Ka Oiaio, Volume VI, Number 13, 30 March 1894 — Page 1
This text was transcribed by: | Mary Mitsuda |
This work is dedicated to: | Ayame Kawanishi Mitsuda |
Nupepa Ka Oiaio.
"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"
BUKE VI HONOLULU, MARAKI 30, 1894. HELU 13
HE MOOLELO HOONAUE PUUWAI
--:NO;--
KA UI NOHEA
KAMILIA
O KE
Kulanakauhale Alii
--:O:--
PARISA
ME
Kana Ipo Aloha
Mon M. Duvala
Ilokoonahoinainau hooioipo ana me ea
Ipo Ekolu,
MOKUNA IX.
MOKUNA XII.
Ka lohe mai ia anei oe e Nanie ia'u? E hai koke aku oe i kela hupo aole loa o@n makemake e ike huo iaia. Ua hele au a uluhua i ka poe e hele mai nei e ike ia'u no ia mea hookahi wale no, me ko lakou uku mai hoi ia'u, a manao ihe la he ha na nui ka lakou i hana ai. Ina paha o keia poe e hoao nei e aiakai mai iloko e ka makou hana o ka hilahila a e ike lakou uke ano maoli aole loa paha e loaa ia lakou ke kulana o ke kauwa hookomolole. Aole! Aka, ue manao paha lakou o na hoohiwahiwa ana me pa daimana, na kaa, a me na mea makamae e ae he kumu nui ia e aiakai hewa ai i kekahi poe, a o ko lakou hilinai piha hoi i ka lakou mea e kamailio mau ai oia kekahi mea hoouluhua mai ia'a. Aka, o ke ano iho la no ia o keia poe, e koi maiana lakou ma na apo a pau e uku aku a papalua maniua o ka lakou e haawi mai ai, a he hikiwawe hoi i ka hana ana e ino ai kekahi poe, a in a e hulihia ae ke au a lilo lakou i mea ino, oia koke iho la no ka wa e uwe ai o na niho ma he iho ala.
E akahele ke kamailio ana e ka Madimosele, wahi a Nanie, oiai oe iloko o ka haawiaa a ka mai iloko o keia ahiahi.
No ka lihilihi loa no hoi paha kekahi o keia lole, wahi ana, a wehe ae la i kona kaliki. E kii ako hoi oe i uhi pumehana no'u. A auhea o Perudena?
Aole oia i hoi mai a hiki i keia manawa a e hoouna ia mai ana ia ianei i kona wa e hoi ae ai i ka hale.
Oia lalau no hoi ia. He hikiwawe loa kona loaa ina oe e makemake ana e ike iau, aka, aole loa e e hiki iaia ke hana mai i kekahi hana no'n in a wau e makemake ana. Ua ike no hoi ia eia au iloko o ke kali aku no ka panepana i hele kku uei, penei no nae ia e hoolalau mai ai i o a ianei me ka hoi ole mai hoi e hoike ia'u.
Malia paha ua aua ia mai la oia?
Pehea oe i lke ai? E kii kokeaku oe i mea inu no maua.
Mohope oe hoopoino ia oe iho.
He oi loa aku o ka pono. e lawe pu mai i mau hua ai, i manu, a pela aku -- e lawe koke mai me ka awiwi oiai ua po oli lo i ia au.
E ai ana oe me au, wahi ana i pane mai ai iau a e lawe aku hoi i keia buke e heluhelu oiai au e kaawale aku ana iloko o kou rumi komo lole no kekahi mau minute pokole loa. A ku ae le oia iluna me ke konio ana aku iloko a nanewale A e holokolo ana hoi au iloko o ka rmi oiai a Perudena i knomo mai ai a puani mai la:
A-ha eia ka oe ianei. Auhea k:: hoi o Kamili?
Aia iloko o ka rumi komo lole.
Alaila, e kali malie aku au maanei nona. Ua manao loa o Kamilia ia oe he ui kaili puuwai oe. Ua ike anei oe ia mea?
Aole.
Aole anei i hai aku ia pela?
Aole loa
A pehe oe i hiki mai nei ianei?
I hele mai nei no hui au e ike iaia?
