Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXVI, Number 4, 27 Ianuali 1927 — KA PUUHONUA. [ARTICLE]

KA PUUHONUA.

(Kakauia e Kalei o na moku) Na Lahui e. Na Pake, he kula hou ko lak"ou, ma ke alanui Emma, ma kekahi aoao o ke alanui mai ko kula mai o Kahehuna, ka home o Kiaaina Dolo i make iho nei. Ua lito keia home i na Pake. Ka inoa o keia kula "Pong Ming School", a ma keia kula ke a'oia nei ka olclo"Takc na haawina apau< loa ma ka olelo Pake. He Pake wale no na kumukula. He nui a ho lehulehu na hana a na Pake, mai na banako (elua), na halekuai (n« la!<ou ka hapanui o na halekuai o ke kaona nei), a i na Pake c maauua i'a amo na meaai nei. He poe waiwai na Pake, maluna o keia aina lianaū o na kanaka Hawaii. Na Kolea—aole hiki ia kakou ko olelo aole j> lakou holomua, no ka mea eia lukou ke komo nei ma ka oihana kanu halakahiki—he nui a he lehulehu ko lalnou halekuai —na lakou no e malama nei ke ola o na kahunapule o ko lakou hoomana Kristiano, a he homo ko lakou no na elemakule, a o lakou Jcckahi o na lahui holomua e ikeia nei ma Hawaii aloha o ka"kou. O na Kepani, ua maopopo ia kanou ko lakou holomua ma na ano apau lod, ko lakou aloha i ko lakou alii, aole hilii ke hooleia, no ka mea' eia lakou ke noho nei iloko o ke

kanikau mamuli o ka make ana o Yoshohito ko lakou Emepcra, a e noho kanikau ana lakou no hookahi uiakahiki, a ua oleloia, e poho ana na Phoenix, ma *ka AJt>ha Park i keia mau la, no ka hele ole o na Kep.ini ilaila no ka mea, eia lakou ko noho nei iloko o ke kanikau. Na Pilipino, he mau hale oki-lau-oho ko lakou—eia lakou ke halawai mau nei no ka noonoo ana no ko f lakou holomua—i ka la hope o ka makahiki aku nei i hala, ka "Rizal Day", ua malania lakou i kekahi halawai ma ka pa aupuni, a he mau tausani Pilipino i hele malaila—he nui na (maluna o na kaa Pilipino e kuhikuhi ana i na moto), a hookahi "iloat n , ua ike aku makou i. keia mau huaolel'o haole ""We want immediate independcncc ,, (o ia hoi„ makemake lakou e leuokoa koke iakou a aole e noho malalo o Amerika) Na Poko Riko he liale halawai ko lakou ma Kalihi, Banister St., a maloko o keia hale e hui mau ai lakou no ka kukakuka ana maluna o na hana no ko lakou palekana a

