| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
| | | |
| | | Nupepa Kuokoa KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII | | |
| | | Ka Nupepa Pookela o na
Nupepa Hawaii | | |
| | | Hoopukaia i na Ka kahiaka
Poaha Apau | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | | | |
| | | NUPEPA KUOKOA, HONOLULU. T. H. POAHA, MARAKI 24, 1927 | | |
| | | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | LILO O SENATOA BINAMU I MALIHINI NAKA AHAOLELO Haawi ae Oia i Haiolelo Maloko o ka Hale o na Lunamakaainana ma ka Poaono Imua o na Solona Kaukanawai | | |
| | | HOOLAAIA KE KAHUA MOKULELE HOU | | |
| | | KU HE LAWEHALA KAHIKO
i KA POKA PU PANAPANA Kiia Oia e ka Makaikiu ma ke Ano Hoohuoi
no Kona Haawipio Ole Mai i ka Mana-
wa i Kauohaia Aku ai e ku Mai. | | |
| | | |
| | | | | |
| | | |
| | | |
| | | | | | | | | | Ma ke ku ana mai o ka moku-
ahi Peresidena Polk no Honolulu
nei, ma ke kakahiaka o ka Poaono
aka la i hala, i hoea mai ai o
senatoa Binamu o ka ahaolelo la-
hui o Amerika, ma kona alahele
no ka Hikina, a ua lilo oia i mali-
hini hanohano na ka ahaolelo ku-
loko, mamuli o kona hoea kino aua
ae maloko o ka hale o na lunama-
kaainana, ma ia hora umi o kela
kakahiaka.
Ua hele oloko o ka hale o na
lunamakaainana a piha i na hoa o
ka ahaolelo, pela hoi me ka lehu-
lehu i hoea ae ma kela kakahiaka,
no ka lohe ana i kekahi mau ma-
nao hoakaka mai ia senatoa Bina-
mu mai.
Ma ke ano he malihini hanohano
na ka ahaolelo kuloko, ua noho
pu o senatoa Binamu me ka Luna-
hoomahi Cooke, ka Peresidena Shin-
gle o ka aha senate, ke Kiaaina W.
R. Farrington ame ka Elele Lahui
Victor K. Houston.
Ua kaa ia Kiaaina Farrington,
ka hoolauna ana mai ia Senatoa
Binamu imua o kela anaina, a wahi
ana, aole he mea kupono nana ka
hoolauna ana mai ia senatoa Bi-
namu, oiai he kamaaina no; no ka
poe malihini wale no ke kupono
e hoolaunaia; aka no senatoa Bi-
namu, ma Honolulu nei oia i hoo-
naauaoia ai, a maanei no i loaa ai
iaia ka hoonaauao mua ia ana ilo-
ko o kona mau la opio.
I ka hooki ana iho o ke kamailio
aaa mai a ke kiaaina, i na olelo
hoakaka pokole e pili ana no Se-
natoa Binamu, i haawi aku ai kela
anaina i ko lakou manao ohohia,
ma ka pa'ipailima ana, alaila ma-
mua o kona haawi ana mai i ke-
kahi haiolelo imua o ka lehulehu,
i hookauia mai ai he lei maluna o
kona a-i, e Miss Eleanor K. Pren-
dergast, oloko o ke keena o ke kia-
aina, me kona haawi ana aku i ka
mahalo i ka lede opio, alaila huli
mai la imua o ke anaina nui e okoa-
koa ana, a hoomaka mai la e ka-
mailio me keia mau olelo:
"Aloha nui oukou apau," wahi
ana ma ka olelo . Hawaii maopopo
loa, ka mea nana i hoike mai, aole
i poina iki ia senatoa ka olelo Ha-
waii, a ua pana'iia aku kela mau
olelo hikimua, o ka hoolauna ana
iaia iho, me ke ohohia e na mea
apau, ma ko lakou pa'ipa'i ana i
na lima.
