Ka Oiaio, Volume VI, Number 27, 6 July 1894 — Page 1
This text was transcribed by: | Darryl |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Nupepa Ka Oiaio.
"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"
BUKE VI HONOLULU, IULAI 6, ’94 HELU 27
HE MOOLELO HOONAUE PUUWAI.
• - NO-
• - KA UI NOHEA KAMILIA
• - OKE
• - KULANAKAUHALE ALII
• - -O-
• - PARISA
• - ME
• - KANA IPO ALOHA
• - Mon M. Duvala
Iloko o na hoinainau hooipoipo ana me na Ipo Ekolu,
MokunaXXVI
Aola loha e kua@ oe ke hoomaopopo i na haawina a ka ehaeha o nehinei. O na mea hoohiwahiwa ona a pau u apau loa i ka moraki ia, a ua nele hoi mau i ke dala ole i keia wa. Ke mau nei no ko Kamilia hoomaopopo i na mea a pau e hana ia nei a e ike mau ana oa i kaiho makawalu ma@ o ka waimakemai kona mau papalina mai, a oia paha kekehi mea nana e hoonawaliwali loa nei iaia. Ua kauoha na mai oia ia’u e kakau aku au ia o@ i na aole e hiki iaia-a oia ka,u e hooko nei imua ponoi o kona alo O kona mau maka oia mau no o ka nana mai ia’u, aka, aole nae ona ike mai, e laa ka uhipaapu ia e ka make i keia wa a i kona wa e minoaka ai ua hoomaopopo koke iho la au e noonoo ana no paha ia oe.
na wa a pa e hemo mai o ke ipoka, ua huli koke aku oia e nana me ka hoomanao ana ae paha o ka ike aku ia oe e komo mai ana, aka I kona wa e maopopo ai aole oe oia koke no ka wa e hahi koke iho ai o na helehelena kaumaha maluna e kona mau maka a loli ae la hoi kona mau papalina a poniponi. Feberuari 19
O na haawaina o ka ehaeha a me ke kaumaha oia ko keia la! I keia kakahiaka ua kokoke loa mai ka make iaia. Ua hoao ke kauka e hoonui mai i kona luai koko ana i wahi e puka mai ai o kona leo. I ka wa i hiki iki ai iaia ke kamilio ua ao aku ke kauka e kii koke oia i Kahunapule a i kona ae ana mai ua kii koke ia, ke Kahunapule i Dana Ro-ke
Iloko o keia wa ua kahea mai la oia iau e hookokoke aku au ma ka aoao o kona moe a noi mai la oia iau e wehe i ka pahu lole ona a kunikuhi mai la oia iau i ka papale muouou (bonnet) ona me kekahi mumu lihilihi. A me ka nawaliwali o kon aleo oia i pane mai ai.
Mahope koke iho o ka Penikenia ana e make ana au a au makemake hoi au ia oe e kanu iau iloko o keia mau mea. O kau ilihia hope loa ia.
A oia koke no kona wa i honi mai ai iau iloko o oa waimaka eloelo a pane hou mai la.
He hiki no iau ke kamilio aka he ano paupauaho nae.
Ua uwe iho au a ku ae la e wehe i ka ipuka aniani a oia koke no ka wa e komo mai ai o ke Kahunapule.
I ka wa i lohe ai o ke Kahunapule eia oia i ka hale o Kamiha ua ano kuhau iki oia.
E komo koke aku oe e ka makua wahi au.
Ua noho iho oia iloko o ka rumi a i kona wa i haalele mai ai iau ua pane mai oia.
He mea oiaio, ua noho oia iloko o keia ola ana me ka haumia, aka, ke make nei oia e like me kekahi Karistiano.
Aole i liuliu iho ua ike aku la au i kona komo ana aku iloko o ka rumi moe me ka hele ana hoi o na kanaka mamua e paa ana i na ihoiho kukui a e kani ana hoi ka beleno ke kahea ana aku i ko ke Akua Mana Loa lokomaikai, ua lilo ae la ua hale nei i ka’u hoomapopo iho o ka manaoio he hale peaio he hale peaio he hale pea luakini o ka Akua.
