no na mea a pau e hele pu ana ma kau huakai kele makaikai.

      Nolaila, ke noi aku nei au i kou oluolu e kuu Haku, e waiho no oe e noho @u au me na makua o ka kou a hiki i ko'u mau la hope.

      Aole no hoi a'u mea e manao hou aku ai no ko'u aina hanau, oiai, ma o'u nei i poino ai ko kakou kaiku nane.

      Nolaila, i mea nana e papai aku no ka inoa o kou kaikunana ponoi, e lele mai la ka wai i na pali.

      Owau ponoi nei no ke waiho ana ma kona wahi i hanau ai, oia a me oe, oiai ua la o ke kaumaha e noho nei maluna o'u a me na makua o kakou, a na'u ia e uwe aku i kona aloha.

      I ka pau ana o kela mau olelo a Kalehuamakanoe, ua ae mai ia o Laukaieie i ka manao hoakaka o na ui  nohea la o Pihanakalani.

      A ua waiho ia ka olelo kauoha la Laukieleula, a nana iaia me ka maluhia o ka noho ana, a hiki i ka wa e hoi mai ai oia ma kina huaka kaapuni mai.

      I na ia mamua iho o ka makaukau ana no ka hele, ua hala mua aku la o Makanikeoe e hui pu me kela Punohuula o ka moana o Hinahelelani.

      A iaia e hanu hele ana me he iho ala maluna o na ale ahiu o ka moana.

      Ua huli iho la oia e nana ma kahi ana i ike mua ai, aole nae ua kupueu la o ka moana, a i kona huli ana ae iluna o ka lewa, ua ike aku la oia i na ui aiwaiwa o ke kai e noho mai ana iluna o ke kau wahi aina iloko o ka lewa, i kapaia o Kuliaikanuu kona inoa.

      E loaa no keia aina ma ka pule a na poe kahuna o na heiau nui.

      Ma keia ike ana ae o Makanikeoe i ua ui nohea nei, ua hoea koke oia ma ua aina kamahao ala i ka lewa nuu.

      A iaia nae i hiki aku ai malaila @a ike aku la oia i ke kahu wahine ui i ike mua ole ia eia, e lele mai ana mai ka mahina mai.

      Oia paha kane ka mea heluhelu e ninau iho la i ka inoa oia kupueu o luna.

      Ke hai nei ka mea kakau, oia o Hinaikamalama.

      A iaia i noho pu ai me ka ui o ke kai, ua pane mai la ko laua mau leo nahenahe me ka hauoli nui ia Makanikeoe, me na hookipa ana me ka oluolu ma na kukai olelo ana.

      A ua hai aku ke keiki eueu o Waipio i ka mano o kona haku alii i hiki aku ai e kamailio pu me ia, a ua ae mai oia me ka hai ana mai i kana olelo kauoha ia Makanikeoe.

      E hoi oe a hiki ilalo, alaila, e hai aku oe i ka Haku alii o kaua, e kali mai a pau na Hiku a ke Akua.

      No ka mea, he manawa keia no ke kapu, no ka mea no au i haawi mai ai iluna nei.

      Ua ike oe ia mea ma kou ano a me a'u nei, ka mea a ka Haku alii o kaua i maopopo ole ai.

      Aka, o kou muli pokii kaikuahine Laukieleula a me oe ka i ike ia mea.

      Eia la na nohoalii nui maluna o na kupua a pau o ka lewa nei, a me ka honua a me ka moana, a he pemaikai ka ike o na mea a pau iaiaia.

      Oia nei keia kaikuahine ou, o Hinaikamalama, ke kiai ka mana nui mamua o na mea a pau.

      A mawaho ae o na palena o na aina iloko o ka mahina, oia hoi o Kawaiuna me kanamu.

      Oia nei ke kau@ale o @a pilikia a pau, aohe mea e kokoke aku ma ia wahi, ua paa i ko ia nei mana @@@ me ka maluhia.

      Nolaila, e hoi aku oe a hiki ilalo, alaila, nona mai oukou i na po hope e hoea wanaao mai ai ka mahina ma ke kua o na kuahiwi.

      A ma ia ao ae e ike ai oukou i na ao kahaea, ua uhi paa ia ka lani nei.

      Alaila, ua pou ka oihana o luna nei, a mahope iho, alaila, he mau olapa ana a ka uila, me na hoohakui ana a na leo o Kahekili.

      E hoomanao iho oukou, ua haalele au ia luna nei.

