Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXVI, Number 28, 14 Iulai 1927 — He Moolelo No Ka Lanakila ma o ke Kali Ana [ARTICLE]

He Moolelo No Ka Lanakila ma o ke Kali Ana

MOKUNA I. Heokah: v;alc no kokua lawa pono i ka ikaika, Pehea la ka nui o na kaumaha ame na popilikia, Hookah; wa!e no—oia ka manaoio me ke kupaa, T ka Mea ike o<? ia, ka mea Nona ka mana, A~e ka lokomaikai : hiki ke hoolōli i ka ino i maikai. Ma ka. lioomaka ana e v.-ehe a e haawi aku i keia moolelo hoonana hou imua o ko ke Kuokoa poe heuheu, aia maluna o ka piko o kekahi puu haahaa, he o-i nae kona ku ana, i kū:luia ai kekahi kakela nona ka inoa, ''Ke Kakela Mahilona", ~ e huli pono iho ana* ia i kekahi o na owawa nani ma kona mau kani o kekahi mau muliwai e kahe malie ana ka wai me ka. uliu!i, a ma kela a ma keia mau aoao ua ululaau huaai, na malapua nani. na mahina-ai he mau kaukani eka ka nui i paa • r.a meakanu o na ano like ole, maloko o Palani. Ma ke ano o ka hiohiona o ia kakela i ka nana aku a ka mea "£.i!hini. me he me ala, aohe poe e noho ana maloko. no ke ano rr.ehameha pu aohe maaloalo mai o kek'ihi mfca ola, a no ka mea iloko o kela au hookahuli aupiini ua lilo ia kikela i maka '.ik:pu a i wahi hoopoiuo nui ia e ka poe ene^i^ Ua paa owaho o kona mau paia i ka ljiihihiia e ua mea hihi, a rr.a kekahi mau wahi ona e ikeia aku ana no kahi i a-ia e kē ahi a na enemi, a ua koe no nae kekahi mau rumi kakaikahi. *:a pakele no aole i wawahiia, a maloko o ia mau rumi kakaikahi i koe o ia kakela o ke Kauna Mabilona i noho a: me kona ohana. j Iloko o na makahiki lehulehu mahope mai o ke kaua hookahuli aupuni, elike me ka hoemiia mai o ko lakou mau po--naikai pela no ke emi mai o ke ano o ko lakou ola ana, 110 ka emi loa mai o na wahi e loaa mai ai na kokua. | I ke kanaha-kumamalima o ko ke Kauna Mahilona mau | -nakahiki o ke ola ana ike iho la iaia iho oia wale no ka mea ! ".ookahi i koe e ola ana o kona hanauna, o kona mau hoahanau ame na kaikuahine ua pau i ka make, o kekahi mau pilikoko ona ua hele aku i na aina mamao, a ua maoix>po ole hoi :aia ko lakou mau wahi e noho mai ana, ua like hoi me he poe la i nalowale loa mai iaia aku; o kana «wahine uuku he wahine Pelekane, ua hala mua ma kela aoao o ka muliwai ele«le he manawa loihi i hala aku, a i keia manawa oia wale no "koe me kana mau keiki elua, hookahi o laua he keikikane a 0 kekahi he kaikamahine, oia ka miili, a nona hoi keia moolelo. Mamuli o ke kaumaha ame ka hakanu o ke Kauna Mahilona •ja lilo ia i mea haohao mau na kekahi poe e akii e noho kokoke mai ai\a maloko o na kauhale malalo aku o ke kakela; ua aloha na kanaka o ia mau kauhale iaia, no ka niea. he kanaka piha 'oluolu a lokomaikai oiā il lakou, a ua lehulehu no hoi kana mau kokua manawalea ia poe, ua oi aku kana mau kokua inanawalea o ka haawi ana ia lakou mamua o kekahi poe ".vaiwai maua e ae. O keia na haawina maikai o keia Kauna 1 li!o ai 1 mea kukuni.paa loa aku i ke alolia iloko o ka puuwai 0 ka poe apau e hoopuni mai ana iaia. Malalo aku o ke kahua o kē kakela e ku ana he mau kahua ir.uunuu laula i paa i na mauumanienie ame na meakanu me na pua nani, a e hoqpuni mai ana hoi ia Kakela ma