Ka Oiaio, Volume VI, Number 30, 27 July 1894 — Page 2
This text was transcribed by: | Kate Motoyama |
This work is dedicated to: | japan ojiichan and obaachan kubota, kure |
Nupepa Ka Oiaio.
"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"
NUPEPA KA OIAIO.
--
J.E. BUSH, Lunahooponopono.
J. K. Penikalaka, Puuku.
--
O KA POINO KA AIALII E
OLA AI KA AINA.
--
POALIMA IULAI 27, 1894.
--
Ke Ola o ka Moiwahine.
--
He oia mau ka maikai o ke ola kino a me ka lana maikai o ka uhane o ko kakou Moiwahine. Aole he loli, aole he hopohopo, a me he la aia oia malalo o ke alakai ana a ka uhane o ke Akua e noho nei.
Nolaila, e hauoli kakou i keia ano kamahao i ike ia ma Hawaii nei, ko ke 'lii huli ana mamuli o ka ke Akua ao ana, aole hoi mahope o ka na kanaka alakai hewa.
--
Adimarala Walker.
--
Ma ka mokuahi Warimoo ua hiki mai hoi ke kanoha e hoihoi ana ia Adimarala Walker mai ke aumoku moana Pakipika Akau, a ke Kula Nui ao kaua moana, ma Amerika. Hookahi kanaka e hoohauoli ia ikeia mea oia hoi o Kuhina Stivini, oiai ua ike ia kekahi leta a ka Adimarala i kakau ai i kekahi makamaka on a i Amerika, e olelo ana i kana mau hana ana i manao ai e hana me he la, e hoike ana he mana hiki ko na e hana ia mau hana ma on a iho me ka nana ole hoi i ka Elele a me Kuhina o Amerika ma Hawaii nei. Ua lohe mahui makou i ka wa i pai ia ai keia leta ma na nupepa o Honolulu nei, a kuhikuhi ia aku ia Kuhina Stivini ua lilo iho la ia he mea maikai ole i kona manao me kona olelo ana in a he oiaio, he mana kaokoa ko ka Adimarala i oi ae mamua o kona, aole oia e noho ana hookahi minute ma kana oihana ma Hawaii. O keia kauoha e hoonane aku hoi ka Adimarala, oia hoi ka mea nana e hoomama i ke kaumaha a hoomanao ana no na mea i hala mawaena o keia mau luna aupuni.
Iloko o ko Adimarala Walker no ho ana ma Hawaii nei, na ike ole ia ma kana mau hana maoli kona manao koe wale no ma na helehelena o kona hoolauna ana ma ka aina nei. Ma ia mau hiohiona, e hiki ai ke noonoo ia aku, he hoohui aina oia, a he hoaloha oia no ka poe aihue-aina ma Hawaii nei, nolaila, aole e hiki ia makou ke olelo ae, he kumu nui ko na Hawaii e uwe kumakena a no ka Adimarala ke huli hoi aku oia, koe paha na wahine opio hoohui-aina i launa pu me ia a me kona mau alii koa, o ko lakou waimaka paha ke helelei no ke koa aumoku kaua o Amerika. Aka hoi, he manao wale no keia. Ua maopopo no ia kakou in a e hiki io iho nei ke kauoha i ka Adimarala e hana i kekahi hana, e hana ana no oia ma ke ano o kana hana ia he hooko, in a no aole kona naau ma ia mea. He oiaio no hoi ke kauoha, ua haawi oia i kona mau hoohoihoi ana a pau i ka poe e kue ana i na Hawaii, a e ake nei e kukulu i aupuni hou, aka, aole ia he mea no kaou e hoino aku ai, e like me ka olelo a ka Buke Hemolele, heaha ka hana a na kanaka a pau, in a ua pono ka hana a ka poe i hoi no wale ia me ke kumu ole, oia ka Mea Mana Loa me ka poe e hana ana i kona makemake, in a ke Akua me kakou, owai ke kue mai ana? E huikala aku no nae kakou i na keiki o ke kai, me lakou no ko lakou mau manao kue ia kakou. E like me ka olelo e aloha i kou enemi, pela makou e hoomaikai aku nei ia Adimarala Walker a me kana mau olelo hoino i hoolaha ia ai, e paipia ana he maikai no e lawe aihue ia ke kuokoa o Hawaii e Amerika.
