Ka Nupepa Puka la Aloha Aina, Volume I, Number 5, 5 ʻOkakopa 1893 — Page 1

ʻaoʻao PDF (913.69 KB)

This text was transcribed by:  Kelly Murray
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA NUPEPA PUKA LA ALOHA AINA.

Ua Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono.

HONOLULU, POAHA, OKATOBA 5, 1893.

 

@ Loio Piha.

_____

@ONE ROSA.

(@koni Rosa.)

@ ma ke Kanawai @ -Alanui Kaahumanu.

@ Sept. 30-tf

_____

@ JOHNSON.

@Kokua ma ke Kanawai, @ Hooiaio Palapala no ka @ ahu.

@ -Alanui Kaahumanu.

@ sept.30-tf

_____

@ POEPOE.

@ kokua ma ke Kanawai. @ -Alanui Belera, ma@ Leta.

sept30-tf

_____

@ NAWAHI.

@ Kokua ma ke Kanawai. @ -Alanui Belera, ma @ kahi me J.M. Poepoe.

sept.30-tf

_____

@ W.C.ACHI.

@Kokua ma ke Kanawai, @ no ka Lehulehu.

@ -Kihi o Alanui Beler @ Moi.

sept30-tf

_____

@AM.K.KANE.

@ Kokua ma ke Kanawai, a @ ka Lehulehu.

@ana -Kihi o Alanui Betera.

sept30-tf

_____

@ L.KAULUKOU.

@ Kokua ma ke Kanawai.  @ ana -Kihi o Alanui Betera.

sept30-tf.

_____

@M.KANEAKUA.

@ Kokua ma ke Kanawai, @ a Hooiaio Palapala no ka @ o Oahu.

@ -Kihi o Alanui Betera

sept30-tf

_____

@ L.HOLOKA@.

@ Kokua ma ke kanawai, @ Hooiaio Palapala no ka @ Kona, Oahu.

@ana -Kihi o Alanui Betera

sept30-tf

_____

@JAMES K.KAULIA.

@ Kokua ma ke Kanawai, @ Hana -Kihi o Alanui Moiwahine Nuuanu.

sept30-tf

_____

@AM M. KAAUKAI.

@ Kokua ma ke Kanawai @ ana Aina.

@Hana -Mauka o ka @

sept30-tf

_____

@ JAMES PAELE.

@kokua ma ke Kanawai, @Hana -Alanui Kaahumanu.

sept30-tf

_____

He Moolelo NO Lauomiuihae. KA

UI I MOHAI IA I KE KOKO KA NANI I ALANA IA I KA OI O KA PUHIKAUA.

 

Ka Mea Iluna Iloko o ke Kiaha Waina.

Ka Mea Pohihihi i ka Maka o ke Kuikele.

A O KE Keiki Alii Numaredina. KE

Komo Lima Maka Popoki.

 

MOKUN I

 

Ka nani o Hurema - Owai oia? -

            Ka Ui o Haredina - Heaha oia?

            Ke Keiki Hamau Kupaianaha -

            Ka Wahine Hoehoe Waapa Kamahao

 

            I ka ike ana o Numaredina i keia mea, hookuu hou iho la oia i kona kiaha ilalo me kona nana ana iho iloko o ke kiaha waina.  O ka waina hoi o na mea a pau ua pau aku la i ka inu ia, a koe wale iho no ko ke keikialii Numaredina.

            No ka ike ana mai o ka Moiwahine Delauzia i ka inu ole ana o Numaredina i kona kiaha, nolaila, ua pane aku la oia me ka leo malie.

            "E ke Kiekialii Numaredina, ua hakina anei ke ola o ka Moiwahine Delauzia i hookuu iho ai oe i kou kiaha ilalo?"

            "E kala mai oe ia'u e ka Moiwahine no ia mea," wahi a Numearedina, "oiai, owau ke alakai o keia inu waina ana, aka, ua loaa ia'u he mea huna iloko o ko'u kiaha waina, ka mea hoi a'u e hai ole aku ai ia oe a @ keia lehulehu; a ke @ nei au, e oluolu ana no @ Moiwahine e kala mai i kau kauwa haahaa ma keia mea."

            "Ke kala aku nei au ia oe ma ia mea," wahi a ka Moiwahine Delauzia me na helehelena i hoopiha ia me ke pahaohao no keia mea huna iloko o ke kiaha waina.

            I ka pau ana o na olelo a ka moiwahine, nana hou iho la o Numaredina iloko o kona kiaha, a ike iho la ia aole ua kino aka la iloko o kona kiaha waina; a no ia mea i haawi aku ai ua keikialii la i kona kiaha i @ kauwa lawelawe o ua papaaina la.

            Mahope iho o keia manawa, ua hookuu ia ae la ua ahaaina la a hoi aku la na mea a pau me ka piha pahaohao no keia me a huna iloko o ke kiaha waina a ke keikialii Numaredina i olelo ai oiai lakou ma ka papaaina.

            O ka mea oi oa @ o ka noonoo ana i keia mea oia no ka Moiwahine Delauzia a me ia ano oia i nalu ai iloko ona a hiki i kona hoea ana i kona halealii, a ua lilo ia he mea nana e kamailio mau ai imua o kona mau hoa, a ua hoopuka loa aku oia ia mau olelo ma kahi malu imua o kana kaika mahine ponoi, ma o kona hoopuka ana aku i keia mau huaolelo, penei:

            "E Waremiere, kuu kamalei aloha, o oe anei ka mea huna iloko o ke kiaha waina o ke Keikialii Numaredina o Hurema?"