kona mau aoao apāu, a maluna o ia mau kahua anuunuu i hanaia i ikeia mai ai ua ka.una la e h'oloholo ana iuka-a i kai. me ka pea o na :ima mahope o ke kua, a e kulou mau ana hoi kona maū maka :ia!o, he helehelena maopopo o kona piha i ke kaumaha i ka :ke mai'a kekahi. O kona helehelena ua hoike maopo'po mai i kona kaumaha i 01 aku mamua o ka mea i ike mau ia aku nona i na manawa i hala, ae, luuUiu, a no ka mea, ua lehulehu na mea hoehaeha i kona uhane; o kona mau hoahanau ua hala, o kana mea aloha he wahine, ua jvehe mai i ka pili, o kona home nani ua hakina, a hui pu iho me k emi loa mai o na pomaikai, ua lawa loa ia e "Luluu ai Hanalei i ka Ua nui." Xo ka lulumi loa ia o kona noonoo e nei mau ma-nao hookaumaha aole i kana mai, e loaa koke iho ai 110 ka noonoo i kekahi mea elike me ia ke kaumaha, e koke ae i kor.a mau la o ke ola ana, ua lilo loa kona noonoo no ia mau mea a ua lohe ole oia i ke kani ana mai o ka bele o ka halekula vilikina malalo aku o ka puu, oiai nae o ka hoailona keia e hoike mua mai ana iaia miamua aku ua pau ke kula a he hoi mai koe o kana wahi kaikamahine uuku. Ua hoopih aloa ia aku ko E&eparana (o ka inoa keia o kahi leaikaniahine) noonoo me ke pahaohao, oiai oia e hoi pu mai ana me ke kauwa Avahine kahiko a laua, o lavote ka inoa, a e pīi mai ana ma ke alanui piiku o ke kakela, a ike mai la i ke kaumaha maoli o ka helehelena o ka makuakane. O ka pau ana mai no ia $ kana kula no ia la, a me ke awiwi oia o ka hoi a.na mai no ke ake no e hui a e ike mai i ka makuakanē. He hana maa mau na ka makuakane ka hakilo'a kakali ana aku o ka hoi inai o kahi kaikamahine, i keia la nae. lioi ua haule ia hana iaia. a no keaha la ? "No keaha lā i kaumaha ai ka helehelena o papa me ka pihoihoi o kona noonoo no kekahi mea?" i ninau iho ai ke kaikamahine iaia iho. Ua hoea mai la oia i ke anuu mamua pono iho o ke kakela ia manawa me ka nui o ka hanu, a holokiki mai la a pili ma ka 'aoao o ka makuakane a hehe ae la kana aka, a ninau koke ae la ho: "Ea, e papa. ua poina loa anei oe ia ? u i keia la, no ia kumu au i hoi awiwi mai la imua ou no ka hopuiwa ana aku ia oe;" Akaaka iki iho 1a ka makuakane a i iha la: -O ka hookahi manawa wale no hoi keia," alaila, kulou iho la e honi i ke kaikamahine e hooioi ae ana i kona mau lehelehe, l;e ano o ke keiki i nuha no kona kiai a makaala ole ia aku. "Eia no ke kumu, e kuu lei, ua nui kā'u mau mea o ka n.oo- i riOO ana iho nei nana i hookaumaha mai i ko'u noonoo, a ke manao nei au e huikala mai ana no oe ia'u no ka hoopoina ana ia oe, \vāhi au." Nana ae la o Eseparana iluna me ka piha loa ona i ke pahaohao. a ninau ae Ia: "Heaha ia mau mea au e noonoo nui no ka mea. tia pau hoi ke 00 waina i J:e okiia, ua pau ka manawa oki o ka palāoa, a no kunane Gasepa hoi ua pau kona ninaninauia, ina a .ua loaa mai kona palap?da hoomaikai, nolaila, heaha hou