--
Na Lono Hauoli No
Hawaii.
--
E like no me ka make i ao mau aku ai i ka Lahui Hawaii e kupaa; a e hoomanawanui me ka malama i ka maluhia; pela no na mea i hoea mai nei ma keia mau la no ka pono o ka Lahui Hawaii, ka Moiwahine a me ko kakou aina.
Ua hoike ia ae e kekahi Luna Aupuni ua loaa mai nei ke kauoha koikoi e pili ana no keia aupuni Repubalika, a e pili ana hoi no ke kulana Aupuni Moi o Hawaii nei, oia mau kauoha ana, mai na Poo Aupu@ fddi o waho, he mea ia nana e hoonaluea aku i na opu o ka poe pakaha aina e noho nei. A hiki mai la i keia wa, aohe aupuni Repubalike o Hawaii nei. Ua papaia mai la na ou o ka Piladelepia, aole lakou i ae mai e kukala leo nui mai, he Peresidena o Dole no ka Repubalika o Hawaii, no ka mea, ua hiki aku nei no ka lohe oiaio ia Peresidena Cleveland, ma Wasinetona, e hai aku ana, ua hoole ke aupuni Kuikawa o Dole ma i ko Cleveland mana Arbitator i aelike ia ai e na aoao elua, a ua kukulu ae nei he kahua aupuni Repubalika okoa, e hoowahawaha maoli ana no ia Cleveland, me ke ano he Peresidena no ke Aupuni o Amerika Huipuia. O keia ke kumu e pahua ai ka ike lalau ana iho nei a ko Kuhina Amerika Willis, ma ka la 5 o Iulai aku nei.
Aka ua hauoli nae kakou, no ka mea, ua pau ke kikania i ke kanana ia e ke Akua Mana Loa, mamuli o ka peahi o ka hoohiki aupuni Repubalika ana, a ua koe iho na tausani o na poe Hawaii Aloha Aina oiaio.
--
Aole I Ike Ia Mai.
--
Ma ka Poakolu iho nei ua holo aku la o Mr. S. B. Dole, ka mea i oleloia he Peresidena no ke aupuni repubalika Hawaii, iluna o ka mokukaua Philadelphia, a me ia hoi o Mr. P. C. Jones. I ko laua hoi ana mai i uka nei, ua ki ole ia mai la na pu aloha no ka Peresidena o ke au hou. Ua hoopahaohao ia kekahi poe, a o ka mea i hoohoka loa ia, oia no na kakau a me na kakoo nupepa Holomua, aole nao i hoopahaohao ia ka poe aloha aina oiaio.
--
Nawai keia Hoopuni-
puni.
--
Ua hoolahia me kekahi nupepa o Victoria, B. C. no ka mea e pili ana i ka halawai Makaainana nui a ka Hui Aloha Aina, i wehe ai ma ka auinala Poakolu Iulai w, 1894, a ua hoikeia, he 400 poe haole a me 150 wale no poe Hawaii i akoako ae ma ia halawai, a e olelo ana hoi, he halawai oki loa a ano ole i ohohia ole ia e ka lehulehua pela aku.
Ua olelo ae ka Holomua, me he la no o Sereno E. Bihopa no ia, no ka mea oia no ke kakau nupepa no ka United Press Association, ke ole makou e kuhihewa.
I na pela he mea kupainaha loa keia o ka lilo ana na ka poe mikanele e hoolaha i ka hoopunipuni; aka, ua ike no nae makou, oia iho la no ko lakou ano, oiai, he poe lakou i komo hohonu loa iloko o na hana pakaha aina.