holomua. \ Na Pukiki, .eia ]ak*ou ke hauoli nei i lea piha ana o ke kanalima o na makahiki o ke ku ana o na hui puleiki (clua),a eia ke ku mai nei k&. Unioh Tiust Co., ma ke alanui Alakea, e kono ana ia kakou e hoohalike kakou me lakou—oa, he lahui holomua ka lahui Pukiki. Aole paha piha umi Nekero ma Honolulu nej, aka, o lakou apau loa, eia lakou ke noho nei iloko o ka lako, a o kekalii lala o keia lahui, ua oi aku kona mau baloka mamua o kekahi o na Hawaii, i kela kau holo baloka o kela makahiki aku nei no x hala. ( He lahui e ae no kekahi i poina makou i ka hoiko aku i ko lakou kulana. Mai poina makou i ka hoaku i ka holomua o na Haole. Aole paha kakou o hoole ana i ka holomua o na Haole? Ae, o na haole ka poe holomua ma na ana apau loa, maluna o keia aina kulaiwi -o kakou —o na Haole na "Eoaa"—o lakou ka poe waiwai, a o lakou na alākai ma na ano apau loa—na na Haole e nei o Hawaii ma na hana business a ma na hana poliiika a ma na hana no apau loa. Ina laKou i poina i ka waiho ana aku i, ke kulana o kekahi lahui e ae, he mea maikai no ka hoike ana mai ia makou i hiki ia makou ke noi aku ia oukou e kala mai ia makou. O ka ninau, aia kakou, ka lahui Hawaii, mahea? Heaha ko kakou kulana maloko o keia, ka aina i noho hanoliano ia e ko kakou kupunaf Ma ko makou woonoo, aia kakou ilalo loa, a mamuli o ( keia kulana haahaa loa o kakou, ke nonoi nei ia oukou e hana like kakou no ka pono, pomaikai a holomua o ka lahui. Eia no ke Akua me kakou, no ka mea, aole makenjake ke Akua e make a e nalowale loa leakou mai i Hawaii aku nei, ka aina Ana i haawi mai ai no kakou. He manaola-' na no ko makou, e hoea mai ana j no ka la, e hana i'o ai kaleou no ka ( pomaikai a holomua o ka lahui. j Ola no Kakou i ka Poe Paa j Oikana Aupuni? 0 ke'kahi keia o na ninau a kakou e noonoo ai. He mea maikai no © waiho ae oukou i ka oukou pane ia Mr. Hanohano, me ka nonoi pu ana, iaia e hoolahaia maloko o ko Kuokoa. Ma ko makou manao, aole kakou ola i na Hawaii e paā mai nei i na oihana, nt» ka mea, o ka liapanui o lakou, o lakou pakahi mile .no ka lakou nana a noonoo, a o ka poe e ae, at>le npnaia; o ia hoi, o ka hapanui o ka poe paa oihana, aole o lakou kokua i • kekahi hoa Hawaii, ma na ano apau; o ia hoi, o na Hawaii o p«a oihana nei, aole o lakou noonoo i ka lahui Hawaii, aole o lakwu ike ia mea»he "aloha lahui", aole .ike ia mea he aloha aina' \ ī ka weheia ana o kela alanui mawaena o Hana, ame Nahilen, ua haiolelo ae a Kiaaina Farrington, e paipai ana i na Hawaii, aole e

