Ka Oiaio, Volume I, Number 5, 21 June 1889 — Na Kumunana Kalaiaina. [ARTICLE]

Na Kumuhana Kalaiaina.

Malalo o keia poo makou e haku aku nei i ka makou manao Kalaiaina ponoi a mai lawe kuhihewa hoi kekahi poe, he manao keia no ka Hui Kalaiaina, a aole no he mea e pani aku ai, elike me ka noo kuhihewa o ko makou hoa, ka Elele, a makou i kaunui ai aia ma ka aoao o na Hawaii Oiaio me makou, i ka noonoo akea ana a kuokoa hoi o na hoa a pau o ka Ahahui Kalaiaina Hawaii. Ua like ole ko makou manao me ko ka Elele, a me ko na hoa e ae, he mea kupono e huki ka mea hookahi i ka lehulehu ma ke ano kaihi mana a lima nui paha. He kaawale loa ia mau ano hana mai ko makou noonoo aku. O ko makou ake nui e loaa i keia lahui ke kulana ike e noonoo nona iho, a e malama ia mea me ke kuokoa, a e wae i na manao alakai elike meke ano kanaka makua, aole e hahai wale mahope o ka ka Peresidena o ka Hui Kalaiaina, a i ka Mr. Laiana paha, a hoa e ae o ka Hui i manao ai oia a oia hookahi ka mea noonoo wale no. Ina ua maikai ka makou kalai ana a koho

oukou, a kapae paha ua lilo no ia he mea maikai @@@. O kou kuokoa a me kou @@@ ia kula- @ @ @@@ make nei e ike. No na @@ @na Kalaiaina, he mea oiaio, aole e pau ana ia mea iloko o ka manao pepa hookahi, a he kuhihewa ke kahaha ana o ko makou hoa ma ka manao ana, e hooliloia ana keia nupepa i hookahi ana mea e haku ai a e mele ai iloko o ka nupepa i kela a me keia pule. He manao hemahema a ano hukihuki ia, e moni na mea a pau i ka mana-ai o ke ano hookahi wahi wale no, ke ole i awili ia me kahi paakai a mea ono e ae, a e mikomiko ai, aole hoi e koekoe a lana mai iloko o ka naau o ke kanaka. Ua like ole ko makou manao ma ko ka Elele ma keia ano, he kumuhana repubalika kana e kukulu mai nei i ana no aupuni moi, ma kana kumuhana i hookomo iho ai i ka waha o na mea a pau o ka Hui e apono aku, a aole hoi ona hoihoi e hoololi hou ia ae, elike me ka manao o na hoa o ka hui, mahope o ka nau ia ana oia kumuhana nui a ka hoa kalaiaina e kuekaa nei iloko o ka Elele. Ina he maikai ke ano o ke kumuhana koho i na luna aupuni a pau, elike me ka ke alakai o ka Elele, alaila, he kupono e hoopau ia ka noho moi, a e hoomaka ke koho ana mai ia noho mai a ka makai hopu lawehala ilalo loa. He oia maoli aku no ke ano o ka hopena oia kumuhana, a elike me ka pouli o na noonoo i na hana o ka wa kahiko, ke lohe nei makou, o ka hui makee alii, ka Halenaua, ka mea i makemake nui loa e kokua i keia kumuhana, ma ka hoolilo ana i keia nupepa na lakou. Ke pono la no. No ke koe ana paha o ke kumu i na kipi [kini?] i ka la 30 o Iune, ke laweia mai nei ke kumuhana o ka Elele, e holo ai i na hiohiona a pau o ke Aupuni Moi, ma ke hope-

na aku o kana alakai ana, oia hoi ka hooko ana i ka mea i upu ia i ka la kaua-wai o na la i hala. Aole o makou kanalua iki i ka olelo i ke akea, o ka mea kupono loa i ka lahui Hawaii, e hooikaika e hooko i na koho ana i ka poe makee i ke Aupuni moi, aole i na mea e kokua ana i ka hoohaule i ke kulana oia ano aupuni. O keia ka mea mua loa a lakou e makaala ai. E hoololi ia na kanawai e paipai ana i na mana o ke alii a ma ka mea kupono. E hoopau ia na kanawai e alai

nei i ke koho kuokoa ana o ke kanaka, oia hoi, ke kuleana waiwai a loaa makahiki, a me ke kumuwaiwai o ke kanaka e kupono ai ke holo balota; koe wale no ka mea e hapai ana i ka naauao, ka ike heluhelu a me kakau. E mau no ka hoo-

kohuia ana o na Lunakanawai Kiekie ma ka lima o ka Moi, a o na Elele a me na Kuhina Noho o na Aloalii o na Aina e, me na Kiaaina o na Mokupuni. E kau ia i kanawai e koho aku ka Moi i kona Aha Kuhina mai na hoa o ka Hale Kohoia o ka Ahaolelo, oiai o ka lehu-

lehu iho la no ia, a na lakou e kaana na oihana aupuni elike me ke kuhikuhi ana o kela a me keia hoa no na luna aupuni o na apana, a me na koho ana o na luni aupuni nui malalo ponoi iho o lakou no ka hooponopono ana i na oihana o ke aupuni. O na mea ano nui keia i keia manawa, a he mau kumuhana no hoi, e lawa ai a oi aku ka palahalaha o ka wehewehe ana e pau ole ai i ka wehewehe hookahi ana. Aka, pela iho la makou e panee aku ai i keia mau kumuhana, a e wehewehe akku ai no hoi i ko makou manao e pili ana i ia mau kumu, a na oukou, na ka lehulehu, na hoa Hawaii, e heluhelu a e noonoo akahele, a hooholo iho i ka mea a oukou i ike ai he kupono, a e kupaa hoi mai loli wale.