--
He olelo Hoopunipuni
--
Ua olelo akea ae na nupepa aupuni, ua ike ia aku ke aupuni repubalika hou a ka poe misionari a me na haole olulo i kakoo ia lakou. Nui ka haanui ana a ka aoao hoohui-aina ua ike ia lakou, aka, he mau hana hoopunipuni wale no nae ia mau hana, a ua ao aku no makou i ka lehulehu pela, aka aole nae pela ka nupepa Holomua haole, ao koke ae la oia i na aloha aina e kaua, me na maiuu lima a me na maiuu wawae, a i ole e hoohiki aku ike aupuni repubalika a na misionari. Wikiwiki na hoolaha akea e paipai, a hoao ae nei hoi na hoaloha holomua e alakai i ka lahui e komo pu aku me lakou e hui ma na hoohui-aina, e hoohiki i ua aupuni huaelo la. Aka, i keia Poakolu heaha ka mea i ike ia? Ua holo ike aku ka lakou Peresidena a ua hoi mai iuka nei aole hoi he leo lahui mai ka Philadelphia, a puai mai ana i ka hoomaikai ia ia, e hoike maopopo ana, aole ke aupuni hou ua ike ia. Ina he mea hiki ia lakou ke hoike mai i ka mea oiaio, ua hiki mai na ao ana i ko Amerika mau luna aupuni ma Hawaii nei, aole e ike aku i keia ano aupuni e kukulu ia nei mawaho ae o ka makemake o ka lahui. Ka hoomaka ana keia o ka hoohilahila i ka poe hana hewa a aihue aina. E kupaa no kakou, mai puni.
--
Ua Wela Ka Poe Ala-
kai Hewa
--
Nui ka enaena o kekahi o na mea kakau manao o ka Holomua, no ko makou hui pu ole aku me ua Holemua la e ao i na kanaka Hawaii e "kaua" me na wawae a me na lima, a "i ole e hoohiki aku i ke aupuni repubalika." E ka Holelua, a me kou mau hoa kakau manao nupepa, aole makou, he on a mau a he anee iloko o na hale inu-rama e like me oukou; aole no hoi makou he poe aihamu a ua makaukau e lawe i na ano kipe e like me ka Holemua. Aole makou i enaena e like me na haku manao i ka Holomua, no ka ukiuki i ka hoolohe ole ia o ka lakou alakai hewa i ka lahui Hawaii, e "kaua" a e "hoohiki." Aole makou i nele i ke kumu e hilinai ai ia Peresidena Cleveland, e like me ka Holomua ka nele, a me ka hoinoino pu aku iaia e like me na olelo o ua welu la a na haole ake pono pilikino. Aole makou he Amerika, he Danish, he Irish, he Italia, he Poomutu, a he hoole akua, he Thoesophist, a he lima lawelawe, aka he Hawaii oiaio makou, he aloha alii, a he kakoo moi ke hoino kumu ole ia; he aloha aupuni moi, a he aloha i ka lahui kumu o ka aina, a he manaoio makou i ke Akua, aole i ka poe hoole Akua, on a lama aihue, hoopae opiuma, a me ka poe lawe kipe, e like me ka Holomua a me kona mau hoapili a kakoo.
Aole makou he "loyalist" aka he "royalist." Aole o makou ae e "kaua" me ka mea kaua ole, aole no hoi o makou ae e "hoohiki i ka repubalika" e like me na haku manao o ka Holomua. Aia makou ma luna o ka manaoio i ke Akua, a ua hilinai makou ia Peresidena Cleveland me kona Aha Kuhina, e hoihoi hou ana oia i ka Moiwahine a me kona aupuni e like me kona kahua mua, koe aku ka poe on a rama, ka poe hoopae opiuma. Aia hoi i hea kahi i ku ai o ka Holomua, a aia ma ke kumu hea oia e ao ai i ka lahui "e kaua" "a i ole e hoohiki i ka repubalika." Oia ka ninau. Heaha ka pane nou iho?
--
No Makou Iho.
--
Ua like make me ko Hamakua poe, aloe e hoohiki malalo o kekahi ano e hoolilo ana i ko makou kuleana. He aloha aina makou; He aloha Lahui, a ua aloha makou i ke poo o ko makou lahui.