kuai i ko lakou aina, aka, e paa i na aina ma na ano apau; a, manao anei oukou, e a'o ana keia poe paa oihana i na hoa Hawaii ma na kuaaina e paa i na iniha ainaf O ka makemake o ka hapanui o keia poe paa oihana, e. nele like kakou apau loa elike me ko lakou nele aole aina} a ina aole wahi uku mahina, pau lakou i ka make. Eha ka maka o keia poe paa oihana i ka ike aku i kekahi hoa Hawaii e noho hoomanawauli ana ma wahi business a e' ulakolako ana kona noho ana No Ebena Lo. Ke ae nei makou, kekahi hapauuku o ka poe paa oihana aupuni, he poe Hawaii maikai, a he poe Hawaii-aloha i ka aina a dloha i ka lahui Hawaii, 'a o Ebena Lo kekahi 0 keia hapa-uuku; a ke hoike aku nei makou i keia manao oiai oia ka JbosB o ka makefe« o ke Kalana (Manager Munieipal Markert). A*>le makou e pai ana ia Ebena no kona kohoia ana he lala no ka papakiai o Honolulu nei, a i ole, no kona kohx>ia ana he lunamakaainana, a i ole, no kona ano "business man ,; , aka, no kekahi hana maikai anā i hana ai, e hoike ana, aole ona noonoo iaia waie no, aka, ua oi ae kona n'oonoo i kona hoakanaka. Na Ebēna i kokua a loaa ka la* nakila ia Mi&s Pohina—na Ebena 1 hele iwaena o kekalii poe hoaloha Haole ame Hawaii o kakon, i kela ame keia mahina, nt) ka liaawina kokua no Miss Pohina, a ua lohe mau no makou ia Ebena e oleio ana, "Aole au e hele ana i ke kiionioni no keia mahina i hiki ia'u ke haawi i ka'u haawina dala ao ke kokua ana i kela kaikamahine Hawaii a kakou Louis Pohina". Manao makou o keia hoonele aha a Ebena iaia iho i hiki iaia ke kokua i kekahi hoa kanaka, he hana keia e hoilee ana he Hawaii oiaio oia, he Hawaii oia i ike ia mea he aloha Hawaii, he Hawaii oia e haawi ana i kekahi mea no kekahi hoa Hawaii—aole oia he Hawaii ma ka leheleho a ma ko kanikani walo no, aka, ho Hawaii oia me kona "pakeke" ame kona puuwai. Ola o Hawaii lahui ola o Hawaii aina, ina loaa he mau kakini Hawaii like me ko Ebena Lo ke ano. He Meia hou ko kakou. He Makai Nui hou, ko kakou. He mau Hawaii keia mau luna aupuni. Elua lala o ko kakou lahui, aia maluna o ka papakiai. 0 ke kakauolelo (clerk) o ke kalana, he Hawaii, no oia. Ua kamaaina lakou apau loa ia kakou. O ka ninau, ua hana no anei kekahi o lakou, a e hana ana no anei lakou i na hana no ka pomaikai a >holomua o ka lahui? E nana aku kakou nomua! 0 koia ka p'oe a nia/kou i hoike ai maluna, ka hapanui o aole noonoo no kekahi poe okoa, oiai <o lakou waie no ka lakou noonoo. E nonoi pakahi ia ana lakou e makou e.kokua ma na hana no na hoakanaka e hohmua ai ko lakou noho ana, a e hoikeia aku ana no ka hopena o na kumuhana a makou e waiho *akxi ana imua o lakou, na pane a lakou ame na manao o ae 0 lakou e pili ana j ko kakou noho ana. Ka La Hanau o Kuhio 1 ka la 7 iho nei o keia mahina 1 piha hou ai ia makahiki o ka haule ana o ke Alii Kuhio, a o ka ninau, heaha ka kakou i hana ai nona? Al'oha no palia kakou! Eia ke waiaauia nei e kukuluia nna kekahi, kiahoomanao no Mr. Dole, a pehea hoi ko Kuhio" Alul:a īio kakou. • He mea maikai e kukuluia kekahi kiahoomanao no Kuhio mamua o ka hale hou o ke Teritore—ma kekahi aoao o Kamehameha mamua o ka hale hookolokolo a ma kekahi aoao o Kuhio, mamua o ka hale hou. He manao, a he kumuhana maikai keia na ka ahaolelo e iroho mai ana a ho maikai na ke senatoa Peaha e waiho aku keia kumuhana, ilo ka mea, he aloha no ko Senatoa Desha ia Kuhio. A oiai iloko o nei i make, i kekahi liaawina a hoaloha o, Kuhio, ma ko lakou hele ana ma Nuuanu a aloha aku i ke Alii. A ke nonoi nei makou ia Senatoa Desha, ia Mr. Manasp Makekau ame Mr. Wm. Aki o na aina hoopulapula ma Hoolehua aine Kaunakakai, Molokai, e hoolala mai i ka lakou mea e hana ai no keia la— 0 kahi lei ua nui no kela. E katym pu aku ana makou i keia poe hoaloha a e kakau ana makou ia Mr.' Duncan e noonoo pu mai 1 keia kumuhana. I kela makahiki aku ne» i hala ua hoouna mai ka poe ma ka aina hoopulapula n Keaukaha, Hilo, he lei, a ke manaolana nei no makou e noonoo hou mai ana wo lakou i keia makahiki. Aole makou i lohe mai ka poe e noho nei ma Molokai. He mea maikai e hooholo kakou e hana i kekahi hana wo Kuhio. E nana aku n«mua! Ma kekahi kulā aupuni ,ma Nu< loka, ua loaa aku la na makana ia ehiku keikikane, a hookahi kaikamahine, no ko lakou malama a halihali i na ilio ame na popoki i ka hale o ke aupuni no" ka malama a hanai aaa i na ht>loholonft—na ilio ame na popoke aole home. I kela makahiki aku nei no i hala i waiho iho ai o Mrs. Deering o Honolulu nei i make, i kelkahi haawina haadala; no ka malama ana a ha«