Ae, ua houle koke iho la au iluna o ko’u mau kuli a kaumaha aku la hoi i ka lokomaikai o ke Akua o ua kana no ka makaukau o kekahi mea oia uhane ana i haawi mai ai e hoi aku iloko o kona poho lima. Ua hamo aka la ke kahunapule i ka aila hemolele oia na wawae, na lima, a me na kuemaka o ka wahi ne i makaukau no ka hopena o keia ao a hooalohaioha aku la hoi iaia me kekahi pule a ua makaukau koke o Kamilia e hoi aku iluna o ka lani ina he mea oiaio na hoao ana a ke Akua me ka hemolele hoi o kona make ana.
A iloko o keia wa aole loa i pane aki mai o Kamilia a na pau hoi kona oni ana. He iwakalua minute mahope ipo ua manao iho la au ua kuu mai la oia i keia ola ana ina wale no aole au i hoomaopopo koke aku i ke ano kupiliki o kona hanu ana.
Eeberuari 20, 5 p.m.
Ano i keia wa ua pau ke keia ao. Ua kuu mai o Kamilia i keia ola ma i ka hera elua ponoi o ka nei, aole loa au i ike i ka ehaeha o kekahi mea mamua o kona make ana e like me ia ka hoomaopopo ia aku ma kana mau uwe ana.
Ua hoao ae oia e noho iluha o kona moe no elua e ekolu paha manawa aka haule hou iho no ilalo mamuli o ka nele i ka haau a puni mai la na waimaka eloelo o ke aloha mai kona mau maka mai a make iho la oia.
Ua hookokoke aku au iaia a me ka leo nui au i kahea aku ai, aka, aole loa oia i pane mai a oia ko’u wa i honi iho ai me ke pani ana iho hoi i kona mau maka aloha.
Aloha ino oia! A ka’u manaolana ana a pau ina au he anela hemolele loa e lilo ka’u honi ane iaia i alakai nona i ka nohoalii o ke Akua Mana Loa.
Ua kahiko aku au iaia e like no me kana i kauoha mai ai ia’u e haoa aku, a kii aku la au i ke Kahunapule i Sana Ro ke, me ka ho a ou ana aku hoi i na ihoiho nona a no elua hora ko’u noho ana iloko o ka halepule a pule ai nona.
Ua haawi aku au i na dala ana i koe i ka poe ilihune. Aole loa au i maa i na hana o kekahi hoomana, aka, ua manao au ua ike no ke Akua i ka oiaio o ko’u mau waimaka, ka ilihia o ka’u pule ana, a me ka hemolele o ka’u mohai, a aole no e nele kona aloha mai i ka mea i make i kona mau la opio o ka ai, aka, aole nae he me okoa ae e hiki ai iaia ke pani i kona mau maka.
Feberuari 23.
I keia la i hoolew ai aku ai na mea i koe iho o k@ ao no kahi mau loa. A me ka ehaeha nui ko Kamilia mau hoa'loha i hele mai ai e pule iloko o ka haiepule no Kamilie. I ka wa i haalele iho ai o kelepo no ka hoomaha ana aku i kahi mau Monemartre, he elua wale no mea i hele aku i ka hoolewa, o ke Duke I paa ia e na kanaka elua, a me ke Kauno de G. i hoea mai mai Ladana mai no kona aloha hope loa.
Eia au ke kakau nei i keia mau mea mai kona hale ponoi mai. Iloko hoi o na kulu kehau waimaka o ke kaumaha a me ka ehaeha a maluna hoi o ka papaaina me kekahi ihoiho kukui i hoomakaukau ua e Nanie, oiai aole loa e hiki ia’u ke lawelawe i kekahi mea, eiaa ka hiole ia ke ai no 24 hora.
Aole loa e hiki ia’u ke auamo i keia mau haawina o ke kaumaha no kekahi wa loihi aku, oiai ua nalohia au e like me Kamilia, a no ia kumu au e kakau nei ma kahi i ike ia ai keia mau haawina o ka ehaeha a ina hoi au e hoohala ana i ka manawa, aole loa e nele ka ulia ae ke au o ka manawa a e hiki kupoole loa ana ia’u ke hoike aku i na haawina o ka ehaeha a me ke kaumaha e like me ka’u i hoomaopopo ai.