      A i ka lua o ka manawa, a me ke kolu, e hiki aku ai au e huipu me na Haku alii o kaua ma kona hale ponoi.

      I ka pau ana o keia mau olelo a ua ui nohea la o ka lewa a me ka moana.

      Ua h@i hoi iho la ua keiki hihiu la ona pali o Waipio me kona ano mau o ka eleu a hiki ana imua o kona kaikuahine Haku a me kaua alii kane.

      Ua hai aku la oia i na mea a pau ana i lohe ai mai kela wahine mai.    

      A oia ka Laukaieie mea i nalu iho ai iloko ona me ka noonoo nui ana no na ololo a Hinaheielani, no ka mea, e lilo aku ana i mea nui maluna o na mea a pau.

      A o oe paha kahi e ka mea heluhelu, e ninau iho.

      Owai la ia mea e malama ia la iluna o Kuliaikanuu, me na aina iloko o ka mahina, ka mea nona na kapu lani e malamaia la e ka papa lani o ka oihana kahuna?

      Aole paha oe i poina e ka mea heluhelu i kela wa@ kulu koko o mea nona keia nnea, i launa ai oia me kana kane maloko o Ihikalani.

      Ka mea hoi a ke kiai opio Lau kieleula me Makanikeoe i lawe ae ai a haawi aku i na @ana kupua ma ka lewa.

      A ma ia malama ia ana eia poe mana kupua, aia hoi, ua lilo ae ia ua wahi kulu koko ala i mea kino kamahao nani lua ole i oi ae kona ihiihi kapu lani o ka mea nona keia nanea.

      Aka, ma ke ano kino kamehai, a ane e ae, ua like oia ma kahi mea a e loaa ananei he alanui pololei no ua mea la a Hinahelelani @ olelo mai la ia Makanikeoe.

      Oia no kona inoa o Keaopolohiwa, ka mea a Laukaieia a me Kawelonaakalailehua i manao mua ole ai he mea e loaa mai ana mai ko laua hoomaka ana e hui he kane a he wahine.

      A i hahai mai la ma ka meheu o ka mea nona keia moolelo.

      Nolaila, e waiho iki ka olelo ana ma keia mahele, a mahope aku o ka pau ana o keia huakai makaikai a ka mea nona keia nanea.

      I ka pau ana o na Hikuakeakua ma ka oihana kahuna Papiani elike me na olelo a Hinahelelani ia Makanikeoe.

      Aia hoi, ua ike ia aku la na hio hiona o ko mahina e hoea mai ana ma ka pea o na kuahiwi, oia no ka po i o Kane.

      A ma ia ao ana ae ua ike ia aku la na hiohiona o ka lewa a me ka lani e hoike mai ana i na ouli o na @ o a me na o'apa uwila me na leo hekili e hookakui ana me na leo nakulukulu me he kaikoo nui la iloko o ka wa ino i hale a Puleileho ka moana, kaa ka puna i kahakai, oia na hoailona m@a e hiki iho ai na kamaeu la mailuna mai.

     

KA AHAOLELO O AMERIKA.

 

      Aohe i hookuu ka Ahaolelo Lahui o Amerika mamua ae o ka haalele ana aku o ka mokuahi Manowai ia Kapalakiko ma kala 26 nei o Iulai.

      Oiai nae ua aneane no e pau @a hana ano nui, nolaila malia paha e hookuu ana ka Ahaolelo iloko o keia mau la mai.

 

E Hiki mai kou Aupuni

 

      O kekahi mahele keia o ka pule a ka Haku Iesu Karisto i ao mai ai i kana poe haunana, a oia mahele o ka pule a ka Haku oia ka makou e olelo nei me ka naau paulehia nui, e hiki mai kou aupuni.

      O ke aupuni Moi o Hawaii a makou i noho aloha ai, a i loaa ai ia makou na pono o ka noho kuokoa ana, no ke Akua mai no ia aupuni no ka mea, no ke Akua no keia Pae moku a na ke Akua no i hoonoho i na kanaka maluna o keia poe aina, nana no i haawi ia lakou i Aupuni no lakou ma Hawaii nei, nolaila ke pule ae nei no makou.

E hiki mai kou Aupuui.

      Eia ka Lahui Hawaii iloko o na noho a na kupilikii, mamuli o na hana a na poe mailihini o na aina e mai, nolaila e pule ana makou i ke Akua, e hiki mau kou aupuni, i pau ae ke aupuni o ka poe pakaha aina, ke aupuni o na poe kolohe e hana hoopilikia nei ia makou.