nai ana i na popoki ame na ilio. He mea maikai aole e hanai no a pekupeku na keiki a kakou i na holoholona—ka popoki—'ka ilio. 0 na keiki i loaa kekahi manao aloha no na holoholona, o lakou ana na keiki e holomua ana.

ī ka Poaono, la 18 o Dekemaba| aku nei i hala, ma kekahi anaina paina i malamaia ma Nu loka, u» kii ae o Kiaaina Smith a himeni i na himeni ana e himeni ai i na laj ana e hele ana ma na alanui o Nu loka e kuai nupepa, a e palaki ana i na kamaa. I kela mau la aku nei i hala, o Mr. Untermeyer, kekahi o na loio kaulana o Amerika e noho nei ma Nu loka, e holo kaapuni ho* nua ana maluna o ka moku "Belgenland", ua hoike oia maloko o ka "AdvertiBer" i kona manao e puka ana o Kiaaina Smith ina oia e waeia ana e ka a<oao Demokarata. Eia ke hoolalaia nei ma Amerika ka hoahu ana i ka hookahi miliona dala, a me ka ukupanee o keia haawina dala ; o kokuaia' ai na hana kakau ame ka haiolelo ana maluna 0 ka moolelo o Amerika (U. S. A.). Na ke Kakauolelo Hughes « alakai nei keia kumuhana. O Hughes, ua kiaaina oia no Nu loka .mamua —oia kekahi o na lunakanawai maluna o ka aha kiekie loa o Amerika ma Wakinekona a »ia ke leuhina nui aku nei malalo o Peresidena Harding. a malalo no hoi o Peresidena Coolidge. A ina eia ke hanaia nei keia ano hana ma Amerika, pehea hoi ma Hawaii neit Eia ko ku nei ma Hon'olulu nei he hui '' Hawaiian Society", a he niea maikai no e lawe a noonooia keia kumuhana e keia ahahui, a e waihoia aku ana no keia kumuhana « makou i keia ahahui. 6000 kamalii kula o Italia i ninaiiia, lieaha la ko lakou iini, ka lakou hana makemake ai e hana no ko lakou noho anāT 0 na ka* maliiwahine kekahi iloko o keia huina o 6000. Ehiku pakeneka o ka huina wale no i makemake e lil*o i poe loio a enekinia; ewalu pakeneka makemake lakou i poe pa'i nupepa, a aole hookahi i makemake 1 mea kakau nupepa (editor); kana-kolu-kumamawalu pakeneka makemake (na wahine) i poe humuhuniu—lole (dress maker); umi-kuma-lima pakeneka makemake e lilo i poe kakauolelo, a o ke koena makemake lakou i poe mikanika (mechanics). Ehiku wale no i makemake o lilo i poe kahunapule a eko,lu wale n'o. makemake e lilo i poe -wilikina (nUna). 0 ka hapanui o na keiki o Italia makemake lakou i na hanalima. Pohea na keiki a kakou! He mea maikai no, o ka hapanui o na keiki a kakou, e a 'o a e hoomaamaaia lakou ma na hanalima. Ma Amerika he haawina dala kekahi i ikeia ma ka inoa "Harmon Poundation", a o ka ola a puka mai keia haawina, ke haawiia nei nia k« ana makana , i kela ame keia kulanakauhale e "maikai" a e "u'i" ana ka paka (park). O ke* ia Mr. Harmon ua waiho īho oia he haawina dala nui no keia kumuhaua. Ua haawiia ka makana he* lu ekahi o $500. i kekahi wahi kaona ma na kuaama ma ka īnoa o "Stillman" ma ka mokuaina o Nu loka, a aole i 01 mamua o 300 p«oe e nolio nei ma kela wahi kaona uuku. 'He kumuhana maikai keia no na kuaaina. O Mr. Fritz Kreisler, oia ka helu eleahi apuni ko ao nei ma ka hookani ana i ka vrolina; ianei nei no oia i kela makahiki aku nei i hala a paani -ma ka Hawaii Theater, a 1 kela maliina aku nei i hala ua haawi aku la ke aupuni o Austria he medala iaia no kana hana kokua hjo nui a he lehulehu no na kamalii ilihune o kela aina. I keia manawa, me kana wahine, ke hoo* maka nei laua e kukulu i haawina dala, a mai ka puka a ola o keia huina, o kokuaia ai na kamalii e hele nei i ke Kula Nui ma Berlina i Hiki 010 ke uku i na hvjolilo. Ina no hoi peia kekahi o ka poe onamiliona o Hawaii e Jiana ai, no na keiki ilihune a kakou! Aloha no kakou! Ma Columbia Ujiiversity ■ (kekahi keia o na kula nui o Amerika) ma Nu loka, ua ma ka nupepa New York Times, ka olelo hooholo o kela kula, o ka hapanui o na kamalii kula ? e aihue nei, o na kamalii no a ka poe waiwai, no ke kumu, aole makaala o na makua, waiwai i ka lakou keiki a waiho wale no na ka poe malama (nurse), a o kekahi no hoi, no ka 1010 no o na keiki a ka poe waiwai. Ua wai* hoia 69 hapaumi iloko o kekahi ho* me no na keiki' ilihune a aole makua (orphange) a 10 wale no hapaumi i nalo'wale, a ua waihoia keia huina iloko o kekahi kula no ®a keiki waiwai, a 18 hapa-umi i nalowale. Ua hoike pu ae keia kula nui, ua oi aku ka maikai na na makuahine e a'o na keiki mamua o na makuakane, a o ko a'o ana a na makuahine ame na maikuakane i.na keiki, ua oi aku ka maikai ma na ano apau mamua o na a'o ana a na alakai o na Boy Bcouts. Pololei ka olelo hooholo a keia kula. Nolaila, he mea maik»i no no kakou na makua o makaala i ®a keiki a kakou a aole hookuu i$ lakou e hele mau i ka lealoa—aole ae i na keiki a kakou « M pauda" a e