Ua nui na kumu o ko makou aloha. Akahi--he kauoha paa na ke Akua, e aloha kakou i kahi i waiho ai na oiwi o ko kakou kupuna. E aloha i kou hoakanaka, kou lahui a me kou ohana, a e aloha i kou alii, oiai na ke Akua i hoonoho iaia ma ia wahi elua--ua oi aku ka mluhia, ka holomua, a me ke akea kea ole ia o ko makou noho ana malalo o ke Aupuni mai na kupuna mai, a no ka ike maka ana i ka popopo o ka noho ana aupuni repubalika e ikea ia nei ma na aina e.
E maloo mua ko makou lima ke kakau makou i ko makou inoa i kekahi hoohiki e kue ana i ko makou aloha aina a aloha lahui, a me malama ana i ko ke Akua pono a me kona makemake. O keia iho la ko makou aloha aina, a he mea maopopo e hoopomaikai mai ana no ke Akua Mana Loa i kei leo akea oiai ua manao io makou iaia, a ua hilinai makou ua pono ke makou kahua e kupaa nei. E ike Hawaii a Niihau, i ko makou aloha a ke Akua i haawi ai ia kakou, he aina a he aupuni kuokoa mai na kupuna mai.
He Noa Kolekole.
--
Ua hoopuka ae ka Holomua i kekahi manao loihi, ne ekolu kolamu, e hoino ana ia Nawahi a me Bush. Ua maopopo ia makou ma ke ano o ka puana ana o ka olelo a me ka manao me ka loihi kuawili o ka mea i oleloia, aole he mea okoa aku nana i kakau, he hookahi wale no he kanaka aihue oia, a ua alakai ia e kekahi haoel e noho pu ana me ia. He wahi koko Hawaii kona. He mau tausani dala kana i kikik ai i kekahi hoaloha i waiho ia aku ma kona lima, a ua hoopii ia iho nei oia, a mamuli o ke aloha ia o kona makuahine, hoolalau wale ia iho nei no ka hoopii, aka, o ke aupuni nae kai polohuku i ka uku ana i ua mau tausani dala la. He kanaka pule ole i ke Akua, no ka mea, aole oia i ike ia mea he Akua, a he hoopono, aka, na launa oia me na hana a kona makua, he aihue a he hoopunipuni, a he Theosophist kana hoomana, oiai hoi he poe hilinai in a e make keia kino e lilo aku ana lakou he lio paha, he kekahe paha, a i ole, he kino nahesa paha e like me ka manao ho lona iloko lakou iaia lakou ma keia ola ana.
--
Ka Lunakanawai
Kaapuni o Maui.
--
Ua hoomalamalama ia mai makou ua haawi ia aku ka ia J. W. Kalua, ka L. K. Kapuni o Maui, mamua aku nei, a na ia kumu oia i hiki mai nei i Honolulu a hoi hou aku la. A eia ke kumu i nele ai: Ua koi ia aku o L. K. Kepoikai e hoohiki i ke aupuni repubalika, a me ka manao loa ia e hoole mai ana, ua hoololi ae nei nae oia a hoohiki iho nei, a na ia kumu ua noho hou iho la o Mr. Ke poikai, a ua hoi nele aku la ka mea nana i hapai ke noi e kukala, ia ke aupuni repubalika. Mai ka hoka ana o na maka i ka Hope Peresidena a nele a haule mai la hoi a kahi oihana Lunakanawai Kaapuni o Maui, a nele hou no, nolaila, ua hoekoia kela olelo a D. Kamaiopili i olelo aku ai ia J. M. Kapena, ia laua e paani pahupahu pilioki ana, ia D. Kamaiopili i pahu aku ai a halahu aku nei kana ulu, i iho la oia, ma ke ano nane, ka imua iho la no ka hoi o ke alo a ka hala iho la no ia. Pela keia, a i mea e lealea ai ke hoi ana a ke Kamahele aihue-aina, ua kupono keia mau wahi lalani mele ia ia, i haku ia e ko Kauai keiki, mahope o kona holo ana mai i ke kula loa o Malama e muki i ka pua o ka akolea, a mahope o kona pupue ana i ke ano o ka makai kiu o Lahua, a hoea ole mai la kana waiapohuna kai, i iho la ua keiki la, iaia i huli hoi aku ai mai Koloa aku no kona kihapai.