Iwaena konu anei o ka po?
O aha ia la hoi iai, he aao puanuanu kona hookipa ana ia'u i keia po.
O kou manao paha ia?
I lawe mai nei au i kekahi nuhou maikai nana,
A i na pela, na pono, alaila, o kana hani anei ia o ke kamailio no'u.
Ae. mahope iho o kou haalele ana iho ia makou me ko hoaloha Gasatona B.-; o kona inoa no hoi paha ia, ea?
Ae, aka, aole paha e nele ana kou minoaka ana i na oe e hoomaopopo ana i na mea huna a Gasatona i hai mai ai ia'u, oiai nae, aohe no i maopopo loa ia Perndena ko Gasatona inoa.
He kanaka ui maoli no hoi kela, wahi ana. Heaha la kana oihana, ua ike no anei oe iaia?
A-he! Aka, e pili ana hoi ia oe o kana mea wale iho la no ia e kamailio mau ai, me kona ninau pa ana mai hoi ia'u owai la oe, owai la kau ipo a me ia mau ano niuau e hiki ai no ia oe ke hoomaopopo iho he mea mau mawaena o na ipo elua.
Me ka mahalo, aole anei e hiki ia oe ke hoomannao, a e hai mai ia'u, heaha la kana komisini i haawi aku ai ia oe i nehinei?
Aole la -- koe wale iho no paha kona olelo ana mai ia'u e kipaku aku i ke Kauna.
Aka, i keia wa, ua halawai mai ia'u hookahi, a oia ka'u i lawe mai ia i ka haina iaia i keia po.
A o ka pau ana iho no ia o ka Peradena kamailio ana. komo ana no ui nohea nei a noho ma ka noho, aka, i pa paha ooe kekahi malaila, heaha la kau hana aloko oia manawa, e laa kona ni nohea maoli no, a pane mai la ia Perndena i ka i ana aku.
A pehea aku nei hoi kau huakai e Perndena. na ike aku nei anei oe i ke Duku?
Ae,
A heaha mai nei kana pane
He oie loa no, koe wale no ua haawi mai nei he --,
Heaha?
He eono tausani --
Aia anei ia oe?
Ae.
Ua kaumaha anei oe?
Aole.
Aloha ino no ka hoi ua wahi elekule nei a'u.
Ma keia wahi aole e hiki ia'u ke hoike aku ia oe, a o ko Kamilia wa no ia i lalau mai ai i ka leta, a hoomaka mai la no o Perudena e kamailio.
E hoomaopopo iho oe e kuu kaikamahine, oiai kaua aole loa i mamao mai mai ka la 15 mai, a ina he mea hiki ia oe ke haawi mai ia'u i ekolu haneri dala Farani ia'u, alaila, na like no ia me kou hana ana mai ia'u i kekahi mea.
E hoomanawai oe apopo-- no ka mea, na aumoe loa kela wa, a aole hoi e niki ke loaa ka mea nahaha i keia manawa.
Mai poina hei ha oe.
E hoomanawanui, a e ai hoi me maua i keia manawai.
Aole paha e hiki, oiai, aia o Kale ke kaii mauia ia'u i ka hale.
Alaila, Adieu oe e Amana adieu hoi oe e ki u Kawailia, wahi a Perudena me kona ku ana ae iluna no ka hoi aku i kona home.
A hiki mai la hoi ua ni Kamilia nei i kona pahu ume waiho dala me ka hoolei ana iho i ke kala iloko me ka huli ana mai o kono maimaka poniponi ia'u a pane mai la:
E kuu Amana, e oluolu ae e hookuu iki mai ia'u e hoi ae au ina kahi moe, me ka hooalii ana iho hoi o kekahi mino aka ana o ka whaiwe ui oiai eia i puana ae ai i kela mauhopunaolelo.
A pehea hoi oe e kuu Amana, aole anei oe e pono e hoi pu mai ma kahi moe me kau Kamili?
Aia mai paha ia oe, a o ka hooko wale aku no hoi ka'u, oiai eia la
Ke hone ae nei,
Hone i ke kumu o ka Hala,
A he hala o @ ka ke aloha.