KA HOPENA.
Ano e ka mea heluhelu, ua hiki mai kakou i ka hopena o keia moolelo me ka ka ehaeha nui. Ua loihi na la o ka hoohialaai ana me ka hauoli, aka o ka hopena no nae he ilihia, a no ia ia ilihia ke haawi aku nei ua ui nohea nei i kona makamua paha keia o kona oili ana aku imua o oukou a nalowale loa aku no ka wa mau loa. Ke paholo pu aku nei hoi o Amana M. Duwala I kona aloha saluta, a o ka panina hope hoi o na haawina o ke ohohia o ke aloha o ka mea unuhi.
S. K. P.
He paikau Bataliona ka na koa o ka moku kana Iapana Kongo ma ke kuea o ka Palii, i ke kakahiaka Poakahi nei, a ua mui ka poe mahalo i ke ano o ka lakou paikau ana.
Huikau na kaa hapaumi ma ke alahao ma ka la inehinei, a hoi hou kapaakai i Waimea oiai aole e hiki ke ike aku oiai, ua hele a lei ke alanui kaua mea he piha ina kamaka.
HE MOOLELO HOONANEA
NO
DON M. MASEKA.
Ka Opio Iloko o na wiliau ana a ka Pahikaua,
Ka Omole Laau Hamo Kupaianaha
A O NA MAKANA HIWAHIWA EKOLU
Ke Kavalia Maluna o ka Lio PUAKEA me na hao kila Mageneti
ME NA
KIAI PUKAUA EKOU.
MOKUNA VII
Na Hoomahie o ke Alo Alii
Aole loa pela. aka, he mau pepeaio ko makou e hiki ke hooloha i na ano olelo palaualelo a pau. a he kuli hoi ka peipeiao e like me ka pohaku.
Alaila, e hoomaka aku au i ka’u kamailio ana, i hoomau aku ai o Aramisa i kana kamailio ana. O keia kaikamahine,he hele mau oia e ike i kona makuakane i kekahi manawa, a oiai oia ilaila i keia la me ko’u hiki pu ana aku hoi, ua loaa iho la ia’u ka hanohano o ka lawe ana mai ia ia i kahi o ke kaa.
Ahe he kaa ko ua kaikamahine ‘la oaa ana o na a ke kanaka? Ua hauoli ia au i ka loaa ana o na ulia laki o kou launa pu ana me ia, wahi a Paresa.
E Paresa, wahi a Aramisa. Ua kamailio pinepine aku au ia oe i ka hiki kupono ole ia oe ke haawi i kekahi olelo hooholo kaokoa maluna o kekahi ninau, a he mea wai wai ole hoi imua o ka maka o kekahi poe keonimana.
Ea, e na keonimana, wahi a Don Maseka, he mea pono ia kakou e waiho i na manao hoomakeaka a pau, a e hookuu aku hoi ia Aramisa e hoopau i kana kamailio ane.
Ae, ua lawe aku au iaia, a oia koke no ko’u wa e ike koke aku ai i kekahi kanaka o ke kulana pilalahi loihi o ke kino. he meu helehelena palauli nae o ka ili, a he mau hoinainau ana kana o ke kulana keonimana – ua ane like loa nae keia kanaka me ko kanaka au e huli nui nei e Don Maseka.
Malia paha oia aku la no hoi, wahi a ka kakou opio.
He mea oiaio paha ia. Ua hele mai ia keia kanaka a kokoke ia’u, i ukali ia hoi e eono poe okoa iho, a i he eono paha kapuai ka mamao mai a’u aku ua ku iho la lakou malaila, a pane mai la keia kanaka ia’u i ka i ana mai.
E kuu haku ke duke, a me ka Madame, a –
Pehea, -- a heaha ia ana i kamailio mai ai? I ke kaikamahine anei a ke Kauka? walii a Paresa i ninau mai ai.
E noho malie oe e Paresa ! wahi a Atosa. Mai manao oe e hiki ana ia oe ke hookuikui a ke hoopokole mai i ka Aramisa kamailio ana – aole loa ou mea nana e kokua.
E oluolu hoi oe e komo aku iloko o ke kaa me ka hoao ole ana ma na ano a pau e kue mai a e walaau hoi.