 

HAWAII PONOI

 

Nana i Kou Moi!

 

KA LANI ALII KE ALII.

 

Ka nuhou Hauoli!

 

HA NANI O HAWAII

 

      He pahola aku nei KA LEO i na nuhou hoohauoli ulumahiehie, imua o na tausanl o kona mau kini ponoi, a me na lehulehu o na poe aloha i ko lakon aina, ko lakou Lahui, a me ko lakou Moi.  Ke hoouna awiwi aku nei oia i na elele uwila mama e ahai aku i na lono hoohauoli, iloko o na Home Hawaii a puni ka Pae Aina mai Hawaii a Ni

ihau mai ka La puka i Haehae a i ka nopoo ana a ka La i Lehua.

 

Ka Nuhou Hope Loa Mai Nei.

 

      Ma ke ku ana mai nei o ka Monowai mai Kapalakiko mai ma ka Hora 3;45, P.M. Augate 2 1894, ua loaa mai na mea ano hou a hiki i ka la 26 nei o Iulai.

      KAUOHAIA O ADIMARALA WALKER.

HOI HOU KA PAAKAI I WAIMEA

      He hoike kai hoikeia ae, e kauoha ia mai ana o Adimarala Walker e huli hoi i ka Home ma ka makukaua Piladelepia, a e lilo aku ana kona kulana hoomalu ma ka moana Pakipika ia Komadoa Beardslee, ke hiki aku i Kapalakiko no hookahi a elua paha pule e nele ana o Hawaii nei i kekahi mokukaua o ke aumoku Amerika.  Ua hooholo e ia, aole he kumu e hoomau hou aku ai i ka noho ana o kekahi Adimarala ma na ae kai o Hawaii.

      Ua haawiia ke kauoha i ke Charleston, Kapena Coffin e holo koke mai i Honolulu nei ke makaukau koke.  O kekkahi lohe ai, e holo ana oia no Kina, no kela uluku  kaua malaila.

KA HPENA O NA HAUNAELE MA AMERIKA

 

      Ue emi mai ka uluku loa ana o na hana hoohanaele ma Amerika i keia wa, a eia na laina kaa mahu ke hooholo hou ia nei, mamuli o ka lawe pu ana maluna o na kaa i na pualikoa hoomalu i mea e pakele ai na ohua a me na waiwai, mai ka lima mai o na poe hoohaunaele.

      Ua hopuia hoi o Peresidena Debs; ke poo nui o ka Hui Uniona Amerika o na poe limahana, Ua hookuuia oia ma ka bela, a ke hoomakaia nei e hookolokolo.

      Ua hookuuia kekahi poe pualikoa o ka mokuaina o Kalaponi, mai ka hoomalu ana i ke Kulanakauhale poo aupuni o ia mokuaina ma Sakalameneto.

      Ma na wahi he lehulehu wale maloko o kekahi mau mokuaina, ua nui na ola i make a i hoehaia, maamuli o keia mau hooulu hoohaunaele ana a na poe limahana alanui kaa mahu aka ua kokoke mai ka hopena pau oi mau hana hoopoino wale.

KE KAUA MA KOREA.

 

      O ka ulele wale iho no koe o na keiki o ka Aina pua me na keiki o ke aupuni La.  Ke kokua nei o Kina ia Korea a ake la hoi o Iapana e loaa kona kuleana iluna o ia wahi.  He nui na mokukaua haokila a moku laau o keia mau aupuni elua; a ua hookele ia ko laua mau moku e na kanaka o ia mau auppuni pakahi iho.

      KE ALAWAI O NIKARAGUA

 

      Nuioka, Iulai 25;  He mau lohe kai pahola ae ua lilo ke Alawai o Nikaragua i ka Hui o ka poe mea dala o Enelani.  Ua holo aku la o Smith M. Weed o ka Hui Alawai Nikaragua a me J. R. Bartlett ka Lunahoomalu o ke Komite ona poe mea kuleana no Liverpool Enelani.

      Ke kue nei hoi ka poe o ke Aupuni Makika i ka noho hoomalu ia ana malalo o Beritania, no keia Alawai e upuia nei e lilo ana i ka poe Beritania, a ke makemake la na Amerika e hoomalu mai, Lauwili ke ano hana a ka makika.