I ka pulale ana mai.
E neenee mai oe a pili pono i hiki ai ia kaua ke kamailio no ka kaua papakuhikuhi o ka hana hooniniu huila o keia po.
A oia ko'u wa i hoomanao ae ai i ka Perudena mea i kamailio mai ai me kona nalu@ana iho hoi iloko o'u no ka oiaio o kana mau olelo a pau oiai na haawina o ka waipahe me ka nanahe malie e hooninipo nei me ua ni nohea nei, a puana bou mai la oia ia'u me ka lalauana mai i ka'u lima i ka i ana mai:
E oluolu oe e kuu Monasina
Amana e kala mai i ko'u ano hehena i keia po.
Ua hiki loa ia'u ke kala aku ina he hewa uni kau i hana ai.
Ua aloha anei oe iau?
Ae, au pupule au no ia mea.
Alaila, he mea ole ke ino o ko'u noa?
He mea ole ia.
He hiki ia oe ke hoohiki mai no ia mea?
Ae.
Oiai no mana e hoinainau ana i ke kamailio, au komo koke mai la o
Nanie me ka mea ai a me hookahi omole waina o ke ano maikai loa ma Fareni wale no e loaa ai.
A wahi hoi a Nanie i pane maiai ia'u. O ka lama i hoohuihui ia, aole na'u i hana, aku, ua manao ua o ka omole waina oia ka mea kupoia no oe e ka Monasina, aole anei pela?
He mea oiaio, wahi a'u me ka hoomau no nae o ko'u nanaana ia Kamilia.
E hooneenee mai hoi oe e Nanei i ke pakaukau a kokoke i ka moe, a e hoi oe e hiamoe, a na maua no maua e naku aku i keia po.
E ki anei au a paa ka ipuka e ka Madimosele?
Ae, a mai ae aku oe e komo mai kekahi mea a hiki i ke kakahiaka o ka la apopo.
Ua hele aku la o Nanie no ka hooko ana i kana apana hana, a ua ai iho la maua, au inu, a au hauoli hoi e like no me ka mea maa mau i na ipo elua, a aole i liuliu haule aku la iloko o ka hia moe kulipolipo a oia ka u i hoomanao ae ai i keai i hoomanao ae ai i keia mau wahi lalani melo:
Nani wale au e ike nei,
I ke kiowai kapu a hai,
Moani ka pua i Hiilawe,
I ka lawea ia e ke kehau.
Oiai no maua e kuwili ana iloko o na mapuna a ka noe o Hauailiki o ua po nei, a me ka hooinaha ana hoi i ka maluhiluhi o ka hele ana i ka loa a me ka laula o Alakai, i ka makaikai lani o ka helu ana i na hoku powehiwehi i ho-a ola ia ko lakou mau kukui make e ka mea nana i hana, maluna hoi o ka palunana i hana, maluna hoi o ka paluna lele a Melewila, oia no ko mana wa i lohe aku ai i ke kani-ke ana mai o ka uwati kau hale, e hoike ana hoi o ka hora 4 ia o ua wanao nei, a ekueku ana ke kuekue o kuu Kamilia ma kuu aoao me ka nanhe o ka leo i ka i ana mai:
Ua ao kaua e ka Inuwai.
Ae, eia la hoi ke pa nei ka makani kilipoe.
Ae, na lohe akula anei oe i ka uwati kau hale i ke kani-ke mai la?
He kani ana no ka hora 4 ka, u i lohe aku la.
Ae, e hookuu paha kau e ka hoa i keia kakahiaka, a kahi wa aku no hoi ia.
Ua hiki, a pehea kou manao mamua o ko'u huli hoi ana, e
Kamau kiaha paha i olu,
l pehee ko puu ke moni.
Aole paha ia he mea hewa e kuu Amana, wahi apa, a haule hou aku la maua e ike i ke
Anu o Hauailiki,
I ka pela nolu o Hulei,
Alia ae e ka ua noe,
E alai nei ia Kauwiki.
Ea ae la ko'u poo iluna no ka makaukau ana i ka huli hoi mamua hai o ka o ana mai o na kukuna malamalama o ka ia, a oia ko'u wa i huii aku ai a pane aku la i au ui nohea Mademosele Kamilia nei:
Eloelo kaua e ka hoa i ke paio?