Alaila, ua manao aku la ia o oe ke duke o Bakinahama, wahi a kakou Don Maseka i pane mai ai.
Pela paha, wahi hou a Aramisa.
O o kela lede hoi, wahi a Paresa i pakui mai ai.
Ua manao paha o ke alii ka moiwahine, wahi hou no a Don Maseka.
Ae he mea oiaio ia! wahi a Aramisa.
Alaila, o na diabolo a pau o ka po ka hoa e like ai o keia opio Gasacona, aole loa he mea e hiki ke nalohia mai kona puniu aku.
O ka mea oiaio maoli ea, wahi a Paresa, he kulana ko Aramisa i ano like me ko ua duke kanaka ui ‘la, koe wale iho no paha ka hoomaopopo ole mai la o ua kanaka ala i ka aahu koa o Aramisa.
Aole e hiki ia ia ke ike loa mai ia mea, oiai kekahi koloka nui e hoopuni ana i ko’u kino ia wa.
He koloka nui a kaumaha kou iloko o keia mahina o Iulai nei! wahi hou a Paresa. Ua makau anei ke kauka o loohia ia oe i ka mai, a i ole o ike ia paha oe?
He mea mau ia, -- o ke kulana o kekahi kanaka kiu he wale no ke hopa kele i kona kulana a naloale kona mau helehelena, wahi a Atosa i pane mai ai.
He papale nui hoi ka’u i ua ahiahi ‘la.
E na keonimana, wahi a don Maseka i puana ae ai. He hana makehewa wale no ia kakou ke komo kuhohonu ana aku iloko o na hoolauwili kamailie ana, he mea pono ia kakou e huli koke akau malia paha e loaa auanei ia kakou na hoopomaikai ia mai o ka loaa ana he ki e hiki ai ke loaa ka wahine a ka mea nana ka wahine i nalowale.
Heaha! wahi a Paresa. O kekahi wahine anei o ke kulana haahaa e like me ia ka kakou e hoohaahaa iho ai i ko kakou kulana keonimana.
Aole anei au I hoike mua aku ia oukou e na keonimana o keia wahine ke kaikamahine a pilikana hoi o La Pote, ke kauwa hoi o ka hilipai a ka moiwahine. Malia paha o ko ke alii ka moiwahine manao ia o ka huli ana aku i kumohana no kona pomaikai mai kekahi wahi okoa aku. Ua ike a ua maopopo lea no oukou o na poe loloa a pau, he mau kumu niu lakou e hiki koke ai ke ike ia mai ma kahi e. A aole no paha e nele ana ka ike koke mai o ko Kadinala, wahi a ka kakou kea opio i pane aku ai i kona mau hoaloha.
Ina hoi na pela, e hele koke aku oe e noi i ka oluolu o ke kanaka nana ka wahine e hoolilo mai i ka hana ia kakou ma na ano a pau, wahi a Paresa.
Aohe waiwai o ia olelo au, -- a he ano palaualelo hoi – e laa ka loaa pu ana mai ia’u o na hooia ana ina aole oia e uku mai ana ia lakou, e loaa ana no ko kakou uku ia mai mai kekahi wahi okoa mai.
I ke kuu ana iho o ka leo o ka kakou opio, oia koke no ka wa i lohe ia aku ai o kekahi halulu a me ka paapaaina o na kapuai wawae e holo awiwi mai ana iluna o ke alapii. a oia koke no ka wa i hemo mai ai o ka puka me ka halulu nui a ike ia aku la e lakou nei ke komo ana mai o ua kanaka nei nana ka wahine iloko o ka rumi a lakou nei e kuka ana.
Me ka haaluylu nui ua kanaka nei komo mai ai, a iloko hoi o ia haalulu a me ka pihoihoi ua pane mai la oia i keia mau huaolelo i ka kakou kaeaea opio a me kona mau hoaloha:
E na keonimana! wahi ana i puana ae ai: E kokua, e kokua – a e hoopakele ae hoi ia’u ma ka inoa o na lani. Eia mawaho nei he eha kanaka i hele mai nei e hopu a e lawe pio ia’u.
Iloko o keia wa i ku koke ae ai o Paresa a me Aromisa iluna.
