| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
| | | |
| | | Nupepa Kuokoa KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAIl | | |
| | | Ka Nupepa Pookela o na
Nupepa Hawaii | | |
| | | Hoopukaia i na Ka kahiaka
Poaha Apau | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | BUKE LXVI HELU 41 NUPEPA KUOKOA, HONOLULU T. H. POAHA OKATOBA 27, 1927 KA HELU APAU, 6485 | |
| | | |
| | | Mai ke Diabolo
Mai ke Ola o ka
Pohaku Kupua Haiolelo Ku-e ke Poo o ka Misiona o Kakaako i ka Pohaku o Wahiawa HOIKE OIA I KE ANO
O IEHOVA KE AKUA Mau no na Kanaka i ka Hamo
i Kela Pohaku me ka Hoo-
lohe Ole i Kana Ku-e Ma ka auwina la o ke Sabati aku nei i hala, i hoea kino aku ai o William H. Castersen, ka lunanui o ka misiona o Kakaako, me kona puulu, no Wahiawa ae nei, kahi o ka pohaku hoola a ko ke kulanakauhale nei poe i hoolelepau aku ai ko lakou noonoo. no na pule lehulehu ae nei i hala, no ka hoolaia o na ma'i a haiolelo aku la imuna o ka poe i hoea ae malaila, e ku-e ikaika ana i ka hele o na kanaka e hoomana i kela pohaku, me ka olelo ana; ua loaa mai ka mana i kela pohaku mal ke diabolo mai, aole mal la Iehova mai, ke Akua nona ka lani ame ka honua. Me na mele e hoonani ana i ke Akua, me na leo pule hoi mai ke alakai mal o kela halawai, i malamaia al ka halawai haipule akea, e kela puulu me ka hoikeike ana o ke alakai o ka halawai, i ke ku-e loa o ka hoomana ana o na kanaka i kela pohaku: me ke kuhikuhi ana aku i na wahi maloko o ka Baibala Hemolele, a Iehova ke Akua, i kauoha mal ai i na kanaka apau. Iaia wale no e hoomana aku ai, aole i kekahi mea e ae. Ua malamaia kela halawai, elike me ke ano o na halawai a ka Puali Hoola e malama mau al, ma na huina alanui o kela kulanakauhale, me ka hoolohe aku o ka poe i hoea ae ma kela manawa, i na mea e kamailioia ana. a iloko no hoi o kela manawa hookahi. e mau aua no ka hele o na kanaka e hoomana i ka pohaku hoola, me ka hamohamo ana o na lima, i ka pohaku, a hamo mai ana ma na wahi eha o ka poe ma'i. Hoole ka Papa Ola i na Ku-e He mau leka ku-e kekahi i hoounaia ae i ka papa ola, e kekahi poe O Wahiawa. e noi ana e hookapuia
ka hele ana o na kanaka e hama i
kela pohaku. no ka kumu o ka poe i loaa i na ma'i like ole, e hamo aku
ana lakou i na lima maluna o kela
pohaku hoola, alaila hamo pu mal
ana ma na wahi i eha o ko lakou
mau kino. ma ka hana aua pela. e
hapalaia aku ana kela pohaku, me
na ma'i o kela poe; a i ka wa e hamo
aku al kekahi poe e ae i kela pohaku,
e pili mai ana ko lakou mau lima
i na ma'i o kekahi poe e aku, o ko
lakou loaa mai no ia i na ma'i, i
loaa mua ole ie lakou. Hookahi kauka i hoakaka ae i kona manao, ina no paha ua pili aku na ma'i o kekahi poe iluna o kela pohaku, iloko o na minuke wale no he umi, e maloo ai kela ma'i iluna o ka pohaku, mamuli o ka wela o ka la, ma kela ano, aole e lele mai ana na anoano ma'i iluna o ka poe ma'i ole mamua. Ua hoakaka ae hoi ka peresidena o ka papa ola, oiai me na lau palepiva kekahi poe e hahau aku ai iluna o kela pohaku, a hoopili mai i ka lau
palepiva ma ko lakou mau wahi eha
a ma'i paha, aole oia i ike iki i ka
pilikia o kela hana, a ua hoakaka
ae ola l kona manao. e hoomau aku
no ka hana ana o na kanaka. elike
me ka lakou i manao ai, ma kela
pohaku. Ma ka aoao hoi o ka Ahahui o na Kaikamahine o Hawali, ka ahahui l kuleana l kahi i waiho al o kela pohaku, pela no hoi kela pohaku, aole kela ahahui i manao, he hana maikai ka papa ana aku i na kanaka, i manao, he pomaikai kekahi i loaa
mai ia lakou, a e loaa mai ana paha
la lakou ma ka hele ana e hoomana
l kela pohaku. LOHI LOA KA HOEA ANA MAI O