aku auanei ia mau mea e noenoo hou aku ai e ai kou noonoo? E papa, e hoike mai, lieaha # ke kumu nui nana i hookaumaha i. kou noonoo, a e'lilo ai paha i kumu hoopilikia i kou ola kino?" " Aohe pane koke iho o ka makuakane, ā minuke ma kāhi 0 kona pane ihō i kekahi haina 110 ka a' ke kaikamahine he okoa'loa kāna pane. "E ike mai oe i keia,..e hoi aku ana o kunane (iaaepa i Palika i ke kula, nolaila, e ninau'aku ana au i kou manao; pehea, he mkemake 110 oe la o oe pu kekahi e noho aku -malaiia?" "Ma.Pa.lika!" i hoōho ae ai ke kaikamahine 111 e ke q§o kahaha, "A. pehea ana keia kakela, ko kakou l\oine kahiko i. no'ho ai a aloha, e haalele loa an.ei kakou? O, e papa; aole, aole hiki ia kakpu ke. nōho aku maloko o"kela kulaflakauhale nui a hauwalaau, ā e kaawale loa aku hōi mai. na ululaau hua ame na pua aku i maa i .ka ike a ko'u mau maka, a i maa hoi ko'u ihu ka honi aku i ka aala waianuhea mai o ia maū pua. "Mawaho ae o ia he i na kumu Vilikina a'u,.koe nae 0 Terpsa. no. ka mea he aaka māu oia ia'u. O. aole hiki ia'u ke uumi.'iho i ke aloha ke haalele iho kakou i keia mau mea a|oha a pau mahope nei!" "E kuu lei, aole ana anei oe e .hoao ana e hoomanawanui iho i kou aloha no keia ni.au mea a. nana mai no ko'u pono? Pehea, aole anei oe e hoao ana?" Pela ka ka makuakane o ka ninau ana iho' me ka hookoikoi o kona leo. I-Ie mau ninau'keia o ka ui ana iho la a.-ka makuakane i mea e maopopo. ai owai la ka ke kaikamahine mea oi aku o ke aloha, o .ia paha, a i ole o ke lakou home kahiko paha'me na mea nani apau e. hoopuni • mai ana. Aohe pane koke ae o. ke kaikamahine, haikea ae la uae kona helehelena o ia no oe o kekahi lole halena i hoopiliia aku ma kona mau papalina, a ke. haale mai la hoi ia manawa ma kona mau lihilihi. na waimaka a aneane loa e hanini ma'. Paipai iho la ka makuakane ma ka poohiwi a i iho la. "Aole keia he ninau paaliiki loa, he makemake wale no au e ike i kou manao." Alaila pane ae la ke kaikamahine: "O kou mannoio maoli anei e papa, o ia ko kakou hele aku i kela wahi mamao loa mai ka home nei.aku, a e haalele loa iho i na mea a pau mahope nei?" • ■ • "O ia. maoli ke kaona o ko'u manao; no kekahi manawa loihi i hala aku nei ka-lolii ana o keia manao iloko o'u me kuu ; hoike ole aku ia oe, e kuu. keiki; ,iloko o keia mau makahiki 1 liopē mai nei ua nui a lehulehu na mea aloha i nalowale mai a'u aku ; no ka malawaina, ua. nui ke-polio, no ka maikai ole o ka ulu ana i keia makahiki, elike me ia au i ikemaka ai. a no ka hoonaauao ana aku ia Gasepa e koikoi ana na hoolilo e apuepue ai no ka hiki ke auamo. "N'o keia māu kumu a 110 kekahi mau kumu e ae e hiki ole ai ia kaua la ke noho hou-iho maloko o ke kakela nei, a ua hooholo iho au i kuu manao e hoolilo aku i keia.mau waiwai apau, a e hoao kaua e noho me ka pakiko loa i na hoolilo maloko o Palika oiai o Gascpa e uoho ana maloko o ke kula ahiki i kona puka ana mai." ' Aole hiki ia Eseparana ia minuke ke uumi iho i kona mau wa.imaka, na. ka waimaka no e hiolo; ua hooikaika oia e uumi a. ua hiki ole nae, no- ka mea iloko o kona noonoo ia mrfnawu o ke aloha wale no i ka home ame na mea nani i maa i koua mau. maka i ka ike mau aku ka mea nui loa aka no ka |>ono o kona makuakane e uumi oia. O ka ike mawaena o ka niakuakane ame ke kaikamahine ia manawa ua maopopo loa, a oiai he umi-ktimamaha wale no o Eseparana mau makahiki ia manawā. o ke keiki pili loa mau no hoi oia me Babilona, ua pipili loa ke aloha o ke kaikamahine iaia. Xo-.kek.ahi manawā loihi