hookeokeo i na papalina o lakou aole ae i na keiki a kakou e hoou'iu'i mau.

Ma kekahi o na Mokuaina o kakou, ke a'oia mai nei na kamaliikula i ka Baibala—na haawina Baibala na hoomana like ole; a o ka mea kupaianaha, o ka poe Amerika aole o lakou hoomana—aole o lakou Akua—aole o lakou ia mea he Akua, na lakou e waiho ilei Keia ninau iloko o na aha kanawai—na keia poe Akua-oie, he poe haole Amerika no lakou, e nonoi nei i na aha e kauohaia keia mau kula aole a'o i ka Baibala —aole a'o ia mea he Akua. He mea maikai no ke a'oia o na keki'a kakou i ka Baibala —i ka pule ana i ke Akua, o makou kekahi apono nui loa i ke a'oia o na keiki a kakou malpko o na kula apau loa ma Hawaii nei, i keia ike, a he mea maikai no e waihoia keia kumuhana i ka Ahaolelo e noho mai ana. Ma na Mokuaina apau loa o Amerika, a ma na kuianakauhale apau ke kukuluia mai nei na ahahui 0 na makua o na kamalii-kula, elike me ia a kakou e ike nei ma Honolulu nei, ma Hawaii, Maai ame Kauai, i hiki4>i na makua ke maopopo 1 na kulana o na keiki iloko o na kula—he poe keiki lalau, a i ole, he poe keiki maikai paha ka lakou; eia paha lakou ke kokua nei i na keiki a 'lakou ma ka hoopaa ana i na haawina, a i ole, eia paha lakou ke hookuu nei na na keiki no lakou e hoopaa i xxa «like me ka ike i loaa ia lakou; eia paha tia makua ke kokua nei i na keiki a lakou, a i ole, eia paha na majruake nanamaka nei i na keiki. Na keia ano ahahui no « makaala na kumukula a kokua i na kula ma na ano apau loa. Ke koi nei makou i na makua e komo iloko o keia ano hui. Ua kohoia he Luna Leta-nui ma Kaleponi e Peresidena Wilson no eha makahiki. I ka puka ana o Peresidena Harding ua hoopauia keia luna oihana mamua o ka pau ana o lea eha makahiki i hookohuia ai e PereBidena Wiison. Ua apono ka Aha Senate i leeia hookohu a hana imua o ka ahaina Peresidena Wiison. Ua lawe ia keia ua loaa ia Peresidena Harding ka mana e hoopau, oiai aole i pau ka manawa o eha makahiki, a oiai no hoi ua aponoia e ka Aha Senate; a i kela mahina aku nei i hala, ua hooholo ka Aha Kiekie ma Waßhingtona, ua loaa no ka mana i ka Peresidena e hoopau i kela ame keia luna oihana i kela ame keia manawa, me ke apono ole ia e ka Aha Senate. Ke oleio nei kekahi mau nupepa ame kekahi poe 6enatoa ua hewa loa keia olelo hooholo a ka Aha Kiekie. O ka 'hapanui 