"Aneane e biki ole ia'u ke hoike
aku ia oukou, me na olelo maopo-
po loa i ka nui o ko'u hauoli, oiai
au e kilohi mai ana i na hiona nani
o Hawaii nei mailuna mai o ka
oneki o ka mokuahi i keia kakahi-
aka, pela hoi ka hoopaia ana mai
o ku uhane, no na hookipa ohaoha
a oukou i pahola mai ai imua o'u,"
i hoomau hou mai ai no o senatoa
Binamu i kana kamailio ana, me
kona uumi ana me ka hoomanawa-
nui, i na hoomanao aloha ana no | kona aina hanau. "Aneane e hiki ole ia'u ke ma naoio i ka lohe a ko'u mau pepei ao, ame ka ike a ko'u mau maka, i ka wa e paani ana ka Bana Hawaii, i kela mau mele i kamaaina ia'u, pela hoi ke komite hookipa i hoea ao ai no ka halawai pu ana me a'u maluna o ka mokuahi. "He keu aku a ka moa hauoli ka ike aua i na mea oiaio maoli a ia'u e ku aku nei imua o oukou ko'u noonoo, ua komo mua mai au iloko o keia keena, i ko'u wa ma kela papahele, ua hoalaia mai kamalii ma ka manawa e malamaia ana na hana hoolewa o ka Moi Kalakaua. Ke hoomanao nei au i ke kukuluia ana o keia hale ame ka hoomoeia ana o ka pohaku kihi, pela nie ka po i poniia ai ka moi. "Iloko o kela mau la kahiko, ua komo iloko o'u ka manao hoomauhala no ka moi; no ka mea i kekahi la, oiai au e ku ana ma ka puka-pa o Kawaiahao e nana ana i ke kaalo ana ae o ka moi e holo ana i Waikiki i ka auaukai, ua wehe aku la au i ko'u papale iaia no ke aloha ana, aole nae oia i haawi mai i kona aloha ia'u, malia paha aole no oia i ike mai ia'u, eia nae he keu aku o ko'u hoomauhala iaia iloko o kela mau la. "Iloko o kela manawa aole he mau hoailona maopopo loa no ka holomua o Hawaii nei iloko o na makahiki mahope mai nei; a oiai nae he mau makahiki lehulehu ko'u kipa hou ana no Honolulu nei, aole nae au i makaukau e hoike aku no na loli a 'u i hoomaopopo iloko o keia mau makahiki kakaikahi i kaahope aku nei. "He nui na hale hou a'u i ike aku ai, pela me kekahi mau mea ano hou, he mau hoike maopopo loa kela no ka oni ana o keia kulanakauhale imua." No na mea i pili ponoi ia Hawaii nei, ma na ninau "apau i pili i na hooponopono ahaolelo ma Wakinekona, wahi a senatoa Binamu i hoakaka mai ai ma ke ano nui, ua makaukau loa ka ahaolelo lahui, e hoolohe mai i na noi kupono apau mai Hawaii aku nei, no ka hanaia mai e ke aupuni federala, ma o ke kiaaina la a ma o ka elele lahui la mai Hawaii aku nei; a ua haaheo no hoi oia no kona aina hanau, me kona hooia ana mai imua o kela anaina, ua makaukau oia ma na ano apau e hana mai no ka pono o Hawaii nei, oiai oia e noho ana he hoa no ka aha senate. He nui hou ae kana mau mea i kamailio mai ai, no kona mau la kamalii ma keia kulanakauhale, na mea a ka hapanui e ola nei i keia mau la, i maopopo ole ai. Mahope iho o kana haiolelo, i hookuu ai kela anaina nui, no ka haawi ana i manawa no ka lehu-lehu e lululima pu ai me senatoa Binamu. | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | Ko ke ku ole mai o kekahi paahao
i hookuuia mailoko mai o ka hale-
paahao nona ka inoa o Joseph Kaa-
hakai, a i hoohuoiia hoi, oia ka mea
nana i komo aihue i kekahi mau
kauhale ma na apana o Punahou
ame Makiki, ma na la o ka pule
aku nei i hala i kiia ao ai oia i ka
pu panapana e ke Makaikiu A. K.
