Ka Nupepa Puka la Aloha Aina, Volume I, Number 12, 14 ʻOkakopa 1893 — Page 1
| This text was transcribed by: | Jennie Livingston |
| This work is dedicated to: | My Grandmother: Salelologa Leituala of Tutuila Am. Samoa |
KA NUPEPA PUKA LA ALOHA AINA.
Ha Mau ke @a o ka Aina I ka Pono.
HONOLULU, POAONO, OKATOBA 14, 1893 Helu 12
@Haha “Lolo Piho.
@NTONE ROSA.
@ (Akoni Rosa.)
@ Kokua ma ke Kanawai @ Hana—Alanui Kaahumano
sept30-tr
@NOKA JOHNSON.
@e Kokua ma ke Kanawai @na Hooi@o Palapala no ka @ o Oahu.
@Hana – Alanui Kaahamanu
sept30-tf
@K. KAHOOKANO.
@e Kokua ma ke Kanawai. @Hana – Alanui R@, ma @ a hookahi me J. M. Poepoe
sept30-tf
W. C. ACHI.
@a he Kokua ma ‘e Kanawai, @eri no ka Lehu’ehu.
@a Hana – Kihi o Alanui @ @ui Moi. sept30-tf
SAM K. KANE.
@ he Kokua ma ke Kanawai, a @ri no ka Lehu’ehu.
@a Hana—Kihio @ Betera.
sept30-tf
J. L. KAULUKO@.
@ he Kokua ma ke Kanawai. @a Hana—Kihio Alanui Betera
sept30-tf
J. L. KANEAKU
@a he Kokua ma ke Kanawai. @ge a Haoiaio Palapala no ka @ o Oahu
@a Hana—Kihi o Alanui Betera @oi
sept30-tf
W. L. HOLOEAHIKI.
@ a he Kokua ma ke Kanawai @[several words] Palapala no ka @ o Ko@a, Oahu
@ Hana—Kihi o Alanui Betera
@ sept30-tf
K@@OOLELOKAAOHOO@AN@A
NO
Kinikalapu.
Ka
Ui opio noho nehele o K@diro @
kani kahika,
Ka @ pa’o o na kanaka ikaika owalu.
Ka ni I la@e ia ai i ka lewa e Hailame ke Akua hoopahauh@@.
Ka ui I loaa ai ka mana no ke komo kula me ha ipukukui a@ia @ kula ekaeka.
Ka mea nona ka lio lele I ka Hikina a ka la.
Ka Haleaniani Lele I hoopaaia me na Ow@lila@oho kanahao na kanakaeha
Ka make ana o Hailama kahi Akua pahaohao.
Ka ikaika na na I kipaku I na kea ikaika o Farani kahiko mai na lepo aku o Enelani kahiko.
Ka lilo ana o ka lipukakai o ana.
Ka no @ il@hane ana.
Ka hopena ikaika waiwai a koa hoi.
Ka no@o Moi ana no Helekaue kalik a me Farani kahiko.
E lilo ana kau keiki he enmi ino no olua, a na olua no e hookuke iaia.
E loaa ana iaia he Wahine hooi oipo ma ke moeuhane a u aloha iloko o na po hooka hi tausani.
E ka moiwahine maikai, e ike ana oe I ke ko o na mea a a’u e kamaiho nei. O na olelo a pau a’u e olelo nei ia oe, aole ia e hoi nele mai; aole hoi e haule kekahi olelo a’u ma ka honua me ka Wawai ole.
Ke Wana@a ne au I ka mea pohihi I kea noonoo. E malama oe I keia mau a’o a hiki aku I ka la e ko ai ka’u e olelo nei ma kuu o aio.
Olelo akula ka moiwahine mua o ke kilokilo, aole ana paha au e ike a make koke au.
E ke @ ka moiwahine, moi puni kamailio oe a puni keiki a he moi ola loihi oe; he hoomaloka nae. E ke ‘lii, ua kuni paa au I ka’u olelo ma ka umauma o ke Akua e hooko I ka’u wanana.
Hapai iho la ua wahine nei a hanau ae la i ka walu o na ku me elua anahulu he keikikane.
I ko ai ka olelo a ke kilokilo he keikikaue io uo, aohe io no he lauoho o ke poo a puni
Maluna io no o ka minoi o ke poo e like me ka umiumi o ke kao, a ua kulike me ka olelo a ka wahine kilokiloa kapa ia ihoia o Ioane.