Hoi nele la, hoi nele la.
Hoi nele i ke kula o Malama la,
Malama hoi au i kou leo la,
A he neo ka hoi kou hopena la.
--
E Makaala Kakou.
--
Hookahi wale no mea nui a ka lahui e makaala loa ai o keia mau la aku, o@oi ka haalele loa i ke alakai ana a na nupepa hoohui-aina a me na kanaka e ao mai ana e lawe i na hoohiki i kela a me keia ano. O ka mea e ao mai ana i ke kanaka Hawaii e hoohiki e kue i kona makemake ponoi iho he enemi a he kolohe ia i ua kanaka la, e hoao ana e alakai hewa iaia ma kahi on a e haule ai iloko o ka pilikia. He haawina pili paa no ke kanaka ka ae a me ka hoole aku i ke koi a ao ia mai e hana aku i kekahi hana e like me kona ike i ke kupono a me ke kupono ole paha. Ua hana ia na hana hoohiki kanawai o keia mau la me ke kue loa i ke kuleana o ka kanaka. Ma ke Kumukanawai o ke ano aupuni hou i kukuluia e ka poe hookahuli aupuni i noho aupuni noho manawa iho nei mamuli o ko lakou makemake iho he elua mau ano hoohiki i hook@mia malaila, akahi, e hoohiki e kakoo i ke aupuni repubalika a ka lahui Hawaii i kukulu ole ai, i ae ole ai, ai makemake ole ai, o ka lua e hoohiki i ka wa noho jure ai, a e noho oihana ai. Aia no nae ka ae i ke kanaka no ka hoohiki aku a me ka hoole ana, e like me kona makemake. ua ike no ka kou o ka hoohiki ana malalo o keia mau hoohiki, he hoohiki ana ia o ke kanaka e ae ana e like me ka olelo a k ahoohiki. A peni ka hoohiki ana.
Ke hoohiki paa nei au, a ae paha imua o ke Akua Mana Loa, e kakoo aku no au i ke Kumukanawai na Kanawai a me ke aupuni o ka Repubalika o Hawaii, a aole hoi ma ka hana pololei a ano e ae, e hoohoihoi a e kokua i ka hoihoi hou a kukulu hou ana o kekahi aupuni o ke ano moi ma ka Paeaina Hawaii nei.
O keia ke ano o ka hoohiki no na luna a me na paahana o ke aupuni, no ka poe e makemake ana e koho balota, e ae ana e noho jure, a pela aku, aka, aia no nae i ko ke kanaka makemake ka ae aku a me ka hoole.
E like me na kanaka i kahea ia e noho jure ma Hamakua, he kanakolu-kumamaono. I ko lakou wa i ninaa ia ana e hoohiki e kakoo i ke aupuni Repubalika a e kue i ka manao hou ana no ke aupuni moi, ua hoole mai iakou a pau koe hookahi kanaka, hookahi ponoi, a hookahi wale no o loko o kanakolu-kumamaono. No keaha mai keia no ko lakou makemake ole e hoohiki e like me ka papa ana a me ke kono ana a ka olelo hoohiki i ka makemake o ke kanaka, ua keakea ia ko lakou makemake, a e like me ke kuleana pili paa i hanau pu ia me ke kanaka, eia no ia ia ka ae a me ka hoole. El ike me ka lakou hoole ana, pela no ma ke koho ana, a ma na ano e ae a pau ina ua kulike ole i ko lakou makemake, no ka mea o ka lawe ana o ke kanaka e hoohiki i keia Kumukanawai, ma ke ano e kakoo paha, e noho luna aupuni paha, o kona a pono ana no ia i ke aupuni hou, ke aupuni repubalika, ke aupuni a me ke Kumukanawai i hana ia e kekahi hapa uuku, mamuli o ko lakou makemake ponoi iho me ke komo pu ole ana aku o na kanaka Hawaii a me kekahi mahele nui o na haole, aka aia no ia i ka luna-ike-hala o ke kanaka, I na ua oi aku kona aloha i kei amau ano hana a me kona hoohaiki ia ana, aia no ia me ia, aole e hiki ia makou ke ao aku, aka, no makou iho, ua hiki ole ia makou ke ae e like me na jure o Hamakua.