Gonsalves mahope aku o ko hora
umi-kumamalua o ka po Poaono iho
nei, a ku kona a-i, me ka puka ana
aku o ka poka ma ka papalina akau.
Ma kula po Poaono, e bolo ana na
Makaikiu Mike Swift ame A. E.
Gonsalves maluna o ko laua kaa oto-
mobile, ma ke ano hoomakakiu, no
ka poe maauhele o ka po, maloko o
na pa-hale no lakou na home ma na
apana o Punahou amo Makiki; ma-
muli o na hoike i waihoia ae i ka
oihana makai, no ke komo aihue ia
ana oloko o kekahi mau hale, iloko
o na pule mamua iua.
Oiai no kela mau makaikiu e holo
malie-ana maluna o ko laua kaa oto-
mobile, ua ike aku la laua i ka
oili ana mai o Joseph Kaahakai ame
kekahi kanaka okoa aku, mailoko
mai o kekahi pa e waiho ana ma ke
alanui Waila.
Ua hoopaa iho Ia na makaikiu i
ko laua kaa, a kahea aku la i na
kanaka elua, e ku mai, a elike me
ke ano mau o ka poo kolohe apau,
i kela lohe ana mai o ua mau kanaka
nei, i ka leo Kahea o ni makaikiu,
ua hoomaka aku la laua e holo elike
me ka mama i loaa i ko laua mau
waewae.
Aohe hooponopono hou ana iho
ma ke aoao o na kanaka o ke aupuni,
aka ua hoomaka aku la Iaua e alu-
alu i na mea o holo Ia; me ke alualu
ana, o la Makaikiu Swift i kana ka Makaikiu Gonsalves mahope o
Kaahakai.
Ma kahi paha he hookahi haneri
i-a ka mamao o Kaahakai mai ka
makaikiu aku, e alualu ana iaia, ua
kahea aku la ka Makaikiu Gonsalves
i kaua pio e ku mai, me kona ki
ana ae he elua manawa o kana pu
panapana i ka lewa ma ke ano hoo-
maka'uka'u, aohe nae he hooloheia
mai o kela leo kauoha, aka ua hooi | loa ia aku la ka mama o Kaahakai
i ka holo.
I wahi nae no Kaahakai e pakele
ole ai mai ke kanaka aku o ke aupu-
ni, ua ki pololoi aku la ka Makai-
kiu Gonsalves i kana pu panapana,
no kahi a ke kolohe e holo la, o
ka mea i ikeia, mahope iho o ke
kani aua o ka pu panapana no ka
ekolu o ka manawa, o ia no ka hiaa
ana o Kaahakai ilalo, ma ka aoao
o ke alanui kauaaoao, no ka mea na
ku kona a-i i ka poka o ka pu pana-
pana i kiia aku ai iaia.
Ko ka elua hoi o na kanaka o
ke alualuia ana, aole oia i paa i ka
hopuia, he pu panapana uuku nae
ka i loaa mai i ka Makaikiu Swift,
o ke kiolaia ana e ko mea kolohe,
iaia e holo ana no kona palekana.
Ma ka manawa o ka hoea ana
mai o na makaikiu, no kahi e waiho
ana o Kaahakai ua hapaiia aku oia
noluna o ke kaa otomobile, a hoihoi-
ia mai no ka Helema 'i Moiwahine,
aka ua loaa aku nao maluna o kona
kino he pu panapana, a ma ke nanaia
ana o kela pu mahope mai, i ikeia
ai, ua lawe aihue ia mai kela pa
panapana, mailoko mai o ka home
o Charles Cartnell, ma ke alanui
ma Kalia ae nei, ua ka po o Aa la
10 o keia mahina iho nei, a ua lilo
pu hoi he uwaki gula ame kekahi
mau lako hoonani gula e ae ma kela
manawa hookahi.
Ua ahewaia o Joseph Kaahakai
ma ko la 25 o Iune, 1914, no ka
hewa wawahihale, a o ka hoopa'i i
kauia mai maluna ona, o ia no kona
noho ana maloko o ka halepaahao
mai ka hookahi makahiki ka haa-
haa a i ka iwakalua Makahiki ke
kiekie.