KA HOOPAKELE. He eono la, mahope o ke kipakuia ana o kekahi wahine Pake, mal Hawali aku nei no Kina, no ka loaa ana o ka ma'i iala ma ke akepaa, 1 hoea mal al ka hoike mal Wakinekona mai, no ka hookomo ana mai iaia i Honolulu nei, ua lohi loa nae kela kokua, no ka mea ke kokoke loa aku la kela wahine e hoea i Kina, kahi i kauohaia aku al laia, e hoi a noho malaila. He wahine Pake kela nona ka inoa o Ho Soy Ying, he umi-kumamalima ona mau makahiki o ka noho ana ma Hawali nei me ka hanau ana he elima aua mau keiki maanei nei. Ma kekahi manawa ae nei i hala, ua holo aku Ia kela wahine no Kina; a iaia o ka hoi hou ana mai no Houolulu nei, ua paaia ola ma ke keena hoopae limahana no ka loaa ana iaia o ka ma'i ma ke akepaa. Ua hoounaia aku ka hoike e pili ana ! kona ma'i I na poo o ka oihana hoopae limahana ma Wakinekona; a mahope o na hooikaika ana a na hoaloha o kela wahine, ma Wakinekona, me ke komo pu o Kiaaina Farrington, e hooikaika nona, ua hoea mai la ke kauoha mai Wakine- kona mai, e ae ana e hookomoia mai kela wahine, o ka mea apiki nae, ua hoihoi mua ia aku oia no Kina. | MALAMAIA ELUA MAU POKA PU MA KE ANO HOOMANAO Haawi Makana ia Kela Mau Poka Pukuniahi e John M. Bright o Lahaina i ke Aupuni Mamua Koke Aku Nei | | |
| | | Hoopauia Aku
Kekahi Makai
e Pat Gleason Ike ka Makai Nui no ke Ku-
pono Ole e Hoomauia Aku
ka Makai Makahi. KAPAEIA KONA HOA NO HOOKAHI PULE Hiki Nae ka Makai i Hoopauia
ke Hoohalahala i ke
Komisina Makai Mahope iho o ka ninaninau ame ka huli pono ana o ka Makai Nui Pat Gleason i na mea e pili ana i ka hana a kekahi mau makai, ma ka hihia i pili ia John Lawe, i hoopau okoa aku ai oia i ka Makai Mokokaikala Makahi, mal ka noho makai ana, a kapae hoi ia Jesse Pililani kona kokoolua mai ka hana aku no ka manawa o hookahi pule. Ma ka hoakaka a ka Makai Nui Gleason, no ka hopena o kana ninaninau pono ana i na hana e pili ana i na makai elua i hoikeia ae nei maluna, ua loaa mal ka ike lala, no ka hoopunipuni o ka Makai Makahi, ma ka olelo ana, aole oia maluna o ke kau otomobile, i ka manawa e hoeha ana o Jack Kapua ia John Laws. Aole ka i hoike mai o Makahi i ka mea oiaio ole, aka ua lilo pu oia i mea a'o aku i na hoike e ae, e hoike hoopunipuni pu mal, l kokuaia al na mea a ua o Makahi ponoi i hoike ae ai nona iho. Imua ka o ka Makai Nui Pat Gleason, i hoike okoa aku ai o Makahi,, no ka maopopo ole iaia o na hana apau a ka makai, e lawelawe ai. Ma kela hoopauia ana o ka Makai Makahi mai ka oihana aku. ua loaa lala ke kuleana malalo o na rula hooponopono o ke komisina makai, e hoohalahala ai i kela hoopauia ana, me ka lawe mal l na hoike, e hiki ai ke kakooia kona aoao, imua o ka papa komisina, No ka Makai Piilani hoi, aole ka ola maluna o ke kaa hookahi me ka Makai Makahi. aka maluna ola o ke kaa otomobile okoa, he kaa i lawe aihue ia a o ke kumu hoi ia o ke ala ana mal o ka pilikia me
John Laws: o kona hoopai a ka
Makai Nui Gleason o ka hookau ana
aku maluna ona, o ia no koha ka-
paeia ana mal ka oihana aku no
ka mauawa o hookahi pule. Ma ka olelo a John Laws, ua hopuia oia e Jack Kapua, he mea aole oia he makai. a laweia aku la noluna o ke kaa a na makai elua e noho ana, a oiai e hoihoiia mal ana no ka halewai ua ku'iia aku la ola e Kapua, me ke komo ole mal o na makai e ku-e i kela hana. Eia ka Makai Nui Gleason ke hoohana mal nei i kona mana, ma ke kaiehu ana l ka poe ana l ike al i ke kupono ole maloko o ka oiha-
na makai, a pela hoi ke kapae ana
aku i na makai ana e ike ana i ko
lakou ku-e i ka lakou oihana, ka
mea i hana ole ia pela, i na poo mua
aku nei o ka oihana makai. HAKAKA ME KANA KANE NOHO
NAE I KA HALEMA'I. O ka hopena o ko ala ana ae o
ka hakaka mawaena o ke kane ame
kana wahine ma ka po o ka Poakolu o ka pule aku nei i hala, o ia no
ka hoihoiia ana ae o Mrs. Naniho Ka-
lei, no ka Halema'i Moiwahine, no
ka lapaauia mai o kona mau wahi i pilikia. I kulike ai me ka moolelo o ka
pilikia i loaa i kela wahine; ua nuu
hoi lohi aku ka o Mr. Kalei no ko