HUAKAI MOEWAA

 

      Ua ike aku makou iluna o ka Monowai, he waa Hawaii, ua huli aoao mai kona waha, ia alawa hou ana aku mahope ae, aia hoi e ku mai ana o Hakawela me S Daimana, ua noonoo ae la makou, ua paoa ka huakai imi pomaikai a ka poe lawaia, no ka mea ua huli ka waha o ka waa i Hamohamo e nana mai ana ia Kakina ma, i ke ku hookiikii aku mauka nei.

      I ka nianu ana aku o kahi, Heki, ia Damona.  Pehea kakou?  Well, Pehea ana nei kau, He waa paha ka makou ukana nui i hoi mai nei! O! Isee,

 

KA HEMAHEMA O KE KUMU KANAWAI.

 

      Ma ka auina la Poaha iho nei, ua lawe mai la o Hatch Loio, he bila kanawai hou e hooponopono ai i ka Pauku 101 o ke Kumukanawai o ka Ropubalika i hana pupu@hulu ia ai, no ka mea pili i ka lawa ole o na poe jiure iloko o ke Kau, no ka ulia hoole i ka hoohiki ana.

      O keia ka ka Lahui Hawaii i ho ole loa ai ma kela Kau Kiure ma Hamakua, Hawaii.  Ua manao kela wahi haole o Haki, he mana oi loa aku kona mamua o ka Lahui, nolaila, ua hana oia i wahi e pau ai na poe Hawaii maoli i ka ae e haawi pio malalo o ka lakou mau hana onoonou mai; aka, aole nae i naaupo na kanaka Hawaii.

      O Haki Loi o kai hoohoka ia a no ia hoohokaia, nolaila, keia lawe hou mai o ua o Haki i keia bila kanawai, i mea pahonohono i kahi i nahae o ke Kumukanawai alunu a lakou.

      No makou iho, ke ao aku nei makou i ka Lahui e makeala loa mai kakou i na pahele a ka po, a e kaakaa na make, e kupaa, e aloha hoi i ka aina o ko oukou mau kupuna i hala aku i ka make.

 

HOOLEIA KA IKE ANA MAI I

KE AUPUNI REPUBALIKA O HAWAII

 

      Ua pahola ia ae ka hoike ma Wasinetona, ua hoole ka Aha Kuhina o Cleveland i ka ike ana mai i ke Aupuni Repubalika a ka poe limanui o na Mikanele ma Hawaii nei!!  Pehea iho la ka hoopunipuni o na nupepa hoohui aina o Hawaii nei?  Hoohoka loa ia mai ia ka hoi oukou!

      Pololei wale no ka Ka Leo a me Ka Oiaio e hoike mau nei imua o ka Lahui Hawaii.  Oia ka malamalama o keia Lahui!  Oia ke ola o Hawaii!

 

HE HOOLALAU WALE AE NO

 

      (O na hopuna olelo iloko o ke apo na makou ia.)

      He hoolalau wale ae no ka na nupepa hoohui aina o Kaleponi.

      Ua ike iho makou ma ka Buletina o Kapalakiko o ka la 24, e olelo ana penei:

      Ua hoikeia mai Wasinetona mai, e houlolohi ana ka Aha Kuhina o Cleaveland i ka ike ana mai i ka Repubalika, o Hawaii no kekahi manawa (Peia hoi paha?) i loaa he wa no ka lahui he mau kuleana kona e puka laelae aku ai.  (Pela paha?)

      No ka mea, he kuleana ko kakou, (pela paha?) nolaila, he kumu kupono no e loaa ona manawa kupono e ike ohohia ia mai ai, (pela hepaha?) i ko kakou pilikoko, nana i kukulu (ma ka aihue!) i aupuni Repubalika ano Amerika mawaenakonu o ka Moana Pakipika.

      O keia ka manao o na poe hoakuiliwili--o na Amerika aihue aina e noho la i Hmerika, e hoolaualana mai ana i na poe aikane kaili aina o anei nei.

      He lapuwale maoli no keia mau ano hana a ka poe haole kolohe.  Aka, ua ike kakou e na Hawaii, ke hoolohe mai nei o Iehova i ko kakou mau leo uwe imua o kona aio.

 

Nuhou o na Aina E.