E kali iki! wahi a Don Maseka i pane mai ai me ka haawi ana aku hoi i kekahi hoailona o ka hoihoi hou ana iho i ka laua mau pahikaua iloko o na ilikalaou – e hoomanawanui iki iho no kekahi manawa, no ka mea, aole loa keia he hana mamu’i o ka wiwo ole, aka, he hana na ka lolo o ka ike a me ka paauao!
Ma na ano nae a pau mai ae kakou e haawi pio e hoolapuwale iawahi a Paresa.
Ua manao au e haawi aku na don Maseka e hooko keia hana, oiai, oia wale no ka mea i oi ae o na haawina o ka nanuao mamua o kakou, wahi a Atosa.
Oiai keia mau huaolelo e kamailio ia ana, ua hiki mai la ua poe koa nei eha a ku nui anan ma ka ipuka o ka rumi hookipa, a i @o ia kou nana ana @oai ia loko o ka rumi ua halawai aku la me ka ike a ko lakou mau kiionohi he eha mau koa e noho ana me ke kuuwelo ana iho hoi o ka lahou mau pahikaua ma ko lakou mau aoao, a na ia kumu i hookuhau aku i ua poe koa nei me ka manao o ko lakou wa ia e lapu ia mai ai e na diabolo a pau o ka po, a e papapau ai hoi lakou he aa ko ka nale.
I ka wa a ua poe koa nei ma ke kulana kuhau o ka hoihope, oia koke no ka wa i poha mai ai o ka leo o ka kakou opio Don Maseka i ka i ana mai;
E komo mai e na keonimana mai hopohopo, oiai, eia oukou iloko o ko’u hale i keia manwa, a he kuemi hope ana. A oiai ho@ he mau kauwa wale no kakou a pau malalo o na kauoha a ke Alii @a Moi a me ke Kadinala notaila, e komo koke mai ano.
Alaila, aole anei oukou e lawe ae ana i na keehina o ke kua ana mai ia makou oiai makou e hooko ana i ka makou hana, wahi a kekahi o lakou i pana mai ai.
Ina he mea hiki ia makou ke haawi aku i na lima kokua ne ka oukou hooko ana i ka oukou hana he kanalua ole ko’u e hiki ana ia makou ke hana pela, wahi a ka kakou opio i pane ai.
No keia mau kamailio ana aku la a Don Maseka i keia mau h@ao lelo i ua poe koa nei i komo mai ai, na ia mea i haawi aku i na manao pahaohao ia Paresa o ka hoohuoi a oia kana ninau ae ai:
Heaha la kana i kamai io ae la? E noho malie oe! Aohe ou he luna, no ka mea, he uala liilii no Kalepolepo, wahi a Atosa.
Aole anei oe i ne mua mai ia’o e haawi ana oe i na kokua ana a pau ma ko’u aoao ina au e makemae ana. i hawanawana mai ai ke kanaka nana ka wahine i lawe lima nui ia e ka kakou Don Maseka.
O ka hana hiki wale no naha ma ko makou aoao i ka hoopakele ana ae ia oe, oia no ka noho malie ana me ka lanakila, a i na hoi makou e lawe ae ana i na kulana a pau a oka hoopakele ana ae ia oe, alaila, o makou pu ana keka e komopoo aku ana iloko o ka naele o Alakai, i pane koke aku ai ka kakou opio i ua kanaka nei.
Alaila, o ka’o e hoomaopopo nei, me he me mea ‘la, aia aau iloko o ka – wahi a ua kanaka nei i puana ae ai me ka ano haalulu.
E hana aku oukou e na keonimana e like me ko oukou makemake, aole loa o’u kuleana e hoopake le ae ai i keia kanaka. O ka maka mua loa o ko’u ike ana i keia kanaka oia no kona hele ana mai nei ianei i keia kakaniaka e koi ai i ka aku hoolimalima o kona hale. Aoanei pela? E pane koke mai oe ano, wahi a Don Maseka i pane aku ai.
He mea oiaio no ia au i kamailio ae la, aka aole loa nae ae i – wahi a ua kanaka nei.