laua home ma Maukiki ae nei ma kela
Poakolu; a loaa aku la kaha wahine
e inu waiona ana, ma kekahi hale
okoa aku. Ua hoole kela wahine i ka hoi koke ana no kona hale, aka mahope mal, akahi no ola a haalele iho i ka hale ana o ka inu waiona ana. Iaia ka o ka hoea ana aku no kona hale ua ala ae la he hoopaapaa. mawaena ona ame kana kane, mai na olelo hahana mai ahiki i ka hoolei puupuu maoli ana, a o ka hopena i ikeia o ia ne ke haa ana o ka lanakila b kela ku'iku'i puupuu ma ka aoao o ke kane. Aole i manaoia i kinohi ua kukonukonu ka poino i kau aku maluna o Mrs. Kalei, aka ma ka Poaha ae, ua hoike okoa ia aku Ia ka lohe i ka halewai, uo ka hoouna ana mai i ke kaa makai a hoihoiia mai kela wahine noloko o ka Halema'i Moiwahine. Ma ka nanaia ana o na wahi poino, i ikeia ai kekahi mau palapu ma na lima, ua hele hoi na maka a uliuli a he mau palapu e ae kekahi maluna o kona kino. | | |
| | | HANAIA HE MAU HOOLOLI
ILOKO O KA OIHANA MAKAI Makemake ka Makai Nui Gleason e Hookau i Kela Oihana ma ke Kulana oi ae o ke Kupono Ame ka Makaukau | | |
| | | INU I KA LAAUMAKE NO KA POINO ANA O KA MOKULELE Loaa Mai ka Hoike i Honolulu Nei no ka Inu Ana o Mrs. Jensen i ka Laaumake no ka A-ia Ana o ka Malolo e ke Aha | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | | | | | | | He elua mau poka pukuniahi ka-
hiko loa o hookahi haneri makahiki
ka loihi o ka manawa o ko laua
malamala ana, i haawiia ae i ka hale
waiho buke o ke aupuni, ma ke ano
he makana mal ia Mr John M.
Bright mai o Lahaina i ka Malu
Ulu o Lele, ma ka Poalima aku la
i hala.
He mau poka kela i kiia mailuna
mal o ka mokukaua Pelekane John
Palmer oiai e ku ana ma Lahaina
i ka hale o ka Rev. William Richards
he misionari Amerika malaila, ma
ka la 23; o ka mahina o Okatoba,
1827.
Ma kekahi mauawa ae nei i hala,
ia Mr L. A. Kakina o ka bolo ana
aku no Lahaina, ua ike oia i kela
mau poka pukuniahi maloko o ka
home o Mr John M. Bright, a iaia
i huli hoi mai ai no Honolulu nei,
i hoopuka ae al ola 1 ka moolelo e
pili ana no kela mau poka maloko
o ka Advertiser, a i ka maopopo ana
o na mea pili i kela mau poka, i ke
komisina o ka hale waiho buke o
ke aupuni. ua hoouna okoa ia aku
la he leka ia Mr Bright ina paha
e oluolu ana ola. e hoouna mai l kela
mau poka. malalo o ka malama ana
a ka hale waiho buke. oiai ua pili
loa kela mau poka, me ka moolelo
o Hawali nei.
O ka pii ie ma ka aoao o Mr Bright
o ia no kona hauoli loa, e haawi
mal 1 kela mau poka pukuniahi i ke
aupuni. ma ke ano he makana; no-
laila ma ka lokomaikai o ka hui mo-
kuahi ua waihoia aku la maloko o ka
hale waiho buke o ke aupuni, no ka
malama ana, e lilo ai i mea poo-
manao no na hanauna lehulehu o
kela mua aku.
O ka moolelo ma ke ano nui no
ke kiia ana o kela mau poka puku-
niahi mailuna mal o ka mokukaua
Pelekane John Palmer, elike me na
mea l hoomaopopoia penei no la:
Iloko o kela mau makahiki ko-
li'uli'u he hookahi haneri a oi aku
o Lahaina ke awakumoku, e hoolu-
lu al na moku okohola, no ka hoo-
lako ana i na meaai ame na hema-
hema apau i pili i ka lakou mau
huakai bolo moana, a o ke kulana-
kauhale no hoi la o ke aupuni.
Iloko o ka mahina o Okatoba o
ka 1827, ua hoea ae la kekahi mo- | kukaua Pelekane no kaaina, a oiai
o Rev. William Richards, ka misio-
nari e noho ana ma Lahaina l kela
mauawa, ua hoomaopopo koke ola
no ka hoea mai o kekahi poino nui.
Ua pololei kela manao o ka Rev.
Richards, no ka mea ua oili i'o mai
la kekahi pilikia nui, mamuli o ka
lawelawela ana o na hana hoohaumia
e na kanaka oluna o kela mokukaua
maluna o na wahine Hawali.
Ua ku-e ikaika ka Rev. Richards
i kela mau haha. aohe nae he hoo-
loheia mal e ke kapena ame na ka-
naka o kela mokukaua, ua hoomau
aku la no lakou i kela hana hoo-
haumia, me ka lawe okoa la ana o
na wahine noluna o ka mokukaua.