He hookahi wale no makahiki o
ma ka la o o Iune, malalo o ka
hoomalu.
Ko ke kokoolua hoi o Kaahakai,
o ka hoIo ana a nalowale ma kela
po, ua hoakaka ae ke Kapena Ma-
kaikiu Mike Morse, no ka loihi ole
o ka manawa o kela kanaka e hele
lanakila ai, mamua o kona paa ana
i ka hopuia, no ka mea ma na hoa-
kaka no na ano o kela kanaka i
waihoia aku imua ona, me he mea
la ua maopopo loa iaia kela kanaka. | | | | | | | | | |
| | | |
| | | Na Hiona Keia o na Hana Hoolaa no ke kahua mokulele hou i lawelaweia ma ka auwina la o ka Poakahi Nei. Ke kii maluna ma ka hema, o Kiaaina W. R. Farrington ia e hiolelo ana. Ma ka akau ae o Edward P. Warner, ka hope kakauolelo o ka oihana kaua, ka mea iaia ka haiolelo hoolaa. Malalo ma ka hema ka weheia ana o ka uhi o ka papa | | |
| | | |
| | | Hopuia Kekahi Kanaka no ke Noi Dala Apuhi Nui ka Poe i pulapuia ma ke
Ano Kolohe i Loaa
Mai ai ke Dala HE KUKULU HALEMA'I
HOU KE KUMU KOLOHE Kp ka hewa, he apuka, i paa ae ai he Hawaii, o Joseph K. Keoki ka inoa i ka hopuia e ko Kapena o na Makaikiu Mike Morse ma ka
Poalima o ka pule aku la i hala
a hookomoia ao he hoopii nona i
ka aha no ia Lewa imiloaa ma ke
ano hoopunipuni. Maloko o ke kumuhoopii i hoo komoia ae ai i ka aha no Keoki ua ohiia ka eia kekahi huina dala mai ke kanalima keneka aku a ka $3.00 mai na Kepani Pukiki a mai na Hawaii mai mamuli o kona olelo ana aku i ka poe o ka ohi ana mai i na dala he akena ohi dala oia no kekahi hui i manaoia nana e kukulu ana i kekahi halema'i no na kamalii ma ka apana o Kaimu-ki ma kekahi manawa i maopopo ole ma keia mua aku. Ma ka Keoki hoakaka imua o ke Kapena Makaikiu Mike Morse no kekahi manawa aku nei ka i hala kona hele ana mawaena o na lahui like ole no ke noi ana aku na kokua no keia hana, a ka poe nae na lakou na dala i haawi mai iaia i maopopo olo ai he mau hana hoopunipuni wale no ia ana, a o na dala a pau i loaa mai ai iaia na pau i ka hooliloia eia no kona mau pono ponoi iho. Ma kona ma-nawa ka i hopuia ai he buke me ka nui o na likiki i hoopukaia i maopopo ai he aneane e piha ka $100 i ohiia eia i ka mahina aku nei i hala. He poe kekahi i haha hoopunipuni elike me keia he mau ma kahiki i hala hope aku nei a i paa ae hoi i ka hopuia, eia hoi keia Hawaii kolohe ke hana inai nei ia ano hana imiloaa ma ke ano hoopunipuni. He nui ka hana e loaa ai ke dala me ka hou o ka lae me ka maemae, o ka hai dala iho Ia ka hoi i huli ai me ka luhi ka mea e hana kolohe ai i mea e Ioaa ai kona pono. | | Halawai ia Kanaka me Kona Hopena Poino Make o Thomas Kiesel Mamuli o ke Pa-hu Ana o ke Kula Aila HE WILIKI OIA NO KA