            I ka lohe ana o Waremiere i keia ninau a kona makuahine, ua pane mai la oia i keia mau huaolelo nahenahe oiai na papahi mino aka e hoalii ana maluna o kona mau papalina nohenohea:

            "E kuu mama aloha -ina owau ka mea huna iloko o ke kiaha waina o ke Keikialii Numaredina, alaila, e hauoli ananei ko'u makuahine ke lohe aku, ua lilo i kana kaikamahine ke eo o ka mea i kapaia ka "Nani o Hurema."  A ua lilo iho la ia he mea akaaka na laua ia manawa.

            E na makamaka heluhelu, akahi no kakou a hiki mai i kahi o ka mea nona keia kaao a kakou e hoohialaai nei, kamea hoi i oleloia ma ke poo o keia moolelo, "Ka Mea Huna Iloko o ke Kiaha Waina," a o ua mea huna la, oia no ke kaikamahine alii Luaomidihae.

Aole i pau.       He Moolelo

_____

NO Aukelenuiaiku.

 

Ka Umikumamakahi o na Keikikane a iku ne Kapapaaiakea.

 

Ka Hoolei ana a na Kaikuaana ia Aukelenuiaiku ilalo o ka lua o ka Mooianoa.

 

Ka Haawi ana a ka Moo ia Aukele nuiaiku i ka Mana.

 

Ke Ola ana o Aukelenuiaiku.

 

Ka Make Elua ana o Aukelenuiaiku.

 

Ka Malama Maikai ana o Aukelenuiaiku i kona Akua ia Lonoikaoulialii.

 

Ka Hoao ana me ka Moiwahine Namakaokahai.

 

Ka Lawe ana a Halulu ia Aukelenuiaiku ka manu Aikanaka mai ka Lani mai.

 

Ka Make ana o Halulu ia Aukelenuiaiku iluna o ka Pali o Kaapeape.

 

Ke kii ana a Aukelenuiaikui i ka Wai Ola Loa a Kane ilalo o ka lua o Kamohoalii.

 

Ke komo ana iloko o ka Pahukapu o Kuahailo.

 

Ka Ipo Hoohai a Kamalanaikuahaehae

 

Ka Wahine nana i haaheo ka lihilihi o ka La.

 

O ka lau o ka lima o na kanaka kona Alanui.

 

Ka Hoihoi ana o Kaukihikamalama ia Aukelenuiaiku.

           

            Lilo ae @ keia hii ana a ke Alii kapu i mea nuno nui ia e na alii a pau o ka papa alii a me na kahuna ana i o ka oihana kahuna kapu, a me ka lahuikanaka o @ eha.

            @ keia mau hana ana a ke Alii iku i mea @ a ehaeha i ka manao o kana mau keiki mua, a ohumu iho la no keia hana kamahao lua ole a ko lakou makuakane.

            Hui ae la ua keiki @apau he umi, kuka iho la lakou me na ninau ana, ea, heaha mai nei nei hana kamahao a ko kakou makuakane?

            Ku ae la o Kekamakahinui, oia ko lakou mua lo, he kanaka ikaika i ka hakaka, aohe ona lua, a olelo aku la i na kaikaina:

            "E!  Auhea oukou, e noho kakou a i haawi ka makuakane o kakou i ke kapu o ke Akua a me ke kapu Alii a me ke kapu o ka aina no oihana kahunalaa maluna o ko kakou kaikaina.

            Alaila, e haalele kakou i keia aina me ko kakou mau makua, a e hele kakou e huli aina no kakou a o ka aina e loaa ana ma ka ikaika o ko kakou aina ia e noho ai a puulau keiki, a i ole ia e papehi kakou ia Aukelenui.

            "E ko'u mau pokii," wahi a Kekamakahinui, "e a'o oukou i ka hakaka, e nana aku au i ko oukou ikaika e make ai ke kanaka."

            Hele aku la lakou ma kahakai, a malaila oia i a'o aku ai i kona mau kaukaina i ka hopu a kiloi i ke kanaka me ka lima hookahi.

            Hopu aku la oia i kekahi o kona mau kaikaina a kioi aku la iluna no ke kiekie umi anana.

            Pela no na kaikaina i hoomaamaa ai a like me ko lakou kaikuaana ka ikaika hiki ke kiloi.

            A pau iho la ke a'o ana ma ia ano hakaka, e a'o ana lakou i ka puliki a hiki i ka make a pepe ana o ka iwi o ka hoa paio.

            Hele aku la lakou ma na wahi nui o na laau a'o iho la i ka puliki, hopu aku la oia i ka laau e paa pono ana iaia, puliki ae la oia i ka laau a pepe liilii e like me ka mea i hooluaia i ka umu.

            A'o iho la lakou i ka oo ihe, ka mokomoko, ke ku'iku'i, ka luaina hana ikaika apau, a ua lawa lakou no ka ikaika hakaka a kaua.

            Olelo iho la ko lakou kaikuaana e a'o kakou i ka hoolele lupe, ke ka pua, no ka mea, ua nui ko kakou kaikaina, malia o lealea i ke ka pua me ka hoolele lupe hele mai oia, hopu kakou iaia a hoolei.