E noho malie oe no na mea e pili ana ia’u! E pani kouwaha no na mea e pili ana i ko’u waha no na mea e pili ana i ko’u mau hoaloha! A e mumule hoi me ka pane leo ole ae I kekahi mea no ka Moiwahine. A i ole oe e hana pela, alaila, o ko kakou papau iho la no ia he aa kauka hale.
E hele koke e @ lawe pu aku hoi i keia kanaka, i pane hou ae ai o Don Maseka.
Ae, i keia wa a ka kakou opio e kamailio nei ua onou ia aku la e ia keia kanaka a noho ana i ke puhi o ka paa ana mai i ka hopu ia e na koa me ka puana ana aku hoi i keia mau huaolelo me ka leo nui;
Ma ka inoa la o na dia bolo a pau o ka po, he oi oe a ka kanaka lapuwale a me ka haukae maopopo. Ua hele mua mai nei oe e noi dalo ia’u i keia kakahiaka – a e paa pio pu hoi me oe! Ea, e na keonimana, e lawe koke aku oukou i keia kanaka, a ina e loaa ana iaia na haawina o ka lapu ia ana e na akua lapu a pau o ka po – aole ia he mea e hookaawale ae ai i ko oukou hoopaa ana iaia me ka hao. A oiai oia iloko o ia kulana, malia paha o loaa mai ia’u he wa e uku aku ai i ko’u aie iaia.
O na manao hauoli me ka pihoihoi, oia kai pahola koke ae iwaena o ua poe koa nei i ka wa i haawi pio ia aku ai o keia kanaka e ka kakou opio, a oia koke no ka wa i lalau ia mai ai o ka lakou mea I makemake ia a lawe ia aku la.
A oiai lakou ma ke kulana o ke lawe ana iaia ua pau aku la ka kakou Don Maseka ma ke kipoohiwi o ke alakai o ua poe koa nei a pane mai la:
Aole anei he mea pono ia kakou e inu i ke ola o kekahi me kekahi? oiai oia i ninini iho ai i na kiaha a piha me ka wama.
He haawi ana mai ia ia’u i na ho ohanohano ana he nui. Wahi a ua alakai nei o ka poe koa.
A ke lawe nei au i ka ae ana aku ma ko’u aoao me ke aloha a me ka manaoio –
Ina pela, eia au ke inu nei i kou ola e M -- , owai la hoi kou inoa?
O Hanuwela.
Ae, ke ino nei au e M. la?
A, ke inu nei au i kou ola e ka mea nona na manao lokomaikai, a e eluelu e hai mai i kou inoa? Don Maseka
Ae ke inu nei au i kou ola e M. Don Maseka!
Hapai hou ae la o Don Maseka i kona kiaha iluna a puana ae la i keia mau huaolelo kalokala i na mana lani i ka i ana ae:
A maluoa ae o ua mea a pau e inu kau i ke ola o ke Alii ka Moi a me ke Kadinala, me na manao o ka Hauoli a me ka waipahe.
I ka pau ana o keia mau kike kiaha ana no ke ola o ke Alii ka Moi a me ke Kadinala, ua huli hoi aku ia keia kanaka e hui pu me kona poe koa, a oia koke no ka wa a Paresa i pane mai ai i ka kakou opio i ka i ana mai oiai oia i ike iho ai o lakou wale no keia keia eha e luakaha nei:
Ma ka inoa la o na diabolo a pau o ka po, ua maopopo no anei ia oe kau mea i hana iho la e Don Maseka? Auwe ka hilahila e! Auwe ko kakou hoohaahaa i ko kakou kulana mamuli o ka ae ana aku i ke kahi ilohae e komo mai iloko o ka kakou pu-a hipa a e hopu pio i kekahi kanaka i huli mai i kona hoopakele ana mai ko kakou mau lima aku! A maluna ae paha o na mea a pau o kona ae ia ana aku e inu i ka rama a ona!
E Paresa, wahi a Aramisa i pane mai ai mahope iho o ka pau ana o ka Paresa kamailio ana i kela mau huaolelo ae la maluna. Ua hai mua aku nei no hoi o Atosa ia ae @e uala liilii oe no Kalepolepo, a ua like pu ko maua manao me ia. He me hiki loa ke hooiaio ia i keia Manawa ke kulana o ka ike a me ka noeau ou e Don Maseka. A o ka’u wahi lauleo wale no ia oe e kuu Don Maseka – i kou wa e hiki ai i kou aupuni (ma kahi o M. de Terevile), e hoomanao mai ia’u.