MOKUKOLO MAKAALA Ma kekahi mau kumu i maopopo ole, oiai e noho aua maloko o ke keena wiliki oluna o ka mokukolo Makaala, malalo ao nei o Puuloa, i halawai ai o Thomas Kiesel me ka make ulia, mamuli o ke pa-hu ana ae o ke kula aila, maloko o kela keena. He wiliki o Thomas Kiesel no-luna o kela mokukolo, a oia hookahi wale no koloko o ke keena wiliki, ma ka manawa o kela pa-hu ana o ke kula aila. O ka nui o na kauaka oluna o kela mokukolo, iluna no lakou o ka oneki kahi i noho ai, a e lawelawe ana no hoi kekahi poe, ma ka lakou mau hana, no ka hoomakau-kau ana i kela moku, ma kana huakai uo Honolulu nei; i ka manawa nae a lakou o ka lohe ana mai i ke pa-hu o kekahi mea, ua holo mai la lakou noloko o k'e keena wiliki, o ka mea i halawai aku me ka ike a ko lakou mau maka, o ia no ke kino make o ko lakou hoa kanaka e waiho mai ana. Ua hoopoinoia oloko o ke keena wiliki o kela mokukolo, e hiki ole ai ke huli hoi mai no Honolulu nei, no kela kumu, i hoikeia mai ai ka lohe i ka oihana makai, no ka hoouna ana aku i ke kaa makai, a ma kela kaa i hoihoiia mai ai ke kino make o Thomas Kiesel. He hapa-haole o Thomas Kiesel, ua mare oia i ka wahine a he hookahi a laua keiki, a ma ko alanui Hanu kona wahi e noho ana me kona ohana. No na makahiki ekolu i hala aku nei, i noho hana ai o Kiesel me ka hui o na Hoahanau Young, ma ke ano he wiliki, a ma ka olelo a kona mau hakuhana nona, oia kekahi o na kanaka hiki ke hilinaiia; ua hoo-pokoleia nae kona mau la o ke ola aoa, ma o kela ulia la, i maopopo ole na kumu o ke pa-hu ana o ke kula aila. | | |
| | | LOAA HE KAHUA HOU NO NA MOKULELE MAUKA O KALIHI Kapaia Kela Kahua ma ka Inoa o Kapena John Rodgers ma ka Manawa i Hoolaaia ai ma ka Poakahi Iho Nei | | |
| | | |
| | | | | | | | | | PAKELE WALE IHO NO NA OLA
MAMULI O NA ULIA POMAIKA Mamuli o na ulia pomaikai, i hoo
pakeleia ae ai na ola makamae, ma
kekahi mau ulia kaa otomobile, ma
ka po o ke sabati aku nei i hala
me ka paa ana o na kiakaa no lakou
na otomobile i hooku'i i ka hopuia
no ka holonui, pela ka hookele ana
i na kaa otomobile, i ka manawa
ua kahi'ohi'o i ka waiona.
Mamuli o kela mau ulia kaa oto
mobile, i hopuia ae ai o Robert P.
Roberts ame R. H. Pumphrey, na kiakaa no laua na otomobile, o ka
hooku'i ana ma kela po, me ke
kauia ana mai he eono haneli dala
ka bela no laua pakahi.
Ma ka hakaka a ka Makai Moo-
kini, mahope iho o kona ninaninau
ana i ke kumu o ka pilikia, e hoo
kele ana ka o Roberts i kona kaa
otomobile me ka paahia nui, ma ke
alanui Leahi.
Mawaena o na alanui Hollinger
ame Monsarrat, i hooku'i aku ai
koha kaa otomobile mawaenakonu o
ke kaa otomobile o J. S. Morals, me
ka hookeia ana aku o ko kaa o
Morals a hooku'i i ka pou kelepona
Ma kela ulia i loaa ai ia Miss
Morals, he kaikamahine o umi-kuma
maha makahiki he mau eha ma kona
kino, me kona hoihoiia ana no ka
halema'i a na poino ulia.
Ma ka la O koke aku nei no o
keia mahina, i hopuia ai o Roberts
no ka hewa, hookele i kona kaa, i
kona wa ua kahi'ohi'o i ka waiona
a no keia hooku'i ana hoi me. ke
kahi kaa okoa aku, no a hewa hoo
kahi no oia i hopuia ai, pela hoi me
ka holonui.