Ua malama koke ia kekahi halawai
kukakuka mawaena o na kaukaualii,
me ka hooholoia ana, e ku ke aupu-
ni mahope o ka Rev. Richards, me
ke koi okoa la ana aku o ke kapena
o ka. mokukaua, e hoihoi mai i na
wahine. aole nae he hooloheia mal
o kela koi, aka hooweliweliia mai la
no ka hoopilikiaia mai o kela ta-
ona o Lahaina.
Ua hoounaia mal he ekolu mau
waapa o kanaha poe oluna o ka waa-
pa hookahi, me ka hoolakoia ana o
na kanaka me na pu panapana, me
ka manao e hoopoino mai i ka Rev.
Richards ame kona ohana, a iloko
o na hooweliweli a kela poe, l ku
aku al o Mrs. Richards, a hoike imua
o lakou, o ke Akua o ka lahi wale
no kona hoopakele ame kana kane.
No kela mau olelo a Mrs. Richards,
i kuha'u ai kela poe kanaka, a huli
hoi noluna o ka moku, aka nae, ma
ka aoao o na kanaka Hawaii, ua ala
like mai la lakou me na manao lo-
kahi mal na kaukaualii ahiki aku
i na makaainana, ma kahi o ka ekolu
kaukahi ka nui, "e kupale uo ka po-
no o ka Rev . Richards ame kona
onana.
Ma keia manawa i kiia mai ai he
elima mau poka pukuniahi, no kahi
o ka nale o ka Rev. Richards e ku
ana, a he elua o kela mau poka,
i haule iloko o ka pa.
Ua kaa mai kela mau poka malalo
o ka malu o ke kupunakane o Mr.
John Bright, a aole he manawa i
kaawale aku ai, mai kona ohana
mai, ahiki wale no i kela haawiia
ana mai la i ke aupuni, ma ke ano
makana e Mr. Broght. | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | Mamuli o ka poino i loaa i ka
mokulele Malolo. pela hoi ka make
ana o ena poe i lele maluna o kela
mokulele ma kahi e kokoke ana i
ka halelaa ma Laie ae nei i lilo
ai ia poino, i kumu no Mrs. Martin
Jensen ka wahine a Mr. Jensen ka
mea i aha'i ai i ka helu elua o ka
i--.hel mokulele mai Okalana mai
no Hawaii nei e inu ai i ka laau-
make, ma ka auwina la o ka Poa-
ono aku nei i hala. i kulike al me
ka. lono kelekalapa o ka loaa ana mai
. Honolulu nei mai Los Angeles,
Kaleponi mai.
Mahope iho o kela inu ana o Mrs.
Jensen i ka laaumake i hoihoi awi-
wi ia ai oia noloko o ka halema'i a
ma ka nana a na kauka o kela hale-
ma'i i hoakaka ae ai lakou, e kaa-
wale aku ana no na pilikia mai iaia
aku iloko o ka wa pono
Ma ka hoakaka a na makai. ma-
hope o ka huli ana ame ka noii po-
no ana aku i ke kumu o kela pilikia
i loaa ia Mrs. Jensen, ua hoopilikia
loa la aku ka ka noonoo o kela wa-
hine no ka poino ana o ka moku-
lele Malolo ma Honolulu nei. a ma-
waho ae olaila, ua hoopilikia pu ia
kona noonoo, no ka nui o na ola
i make. ma kela huakai heihei a
na mokulele no Honolulu nei mai
Okalana mai.
O kekahi kumu i hoopilikia pu
:-. ai kona noonoo. o ia no ka ho-
lopono ole ana o ka huakai a kana
kane, o ka lele ana maluna o kona
mokulele mai San Diego aku no Nu
Ioka me ka liona ma ke ano ohua.
Ma ka manawa nae o ka pohala | ana ae o Mrs. Jensen, i loaa al he
mauawa kupono nona e kamailio pu
ai me na kanaka kakau nupepa, a
imua o lakou ola i hoakaka aku ai,
o ke kumu ka o kona pilikia, o ia
no ka nui loa o kana laau o ka inu
ana.
E hoakaka pu ana kela meahou
kelekalapa, no ka hoike ana ae o
Martin Jensen i ke poho o kona
mau manaolana no ka hana lele
moku no keia mua aku. no ke kumu.
mamuli o ka make ana o Holbrook
Goodale, ka peresidena o ka hui mo-
kulele hou i kukuluia ae al maanei
nei, ua hoopauia kela hui i keia
manawa, nolaila ua nele o Jensen i
kekahi hana maanei nei.
No kona mahele ka Iloko o na
dala makana i kaa ai ke eo o ka
helu elua ma ka heihei mokulele
laia. ua lilo aku kekahi mauele o
hookahi kaukani dala no ka uku
ana ia Paul Schluter, kona kokoolua
o ka lele pu ana mai no Hawaii nei,
a o ke koena iho, ua ukuia no na
hoolilo o kona holo ana aku no Los
Angeles ame kana wahine.