Ina pela – eia oi no ka paha au iloko o ka pouli kahi i naku hele ai? Wahi a Paresa. Ua apono no anei olua i ka ko kakou hoaloha Don Maseka mea i hana iho la?
Ae no hoi paha! Aole wale o na haawina o ke apono, aka, o na haawina kekahi o ka hoomaikai aku iaia no kana mea i hana iho la, wahi a Atosa.
E na keonimana, wahi a Don Maseka i pane ae ai me kona wehewehe ole aku ia Paresa i kona kulana o ka mea i hana ai. Aole anei kakou a pau i hoohiki paa mamua aku nei. E lilo kakou a pau i hookahi-hookahi wai a ka like-hookahi pana ana a ka puuwai! Aole anei oia ko kakou moto ma kela hoohiki?
He oiaio ia! Wahi a Paresa.
E hapai ae i ko kakou mao lima iluna a e hoohiki! Wahi a Atosa.
Iloko o keia wa ua hapi like ae la ua hoaloha eha i ko lakou mau lima iluna a hoomaka aku la i hoohiki like imua o na manalani oiai ka kakou opio e heluhelu mai ana i na huaolelo hoohiki o ka @ hilinai o kekahi i kekahi, oia hoi:
I hookahi puuwai – a i hookahi ka pana like ana o kekahi no kekahi.
I ka pau ana o keia mau buaolelo hoohiki i ka hoopaa ia e lakou ma ka honua nei, a i hoopaa ia hoi e Satana ma kana buke, ua pane hou mai la o Don Maseka i ka i ana mai:
OLELO HOOLAKA HOOPAU HOPE.
E ike auanei na kanaka a pau loa ke nana mai i keia ke hana nei au me ka hooko a hoike i ko’u manao ponoi ma keakea. Ua hoopau loa aku au i ko Mose Maherona noho Luna Hooponopono Waiwai ana maluna o ko’u mau waiwai a pau: a ina na moraki aku oia i kekahi o ko’u mau waiwai me kakahi mea e aku ao e he mana o ia hana. O na mea a pau ma ka lima o Mose Maherona, e pono ia e hoihoi koke mai.
Owau iho no.
MRS. HANA NAUWELE.
Paauhau, Hana, East Maui, Iune 22, ‘94
4tms—wkly
E HELUHELU I KEIA.
E na makamaka a me ka lahui holookoa e heluhelu ana i keia hoolaha. He wahine wau i hoomailo ia e ka mai kunu ano hano, no ka makahiki a oi aku. O ke ano nui o ko’u mai oia no ke kunu mau aua, me ka eha o ka puu, a me ka umama; me ka hui o ke kino holookoa, eha ka opu, maeele ua lima a me ka ua wae, a e uwe mau ana i ka eha i ka po a me ke ao. Ua hele au i na kauka haole like ole, aohe no he wahi mea a loaa mai o ka mana; ua pau iho la ka manaolana no ke ole. Aka, i ko’u ike ana i ka hoolaha a kauka Akina (pake) maloko o Ka Leo o ka Lahui, ua kiiia oku oia e hele mai e nana i ko’u mai. Ua hiki mai oia a nana ia’a, ua hoike mai la ola, ua hiki iaia ke hoola ia’u mailoko mai o keia mai nui o’u. a e i manao ai e make ana au.
Ua ai au i kana mau laau a ua loaa koke ia’u ka oiuolu, a pela au i hoomau ai i ka ai ana i kana laau a hiki i ka haalele loa ana mai o ka mei i ku’u kino holookoa. I keia la ke hoike aku nei au imua o ke akea, @@@ au malalo o ka lapaau ana a kauka Akina; a ke keno aku nei au ia oukou e na makamaka i loaa i na haawina @ilihua a ka mai, e hele ae ma ke keena kauka o kauka Aki na ma ke kihi o ua alanui Hotele a me Kamika, Helu 317@.