ko. laua kamailio pu ana no na mea e hanaia aku ana no .mua aku, a ua hoomama loa ia aku. ko ke kaikamahine noonoo mamuli o ka.hilinai ame ka manaoio o ka makuakane i kau aku ai maluna ona, o ka oi aku : niamuli o kona manaoio luli ole i ka- hoo-m.alu ana -mai*a ka Mea Mana Ix>a. wa Mea hookahi wale na Xana e hoolilo i kā'inp ame na popilikia o ke ola honua ana i mea ole. a o ka l*e 'hoohuaia mai ana. X'o na makahiki lehulehu ma ia hope mai, me he mea la. e kani mau ana no na oleloa'o a ka makuakane ilia ko Eseparana mau pepeiao. a maloko .hoi o kona waihona noonoo' na hoomanao poina ole; he mea oiaio loa keia, aia no iloko o na waihona noonoo o ka lehulehu he mau huaolelo a he mau hiohiona'nani o na wahi like ole i ikeia.a lie mau hana hoi i hanaia i hiki ole ke hoopoinaia. E hoomanao mau ana o Eseparana i ke ahiahi o, ka la o ka haulelau mamua o ko lakou nee ana i Palika i ka manawa a ka la e napoo aku ana mao aku o na mauna Aurene; ka malu 0 ria kualoho e'uhi ana maluna'o na awawa nani malalo aku. ka muliwai no hoi e kahe ana ma kona alahele no ka moana, ke kākela nani kahiko me kona mau paia e uhiia ana e na mea hihi. a maluna ae o na mea apau o kela helehelena kuoo a kaumaha o ka makuakane ua kaawale aku. aka o ka hoihoi ame I:a paulele nialuna ona, a e nana pono aku ana hoi iaia. ka mea makamāka loa iloko o kona noonoo oiai laua maloko o Palika, he mau makahiki lehulehu mahope niai. "E papa, no ka nui o ko'u aloha ia oe e loaa niau ana ia'u ka, hauoli ma kau w'ahi. e noho ai ; aohe o'u nana ke haaleleia iho keia kakela," i .pane ae ai o Eseparana i ka makuakane. "Ua pono ia no nei inanawa, aka e ulu aku ana oe a loaa aku kekahi mea i oi ae ke kiekie mahope aku," wahi a ka pane a ka makuakane, ma'ka mea oiaio he nane hoopohihihi keia 1 ko.Eseperana noonoo, aka nae, he nane ia i makemakeia e kuailo kokeia ae ka haina mamua o ka ke kaikamahine ame ka ka makuakane i manao ai. Māmua aku o keia manawa aohe wahi poino hookahi i ikeia iloko o ko Eseparana ōla ana. He uuku na kauhale e pili kokoke mai ana i ke kakela, he maluhia nae ka noho ana o na kanāka; no ke Kaunā Māhilonā he lala oia no ka ahahui Hoomaemae āupuni, oia hoi- ka aoao Repubalika, eia nae, ua ! hoomamaoia mai oia mai ka launa mau ana aku me na hoa o ia ahahui. .... Mai kela mai e hiki ai ke hoomanao ae, ua heluheln pu oia i kela ame keia la me kona makuakane, ua paani pu maloko cf k.e kihapai i hoopalaleh.aia ka lioomaemae ana. kamailio pu no na Kaikamahine Vilikina, kokua .no hoi ia lavotc, ke, kauwa wahine kahiko, ma ka hoomaemae ana i ka home, a i kela ame keia,auwinii la. e hele mau aku ana oia i ka halekula vilikina no ka hoomaamaa ana i kana haawina hookani piano, ame ka haawina humuhumu a hana lihilihi mai. kana kumu h.umuhumu mai o Teresa, ka wahine ana e olelo •mau ai/i ka huhū ame ke keke may iaia. I kekahi manawa e lawe. ana kona makuakane iaia i ke kulapakauhale kokōke loa mai ; no ke k.ipa ana aku e ike i ke 'kahi mau hoaloha kakaikahi, €ia nae oia hana he kakaikahi loa ka maiiaw.a, .0 ka hauoli i loaa mau ja Eseparana.iloko o kona wa kamalii ua'ala mai nō iainai ke alpha mai i hil* ole ke

