Ka Nupepa Puka la Aloha Aina, Volume I, Number 15, 18 ʻOkakopa 1893 — Page 2

Aolha Aina.

 

J. K. Kaunamano

Ona Lunahooponopono a me Puuku.

 

Poakolu, Okatoba 18, 1893.

 

NA MANAWA.

(Hoomauia.)

            Oili a maka ae la na leo lili e kuaki ana me ka leo nui.  Ke komo @la iloko o ka pa alii ka Aha Kuhina eleele.  Hu nui ae la ka aka hoohenehene a me na nema ana, me na olelo ana e hiki mai ana ka manawa a kakou e lawe ai no kakou ka aina.

            Oiaio loa, he mau leo ia o ka ili o kekahi o ia auna.

            Noloila ua lili ia ke kino no ka eleele, a ua lili pu ia me ke kaa ana o ka hookele aupuni i na hapa eleele a eleele paa.

            Kauo hele ae la ka lili me na kupee @ao kila i hoailona ia ma ko lakou kileo, e make a e kipak@ ia ka Moi mai Kona noho alii aku.

            He mau manao keia no ka lokoino i hoomakaukau ia e kekahi Hui hookahuli, e kuka mau ana iloko o kekahi lua pouli no na po elima tausani.

            O ke alakai o keia mau hana awahua, o lakou no na poe i hanau ia i k@pa no keia aina, i hanau pu ia me ko lakou moi a lakou no e kaha akula i ka opu no ka make elike me ka Iuda i kona Haku ia Iesu.

 

Koku ole ka nupepa aneo haole @ hapai nei i a Kakina a @ ka haanui pu mai no i ka holopono ole o ka hana o ka hoohui aina, o ka hoihoi o ka mahaoi o ka holo ana ma Kelaudina@ hilahila ole maoli keia mau hana a @a anee haole e kahea leo nui nei@ Owai la ka lakou e haano’u mai neii? ua pau ko makou hilinai i na nupepa anee haole oia no ke Kuokoa.  Mea @ no h@ anee alii a mea iho @o he alaala.

 

            He mea nui a lana ka manao o ka lahui no ke aloha i ka aina mai na kup@na mai a meka moi a me na alii hanau a pau.  A @e malama lakou i na kapu o ko lakou mau aliiaimoku, a he mea u@i ia i ka lahui Hawaii oiaio, a mahope makou o ke Aliiaimoku a hiki i ka hopena, a i ke kanaka hope loa o ke aloha.

 

Ke Ola ola nei ka wai o ka Huewai Ihiloa.

            Anee haole ua haikea o lo@ko, ua ikea na hana hoopili a anee haole ma, ua hoolilo a molia ia na apahu kino o Kahulupu e a pa i ke kai.

            E like me ka olelo a kona makuakane a Hoomoeapule @ i nui ka mama a pa i ke kai, no ke kai ka hoi ua aina; a pela nohoi o anee haole ma e kukala leo nui mai nei e hoolilo ia Hawaii no Amerika,

            Hilahila ka La a manene ka mahina i ka haaw@ i ka aina o ke Aliiaimoku a me kona lahui aloha aina, kupa@aha nae na haole i hanau ma HaWaii nei o lakou ia e haawi nei.  Heaha la ka mea haaWi ole i ko lakou mau aina ponoi, noho wale iho no aohe aina, kohu ola.

            E ola k@ Aliiaimoku i ke Akua Kiekie loa a me kou lahui aloha aina, “Hawaii no ka oi@”.

            T. C. Oili,

            Honolulu, Oct. 14.

 

KA LETA A CHAS. NORDHOFF E PILI ANA I KANINAUO HAWAII.

Ka Pane@a Rev. Oleson a me Kakina—Ke koi a Iuapana e loaa ko lakou Mana Koho—Ke Kumukanawai o 1887—Ka hoonele ia ana o na kanaka Hawaii i ka Pono Koho.

 

(Hoomauia.)

KA NINAU IAPANA.

            Nolaila, o ke Aupuni o Iapana ua ae aku ia i kona mau kanaka e hana aelike me ke Aupuni o Hawaii no ka manawa o 3 makahiki, a mai a iaia aku i ka poe mahiko, aole nae i koi aku o Mr. Fujii, e haawi ia ka mana koho i kona lahui malaila.  Aka, ua lilo nae ia i mea haohao ia lakou, ka loaa ole ana oia mana hookahi elike me ka loaa ana i kakahi mau lahui okoa aku.  No ka loli ana ae a ka hookahi makahiki hookupa wale no, nolaila, ua koi ikaika loa aku la na Iapana e loaa ia lakou ka mana koho, elike me na Amerika, Pukiki, a Enelani paha.  Aka, ina e koho ke Aupuni Hawaii i elima makahiki hookupa no kekahi mea e manao a@a e lilo i kupa Hawaii a haalele pu oia i ka hoohiki o kona aupuni elike me ka ano o ke Kumukanawai mamua aku o ka makahiki 1887, alaila, ua olelo mai o Mr. Fujii, aohe hana a kona Aupuni, no ka mea, aohe i ao ia aku ke Aupuni Hawaii i ke ano o ka mea ana e hana mai ai maluna o na malihini e manao ana e lilo i kupa Hawaii.

 

HE HOOULUHUA ANA I KA POE HOOHUIAINA.