Mrs. Kaanaaka Uala
Honolulu, June 12, 1894,
NUPEPA KA OIAIO.
E HOOPUKAIA ANA E
KEKA@I HUI HAWAII PONOI
I kela a me keia Poalima.
Ka uku o ka nupepa hookahi; No eono malama, $1.00, no hoohaki makahiki $2.00
KUIKE KO MAKOU RULA.
He uku emi mai no hoi ko na hoolaha oihana, na hana kalepa, na hale kuai o kela a me keia ano. O na hoolaha main a apana mawaho aku o ke kulanakaua nale nei, e hoouna pu ia mai ka uka.
E hoouna ia main a manao ma ka inoa o John E. Bush Ailuene Boki, o na kauoha nupepa a me na hookaa dala a pau ma ka inoa o ka Pouku John Kapamawaho Prendergast.
JOHN E. BUSH, Lunahooponopono.
JOHN K. PRENDERGAST.
HOOLAHA
I na Luna a me ka poe lawe pepa pakahi, a me na makamaka eae o ka Nupepa Ka Oiaio a me Ka Leo O ka Lahui me keia ke hoike ia aku nei ia oukou apau, e palapala pololeimai ma ko’u inoa no na kauoha nupepa, na hoolaha a me na hoouna kala ana mai a pau. Aole e mana kekahi palapala hookaa ke ole e kakauinoa ia e a’u ma ko’u inoa ponoi elike me ia malalo iho, i na ua hiki ole ke kakau mai ma ko’u inoa haole, alaila, e kakau mai ma kou inoa Hawaii elike me ia e puka aku nei; a i ole ma ka inoa o na “Nupepa Ka Oiaio a me Ka Leo o Ka Lahui”
John K. Prendergast, Kapamawaho.
Puuku o ka Nupepa Ka Oiaio a me Ka Leo o Ka Lahui.
Honolulu, Jan. 12 th , 1894
Hoolaha Hou
HOOLAHA HOOKAPU AINA
Ke papa a ke hookapu loa aku nei au i ka poe a pau e hele kuleana ole ana maluna o kuu aina e waiho ala ma Kalapana, Puna, Hawaii, a ua hookohu aku nei au ia J. K. Kawaiwai, i Agena no’u, a nana no e hopu holoholona komohewu a pau, a ua mana oia e hoopii imua o ke Kanawai ma ko’u inoa.
J. K. MI.
Honolulu, Apr. 13, 1894
OLELO HOOLAHA.
Mai keia la aku, aole loa au e ae e hookaa i na aie i hanaia ma ko’u inoa, ke ole he kanoha mai a’u aku.
GEO. MCNAMARA
Wailuku, Maui, May 5, 1894. 4tm.
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na ana kanaka a pau loa e nau wai ana I keia ewau o Mooksing Pake, ke papa a ke hookapu loa aku nei i na poe mea waiwai a paa loa aole e hoaie mai i kuu wahina mare, ia Mrs. Lono Mooksing, aole au e uku i kona mau aie a pau a ke papa pu aku nei hoi au aole a malama kekahi poe iaia, a o ka poe hoelohe ole i keia e hoopii ia no ma ke kanawai.
MOOKSING (Pake).
N. Kohala, Hawaii, Mei 23,’94
OLELO HOOLAHA KUE.
Owau o Mrs. Lono Mooksing Pake o N. Kohala Makupuni o Hawaii, ke hoolaha akea nei au me ka oiaio imua o ko ke ao holookoa, aole o’u makemake e aie i ke hai waiwai, a he oki loa aku hoi ka moraki ana aia ka inoa o Mooksing i ola ai au ma keia homua.
Aole ao hoi au e noho malalo o ka hai malu, aole hoi o’u makemake i kekahi kokua, oiai, ua lawa au no ka malama ana i kuu ola me ka loaa makahiki o ko’u mau aina ponoi ino. A ke papa aku nei au i na poe hoolimalima i kuu mau aina, aole dala a waiwai e ae e uku ia ia Mooksing mai kela la aku, aole no hoi au e noho pu hou ana me ia, ina he mau ia no’u e nalowale ai mai keia honua aku.
MRS. LONO MOOKSING.
North Kohala, Hawaii, June 7, 94