A nui ua keiki nei, I ka hiku paha o @a makahiki, komo aku la oia i ke kula, a lilo ae la i kanaka naauao kiekie iloko o ia kula me ka noho malie aole haki na @ulanaia. Komo aku la oia i ke ku’a kiekie loa e ao i na mea helu kiekie i ka hapalua o kona makahike e puka ai halawai ihola oia ma ka moeuhane me kakahi wahine, a ua lilo ia i mea aloha e koni mau ai i ka puawai.
Maloko o keia mau po i moeuhane ai oia, aole maopopo ka aina, kahi ka hale oia moeuha@e ana, aka, o ke kii nae o ua ipo nei ua paa aaki loa ia iloko o kona umauma, hiki ole i ka ikaika o na kino pahaohao kupua ke akaa ae i kela mea paa loa he aloha.
Oiai ia manawa he wa hoomaha hapaha ia o na kula kiekie, a he manawa akea ia a ianei e hele nana ai ma na kula a puni o Pelekane Kaiako.
Puka aku la oia mai ka hoomaha a@, aole oia i hoi e nana i na makua.
He Mo@leo
NO
Aukelenuiaiku
Ka Umiku na makahi o na Keikikane Ike Kepapaiakea.
Ka Hoolei ana a na Kaikaaana le Aukelenaiaikuilalo o ka lua o ka Mooianea.
Ka Haawi ana a ka Moo@a Aukelenuiaiku i ka Siana.
Ke Ola ana o Aukelenuiaiku.
Ka Make Elua ana o Aulelen@iai@
Ka Malama Maikai ana o Aukelenuiaika i kapa Akua ia Lonoik@lialii.
Ka Hoao ana me ka Moiwahine Namakaokahai.
Ka Lawe ana a Halulu ia Aulelenuiaike ka manu Aikahaka mai ka Lani mai.
Ka Makoana o Halulu ia Aulelenuiaike iluna o ka Pali o Kaape@pe.
@kii ana a Aukelenuiail@u i ka W@ Oia Loa a Kane ila’o o ka lua o Kamohoalii.
Ke komo ana ilo@o o ka Pahukapu a Kuahailo.
Ka Ipo Hoohai a Kamalanaihuahaehae
Ka Wahine nana i haaheao ka lihliho ka La.
O ka lau o ka lima o na kanaka kona Alanui.
Ka Hoihoi ana @ Kaukihikamalama i Au @ ia aik@.
Ma na ano o na kulana hakaka o na ano apau, a ma ke kulana hakaka @ @ ua pepe a palupau o Kakaalaneo, a laaakila iho la @ Kekamakahinui a Iku, haa@ @ la lakou ia Maui a hoi loa aku la no na moku eha.
A hiki aku la ua poe keiki nei imua @ ko lakou mau makua a i ka aina hoi o Kuaihelani.
Hooulu ae la nae lakou he mau hana lealea, ka o@ ihe, ka pualau, ka heenalu, heeholua, lelekowali, mahiki a me ke ka pua.
Ua poina nae ua poe keiki nei i ka lakou olelo mua, o ka aina e loaa ana ia lakou ma ka ikaika o ko lakou aina ia a puulau keiki, aole naa lakou hoi i ka aina i loaa ia lakou oia kaia mau aina.
O Kelekeleihonua ma he iamu kuauhau o Opuukaho@, o Nuukealani ma ke kumu kauhau o Kumuhonua a me Maui.
Ma keia wahi e kamailio iki kakou i na hana mawaena o iku a me Kapapaiakea e pili ana i na la hoana kapu akua a kau Alii me na kapu apau oia ka na keiki mea e hakilo nei.
Olelo aku la o Iku ia Kapapaiakea, ua kokoke mai na po o kaua e lawelawe ai i ka kaua mau hana.
E makiliai (Hookeai) kaua i luna o Kahaaliali ka hale o ke oihana kahuna no na po eono o ke anahulu o Kahaaliali, a o na po i koe eha oia anahulu i mau po hoonu’a, hoohiwahiwa no ka puo’a (Luakiui) o Hakahaka ula, i ka po e Kane ka ohau pula o ka halelaa, i ka po o Kanaloa e hoomahanahana ai no na po kapu Sabati, ilaila e kani ai ka leo o ka pahu no ka moku ana o ka piko o Aukelenuiaiku ka’e keiki no ka @ ana o ke kapu akua, ke kapu Alii a me ke kapu o ka aina, e laa ananei oia no ke Akua ola loa.
Pela i palapala ia ma@aho o ka puo’a (luakini) ke Akua ola loa.
Ma keia mau kama lio a Iku hue awai mai la ka waimaka mai na maka mai o Eapapaiakea.