hookaawaleia mawaena ona anie ka makuakane,» mmua o na mea e uc. • līe kaikamahine piha l'.auoli mau oia. aole i lilo na mea a kona makuakane i kamailio aku ai iaia no ko laua nee aku i Palika. ma kela auwina la a 110 ka lipoliloia aku o ko lakou home kahiko ame ka aina. i mea koikoi i kona noonoo,»oiai nae, ua lilo 110 ia nuhou i mea hoehaeha iho i kona noonoō no kekahi manawa, aka no kona nana i ka pono o kona makuakane* ua uumi oia i kona ehaeha mc. ka hoomanawanui a ua hookaawale aku hoi i ka noonoo ana no ia mku mea a pau inai kona wai'hona nponoo aku. N Xo lavote 4 , he wahine nona na makahiki he kanaha a 01, me kona inau maka liilii a uliuli nana mai la oia ia Eseparana i ke komo ana - aku i ka halekuke me ka hoihoi a e hiiiieni mau ana hoi ma kona waha, a i mai la : "A! o oe mai la ka ia e ka lede opio. Aia no he lehulehu hou aku o na kaikamahine i like me oe a e lohe mau ia aku ana ko lakou himeni niai, a i ka wa e oo iho ai elike me a*u nei " "O, ina elike ana ko'u mau la o ke ola ana me kou e hiki ana no* ia'u ke himeni," pela ke kaikamahine ,o ka pane ana aku. "'Aohe o'u makemake i ka himeni i keia po, o ko'u ike iho la hoi aohe maikai o ka noiio ana iho ilalo e uwe, nolaila n'oonoo iho 1a au e aho ka himeni ana, i hoopoinaia ae na noonoo hookaumaha: E lavote, e hele pu oe me maua; pehea, e ae ana anei oe? E pane koke mai i nei manawa me ke kali ole e ae mai a kunu iho hoi paha £>e!" Aole o lavote i maleaukau no ka pane koke ana mai i kana haina, nolaila kona kumu o ke kunu ana iho la. He makemake oia e hoopau mua i kana hana. oia hoi ka hookomo ana i ke pa palaoia maka iloko o ka oma mamua o kona hoomaka ana mai e kamailio, a i ka pau ana, a kaawale no hoi oia, alaila hoomaka mai la oia e hoakaka i kona manao. "Eia ko'u manao, e kuu keiki, no kau ninau—ua kamailio mai no ko makuakane ia'u no ka hoololi wahi noho ma nei mna akn. a ia manawa olelo iho la au ia'u iho, he aloha no au i kuu lede opio, oia oe, a he aloha pu no hoi au i ko. makuakane, a pela me Gasepa, ke hele ak»i oukou, a he mea pono no ia'u e hele pu. "A eia hou, olelo hou iho la au ia'u iho ka, he aloha no hoi au i ka'u keikikane la ia Piere, e noho iho ana no oia maanei, nolaila e pono no hoi ia'u e noho pu iho me ia. "Hc poe aloha wale no'oukou a pau na'u a pehea la e hiki ai ia'u ke koho i ka mea pono loa a'u e hana ai mawaena o keia mau mea elua? "O. ua hiki no ia Pieve ke hele pu me kakou!" i pane koke n\ai ai ke kaikamahine. "E lavote, he mea oiaio keia a'u e hoike.,aku nei ia oe, aole hiki ia'u ke hele aku a noho ma kela wahi ke ole o oe pu kekahi. Ua pinepine na manawa an o ke kamailio ana mai no ko mama kauoha ana mai ia oe e aloha mau oe ia'u me ka malama pu mamua o kona make ana. a ke olelo mai nae hoi oe e noho no oe ianei me Piere, alaila> .e haalele mai ana auei o ia'u a hele aku au aole hoi o oe pu kekahi?" He mau hoakaka keia a ke kaikamahine. opio e hiki ole ai, ia la\ ote ke pale ae; niahope iho noonoo iho la oia me ke kanalua ole iloko ona e mare aku ana o Piere i ka wahine, a ia manawa,nohe oia e inakeniakeia mai ana no ka noonoo ana aku iāia, "o kana wahine ka mea-4iana oia e hoomaopopo mai ma na mea apau, nolaila hooholo