--
O Ka Ae a Me Ka Hoole
--
Ke ao nei ka Holomua haole, he maikai e kaua kakou a i na aole e kaua alaila ka e hoohiki aku i ke Kumukanawai a kekahi poe uuku malihini i hana ai me ko kakou keakea ia ana ma ia mea. He mea kupanaha keia o ka hoopuka ana o na hoa o ka Hui Have Eleele, a me kekahi mau hoa pauaho wale o ka aoao Aloha Aina a makee Aupuni moi, e ao ana i ka lahui Hawaii e hana i ka hana hupo loa, he kaua aku me na maiuu i ka poe e noho ana me ka piha i na lako kaua, a e hoohiki aku i ka mea a lakou i hoole ai he aneane elua makahiki i hala. Ua hiki paha keia poe ke olelo ia, he poe Sorehead, he poe i hoehaeha ia ko lakou noonoo mamuli o ke kuko ino e noho oihana, a e komo na lima e poonao i ka waiwai o ka lahui, a e kuu akea ia ka ipuka no ka hewa o na ano a pau i hiki ai ke loaa na pomaikai ia lakou ma na hana lapuwale. I keia poe e ao ana e like me keia ae la, hookahi no olelo pane, e hoi ae oukou mahope o makou e ka poe Satana no ka mea aole oukou i ike i ka oukou mea e kamailio nei, he minamina makou i ka lalau o ka manao o ka poe e kakau nei i keia mau olelo ao, oiai ua hoopouli ia ko lakou noonoo maikai e na kuko pilikino a me na ake oihana, me ke kuhihewa, a hoopunipuni o lakou ia lakou iho a puni io, he poe aloha aina lakou.
--
E Like Ana No Ka Lokahi
--
He mea ku i ka mahalo nui ia e ko ke ao nei, ka naauao kamahao i loaa i keia lahui iloko o keia mau la o ko lakou hoopilikia wale ia mamuli o na hana hooweliweli kaua ana a ke aumoku kaua o Amerika Huipuia, ma ke kauoha a Mr. Stivini. e pae mau ana ka mahalo a na malihini o na aina e i ke kupaa a me ka puni ole o na kanaka Hawaii i na hooweliweli a me na alakai hoopunipuni i hoolaha ia aku imau o lakou, e imi ana i kumu no lakou e hana hupo mai ai, aka aole nae lakou i puni mai. He hooko maopopo ana keia lokahi a he hooia ana hoi i ka pololei o keia olelo a KA LEO O KA LAHUI, o ka leo no ia o ke Akua, oiaio, aole he mea e ae nana e alakai nei i na kanaka e noho kakaawale ana e like ko lakou manao, ke ole ko ke Akua Uhane Homolele e alakai. ana ia lakou. O keia hana kamahao oa ke Akua ma keia hookupaa ana i ka lahui maluna o ka pono, he hoonani ana no ia ia iho imua o ko ke ao holookoa, ma o ka poe hanau hou ia iloko o kona Pono, a na kumu nana i lawe mai ua pono la a ao mai me na lehelehe me ka Uhane ole o ka lakou mau ao ana. A, ke ikea nei keia mea hou, he lahui hou iloko o ka noho ana Karistiano, he mau makahiki pokole wale no, e kupaa mahope o ka ke Akua olelo oiai na kumu e kue ana i ua olelo Hemolele la.
--
Ko Lakou Ano.