Ua hoao o Roberts e ku-e mai i
ke kanaka o ke aupuni, no kona
hopuia aku, aka nae i ke akakuu
ana mai o koaa manao kukahala-ke
ua laweia mai oia no ka halewai, a
kauia aku na kumu hoopii elike ae
la me ia maluna.
No kela hewa hookahi no, he holo-
nui, a hui pu me ke kahi'ohi'o ?
ka waiona, i paa ae ai o R. H. Pum
phrey i ka hopuia, mahope iho o ka
hora eiwa o kela po sabati no.
I kulike ai mo ka hoakaka a ka
Makai Lii, ua bele maoli, o Pum-
phey a kahi'ohi'o i ka waiona ma
ka manawa e hookele ana i kona
kaa otomobile, ma ke alanui 10 ma
Kaimuki, ame ke alanui Hardesty, a
no kela kahi'ohi'o me ka holonui,
hooku'i aku ai me ke kaa o John
F. Butler.
Ua nui na poino i loaa i na kaa
otomobile a elua, o ka mea laki loa
nao, na pakele aku ua kiakaa elua,
me ka loaa ole o kekahi mau poino
maluna o ko laua mau kino. | HOOKU'I HE OTO I KA POU KELEPONA. Oiai e hoomaamaa ana i ka hehi
ana, i kekahi mau meapaahana oluna
o ke kaa otomobile, ma ke kakahi-
aka o ko Sabati iho nei, i keehi hewa
aku ai o Miss Maka Watson, i
kahi e holo ai o ke kaa, a iloko o
ka manawa i maopopo ole i kela
kaikamahine, i hoomaka aku ai ke
kaa e hele ma ke alanui Nuuanu,
me ka iho ana mai ma ke alanui
mauka ahiki i ka hooku'i ana i ka
pou kelepona, mo ka haki ana o
kela pou.
I kulike ai me ka moolelo no kela
bolo ana o ke kaa otomobile ma Le
ano ulia, ua bolo aku ka kela kaa
ahiki i ke ku ana iho mawaho uai
o ka ilina o maemae, o David Pua
ka mea nana o hookele ana i kela
kaa, me kona Iele ana aku ilalo, e
nana i na wahi i pilikia o ka ene-
kini.
Ma kela manawa i keehi hewa aku
ai kekahi wawae o Miss Watson, i
kahi o holo ai o ke kaa o ka wa ia
i holo aku ai ka otomobile me ka
paukiki loa ahiki i ka hooku'i ana
i ka pou kelepona, me ka hina ana
o ka pou ilalo, no kela kumu, i hoo-
pilikiaia aku ai kekahi mau wahi,
no ka poino ana o na uwea kele-
pona, a no kekahi mau hora ma
kela kakahiaka, ka hanaia ana ahi-
ki i ia pau ana o ka pilikia.
He mau eha liilii wale ao ka i
Ioaa i kela kaikamahine opio, me
kona laupaauia ana ma ke halema'i
o na poino ulia. Ua ae ae o York, ka haole kiai-po,
o ka Hokele Royal Hawaiian i ki
ai ia Guerrero me ka pa panapana
ma ka pule aku nei i hala i kona
hewa, a me he mea Ia ma kekahi
la o keia pule e hooloheia ai kona
hihia. No ka holo ana aka o na Sena-
toa Mossman ame H. W. Rice i
Maui mai Lanai aku i hoopaneeia al
ka noonoo ana i ia B. B. 42 ame
ka B. H. 21 no ka heluhelu ekolu
ana ahiki i ko laua hoi ana mai
ma ka la aku Ia i nehinei. He olelo hooholo na ka hale a
haawi ana ia James D. Dole, ka
peresidena ame na lunanui o ka
Hui Halakahiki Hawaii, i ka ma-
halo no ka kana kona ame ka hoo-
kipa ana aku i na hoa o ka aha-
olelo i Lanai ka i aponoia mamuli o
ka Marcallino nei. | | | | | | | | | |
| | | |
| | | | | | | | | | Mauka ae uei o Kalihi, ma ka
Poakahi iho nei, i hoolaaia ae ai
he kahua hoolulu hou no na moku-
Iele, ma ka inoa o John Rodgers kela haole mua loa, o ka aa ana e lele mai maluna o kona mokulele no Honolulu nei, a haule ai i ka
moana, me ka pae ana no Kauai.