Ae, wahi apa, no ka hoopulupe a paha e ka naulu.
O ka hooi ana uku paha keia la i ke aloha?
Aole wale paha aia, aka, he uwe pa sila paa loa paha no ke aupuni
Alaila, e huli hoi au ano ea?
Ae, e wiki, oiai he hele kakahiaka nui mau mai kuu wahi elekule Duke i ike ia'u Aina oia e niki mai ana, o hai ia aku apa oia eia no au ke hiamoe nei, a o kona kali iho la no ia a hiki i ko'u ala ana.
Lalau aku la au i ke poo o kuu Kamilia, a kanu aku la au i ko'u ihu me kone, e hooma-u ana hoi i ka honi hope o keia kakahiaka me na wai lele huna a ka manu, e
Aloha no au i ko maka,
Ko ihu waliwali na'u e honi,
Koe aku ke kino waiolu,
A no kekahi po hou aku.
O ka wa hea la ka manawa kupono no'u e ike hou ia ai oe e kuu ipo aloha?
E kuu ipo aloha e --
E maliu mai,
A ka makani,
E lauwili nei,
Mamua nae o kou hoi ana, e hele aku oe a e lalau pu aku i kahi ki puka gula o ka ipuka mahope nei o o kuu rumi moe, wehe aku o i kekahi manawa o keia la e halawai aku ai oe me kau kauoha. A oiai hoi o kau hana wale aku no o keia hoolohe wale no i kau kauoha nolaila, mai hookuli iki oe.
Ae, a in a hoi au e noi aku ana i kou oluolu no kekahi mea, pehea ia?
Heaha la you make make?
Na'u no hoi e paa keia ki.
Aole loa ai, i ae aku i kekahi mea e lawe i kena ki.
Aole anei e hiki ia oe ke ae mai i ka'u noi, oiai hoi ua eha keia puuwai no ke aloha ia oe.
HE MOOLELE HOONANEA
-- NO --
Don M. Maseka.
Ka Opia Iloko o na wiliau ana a ka Pahikaua,
Ka Omole Laau Hamo Kupaianalia.
A O NA MAKANA HIWAHIWA EKOLU.
Ke Kavalia Maluna o ka Lio PUAKEA me na hao kila Mageneti
ME NA
KIAI PUKAUA EOLU.
MOKUNA V.
Na koa o ka pahikaua o ke Alii ka
Moi a me ka puali koa o ke
Kadimala.
Aka, i ko'u wa e halawai aku ai me oe me ka oi o ka'u pahikaua e lawe ae ana au i ko'u lima hema a hoohana aku.
Aole paha i poina i ka mea heluhelu keia Atosa. O ke kanaka keia o ka puali o M. de Terevile i hookui ai me ka kakou opio, oiai oia iloko o ka paukiki nui o ka holo a kakou i heluhelu aku nei ma na helu mua, a i ake hoi e hakoko me ka kakou opio, a oia hoi keia ana e kamailio nei.
O ke ake like iloko o laua mamu li o kela ae like a lau a i ka wa i hookui ia ai o ke @ poohiwi o Atosa e ka kakou kamanele opio, oia no ko laua halawai ana he alo a he aol ma keia wahi.
A na ka maka o ka oi o ka pahikaua e hooponopono i ko laua kuee, aka, aka, eia laua i keia wa iloko o ka hookaau olelo ana me ka hoike ole mai hoi o kekahi helehelena o ko laua ake e hooko i ka laua mea i ake ai.
O ka kakeu opio hoi, ua hiki mai la oia me na manao lana o ka hooko aku i kona mau aa wikani o ka hakoko ana me ka oi o ka pahikaua, e hoike aku owai la o laua ka oi o ka ike a me ka ikaika ma ka oniu ana i ka pahikaua, o ke koa paha o ke Alii ka Moi malalo o M de Terevile, a i ole, o ke keiki Gasatona paha.