O ka mea wale no i koe iaia, no
kela huakai o na mokulele i kaa ai
ka helu elua lala, he hookahi pine
omau, mai ia Kiaaina Farrington
aku. a he hookahi ukulele
Ma ka hoike a Mr. Jensen ina
e loaa ana iaia na dala e lawa ai,
no ke kuai hou ana i ka mokulele
Aloha, alaila e kauoha mal ana ola
i ka poe na lakou e malama nei
kela mokulele maanei nei e hoouna
aku i kela mokulele iaia ma Kale-
poni. | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | No ka hooi ana ae i ka, maikai
amo ke kupono o ka oihana makai
o Honolulu nei, i kulike ai me ka iini
ame ka makemake o ka Makai Nui
Pat Gleason i hana ae ai oia i ke-
kahi mau hoololiloli oihana, ma ka
hookiekie ana ae i ka poe kahiko
iloko o ka oihana, ma ua anuu hou.
Ma kela hoololiloli nou ana l ke
kulana o na hana maloko o ka oi-
hana makai i hookiekie ae ai ka Ma-
kai Nui Gleason ia Lawrence E. Two-
mey, ma ke ano he kapena poo no
na makai kuhuina, na makai nana
kaa ame na makai mokokaikala.
O Lawrence Twomey kekahi o na
kanaka kahiko loa iloko o ka oiha-
na makai o Honolulu nei, ua noho
hana oia mai na kulana haahaa mai,
ahiki i kona lilo ana i kapena no
ka uwaki, a hookiekie hou ia ae la
hoi. ma kela kulana hou.
Mamuli o kela makee e loaa ke
kulana oi ae o ka maikai ame ke
kupono o ka hoohanaia ana o ka
oihana makai i hookiekie pu ia ae
ai o En You Kau, mai ke kulana
lukanela makai mai a ke kulana ka-
pena, a o ke Kakiana Hans Kashi-
wabara hoi ma ke kulana lukane-
la makai.
No ke poo hoi o na makaikiu, ua | hookiekieia ae o John N. Mclntosh
ma kela kulana. a o Thomas Finne-
gan kona hope ma ka oihana.
O keia malalo iho nei, na hoololi-
loli a ka makai Nui Gleason i hana
al:
Kapena Lawrence E. Twomey, poo
kapena no na makai.
Makaikiu Thomas J. Finnegan, ko-
kua no ke poo o na makaikiu.
Lukanela Makai En You Kau, ka-
pena no na makai.
Kakiana Makai Hana K. Kaahiwa-
bara, no ke kulana lukanela.
Kakauolelo Poo James I. Aia. ma-
lalo ona na hana o na keena apau.
David Hao, hoihoiia mai, ka ma-
kai uwapo mai a i ka oihana makai-
kiu.
Arthur E. Carter hookohu hou ia,
ma ke poo o na makai aana uwapo.
Makai Walter W. Larsen, no ke ku-
lana kakiana makai.
Charles Kekuewa, no ke kulana
hope lunapaahao.
Mrs. Abigail M. Borges, makai wa-
hine no ka halepaahao.
Kealoha Keaka hookohu hou ia
i kiai no ka halepaahao.
Ah You, hoihoi hou ila i lunapaa-
hao no Kaneohe.
William Keahi. hookohuia i luna-
paahao no Wahiawa. | | | | | | | | | |
| | | |
| | | | | | | | | UA LILO KE ANO HOU O KE OLA
ANA I KUMU MAKE NO NA ES-
KIMO MA KA WELELAU AKAU O ka lahuikanaka Eskimo ma ka welelau ailau loa i kuluma l ke ano o ko lakou ola ana mal kinohi loa mai, he lahui ia e emi aku aua ahiki l ka nalowale ana mamuli o ke ano hou o ke ola ana i komo aku i o lakou la ame na meaai malihini i ko lakou mau ola kino, e laa ka walu iloko o na kini, na ano aahu hou ame na lole hou o ke ola ana o keia au ma malamalama, wahi a T. Dale Stewart, o ke Kula Nui Smithsnnian ka mea i holo aku i ka akau loa iloko o ke kau i hala ahiki i ka Mokupuni Nunivak mawaho loa aku o ke kapakai o Alaseka, a o kona noi koke ana ae la no la. elike me ka hoakaka a kekahi mea kakau mea hou no ka United Press o ka loaa ana mai i Honolulu nei. Wahi a Stewart he kaikakaikahi loa ka na Eskimo koko piha maluna o ka Mokupuni Nunivak ana o ka ike ana aku i koe. Aone mau kumulaau i ikeia aku e ulu ana maluna o ia mokupuni a e paa mau ana ka aina i ka uhiia e ka hau l ka hapanui o ka makahiki, a ua komo aku mawaena o na kanaka o ia mokupuni na ano nou b ke ola ana o keia au malamalama, a ua hauoli lakou, a eia nae, mamuli o na mea ano hou i maa ole ia lakou ma na meaai a ma na mea Aahu, ke emi loa aku la ko lakou heluna lahui, oia ka Stewart mea i ike aku mawaena o ia lahui. O na aahu hulu holoholona i maa ia lakou mamua he mau palule lahilahi ko lakou e komo ai me na lole wawae, a he mau pahu meakani kekahi ana i ike ai iloko o na hale o kekahi poe a he mau pahu nalo. Ma kahi o na io holoholona l maa i na Eskimo mamua he mau meaai kini mai na kanaka kalepa Amerika aku; ma kahi o ka i'a ame na io holoholona, na hua o na manu, ka limu l palaiia ame ka momona o na uwalo, ne mau meaai malihini ka lakou e ai ai. "O na Eskimo opio he puhi kikalika, a na lakou no e omilo l ko lakou mau kikalika. O ke kini pauda hamo i ka helehelena ka makana maikai loa e haawi aku ai i ka wahine Eskimo a he nui Ioa ko lakou makemake ia mea. "O na meakani hulahula lelele a na Amerika ka mea punahele loa i na Eskimo, a o ke kanaka a ohana e loaa al o la mea he ohana laki loa ia. Ua ike pu aku o Stewart i ka lilo o ka lole komo i mea makemake Ioa la e na kauaka a pela hoi me na meaai aohe nae o lakou noonoo ino ua oi loa ae ka heluna o ka poe l make mamua o ko na hanau maloko o ko lakou heluna lahui. "No ka punihei loa o na noonoo o na Eskimo i na mea ano hou o keia au malamalama, aohe o lakou hoomaopopo i ka loli iloko o ko lakou mau ano i maa mai kahiko loa mai o na meaai ame na mea aahu ke kumu o ka nui o ko lakou make," wahi a Stewart. | HE HOOMANAO ALOHA NA KA
AHAHUI KAAHAHUMANU AME
AHAHUI ALOHA NO MRS.