Ua hoea ae he mau haneri o ko
Houolulu nei poe no kela kahua
hou, no ka makaikai ana i na hana
hoolaa e lawelaweia ana ma kela
la, a o na hoa kekahi o ka ahaolelo
kuloko i hoea aku malaila, pela na
luna oihana o ke aupuni, na aliikoa
o ka oihana kaua ame ka oihana
koa, pela hoi me kekahi poo ko'i
ko'i a hanohano o Honolulu nei.
Ua hoomaluia na hana hoolaa no
ka wehe ana i kela kahua hou e
ka Lunahoomalu Cooke, o ka hale
o na lunamakaainana, oia no hoi
ka peresidena o ka ahahui moku-
lele o Honolulu nei; me ka lilo ana
na Senatoa S. L. Desha e wehe mua
i na hana hoolaa, ma ke kalokalo
ana ae i.na Mana Lani me kekahi
mau leo pule.
Mahope o ka hoakaka ana mai
o ka Lunahoomalu Cooke, i na hana
o kela Ia me na olelo pokole, na
kaa ia Kiaaina W. R. Farrington,
ka wehe mua aha i na hana hoolaa,
ma kona hoakaka ana mai, no ka
lilo o ka hana lele iluna o ka lewa
maluna o na mokulele, ma ko ano
o kekahi ia o na hana o keia au
holomua e nee nei, me kona haawi
pu ana ae i kona mahalo no John
Rodgers, ma ke ano he paionia oia
ma ka hana lele moku, a he ho-
aloha oiaio, loa hoi no Hawaii nei.
I ka hooki ana iho o ke kamailio
ana mai a Kiaaina Farrington, i
hoolaunaia mai ai o Kapena M. B.
McComb o Puuloa; o ke ano nui o
kana haiolelo, no ka mahalo ana | no ia ia Kapena John Rodgers, ma ke ano, aole wale no he kanaka oia i pipilipaa aku kona noonoo i ke aupuni o Amerika, aka ua komo pu no iloko ona, na manao makee no Hawaii nei. No kela kahua hou o na mokulele, wahi ana, e lilo aku ana ia i kahua ano nui loa ma keia mua aku, aole wale no, no na mokulele o ka oihana kaua ame ka oihana koa, aka i kahua pu no na mokulele e hoohanaia ana no ka halihali ohua ana, a mawaho ae olaila, e lilo aku ana ke awa o Kalihi, i awa nui no na mokuahi ma ka moana Pakipika. Mahope iho o keia mea haiolelo, i hoolauna ae ai ka Lunahoomalu Cooke ia Edward P. Warner o Wakinekona, ke kokua kakauolelo o ka oihana kaua moana, e pili ana i na mokulele. O ke ano nui o kana mau olelo o ke kamailio ana ae, o ia no ka lilo ana o kela kahua hou, i poha-ku paepae, no ke komo aku o ka hana lele maluna o ua mokulele, i hana oi ae o ka nui ame ka holomua loa ma keia hope aku. Ua kamailio mai oia, i ka moolelo e pili ana ia John Rodgers ame kona ohana, ma ke ano o kela kekahi ohana i pili loa i ka oihana kaua, a oiai nae, ua haawi aku oia i kona ola iho, no kona aina, e lilo ana kela inoa i mea nui maloko o ka moolelo o ke aupuni. I ka pau ana o kaua Haiolelo, i akoakoa ae ai ka lehulehu ma kekahi kii mabala i uhiia i ka lole eleele, a o Mrs. Farrington, ka mea nana i wehe ae i kela welu eleele, a ahuwale ae la he papa pohaku, hoomanao no Kapena John Rodgers, a mailoko ae hoi o kekahi pahu, i weheia ai he mau manu nunu, a hookuuia aku la me a apalapala no ka huli hoi ana no ko lakou mau kahua hoomoana ma Oahu nei. | | | | | | | | | |
| | | |
| | | | | | | | | | HOOLE KE KAPENA MAKAI-
KIU KELLETT I KONA HEWA Imua o ka Lunakanawai Kaapuni
Edward K. Massee, ma ka Poaka-
hi aku la i hala, i hooleia mai ai
ke noi, a na loio o Kapena Makai-
kiu Kellett amo kona mau hoa, no
ke kupono e hoakaka maopopoia na
kumu hoopii e ku-e ana i ka poe i
hoopiiia, a ua kauohaia aku kela
poe, e haawi ae i ka lakou pane,
imua o ka aha ma kela la.