0 na lunakanawai aia ma ka aoao e apono ana i ka mana o ka Pcresidena. Ma Hawaii nei, ua ike no kakou, 1 ke kohoia ana o kekahi luna au-' puni e ke Kiaaina ame kona aponoia ana e ka Aha Senate o kakou, a i ka manawa i makemake ai ke Kiaaina e hoopau iaia, ua hoike aku oia i kona makemake i ka Aha Senate a aa aponoia e kela Aha, a me ke kokua o na makai i pau ai kela Loio- Kuhina. Aole like ko kakou kanawai me ko kanawai o ke Aupuni Makua, nolaila ua loaa | ka mana i ka Peresidena e hoopau me ke apono ole ia ana e ka Senate; ma Hawaii nei, aia a aponoia e ka Senate a'iaila hiki i ke Kiake "kipaku" i na lunanui j (cabinet officers). Ua hoaoia no e kipaku kekahi Hawaii e paa ana i ke kulana Puuku, i kela mau makahiki aku nei i hala, ua ike nae ke Kiaaina e noho ana i kela manawa aole i loaa iaia ka mana. ' I Ma Tivloi, New Tork, ua weheia I he kuja no na kamalii, me ka manao e a'oia lakou ma na haawina j buke (book instruction) a o kekahi hapa e a'oia iakou i ke kanu ana i na meaai, oiai, o ka ninau meaai, o ia ka ninau kookela o kela ( Mokuaina--- o .ia hoi, oiai ka hana ana i na miliona o na kanaka ma keia Mokuaina, o ia ka ninau koikoi Ipa, no ka mea, ina e hiki ole ana i na kaa-ahf ke komo iloko o New Tork no ka lawo ana i na meaai mai na mokuaina e ae iloko o New York no hookahi wale no la, e poino ana na kanaka. Elima haneri eka a maluna o keia aina a 'oia mai nei na keiki i ke kanu meaai. He mau kula eae no kekahi iloko o New York o keia ano. O keia ke ano kula a makou e noonoo nei e weheia ma Aiea, Oahu—ua loaa no ka aina ame na hale a ua loaa no na kokua e ae, aka, eia ke ulolohi mai nei ke aupuni, oiai aia keia aina ame na hale iwaena o ka mahiko. Aloha no paha kakou. . īna eia ke ola nei o Kuhio kokua 'koko mai ko aupuni ia kakOu; aka, no ko makou "Small potato," o ia keia kumu ulolohi. Ua like pu no ko kakou kulana me New York, no ka mea, 'o ka hapanui o na meaai, aia ke loaa a ke komo mai nei iloko o ka aina, a ina e hoea mai ana ka manawa e ino ioa ai ka moana a aole hiki i na moka ke komo mai no hookahi wale no pnle (aole paha kakou e ike ana I keia knift> e pilikia an& kakon; * nolaila he mea maikai no e a'oia na keiki a kakoo i ke kaau ana i na meaai; o keia no kekahi kumu 0 ke aponoja ana o ka Bil* Hoopulapula o ia hoi, ua manaoia, ma m aina