Aka, eia laua a elua ma kahi a laua i hooholo ai e halawai me ka hookui ana o na mea make a laua i kahi hookahi, a o ka hopena o ka hooko ia o ko laua makemake, oia ka kakon e kali aku nei me ka malie.
A oiai no laua e kamailio ana me ka malie, ua pane mai la o Atosa i ka kakou kamahele.
I na aia au ma ke kulana o ka hoouluhua aku ia oe, alaila, e pono kaua e kamailio no kekahi mea okoa ae mamua hoi o ko kaua kamailio ana no keia mea.
E ae mai ana no anei oe ia'u e-- wahi a Dona Maseka i pane aku ai me ka leo malie.
E aha la?
He laau hamo kupaianaha kekahi me a'u i keia wa. l na paha oe e ae mai ana ia'u, oiai o ka holopono o ke ola o keia laau, ua hooiaio ia mai no ia mamuli o ko'u hoaoana no he mau la i kaa hope ae nei mamua.
A i ke aha ana la hoi.
Ae, he hiki loa ia'u ke hooia aku ia oe iloko o ekolu la mai keia wa aku o oia ae ana oe me ka hikiwa we, a i kou wa e ola pono ai iiako oia mau la, alaila, ua loea ia'u ka ka hanohano o ka halawai ana aku me oo me ka oi o ka pahikaua.
He mea makehewa paha no'u ka halawai koke ana aku me oe i keia wa, oiai, oe o hoike mai ana i ka eha kukonukonu i loaa ia oe ma kou poohiwi e hiki ole ai hoi ia oe ke hoohana mai i kou lima akau, a o ke kanaka i makemake e halawai aku me oe i keia wa me ka oi o ka pahikaua, ua manao au he hohe wale ia me kekahi kulana keo@mana ole.
Aka hoi i na oe ma ke alahele o ke ake nui e hooko ia ka kaua mea i ae like ai iloko o keia manawa, alaila, au makemake au e hoike aku ia oe, ua makaukau au i na wa a pau e hooke koke aku, aka i i na oe i n@o e hoopanoe ka ka na hakone ana no ekolu la no ke kali ana i kou oluolu mai mai kena eha ou, au makaukau au e haawi aku ia oo ia manawa.
He mea oiaio, wahi a Atosa, he nui loa ko'u manawa, a au hiki no au ke kali no ia manawa. eia paha ka'u mea e haohao nei o ka hiki ole mai o keia mau kanaka a ka molowa nui wale. Heaha la hoi ke kumu o ko laua ulolohi ana mai nei.
Oiai o Atosa e kamailio ana, au huli koke ae la oia a nana ma o a maanei, a oia koke no kona wa i ike aku ai i kekahi o laua i ka hele mai me ke auau o na wawae no ko laua nei wahi e noho aku ana me kke kali ana, a oia kana i puana ae ai me ka leo nui i ka i ana ae me keia mau huaolelo.
Ei ae hoi ha kekahi o laua la ke hele mai nei.
Alawa ino ae la ka kakou kamahele opio a ike aku la ia Paresa e kauoe mai ana, au huli koke ae la oia a ninau aku la ia Atosa i ka i aua aku.
O Paresa ka kekahi o kou mau paalalo nana e nana keia hakoko a kaua ma kou a ao?
Ae, he kanalua anei oe iaia?
Aole loa pela.
A eia hou ae no kekahi.
Huli ae nei e Don Maseka a nana ma kahi a Atosa i kuhi ae ai i kona mau linia, a oia koke no kona wa i ike aku ai ia Aramisa e hele mai ana.
Alaila, o Aramisa no kekahi o kou mau paalalo?
Ae, aole anei oe i ike, aole loa e hiki ia makou ke hookaawale ia makou iho mai kekaki aku.
A i waena o na wahi hanohano a pau o ka hooko kauoha, ua ike ia mai inakou ma ke ano o Atosa, Paresa a me Aranimisa -- na kiai Pukaua Ekolu, A oiai oe no Dox ai ole no Parisa.
Mai Fareba mai, wahi a Don Maseka.
Aole io no oe i ike i keai mau mea.