            O kela ka ninau a Iapana @a Hawaii, a ua lilo nae ia i mea hoo@luhua loa i ka poe o ke Aupuni Kuikawa, no ka mea, ma ke Kumukanawai a na mahiko o ka makahiki 1887, ua hoohaiki loa ia ka pono koho o na kanaka Hawaii, o ke kumu o kela hana ia ana pela, i mea e uhipu ia ai na balota o na kanaka e na haole a me na Pukiki a me ka hoala pu mai hoi i ke kanawai hookupa a na makua mikanele o lakou i hana ai, i mea e hoonele loa ia ai na Iapana i ka mana koho ole, aka nae, ina @ nana pono ia ka manao o ua kanawai hookupa la i hana ia mamua o ka 1887, alaila, e nele pu ana na haole i ka mana koho ole, alaila, @ loaa hou ana i na kanaka Hawaii ko lakou mau pono mua.

            Ua manao au e maopopo ana ia oukou ma na mea a’u i kakau ai maanei, i kekahi mau kumu ikaika o ka hoowahawaha ana o na kanaka Hawaii a me kekahi heluna nui o na haole i ke ano o ka noho ana o na poo Aupuni ma Hawaii i keia manawa ka poe i kapa ia lakou iho he mau keiki na na mikanele.

            O ka manao o ka lakou l@ana ana pela i loaa ona aupu @i paa no lakou iho m@ ka @a@a ole ae i ka manao o ka lehulehu, a i ole, o ka ae paha o na mokupuni a pau o ka Paeaina, a no ka mea no hoi kekahi, ua manao lakou aole e hiki ana i na kanaka ke hoala no lakou i aupuni e hiki ai ke hoohiolo ike aupuni i kukulu i@ a paa me ka limaikaika me ka loaa ole mai o kekahi mau kokuaana mawaho mai, no ia kumu lakou i puliki loa ai i ke Aupuni me kahi manaolana poaeae e loaa ana ko lakou makemake, ka hoohui aina.

            Chas. Nordhoff.

 

He Lanakila Nui.

Paio Kanawai ma aena o ke Ku@a Kanawai Nui o Lilana Sanafoda me ke Kula Nui o Kaleponi e pili ana i ka Hoohui Aina.

EHA TAUSANI KANAKA I HIKI AE NO KA HOOLOHE ANA I KA MANAO KANAWAI O NA HAUMANA O KELA MAU KULA NUI.

Kue na Haumana o Lilana Sanafoda i ka Hoohui Aina—Haawiia ka @o o ka Olelo Hooholo ma ka aoao o na Haumana o Sanafoda e na Lunakanawai Ekolu.

Elua Lunakanawai Repubalika, o Morrow me Black a me hookahi Lunakanawai o ka Aoao De@oka@a@a.

(Hoomauia)

            O keia kuaha@a, aole wale no ia i kakau moa ia e ka Moiwahine, aka, o Kona Aha Kuhina pu kekahi @ kakau inoa malalo oia kuahaua, ka poe a Kivini e olelo mai nei ia kakou @e “poe e kakoo ana i na pomaikai o na Amerika.” Ua hoopuka ia keia kuahaua i ke kakahiaka, o ua la la iwaena o na makaainana a puni ke kulanakauhale, a me ka ike no o Mr. Kivini @ keia mau mea ua hoouna aku la @a Kapena Wiltz @i keia @eta malalo iho nei:

 

Kapena Wiltz; @

Aloh@

            Ma ka hoomaopop@ @ kulana pilikia o Hon@ @ keia wa, a pela p@ @ kulana ikaika o ke @ noi aku nei au ia oe @ mai oe i na kea mari@ @ @ela mai ka moku @ noho kapena nei, @ malu ana i ka hale @ Amerika a me ke @ Amerika, a i mea hoi@ @ pu ia ai ke ola o na @ me ko lakou mau wa@ @

            Makeia, ua m@ @ kou he elua la ok@ @ manawa mai a ka M@ @ hoao ai e kukala i @ wai hou, a hiki i ka @ i hoouna aku ai i k@ @ la maluna ia @apen@ @ aole he haunaele, a @ he hookahi ola Amerik@ @ iloko o ia mau la elu@ @ kuhina a Kivini e olel@ @ kakoo mahope o na p@ @ na Amerika,” ua hoo@ @ lakou he palapala k@ @ eono a ehiku hora pa@ @ o ka @ ala@a ia ana o@ @ wai makaainana nui @ ia ma ia la, e ka@ @ makaainana a pau e@ @ ka maluhia a puni k@ @ kauhale.  Ma kei @ ua unuhi hou mai ka@ hine i @ona Kumukan@ @ ka mea a ko’u hoa p@ @ mai nei oia ke ku@ @ kahuli ia ana o ke Aup@ @

            O ke Aupuni i k@ @ no malalo o ka @a@ @ wahine a me Kona A@ @ (“ka poe a Kivini i @ kakoo mahope o na pa@ @ na Amerika.”)  O @a@ @ Hawaii, noho no lako@ @ no me ko lakou ano @ malama i ka maluhia @ no me na mea i olelo @ nei, a hiki @ keia @ ma@ @ he haunaele i ulu mai @ hoi he ola hookahi @ pa@ @ nau me ka ike pono @ ni @i keia mau mea a @ hoouna aku la nae ia ia@ Wiltz i kekahi leta, me@ @ ana pepei:

            “Ma ka nana a@aik@ @ pilikia o ka aina i ke@a @ @ @ ke noi aku nei @ e hoolele koke mai @e @ marisa a me na sela@ @

            Mahea kela m@u me@ @ ni e olelo nei @kulana @ ka aina?”  Aol@ i@k@ @ Aupuni a aole @o @ na kanaka.  Aia @ @