hoopuiap4Jla e kanu nui ia ai na mea ai no Hawaii »ei. '

Ka poe limahana ma lapana, eia lakou ke malama nei he kula no na keiki a iakou, a aole o lakou kaukai na ke aupuni wale no e hana keia ano hana. Ua hoomakaia keia hana iloko o ka makahiki 1921, a i keia manawa kc hele pu nei ka poe limahana i keia ano kula, a no ka poe makua (elemakule), he ekolu wale no mahina o lakou e hele ai i koia ano kula. O Bunji Suiuki, ke alakai o ka poe limahana o kela aiua, ka Peresijiena o keia kula. Aia keia ano ku'ia ma Tokio ame Osaka, na kulanakauhale nunui o kela aupuni. O ia no paha ke kumu e holomua nei na Kepani. Ina no hoi e hoohaliko ana kakou me na Kepani.

0 Df. Ben L. Heitman, aia oia ma Kikako (Chicago) e noho nei. He kauka, oia, a ho kuonoono kona noho ana —aole na'e oia he onamili--ona. I kela ame keia Kalikimaka, haawi oia i kekahi paina nui (banquet) a kono laula oia i ka poe apauloa i paa iloko o ka halepaahao, o kela kui'anakauhale, e ai pu me ia. I kela Kalikimaka i hala aku nei, ua oi mamua o ekolu haneri poepaahao i ai pu me ia ma kekahi o na haleaina nui a kaūlana o kela

kulanakauhale. Ma keia paina haiolelo ae kekahi o na alakal • kokua nei i na paahao i ko J*kou manawa e hemo mai ai, * ua boik« oia i ka holomua o keia ano han» a ke loaa nei na hana i ka poe paahao i ka manawa o iakou i hemo ai. He mea maikai no e noonoo kakou i keia kumuhana, no ka me«, he nui no ka poe Hawaii i komo ileko o keia ano pilikia a he »ea maikai no no kakou e haatri aku ia lakou i kekahi kokua i ka manawa o.lakou o puka mai ai mai ka halepaahao mai. Manao kakou elike me na lahui e ae e noho nei ma Hawaii nei. Ka poe "Mennonitei,'«' he poe haole keia ma Europa ame Cantda e lioole nei aole mana o ke aupuni maluna o lakou a he poe kanu meaai wale no koia. I ke kana nul aaa iho nei aole lakou i ae o hele i ke kaua a aoie no o lakou kokua ®a na ano apau no na haila e pili ana i ko kaua. Na lakou no e hoonaauao i ka lakou poe kamalii. Aole o lakou oki i ko lakou umiumi a aole o lakou hoomana. Aole o lakou hana waie aku ia ha 'i. Ka »ea kupaianaha, aole o lakou hakaka a aOle inu lama, a eia iakeu ke noho nei me ka ulakolako. laa no hoi elike ana kekahi o kakou me keia poe.