A oiai laua e kamakamailio ana no, ua hiki mai la o Paresa a lulu lima pu me Atosa. Huli ae nei o Atosa ia Don Maseka a pane aku nei ia Paresa.
Me keia keonimana au i hooholo ai e hakaka.
Aole wale o oe ke hakaka ana me ia, aka, owau pu kekahi ma ia haawina, wahi a Paresa.
Aole nae i keia wa -- o ka hora 1 ko kaua manawa, wahi a ka kakou opio i pane mai ai ia Paresa me ka leo malie.
A owau pu no hoi kekabi -- me keia kanaka au i hooholo ai e halawai pu me ka oi o ka pahikaua. wahi a Aramisa.
O ka kaua wa i hooholo ai o ka hora 2 ponoi o keia la, wahi hou a Don Maseka.
A heaha ke kumu o kou aa ana o hakaka me keia kanaka e Atosa, i ninau aku ai o Aramisa.
Aole loa i maopopo pono ia'u, koe wale iho no kona hoeha ana mai i ko'u kipoohiwi.
A o oe hoi e Paresa?
E hakaka aku ana au no ka mea e hakaka ana, i pane ano ole aku ai o Parisa.
Ua hoomaopo koke iho la o Atosa i ka minoaka e hekau ana maluna o na papalina o ke Gasacona, a oia kana i hai mai ai i ka mea oiaio e pili ana i ka pane ano a Paresa.
He hoopaapaa mawaena o maua no kekahi lole.
A o oe hoi e Aramisa? wahi a Atosa.
Owau? -- e hakaka ana au no keahi kumu kupono,
Poko o keia manawa, ua minoaka iho la ka kakou opio no ka wa elua a pane ae la me ka leo nui moaka.
He oiaio, oiai oukou ekolui hiki mai nei imua o'u i keia wa, nolai'a, e oluolu mai e lawe aku i ka'u mau huaolelo o ka mihi a hoouaa ma ko oukou puuwai.
F. hoomanao o ka mea heluhelu o keia poe ekolu na hoa paio o ka kakou opio i ae like ai -- a hakaka ana a Atosa no ka hookui ia ana o kona poohiwi, o Paresa hoi no ka ike ia ana o kona apo gula, a o Aramisa hoi no kela hainaka.
I ka puka ana aku a keia mau huaolelo o ka mihi mai ka waha aku o ka kakou opio, na ike koke aku la oia i ka hoalii ana iho a me ka hoholo ana ae hoi o kekahi ae eleele haaumakuma ma ko Atosa mau papalina, a he minoaka hoi o ke ano haakei e halii ana ma ko Paresa mau papalina, a he mau he lehelena hoi o ke kuoo o ka hoole mai i ka milii a ka kakou opio ke hai ana maluna o Aramisa.
Ua ike koke aku ia o Don Maseka i keia mau honilona a ka ae ole mai i kaua mau huaolele, a oia kaua i nalu iho ai iloko ona a puana hou ae la.
Aole anei i maopopo pono ia oukou ke ano o ka'u mea e kamaillo aku nei?
Ua makemake au e mihi aku imua o oukou, no ka mea, aole loa paha he mea ola kino kekahi malalo iho o ka pumehana o na kukuna olinolino o ka la, e hiki ke uku koke aku i kona aie ia oukou ekolu. A oiai hoi, o Atosa ka mea kuleana e hiki ke pepehi mai ia'u iloko o keia wa, a i na au e make ana iaia alaila, au lilo i mea ole ka kakou mau olelo aelike e Paresa a me Aramisa.
A mainuli wale no o ia kumu au i haawi aku ai i ka'u mau huaolelo o ka mihi.
I ko Don Maseka wa e kamailio nei aole no i ike ia aku ke ano ma liu mai o keia poe i kana mau haolelo.
A na ia mea hoi i hoopii ipo ae i ka huhu nui iloko o ke keiki Gasatona, a au hiki ke ike ia aku ka ula wena iluna o kona mau papalina me he mea ala, he mahakea i a ia e ke ahi ka hele a enaena, a oia kana i oune hou aku ai i na huaolele o ka hakaka a me ke oolea pu hoi:
Mai manao paha oukou ia'u he kaioalii au. Nolaila, e ku me ka makaukau ano?