--
Ke nauki wale mai nei no ka poe haole i hoao iho nei e huki aku ia Nawahi laua o Bush a me ko laua mau hoa o ka Hui Hawaii Aloha Aina, e huli aku mahope o ka lakou alakai lapuwale. Ua hala ko kakou wa kamalii, e hiki ai ke alakai ia e kela a me keia olulo o na aina e mai, a me na kaula hoopunipuni o ka aina nei, me na olelo nahenahe a me na han akipe, a olelo hoonuihui, a houpuupu paha. Ua like keia poe me ka wahine hoopunipuni i hele mai ai imua o Solomona e paio me ka wahine nana keiki. E ao ana ka Holomua haole, e ka aku kakou i ka inoino a i ole e ae aku i ka hana lapuwale, ma ke kaua ana, a i ole, ma ka hoohiki ana. O ke ano iho la keia o ka wahine hoopunipuni, oiai, aole on a kuleana io maoli, nolaila, ua makaukau oia e heonele iaia iho a me ka wahine nana ke keiki, aole on a ae e hanaino ia ke keiki. Pela iho la na kakau manao o ka Holomua haole, no ka awaawa o ka naau a no ka lili i ka poe i hilinai ia a hoolohe ia e ka lahui, nolaila, ke makemake mai nei e nana hupo kakou i ko kakou kuleana, ka aina a me ke aupuni a kakou i aloha ai, a e lele aku ka kakou iloko o ke ahi e make ai me ka waiwai ole, a i ole e kakau aku kakou e hoolilo i ko kakou mau kuleana. O ka han akeia a Satana o ke alakai i ka poe e puni ana i kahi e make ai, a oia ke nee ae a ma kahi maalahi, nana mai o ka luku ia o ka lahui Hawaii. Ua lilo maoli no keia poe i kuai ia, ma ke ano o ka lakou mau olelo, a i ole ua hehena mamuli o ka ukiuki i ka ae ole ia o ka lakou mau olelo alakai pupule a kue i ka pono.
--
He Ake Nui e Lilo i Mau
Alakai!!
--
Ma ko makou hoomaopopo ana iho i na manao o ka Nupepa Holomua; ua ake nui loa o Norrie me Kamaki Spencer & Co, e lilo o lakou na Alakai o ka Hui Aloha Aina a me ka Lahui Hawaii holookoa a pau.
Wahi a ka Holomua; aole kupono o Bush a me Nawahi e noho hou ma ke kualana alakai no ka Hui Aloha Aina a me ka Lahui Hawaii; no ka mea, he ao laua i ka Lahui e noho malie, e kali me ka hoomanawanui! A ke olelo mai nei: o keia ka hopena a Bush ma e alakai hewa nei ia kakou?
O ka Bush a me Nawahi ia e ake nei e ike aku! E lilo o Norrie a me Kamaki & Co, i poe Alakai no ka Hui Aloha AIna, a no ka Lahui Hawaii ponoi hoi! He makehewa ka waha paa a he hoopau manawa wale. E hoao ae olua e noolaha, a e waiho aku i na hoakaka ana imua o ka Lahui, no ko olua ku pono e lilo i mau Alakai no ka Lahui.
O ka olua mau olelo ao, e paipai ana i ka Lahui Hawaii, e hele e hakaka, a i ole, e hele e hoohiki a koho no ke Aupuni Repubalika, hana ia aku; malia he oi loa aku ka pono ia mea; mamua o ke kahana aku a loaa mai ka pane hope loa no ka hoopii a ka Moiwahine a me kona Lahui.
Ua lohe hewa paha makou, o Kamaki Spencer ke kanaka ho@ mua loa. i holo a lele mai la maluna o ka pa o ka Halealii, a hoi a pee loa iloko o ke eke maua ai a ka lio, i kela kaua a Wilikoki o ka 1889.
Ka kakali hoomanawanui nei no ka Moiwahine Liliuokalani no ka loaa mai o ka pane o kana hoopii ia Peresidena Cleveland. Aka, ua hewa loa oia, no kona kah@ana, oia no ka pono, o ka hoehu kaua koke no, wahi a Norrie me Kamaki!
Waiho aku imua o ka Lahui i ka olua kumu hana kalai aupuni.
Mai hoi hope mai hoopau manawa wale. E hana i ike ia ke ko ana o ko olua makemake.
KA HANA I HAAWIIA MAI
--
He mau pule i hala mamua aku nei, ua hele kino aku la kekahi mau keiki (he ewalu paha) i puka o ke Kula Kamehameha e noi hana ia Mr. Dole, ka Peresidena o ka Repubalika Hawaii. O ka pane i haiia mai e hoi i makai ku huina, a i ole i Koa paa pu, ua hoole na keiki e lawe ia mau ano hana a hoi mai la me ka nele hana.