iho la oia ia manawa e hahai oia mahope o Eseparana ahiki i kona make ana. No ko Eseparana lohe anā mai e mare ana o Piere i ka wahine hooholo iho la oia i kona manawa oia pu kekahi e komo pu aku ma ka tflia hulahula e malamaia ana ma ka manawa e mareia ai 0 na opio, no keia meahou, holokiki aku la oia a hoike aku la i ka makuakane. . . MOKUNA 11. Aohe aka maao ae mawaen aou ame ka la: ] ; llike me ka moenhane loihi a kamalii Pela no ka holo ana o kou ola; Aka i nei manawa ua hoea aku ka* muliwai * T konā hui ana me ka moana uliuli hohonu, A/o ka ehaeha. powehiwehi a i lei i ka leialii, Ke kali mai ana ia oe. Elike me ka eliaeha i loaa i na ona o ke kakela no ke kaawale ana mai ia home kahiko mai. pela no ia haawina like i loaa aku ia Tavote, a' ia lakou i noho aku ai maloko o Palika, ke kulanakauhale nui a nani aole no i emi iho ka oluolu o ka noho ana malaila i ko ke kakela Mahilona, he aneane like no, aka, nae o na hoomanao ana aole e pau. X"o ka maa. ole o Eseparatia i ka noho maloko o kulana kauhale hauwalaau mau a pela hoi me lavote, no ka mea. ua maa laua i ka uoho ana me ka maluhia ma ke Kakela, ua lilo i mea hoouluhua i ko laua mau noonoo ka lohe aku i ka nakeke mai o na kaa e holo ae ana maluna o na alanui, pela hoi me ko na halehana, a ua lilo no ka lohe aku i mau mea hoouluhua i ka noonoo. I ke kaahope an a eo n la ino o ka hooilo, ahiki mai la na la malie laelae o ke kupulau, ua oluolu maoli ka noho ana maloko o Palika, ua like ka oluolu ame ka hauoli o ka noho ana i ka poe i kamaaina 1 kl i?oho ana ma kuaaina. la Eseparana e noho ana me kana mea humuhumu ma kahi 0 ka puka aniani hamama, a' e haupuupu mau ae ana no hoi na hoomanao ana iloko ona no kona home kahiko, ua hoopiha loa iho oia i ka hauoli no ke kolonahe īnai o ka pa ana a ka makani huihui. ka malie no hoi o ka lewa ke nana aku, me ka pumehana o na kukuna 1a e hoolele mar ana i kona malamalama pumehana ma kona mau papalina. O ka rumi kahi ana e noho ana aohe i lako i na mea hoonani; he papahele i hoohinuhinuia malalo iho 0 kona mau wawae, he kapuahi kuke aila, a he mau wahi noho kupono a he mau pakaukau: me ia mau lako kakaikahi no nae he maemae ka hoonohonohoia ana o kela ame keia ma kahi kupono, he mau mea i nele ka a hoonohonohoia ana elike me ia maloko o kekahi mau rumi oi ae o ka maikai a i lako hoi me na lako hoonani a pau. Aneane i ka hora eha o ka auwina la, ua waiho aku la o Eseparana i kana liumuhumu ana a nee ae la a noho ka puka aniani vo ka nana ana aku o ka hoi mai o ke kaikunane mai ke kula mai. ■ * Ma keia mauawa e hooikaika ana o Gasepa i kana mau haVvina kanawai no ke ake uui e lilo i loio, no ka hooikaika ana e pii aku ma kekahi kulana kiekie, oiai ua enli loa jnai na waf-j wai ame na loaa a kona makuakane, a oia hoi ke hooikaika 1 mea e loaa mai ai ka pomaikai a e lako ai ko lakou ola ana j e ike ole iho ai ia mea he hune a he nele, a l.mea hoi e hoopauia ae ai na manao luuluu o ka makuakane.o na la i hala. j O ka loaa 0 kekahi hana nana e hana ai ka iini nui o Mabi-j