I keia wa i pau aku ai i ka luai ia o kela mau hopuna olelo iwahe ua lalau iho la oia i ke kumu o kaua pahikaua. a unuhi ae la iweho me ka holo ana hoi o ke koko ma kona mau aakoko a puni kona kino, me ka makaukau o ka hooko aku 1 ka mea i aelike ia e lakou i na no ai he wa e halawai aku ai me ka oi o ka pahikaua o na koa a pau o M de Terevile, aole loa ia he kumu e hoi hope ai o kaua pahikaua oi wakawaka iloko o kona apo ili, aka, e hooko aku ana oia me ka ikaika i loaa iaia a hiki i kona ku lu koko hope loa.
He hapaha i hala ae o ka hora 12 o na la nei, a e ku pono ana hoi ka la i ka lolo ia wa oia ka manawa a me ka minute e holokea ae ai o na pahikaua a Don Maseka a we konu hoa paio -- e ulele ai hoi ua ai a ka ui o ka hooko ana aku i ka ninau wiwoole a me ke koko nawai la e ahai ke lapakila o ua la hoouka kaua la me ka pahikaua.
Iloko o keia wa e ku nei ka kakou opio ma ke kulana o ko makaukau, au ike ia aku la o Atosa i ka unuhi ana ae i kana pahikaua me ka lawe pu ana ae no hoi i ke kulana o ka makaukau, a oia kana huli ae ai ia Paresa ma a pane aku la me keia mau huaolelo:
He wahi hana wela loa keia, wani ana, aka, aole loa nae au e ae ana e wehe ae i ko'u ilikalapu, oiai au e hakoko ana me keia keonimana, e laa ke kahe nui ana o ke koko mai kela moku mua o ko'u kipoohiwi, a aole hoi au i ake e hoike aku iaia i ke koko ana i loaa ole ai ka hanohano o ka hoopaki ana aku mai a'u aku.
Ma o na diabolo a pua o ka po -- ke hooia aku nei au ia oe -- he mea haokaumaha ia'u ka ike ana aku i ke koko o kekahi keonimana o ke koa a me ka wiwo ole, -- i na no mai ka maka mai o ka'u pahikaua a i ole, mai kekahi poe okoa ae paha, a no ia kumu, eia au ma kou mehenu o ka wehe ole ana ae i ko'u Ilikalapu, a pela no hoi au e hooko aku ai i ka'u hauna pahi ina ko'u aoao, wahia Don Maseka i pane aku ai.
Ia pau ana no o ke kamailio ana a ka kakou opio, oia koke no ka wa i poha mai ai o ko Paresa leo i na i ana mai penei:
Ea! aole anei he mea kupono ia kakou ka haawi pio ana aku malalo o keia mau olele ku i ka laahia a me ke keonimana maopopo, a e huki ae hoi i ka hae keokeo o ka haawi pio, oiai au a me Aramisa e kali aku ana no ke komo pu ana aku ikoke oia haawina hookahi o ka huikau ana ae o na pahikana i kahi hookahi me na manaolana o ke aku e loaa na haawina o ke kiheahea a ke koko.
E pane no oe nou iho e Paresa, wahi a Aramisa i pane kikoola mai ai, a no'u iho, ua hoomaopopo mua au i ke koikoi o keia mau huaolelo i kupono wale no na ka poe keonimana o ke kulana kiekie loa e hoopuka.
A wahi hoi a Atosa i pane mai ai i ka wa i pau iho ai o ka Aramisa kamailio ana: E hana aku @ like me kou makemake.
Ua pepehi ia mai nei kekahi lunahana haole o ka mahiko o Koloa, e kekahi poe Iapana he 30 a ei ke lakon nai. alawe loa ia mai keia poe i Hanolulu nei. O keia haole i pepehila, aia no oia ke waiho ala ma ke kulana kupilikii la a ua manao ia e make ana oia.
NUPEPA
KA
OIAIO.
E HOOPUKAIA ANA E
KEKAHI HUI HAWAII PONOI
I kela a me keia Poalima.