KAPUAWAILAU CHARMAN E Mr. Lunahooponopono o ke Kuo-
koa: — E oluolu mai no keia hooma-
nao aloha e hoike ae hoi i ko ma-
kou komo pu ana aku iloko o na
kaumaha ame na luuluu o Mr. Hen-
ry Charman ka laua mau keiki ame
na moopuna, a no ka mea, o ke aka
o ka make ua maalo ae la ia, ma
ka ipuka o ka home aloha o ko ma-
kou hoahanau Mrs. Kapuawailau
Charman, he hope peresidena iloko
o ka Ahahui Kaahumanu o Waimea.
Kauai a he lala hoi Hoko o ka Aha-
hui Aloha l ku me ka maikai ame
ka olaio, a moe aku la i ka moe mau
loa o ka hopena o na mea kino apau.
a ua kau iho maluna o makou kona
mau hoahanau oloko o keia mau aha-
hui ke ko'iko'i o ke kumakena pu
ana, me kana mau mea aloha, i haa-
lele iho la ma keia ao luhi.
E luhi auanei oe i ka moe. ina
ke aloha la he al liliha. lihaliha wa-
le hoi e, na wai kaulana. o Manoka-
lani, ka Waiula ame ka Waikea, aole
ke kupa ke kamaaina nona olua i
kaulana ai. ua hala, ua hala!
Haalele i Puna na hoaloha, ua imi
aku la ia Papalauahi.
Piha no hoi ka umi o na maka-
hiki o ke ku ana o keia Ahahui Kaa-
humanu i hookumuia kona kukuluia
ana i Iune 14. A. D. 1917. a ma Se-
patemaba, 10, 1927. hoomanao ae Ia
no makou apau i wahi paina luau.
ame ka hoomauia ana o keu hoa-
hanau ma kona kulana hope pere-
sidena elike no me la l kukuluia
ai o kela Ahahui Kaahumanu, a no
kona hala ana aku la i hoohakahaka
iho la ia kulana, a makou kona mau
hoahanau e poina ole ai iloko o keia
mau Ia. Oiai o ka make ana o ke
akahai ka haahaa ame ka noaao.
be kii ia l kau mal maluna mo o
ko makou hokua.
Mawaena o koonei mau mea luu-
luu,
Na mea hoena a naulu pu.
Iini no au no kuu home ma o,
Kuu home maluna me lesu.
Mau mau me Iesu.
Ma kuu home nani a mau me
Iesu.
O makou no ma o ko makou mau
lunanui la.
Fanny Sabo, peresidena Kaahuma-
nui; Lucy Wright, puuku: Nora
Chang, kakauolelo: Rose Knne. lu-
nahooia; Poni Kekahu, puuku lulu
make; Otilia Robinson, kakauolelo
lulu make.
Lunanui Ahahui Aloha--Nora Chang
peresidena: Rose Kaaeamoku hope
Margaret Goodwin kakauolelo: Lucy
Wright, puuku; Angela Oounla. ho-
pe puuku: Rose Kruse, lunahooia. No ka manaoia e hoea mai ana
he kaihoee maloko ae nei o ke awa
ma ka Poakahi aku la i hala i lilo
ai i hana makaala ma ka aoao o na
luina moku. ame ka poe no hoi o na
uwapo. no kela kaihoee, me ke poho
wale nae o ko lakou mau manao, no ka mea aole he kaihoee i ikeia ma
kela la a po wale no. | | | | | | | | | |
| | | |
| | | | | | | | | | POWAIA HE LUINA MOKU E KEKAHI MAU KANAKA Ma kaui o ke kuhikuhi ana aku o
kekahi mau kanaka elua ikekahi lu-
ni moku noluna o ka mokuahi Ma-
-.::. i kahi o ka haleaina, elike me
ka makemake o kela luina, ua ala-
hia aku la ola no kekahi alanui
. -li pouliuli, a malaila i nokeia ai
n i ka pepehi, me ka haoia o na
(--]-. apau mailoko aku o kona mau
pakeke e kela mau kanaka.