 

      Nu Ioka Julai 23; E hoike ana kekahi palapala mai Wasinetona mai maloko o ka Herald penei;

      He ekolu la o ka Aha Kuhina i kuka ai no ka mea e pili ana no ka ike mai paha i ka Repubalika Hawaii a i ole ma ka hoomau aku paha ma ke ano mua.  E hoea mai ana keia ninau imua o ka Aha Kuhina i ka la apopo.  A ina e hooholoia, ia wa e hoounaia mai ai ka olelo ao ia Kuhina Willis ma he teleagarapa i Kapalakiko a e hoounaia aku hoi i Honolulu ma keia moku aku o ka Poaha Augate la 8.

      Ua hoomaopopoia ae o ka ike ana mai aole loa ia e hanaia me ka pupuahulu loa, mamuli o ka manao o ka Ahakuhina, o na poe Amerika kekahi alakai iloko o na hookahuli ana i ke aupuni kumu a he mea pono, na kekahi aupuni e aku i komo ole iloko oia hana, e hooko aku ia mea.

      Ke upuia aku nei e hoea mai ana ka mokukaua Amerika Charlestona ma keia mau la iho oia paha ka moku nana e lawe mai ana keia kauoha i hiki ai ke loaa koke mai i ke Kuhina Willis ma ka la 8 o Augale ae nei.

 

Na lono i Pahola ae

 

      O na lono no ka haalelekoke o ka mokukaua Champion ia Honolulu nei, ua lohe mai makou, ua hoopanee hou aku la mamuli o kekahi mau lono wale ia, ina aohe mokukaua maanei nei oia kulana alaila, e hiki ana e hoea ae he mau hana hoouluaoa iloko nei o ke kulanakauhale, mai na poe no nae e manaoia nei, na lakou e e malama ana i ka maluhia.  I na he oiaio ia mau lona alaila, auhea ka maluhi o ko kakou noho ana me neia.

      O ke dala ke pau i ka ai ia e na poe koa me na makai no ka hoomalu ana, aka, he poino anei ke ulu ae ana mamuli o na poe nana e ahuai nei i na loaa o ka Lahui?  Kupanaha no na hana o keia ano.

 

Leta Mai Kapalakiko Mai.

 

HOTELE ALII,

Kapalakiko, Iulai 23, 1894.

HON. J. E. BUSH:  Aloha oe.

      Ua pae pono mai nei no makou i kaleponi nei, me na ola kino maikai.

      He ehiku la holo, komo ana makou i ka Ipuka Gula o Kaleponi nei.  Ua like ka moana ma keia huakai a makou i ho lo mai ai, me ke kai malino o na Kona.

      Ma na nupepa, a me na mea i hoike ia mai ia makou; ua ike makou i keia manawa ua loli ae nei ke kulana o na ho@ Senate ikaika loa i ke kue i ko kakou aoao, a ma ka aoao, e kak@o ana ia Peresidena Kaliyilana ma na mea a pau.  Ma na ouli, a me na helehelena a'u e hoike aku nei; e loaa no he pomai kai ma ka makou huakai i hele mai nei.  E ola ana o Hawaii.

      Ma ka hora 7, o keia ahiahi, e haalele ai makou ia Kapalakiko nei no Wakinekona.  E hawii i kou aloha i na hoa apua.  Aloha.  J. A. CUMMINS.

(KEONI KAMAKI.

 

Ka Nani Uluwehiwehi Ua Hooneoneo ia

 

      I ko kakou hoomaopopo ana i ka nani uluwehiwehi o na mokupuni o ko kakou Pae Aina iloko o na la i hala aku, ua hooneoneo iam a ua lilo ka aina he kula panoa maoli.  Ma na aina i hele a paapu i na laau ulu na wehi o ka nahele i keia la nae he wao-akua neoneo loa.

      E nana ia Hamakua, ia Kohala, ia Hilo, ia Kau ma ka mokupuni o Hawaii, a i na aina, ululaau, o Maui, Oahu, a me Kauai, Heaha na mea i ikeia.  Eia ua pau na laau i ka make a ua luku wale ia, pela pu no hoi me na launahele uliuli, ua hookuuia na pua, holoholona maluna o na aina uliuli, a ua pau loa na laau a me na mea ulu i ka ai ia e na holoholna.  O ka nani i ikeia mamua, i keia wa, ua nalo aku ia.

      No ka poe kakaikahi imi waiwai i hana ia mea no ko lakou mau pono a i ka wa e loaa ai ia lakou o na pomaikai, alaila ku ae la lakou a hele aku ia ma na aina e  e hauoli ai a e lealea ai me ka waiwai i loaa ia lakou, a waiho iho la ma hope nei i na poino a lakou i hana ai n@ ko kakou aina hanau.