Wahi ka a Mr. Dole, ua nui loa ka lilo he $8000, no ka mahina i uku ana i na koa, aka in a e hoopau keia Hui Aloha Aina hoopaakiki lapuwale i ka lakou hana, alaila, hoopauia na koa, a loaa paha ka oukou hana.
O eia poe keiki i hoohoka ia mai nei, oia no na keiki ponoi a ka poe hoohui aina o ke aupuni, P. G. a i koku aiho nei no i ke aupuni Repubalika. Pono iho la no. Lolo iho la keiki auana, mamuli o ka hana kumakaia aina a ko lakou mau makua ponoi.
--
Ke Auhee Nei Na Poe o Ka Ho-
lomua
--
O ka poe nana i hailuku mai ia makou a i kaena ae, o lakou ka poe aloha alii a aloha aina, oia hoi ka poe o ka pohai o ka nupepa Holomua, eia ke pau nei i ke auhee a ke hele nei e hoohiki i ke Aupuni Repubalika.
Ka hana kupaianaha no hoi, ka ia iho la no nae i ua o Kamaki me Norrie, hoi iho la no ke Akua ai kahu a nanahu i ka io ponoi o ka Holomua.
O na poe haole o ua poai la i akena ai mamua iho nei, he poe haole aloha aina, a pela aku. I keia wa he poe Iliohae lakou i pee mau iloko o na aahu huluhipa o ka hookamani.
He hoopuka keia poe haole me ka olelo ana, he aloha lakou i ka Lahui Hawaii, he aloha i ka Aina Hawaii, he aloha i ka Moiwahine, aka, he wahahee loa nae aia ma ka lehelehe wale no ia mau olelo. O ke dala, oia ko lakou Akua, oia ka lakou mea oi o ke aloha loa, mamua o na mea e ae a pau.
Ina e hiki mai ka haawina a ka nele, a kokolo mai ma ko lakou pakeke, o ka huli no ia, a hoohiki aku la ma kahi e piha ai ka pakeke i ke dala, aole o lakou manao iki, in a no e kiola ia keia Paeaina holookoa, i mea e piha ai ko lakou mau pakele i ke dala. He hiki no ia lakou e hana i ua hana a pau loa, in a oia ka mea e loaa mai ai o ke dala.
O ka pilikia nae, oia no ka lilo ana o kekahi poe Hawaii maoli, a hahai mamuli o na hana a keia poe hookamani e hana nei e like me Norrie a me Kamai Spencer o ka Holomua. He mea nae keia e ao mai ana ia kakou, aole e hahai aku mahope o ia meheu a ka poe lauwili e hana nei.
--
E Nana I Ke Ao Ana A Ka Ho-
lomua
--
I ka manawa i hoopukaia ai na kauoha e ke Aupuni Kuikawa e hoohiki na kanaka no ke Koho Elele hana Kumukanawai ana, ua ao aku ka Holomua, e heole. Ua hoopii ia o Norrie ka Lunahoopuka o ka Holomua haele, a ua hookolokoloia, a ua hoopaiia he $100.
I keia manawa hoi; i ka wa o ke Aupuni Repubalika i hoopuka ai i na kauoha na ka hoohiki ana i ke Kumukanawai i loaa ka Mana Koho Senate, a Lunamakaaina hoi, ke ao mai nei ka Holomua, e ae aku e e hele e hoohiki a koho balota aku.
He kuapainaha no hoi keia mau hana ana, o ke ano mau no nae keia o ka Mokuahi, he holo imua a he hoi i hope pela no hoi ka ia i kapaia he Muhee, he holo oia imua a he holo i hope.
O ka Nupepa Helo mua mamua, he Helohope ia i keia manawa. No keaha la. No ka mea, aole on a kupaa mau maiana o ke kahua hookahi. I kinohi hooikaika ma ke Aupuni Moi i keia manawa hoi,me he la wa hooiei ia mai i ke eke opihi, nolaila loli ae nei, a he kokua maopopo loa i ke Aupuni Repubalika. Kupanaha ka lauwili a me ka mukee hololua o ka Holomua.