Ua hoea okoa ae kela luina imua
o ka oihana makai ma ka Poaha
aku Ia i hala, a hoike ae la i kona
pilikia.
Wahi a kela luina, oiai ka oia ma
.4 uwapo. ua ninau aku la oia i
kekahi mau kanaka o ka maalo ana
ae e hoikeike aku iaia i kahi o ke-
kahi haleaina kupono e loaa ai iaia.
O ka pane a kela mau kanaka, o
a ke koi ana mai i kela luina, e
ukali aku mahope o laua, a no kona
manao he pololei ka hana a kela mau
kanaka. aole oia i hoohuoi iki, aia he
kolohe ma ko laua aoao, ua ukali
aku la oia mahope o laua ahiki i ka
-o^a ana no kekahi alanui ololi, a
malaila i nokeia ai ola i ka pepehi,
mailoko o kona kupouli o ka noonoo.
i haoia ai kana mau aala apau mai
iaia aku.
HOPUIA ELUA PUULU I NA KEIKI
KOLOHE MALALO O KA HOOHUOI. Mai ka Poaono mal, ka la 15 o
Okatoba nei ahiki i ka Poaha aku
la i hala, he umi-kumamalima mau
wahi o ka hoikeia ana ae i ka oiha-
na makai. i komo aihue ia e ka
poe piko pauiole. me ka hopuia ana
nae he elua mau puulu o na keiki
opio. malalo o na kumu hoohuoi, na
kela puulu kolohe i lawelawe. i na
hana aihue.
O ka hapanui o na aihue i lawe-
lawela, o ia no ke komoia ana o
kekahi mau home lehulehu, me ka
lilo ana o na lole, na waiwai maka-
mae ame ke aala o ka loaa ana aku
maloko o kela mau hale.
He elua mau hale oihana o ka
wawahiia ana. a komoia e ka poe
aihue, o ka mua. o la ke Kalihi
Service Station, a o ka lua, o ia ka
halekuai o Lum Po ma ke alanui Ala
Moana. Mawaho ae o na aihue i hanaia
maloko o na home, ame kela mau
hale oihana ae la. he ekolu poe i
hoike ae. no ka aihueia ana o ka
lakou mau moa.
Mai ka manawa mai nei o ka
hopuia ana o kela mau puulu elua
o na keiki kolohe. i hapa mai ai ke
komoia ana o na home o kekahi poe-
pela i manaoia ai, o kela poe keiki
no ka poe na lakou na hana hoo-
pilikia o ka waihoia ana ae o na
hoohalahala imua o ka oihana ma- kai. | KU HE HUI HANA LOLE SILIKA. Ua kukuluia ae nei kekahi hui
hou, no ka hana ana i ke silika mai-
loko mal o ka lau o ka halakahiki,
a e ku aku ana ka halehana silika
o kela hui mawaho ae nei o Kahala.
O ka inoa o keia hui hou, ka
Hawaiian Fiber Company, a o kona
kumuwaiwai, aia ma kahi o ka hoo-
kahi haneri kaukani dala.
Ma ka oleloia, he kanalima kau-
kani dala o kela kumuwaiwai, i la-
weia e na Kepani o keia kulana-
kauhale a o kekahi hapalua o ke
kumuwaiwai, na ka poe o Amerika e
lawe ana.
He poe Kepani wale no, na luna-
nui o keia hui, a he haole ka ene-
kinia poo, o Kauka Frederic Wide
kona inoa. he loea ma ka hana lole
silika, no Hollywood, Kaleponi.
No ka pono o kela hana lole silika,
i kauoha okoa ia aku ai o Kauka
Wide e na Kepani o keia kulanakau-
hale, i kalele ka noonoo ma kela ha-
na. a no na mahina ae nei elua l
hala. ka noho ana o kela haole maa-
nei. no ka hoao ana e hana l ke si-
lika mailoko mal o ka lau o ka hala-
kahiki a ua hoike ae oia no ke ku-
pono loa ame ka makai o ke silika
i hanaia.
Ua huli hoi aku nei kela haole
no Amerika, no ke kii ana i kana
mau meahana a iaia e hoea hou mai
ai e lawe mai ai ola, l na makau-
kau apau i pili i kana hana maa-
nei. MAKEMAKEIA O FARRINGTON I
KIAAINA NO KA PAEAINA PILIPINE Ma na lono kelekalapa l loaa mal i
Honolulu nei, iloko o na la aku la
i hala, e hoakaka ana ia, no ka ma-
naoio loa o kekahi poe ko'iko'i ma
Wakinekona, no ka hookohuia mal o
Kiaaina W. R. Farrington, i kiaaina
generala no ka paeaina Pilipine.
Ma na mea i hoomaopopoia maa-
nei. aole o Kiaaina Farrington, i
makemake aku i kela kulana oihana;
eia nae ina no kona hookohu i'o
ia mai i pani no Kiaaina Generala
Leonard Wood i make, me he mea
la, aole no oia e hoole aku ana.
Aia no o Kiaaina Farrington ma
Wakinekona i keia manawa, ma ka
Uiia ana aku ka iaia. e pili ana no
kela kulana hou o kana pane wale
no o ia kona makemake e noho paa
ma Hawaii nei.