      O na kupuna o kakou i hala aku i loaa ole loa ia lakou na hoonaauao ia ana, ua @i patautani aku ka lakou hana ai no ka pono o ka noho ana ohana iloko o keia paemoku mamua o ka mea a keia poe haole @ naauao i hana ai no ka hooneoneo ana i ka uluwehiwehi o ko kakou aina.

      Ma ia hana ana a ko kakou mau kupuna ua malama ia ka aina, na kihapai kanu na mala ai na loi ai, i wahi e loaa ai na mea ai e ola ai ka ohana, a e hiki ai i na keiki a me na moopuna ke noho hauoli iho malalo o na pupupu hale e ku ana malalo o na malu laulaau uliuli.  Ua hiki i na makua ke hauoli pu me ka lakou mau kamalei, ma ka noho ana ka ai ana ka hauoli ana, a ma na mea no a pau e loaa ai ka noho maemae ana, a e hooulu nui hoi ka Lahui.

      Mamuli o keia noho ana oluolu o ka wa o ko kakou mau kupuna, ua pili paa mau ke aloha no ka aina hanau, he mea ole ke a a, ka nahele hele, ka waonahele, ke kuaaina, no ka mea, malaila ko lakou wahi e noho ai me ka oluolu loa a me ka lanakila mau.

      No keia mea, ua hu mai ko makou aloha no ka aina, oiai, o kona Nani uluwehiwehi, ua hooneoneoia.

 

N. NIPO HOONIPO SONG

 

1.

      Hiaai, hiaai i ka nani la

      O a'u Lehua i Hopoe la

      Ke ona ia mai la e ka Iwi la

      E ka manu hulu weo Olaa

Hui:

      Ninipo Hoonipo i ke aloha

      Ka wahine haa le a a lewa i ke kai

      Ke niniau ala i ke one la

      I ke kai nupanupa i Haena

2.

      Lou iki Panaewa i ka hala la

      I ka lihi ka pilina a Moeawakea

      Ke nihi ae la ka ua nihi makai la

      O ka welelau noe kai io'u nei.

3.

      Ike maka i ka nani o Puna la

      Na lae uluhala o Kookoolau

      Ke oni ae la molale i ke kai la

      Na oho lau maewa luhe i ka wai.

4.

      I Hilo no ka makani Puulena la

      Lohe ika ale ake kai holuholu o Huia

      Ua mau aku la o luna o Maukele la

      I ka pakalikali a ka Malanai.

HAKUIA E H. M. Q. L.

 

He Moewaa no ka Ripubalik

 

Hoehaa ka nohona aupuni la

E ka poe Repubalika la

Aole i loea noeau la

Ku ana i ka puka o ka noka la

O ka la poni Peresidena la

Pule ole ia e ke kahuna la

Kohu kii no Pakaka la

Ke kahunapule Waiamau la

Ekolu poe i ka hanohano la

O ka ha no hoi Mikila la

Na hana pakaha aina la

Na mamo a ka Misionari la

He hoku ka hae o lakou la

Aole i kau i ka la nui la

Ka hoku i pule ole ia la

Ao ae, helelei wale mai la

Hokai ua hana kumu ole la

Kohu ole i ka noho aupuni la

Mai puni aku hoi kakou la

Na hana a ka Mooalualu la

I ke koi mai e hoohiki la

Aole, aole e puni la

Papa KA LEO O KA LAHUI la

Mai ka@ i ka hapa pulima la

      Haina ia ka puana

      Na Mikanele hao aina

 

      Ma ke ku ana mai nei o ka mokuahi Arawa ma ka Poaono o ka pule i hala aku nei, ua hiki ma nei o Generala Kanikela Hawa, he pani ma ko Mekia J. H. Wodehouse wahi i waiho aku naei.  Oia ana ko Reritania kanaka e noho ana ma Honolulu nei, e kiai i ka pono k@na mau kanaka kupa.

 

      Ua hoi mai nei no o Hakawela mai Kapalakiko mai, me ke kope o ke kuikahi hou i hoolalaia ai, iloko o ka pakeke o kona kuka.  Ua lohe ia, ua hoao oia ma @@ ana a pau e hiki ai ke loaa ke k@ ana aku me Gresham ma Wasiuetona, aka, ua paleo ia maila, "aole, makou i ike ia oe."  O ke oki iho la no ia Okuu i ke kea ka palu ai ole!  Hoi @ele mai ana i ke kai loa.