Mahope iho o ka hooleia ana o
na kumu noi ma ka aoao o na loio
o ka poe i hoopiiia, e ke kahu o
ka aha, i kauohaia mai ai o Kapena
Makaikiu Kellett ame kona mau-
hoa, e ku ae imua o ka aha, a
hookahi no a lakou pane i haawi
ae ai, o ia no ko lakou pili ole i
ka hewa, elike me na kumu hoopii
e ku-e ana ia lakou.
Ma ke noi a ka Hope Loio Ku-
lanakauhale Francis M. Brooks imua
o ka aha, ua hoopaneeia mai ka
hoolohe aua i ka hihia o kela poe,
ahiki i kekahi manawa okoa aku,
no ke kumu wahi ana, malia na
makemake ka Loio Kulanakauhale
Davis, e waiho aku i kela hihia,
na kekahi lunakanawai kaapuni
okoa e hoolohe mai, no ka mea he
nui no na hihia hewa e ae imua
o ka aha a Ka Lunakanawai Massee,
a aole ona makemake, e houlolohi-
ia kela nau hihia, ma ka lilo ana
o ka manawa o ka aha, ma ka hihia
o keia poe,
Ma na kumu i waihoia ae imua
o ka aha e na loio o ka poe i hoo-
piiia e koi ana e hoakaka, maopopo | pono ia, na mea e pili ana i na hoopii; o hoike ana ia, no ke kupono e aeia aku kela mau noi, o ia ka hoomaopopo pono ana maloko o na kumu hoopii, i na inoa. o ka poe e lawelawe ana i na hana piliwaiwai ma Honolulu nei; kela poe i komo pu ai iloko o na ohumuhumu ana me Kellett ame Trask, no ka hoopakeleia o ka bana piliwaiwai, ma o ka ukuia ana mai o na dala ki-pe i keia mau luna oihana o ke aupuni, i wahi e hoopakeleia ai kela poe mai ka hopuia aku. Mawaho ae o kela kumu, ua koi pu mai na loio o ka poe i hoopiiia, he mea pono e hookomoia maloko o ka hoopii, kahi o ka hana ohumu i hookumuia ai; i hiki pono ai i ka poe i hoopiiia, ke hoomakaukau i na kumu pale ma ko lakou aoao, i ka wa e hooloheia ai ko lakou mau hihia. Ma ka aoao hoi o ke aupani, ua pane ae ka Hope Loio Kulanakauhale Brooks, no ka biki ole i ke aupuni ke ae aku, e hoakaka i kahi i hanaia ai ka ohumu, pela mo na inoa o ka poe i komo iloko o ka piliwaiwai; malia be mau ike hou ae no kekahi e loaa ana i ka aoao o ke aupuni, nolaila o ka hoike maopopo loa ana i na inoa ame kahi o ka hewa i hanaia ai, he kumu ia e hiki ole ai ke laweia aku na ike hou e oili ae ana. O William B. Pittman ka loio o ka Makai Nui Trask i pau; o E. C. Peters hoi ka loio no Kapena Makaikiu Kellett, a o Noa Aluli, Fred Patterson ame S. C. Huber na loio o kekahi poe e ae. | | | | | | | | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