Ka uku o ka nupepa hookahi: No eono
malama, $1.00, no hookahi
makahiki $2.00
KUIKE KO MAKOU RULA.
He uku emi mai no hoi ko na hoolaha oihana, na hana kalepa, na hale kuai o kela a me keia ano. O na hoolaha mai na apana mawai o aku o ke kulanakaua hale nei, e hoouna pu ia mai ka uku.
E hoouna ia mai na manao ma ka inoa o John E. Bush Ailuene buki, o na kauoha nupepa a me na hookaa dala a pau ma ka inoa o ka Puuku John Kapamawaho Prendergast.
JOHN E. BUSH,
LUNAHOOPONOPON.
JOHN K. PRENDERGAST,
Hoolaha.
I na Luna a me ka poe lawe pepa pakahi, a me na makamaka eae o ka NUPEPA KA OIAIO a me KA LEO O KA LAHUI ma keia ke hoike ia aku nei ia oukou apau, e palapala pololei mai ma ko'u inoa no na kauoha nupepa, na hoolaha a me na hoouna kala ana mai a pau. Aole e mana kekahi palapala hookaa ke ole e kakauinoa ia e a'u ma ko'u inoa ponoi elike me ia malalo iho, i na ua hiki ole ke kakau mai ma ko'u inoa haole, alaila, e kakau mai ma kou inoa Hawaii elike me ia e puka aku nei; a i ole ma ka inoa a na "NUPEPA KA OIAIO a me KA LEO O KA LAHUI"
JOHN K. PRENDERGAST.
KAPAMAWAHO.
Puuku o ka NUPEPA KA
OIAIO a me KA LEO O KA LAHUI.
Honolulu Jan 12th, 1894.
Hoolaha Hou.
AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI
Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o A. Tyler, no Molokai, i make.
No ka mea, ma ka la 17 o Maraki M. H. 1894, ua waihoia mai imua o ka Aha kekahi Palapala, i olelo ia, oia no ke Kauoha Hope Loa o A. Tyler i makeaku la; a me ka Palapala Hoopii e noi ana e hooiaioia kela Palapala Kauoha a e hoopuka hoi ka Palapala Luna Hooko no J. M. Maunaloa ua waihe ia mai e ia
Nolaila, na Kaneha i o ka Poaono oia ka a 28 o Aperila, M. H. 1894, ma ka hora 1 P.M. ma ka Pupai Hookelokolo o ia Aha, ma Wailuku, Maui, oia ka la a me ka hora, e hooiaia ia'i ia Palapala Kanoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e ueana ia Palapala Kauoha, a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooko.
Kakauia ma Wailuku Maui, Ko Hawaii Pae Aina, Maraki 17, M.H. 1894.
NA HA AHA.
GOODALE ARMSTRONG.
Kakanoleio Aha Hookolokolo Kaapuni Apana Nlua.
Stms wkly.
Olelo Hoolaha.
Aole loa au e hookaa aua i kekahi Aie aia Ko'u Inoa, ke ole e loaa aku kekahi hooielo ana mai A'uaku.
DAVID KUA.
Kekaha, Kauai, Jan. 30, 1894.
n6 2ms-dly
Olelo Hoolaha.
O ka poo a pau e paa e ai i na waiwai me ke kuleana oie, a me na aie ia Mrs. Hana Nauele ke hoihoi mai ia u @ o ka poe a pau he mau koinaka iakou ia Mrs. Hana Nauele i oleloia e waiho mai ia'a.
MOSES MAHIALON.
Hope o Mrs. Hana Nauele.
Wananalua Hana Maui, March 8, 1894.
mar 16 ifw.
Hoolaha Hookohu Hope.
I kulike me ka'u Palapala i hanaia ma ka ia 8 e March M.H. 1894. Ke hoike nei aui i na kanaka a pau, ua hookohu aku au ia Moses Mahelona, i Hope no'u, e hooponopono, e hoolimalima aku a e kei aku a hoopii aku ma ua ano a pau me na mana piha a pau i oleloia ma na palapala la, ma kehi waiwai paa, a me na waiwai lewa
MRS. HANA NAUELE.
Ps@ , Hana, Maui, March 8, 1894.
mar 16 ifw.