lona. a mc ia ikaika o kona manao i hele aku ai oia e huli a e noi aku i ka poe lie hana ka lakou, aōhe nae he hana i loaa a i kupono nana e lawelawe, o ka mea nana i hookikina mau iaia e huli i hana ola no ka nui'o na hoolilo. no ka mea, he koikoi na hoolilo 110 ka uku kula o ke keikikane, a pela no hoi me ko ke kaikamahine, a hui pu iho nie na hoolilo o ko lakou noho ana ua nui ia e hiki ole ai ke kauka'i maluna o na wahi dala i loaa mua iaia. - r ! " Hookahi pilikia nu'i ma ko Mabilona aoao oia hoi, he ka- | naka kuaaina oia aole i 'ke i ka lawelawe ana i na hana kalepa a ,mau oitiana aupuni, a i ole kekahi mau hana e ae e loaa āi ka ukuhana kiekie, he kumu hopakalaki loa iaia ma kona aoao, a he hoomahuahua hou ana iho hoi i ke kaumalia, a ua lilo hoi i nila hoouluhua mau i kona noonoo. i Oiai o Eseparana e ma ka puka aniani a e kiai t*aU aku ana o ka hoi mai o ke kaikunane, ua hooho ae la oia i kekahi leo hauoli i kona ike ana aku ia Gasepa e hoi mat ana ma kahi mamao, a e ukali pu mai ana iaia kekahi keonimana malihini niape, a i.ko laua kokoke loa ana mai ike maopopo loa aku la oia he kanaka Pelekane ka ua keonimana niape la, He kakaikahi loa ke kipa mai o na malihini i ko lakou hal« e noho ana ia manawa, a ke hoomau la no oia i ka nana ana. ahiki i kona ike ana ;iku i ka pii like mai o laua i ke alapii pohaku mamua o ka hale. He minuke ma ia hope iho, weheia mai ana ka puka e sepa, a me ka hoihoi wale oia o ka i ana mai: "He malihini ka'u i lawe pu mai nei e kuahin». Eia !»• aMI o papa i ka hale nei i nei manawa?" Ia manawa haawi aku la o Eseparana i kona aloha aole ma ka lululima ana aka ma ke kunou Avale ana aku no. "O, aole paha me ia ke ano o ke aloha ana. aole keia he kanaka malihini loa, # o Keoki Pa!cgereva keia, he hoahanau no no kaua, e pono oe e haawi ae i ke aloha Pelekane iaia ma kou lululima ana me ia. "Ua halawai mai nei maua .me ka maopopo mua ole ma k* hale aupuni, a i ko maua manawa 110 i ike ai kekahi i kekahi ua hoomaopopo koke no maua, a koi aku nei au iaia nei e hele mai ika hale nei, i ike oia ia oe ame papa. Auhea o papa?-' Nana ae la o Eseparana iluna i ke kaikunane me.ka helehelena paahao, a no ka mea, o na pilikoko Pelekane, ka poe i piii ia laua ma o ka makuahine la he mea pohihihi loa ia iaia. No Keoki Palegereva me he mea la he iwakalua-kumamali-ina ona mau makahiki ia manawa; he kanaka opio niape, pui* pui ke kino, he ui ka helehelena, a ia Eseparana e.nana alol ana i na helehelena o na kanaka opio he oi ae ko ke Keoki ui m-am.ua o ko Gasepa. No ka maopopo ana o ka ike ia Eseperana he kaikunane hoahanau o Keoki nona, hoopau loa ae la <*ia i kona ano hohilaI hila wale mamua iho. a ohaoha aku la i ka nialihini, me ka hel<r ana aku a lululima me ia. elike me ka ke kaikunaAe o ke noi ana mai iaia, a me kahi olelo Enelani pahemahema hoomaka aku la ka hookamaaina ana ma na kukaiolelo ana, i ka i ana aku. "He manaolana ko'u he iiuakai moana me ka loaa ole.o na ulia kau.o ka holp ana mai, aole anei pēla?