Iwaena o ka poe hooikaika loa i
ka inoa o Kiaaina Farrington, no
kela kulana, o Senatoa Binamu, ka
mea oi loa o ka makemake iaia, me
ka ike okoa ana i ka Peresidena Coo-
lidge a waiho aku i kona inoa unua
ona. Aole ka he mea a ka Peresidena i
Hooholo ai i keia manawa, eia nae
o ka inoa o Kiaaina Farrington, ke-
kahi mea iloko o kona noonoo. | | | | | | | | |
| | | |
| | KAKOO NA WAHINE IA MISS ASH-
FORD I LUNAKANAWAI KAAPUNI Oiai ke waiho hakahaka nei no ke kulana lunakanawai kaapuni. ma kahi o ka Lunakanawai John R. Desha, i waiho aku i kela kulana, me ka hookohu ole ia mai o kekahi mea i pani ma ia wahi, i kela manawa; ua hoouna aku ka Ahahui Koho Baloka o na Wahine o Honolulu nei, i ka inoa o ka Hope Loio Kuhina Miss M. Ashford, ma ka Poalima aku la i hala, i Wakinekona, no ka hookohuia mai i lunakanawai kaapuni. Ua hoounaia aku kela inoa i Wa- kinekona, mahope iho o ka noho ana ae o ka halawai a ka Ahahui Koho Baloka o na Wahine ma ka Poaha mamua aku, a hooholo lokahi kela ahahui, o Miss Ashford, ka mea kupono Ioa no kela kulana. Ma kekahi manawa ae nei i hala, oiai e noonooia ana ka mea kupono no ke pani ana aku i ka makalua i hoohakahakaia iho, mamuli o ka waiho ana o ka Lunakanawai Kaapuni Desha i kona kulana, ua lawe ae ka papa hooko o kela ahahui i ke ko'iko'i o ka hoouna. mua ana aku i ka inoa o Miss Ashford i Wakinekona, a o kela apono hou la ana o kona inoa ma ka Poalima iho nei, he hana ia na ka ahahui holookoa, i hooholo. He ekolu mau inoa o ka waihoia ana aku imua o ke keena o ka lolo kuhina ma Wakinekona, a imua hoi o ka Peresidena, no ka hookohuia mai ma kahi o ka Lunakanawai Kaapuni Desha, e ko Honolulu nei poe. Ua kakoo ka papa loio o Honolulu nei me ka lokahi i ka inoa o ka Lunakanawai E. M. Watson, oia ke pani ma kahi o Desha; o ka inoa hoi a ke Komite Kuwaena Repubalika i kakoo ai, oia o Clifton H. Tracy, a o Miss Ashford hoi ka inoa a ka Ahahui o na Wahine Koho Baloka; nolalia ke kakali aku nei koonei poe, o ka hookohuia mai o kekahi o kela mau inoa ae la maluna. Iwaena nae o keia mau inoa ekolu, i | | LOAA PONO KE KOLOHE O KEKA-
HI POE I KA WAI. Mamuli o ka hookomoia ana o na mita maloko o na wahi i loaa mua ole ka mita iloko o na mahina i kaahope aku nei, i loaa pono ai ke kolohe maoli o kekahi poe, me ko lakou uku ole i ka auhau wai no na makahiki lehulehu. Ma keia mitaia ana o kela mau wahi, ke loaa nei i ka oihana wai o ke kulanakauhale, ma kahi o ka elima haneri dala o ka mahina, mai ka poe mai i uku mua ole i ko lakou wai. Ma kekahi mau wahi, ua loaa aku i ka poe hookomo mita o ka oihana wai, he hookahi no hale i auhauia no ka uku ana i ka wai, malalo o ka uku paa, a he mau hale lehulehu, aole he uku iki i kekahi dala no ka wai i hoohanaia. Ma ka manawa i noi mua ia aku ai ka pono wai e haawi mai i kekahi poe, he hookahi no ka hale i kukuluia, aka mahope mai, ua kukulu hou ia ae la he mau hale lehulehu, malalo no o ka inoa o ka mea nona ka hale mua; a o ka wai i hoo. lakoia aku i kela mau hale, mai ke paipu aku no ia i hoomoeia no ka hale mua. Oiai aole he ana mita i hookomoia. ua hiki ole ke ikeia ka nui ame ka uuku paha o ka wai i hoohanaia nolaila o ka auhau wai wale no i ikeia e ka oihana wai, a e ukuia ana hoi e ka ona nona kela mau hale, o ia ka auhau no kela hale mua, a koe mai na hale e ae. Ua hoopauia nae kela pilikia i kela manawa ma ka hookomoia ana o na mita no kela ame keia nale, i loaa ole ka mita mamua, ma keia ano, ua hoomahuhua hou ia ae ka loaa o ka oihana wai no kela ame kela mahina. | | |
| | | |
| | | o ka inoa o ka Loio, Clifton H. Tracy
ka ka Elele Lahui Houston, o ka haa-
wi ana aku i kana kakoo ana, pela
no hoi me kiaaina W. R. Farring-
ton, aole malalo o kekahi kumu e
ae, aka ma ke kulana kalaiaina | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
