Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXVI, Number 37, 22 September 1927 — HE LEKA HAMAMA I NA MANA KOHO O KE KALANA O MAUI. [ARTICLE]

HE LEKA HAMAMA I NA MANA KOHO O KE KALANA O MAUI.

I Sia au ke waiho aku nei I ko'u tooa« no ke kulana Lolo Kalana no ke Kaiana o Maui. a ma keia kau koho wae moho e maopopo ai ko*u *aeia, aole paha. Me oukou e na «nana koho ka olelo hooholo ma ia nlnau. a aia ia oukou ke kuleana e hoapopo &i i keia kumuhana. No oukou ke aupuni, na oukou na luxia aupuni kalaaa a na oukou no e wae a koho. klola a kapae. O ka*u wale no o ka hoike aku lmua c oukou, he moho au no ke kulana Lolo Kalana. Iwmena o ka hapanui o oukou he paiia au, aole paha oukou 1 īoa ia'u. Aka, o ka mea kela e kamaaina ai. au ma Honoiulu. a i ka tra kamalii hoi mai 1 Ulupalakua e noho ai me ko*u mau makua, a nm. ko*u luaul makuakane i kanu na laau paina e ulu mai la la aina, a kela aina "Ka Ua Lani Paina" a o ka lnoa no ia o Ulupalakua 1 na HawaU o ia au ahiki i keia la. I ka wa kamaiii hele i ke kula Xdm. Wailuku. ke kula Bihopa a ke oi» aoal sei ao na haumana o ka hd« like ana i ke kula. I ka 10 0 na makahiki haalele ko'u mau ma- j 3cu» 1 ka noho aaa 1 Ulupalakua | aine Palauea, a hol makou 1 Honolulu, a i ka make ana o ko'u ma-! kuakane ka 14 o ko'u mau makahikl hele 1 ka hana e imi ai 1 ola no ka makuahine ame ke kaikuahine, oiai o ko'u kaikaina i hanauia ai 1 Ulupalakua, ua lawe hanai ia oia • koea mau kahu hanai, a ke ola mai nei no ola i na ea kiheahea o Walkapu. Ua hele au i ke a'o kanawai me ka nobo kakauoielo ana iloko o na keena loio ma Honolulu, o ka Lunakanawai Kiekie Haileki, ma ke keena

0 ka Loio Pelekane Preston, ke keena o kela kaeaea kaulana ka Aeko, W. C. Jones a ma ke keena loio o Sandford B. Dole, ka Peresidena o ka Repubalika o Hawaii mahope mai; a 1 ka pau ana o ke a'o kanawal ana. ua hoi i Kohala ka alna o na kupuna. a ilalla kahi 1 noho ai no aneane 40 makahiki, a mal ia aina kaulana i na puu-haelelua. o Pili me Kalahikiola. kohoia no iwakalua makahlkl a keu 1 wahaolelo no ka lehulehu, a noho he iunamakaainana mai Hawaii Komohana mal no na makahiki loihi, a no ka mare ana 1 ko Maui kaikamahine i ka 1921, hoi mai i Maui, ma Wailuku, a e aoho paa ana lanei, no ka mea, ua nanea iho la ka noho ana oial ma ke mele o keia aina kaulana ua oleloia .'Pilipu ka Hanu o Wailuku 1 ke Anu." Ua noho he lunahoc«nalu no ka hale kaukanawai o ka ahaolelo o Hawmii no na makahiki lehulehu, e pn ana 1 ka hoeuU o na hana kaukanawai o ka ahaolelo o ke kanaka Hawali. a na ka haalele ana ia "Kohala-nui. Kohala-iki. Kohala Makanl Apaapaa" pau ka hele ana 1 ka ahaolelo. a iloko o ke aloha o ko*u mau hoa makaalnana oiai au « holo ba!oka ana no na kau lehulehu, ua kapaia ko'u inoa "Ka Pohakuhauoli o Hawali Komohana" a ke o nei ia inoa ia'u ahiki i keia j la. I I ka makahiki 1887 aeia au i loio Imua o na Aha Hookolokolo Apana, * 1 ka makahiki 1889, mahope o ka ninaninauia ana e na loio kaulana o ia au no ko*u makaukau, aponoia, au e ka Aha Kiekie o Hawaii, e j lawelawe 1 ka oihana loio ma ke kaaawai, imua o na Aha Hookolokolo apau o Hawali, a ke paa nei au i ke kulana loio piha ahiki 1 keia la. No ka makemake o ka poe hoopoao o ka aina e lawe au i ke kulana Agena Kinai Waiona no ke Kalana o Maui, ua ae au e hookauwa ia'u Iho malalo o ke aupuni Amerika, a ua ikeia ka hua o ka'u hana ma Maui. ua kiaUa ka laahia o ka home, ha kiaiia ka maluhla o ka noho ana o ka ohana mai na hoilikole mai o ka Waiona, a ua hook'auia ka weli o ke kanawai maluna o ka poe ha'ihal kanawal i kumu e pakele al na home aloha mai na haawina ehaeha mai o ka ilihune ame ka ona, ka nele ame ka uhauha. He oiaio no paha. ua huhu kekahl poe no ko*u hooko i ka hana elike me ka*u i hoohiki oihana ai, a i kulike ai me ke kanawai, olai ua hoo-

kajTT7la ka waiona maloko o na paia apau o Amerika aina puni ole, a o ka nlnau ia oe e ka mana koho "Ua Hewa Anei ke Kanaka i hoohiki oihana ia no kona Hooko i ka hana, aole paha? Ua makemake anei oe ame oukou i kanaka Hooko Ole i ka hana. oiai ua kauohaia oia • hooko hana? Ua makemake anei oukou 1 kauwa hana hoopalaleha 1 ka hana? Ma na pala apau o keia Kalana. hookahi no o oukou leo, a ke ike nei au i ko oukou makemake, kulike me ka Kauikeaouli ke Alli o Hawaii 1 kukala ai "O ke Kanaka Hoopono, o Ko'u Kanaka la, o ke Kanaka Hooko 1 ke Kanawal, a Maka*u ia lesova o Ko"u Kanaka ia." Ke kahea mai nei na home aloha o kakou, ma kela ame keia pe'a o ka aina, kahi e noho aloha ana ka ohana, ka wahine, na kamaikl ame na makuakane i imi 1 ka nohona maemae, e waeia i kanaka e hooko ana 1 ka hana o ka lehulehu; i karaka wiwo ole; i kanaka e makaala ana 1 ka pono o ka lahui; 1 kanaka e hikl ai ke hapai a hoomau aku no 1 na kaupoku lani na mamala-

olelo i pinela ilaila: "Ua Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono." Me ke aloha a hui aku 1 ka pahu haloka a na Na Lani e kiai ia kakou. Ka oukou kauwa hoolohe, HENAY LINEKONA HOLSTEIN, Moho Eepuhalika. Lolo Kalana.