*' "Ae. aohe mau pilikia i loaa ia'u maluna o ka moana no ka malie maoli 110 i na la hope: i ka la mua nae a makou o ka . hoomaka ana mai e holo he makani ikaika ma ka hema mai . ka i pa mai me ka pukalaki, a ua nui "ka ino o ka moana. ua like hoi ka moku me he apana papa la e ana e na ale, . . a i ka hala ana o hookahi la ame hapa, ua komo mai la ka moku iloko o ka malie. • .. "Ua lehulehu na ohua oka moku i ma'i, e lohe mau ia akū • ana ka hoowa mai. o kekahi ; poe : aohe o'u ma'.i iluna oka mokū, eia.nae, no ko'u ike - a lohe pu aku no hoi ika hoowa inai 0 kekahi poe, ua halana mai la au a lioomamao aku la ia'u ma kahi e. . Aohe manawa hookahi a-Eseperana i kau ai maluna o ka inoku e maopopo ai iaia -ka Keoki mau mea e kamailio mai ana no ka ma'i o ka poe, aohe no hoi i maopopo iaia ia mea he 'makani pupuka ma ka liema mai. nolaila aole oia i niele wale aku i ke kaikunane hoahanau ona. aka, hoomau aku la no i kana kamailio ana i ka ninau ana aku: "I keia. la no anei kou hoea ana mai i Palika nei, lie manaolana ko'u e hoohala ilio ana oe i kekahi manawa loihi maa~ nei!" "O ka'u ia i iini mua ai e Huliu loa ko'u noho ana iho ma Palika nei, aka aole e hiki, e haalele iho ana 110 au i keia ahiahi. 1 hoea wale mai la no au ianei, a mai nei au e holo ai i Suitalana. Laki maoli no au i ko'u hoololi ana i ko'u alahele, loaa. ana he manawa no'u e halawai ai me i nei; aole au i manao iki eia la oukou i Palika nei e noho nei, ma ka ulia wale no kēia h'ui ana o kakou." "Ae, laki loa keia halawai ana iho la o kakou; ua maopopo no anei ia oe he mau pilikoko Pelekane hou aku no kekahi o ka* kou e noho nei maanei? O oe'.iho la ka mua loa o na pilikokO Pelekane a'u i ike ai, he nui hou aku 110 paha o ka mea ole hoi nana e kuhikuhi a e hoolauna mai i mea e kamaaina ai, a ike aku a ike mai. E oluolu oe e hoakaka mai i kekahi mau hoahanau hou aku o maua, aohe maopopo ia maua ko lakou mau inoa; pela anei, e Gasepa." Ke hoihoi la o Keoki i nei manao o ko laua kaikuahine, no ka mea he manao ia e maopopo ai ko lakou ohana, a i mai la: " Aole hoi i -loaa mua ia'u hanohano oka lohe ana aku iko ' lakou mau inoa," "Ka t no paha o oe ke hoike mua mai, eia ka o ko maua kau e noi mua mai. Heaha la hoi; no ko'u inoa o Eseperuna au a 0 Gasepa no hoi o i nei, he inoa i maopopo mua ia oe. Ua lohe aku la oe i ko'u inoa, nolaila, e oluolu oe e hoike mai i na inoa o ko. maua mau hoahanau Pelekane." "No'u iho, owau hookahi wale no ma ka inoa Kolina, he elua paha.ka pololei, no ka mea, o ke kolu ua mare oia, oia ka hiapo loa he wahine, a nona ka fuoa o Mrs. Moteleka. O kekahi mau hoahanau e aku ua kapaia o Konela ame Beta" "Konelia! O, aohe o\, makemake i kela inoa. aohe „ 0 ona ui. No Beta o« kau makemake, a e oluolu qe r hoak»k* rnai 1 kekahi mau mea e pili ana nona." Ua hookahahaia aku ko .eKoki noonoo no nei mau OMO kupono oie a Eseperana, a ua maha loa ae l a nae oia i ko M Mahilona komo koke ana mai. ia manawa oko Eseb ' ' ku koke ae la no hoi ia a holokiki aku U e hui me ka i aku la me ke ano hoihoi: » "E papa, o ko maua hoahanau Pelekane keia o Mr P i reva; e hoakaka mai ana hōi oia la ia maua ma lea' me T ana i k okakou mau pilikana. komo e mai I a nae ho » P Hooiaunaia ae la o Pālegereva i a Mahilona ia no kela ano kaumiha no o Mahilona aohe ohaoh, u * ■■■'■ i ke kanajca opio. .1* pau ana hoohele ae I» ka lakou U* ' ana maluna ona kumuhana like ole. a maluna o l J"'° ka hapanui.o ka Mr. Pale ? erev 9 * '"' (Aole i pau.)