Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXV, Number 33, 19 ʻAukake 1926 — HEAHA KE KUMU O KE KAKALI ANA? [ARTICLE]

HEAHA KE KUMU O KE KAKALI ANA?

1 hoopu-a ae la makou i ka ninau maluna ae, no ke koi ole ae o A. F. Clark, i kona kulana i ka papa lunakiai kulanakauhale elike me kona hookohuia ana aku. e kā. Meia Wilson, he mau mahina ae nei i hala. Ke olelo nei oia, ma o kana leka 0 ka hoouna ana aku imua o ka meia, he hoa no oia no ka papa, o ke kumu wale no o kona hiki ole ke hele ae ma na halawai a kela papa, no ka hoonoho o na lunakiai Repubalika 1 kekahi makai, no ke kipaku ana iaia mailoko aku.o ka halawai a ka papa. Ua kulike no ko ka Meia Wilson manao me ko Clark, no ke kuleana o Clark i ka noho lunakiai, elike me kana o ka hookohu ana aku iaia; ina pela i'o, a i wahi e ikeia ai ka pololei o ko laua manao, heaha ke kumu i lawe ole ia ae ai na keehina wa ko laua aoao, no ka hooia ana i kela manao pololei? No ka hele ole ae o ka Lnuakiai Cunha ma na halawai o ka papa pela me ka Lunakiai Ahia, ua hookomoia ae he hoopii e ku~e ana ia laua imua o ka aha, no ko laua ku-e i ka laua hana iloko oka papa; o ka hopena nae o kela hoopii, o ia no ke kaa ana o ka pono ma ka aoao o na lunakiai i hoopiiia, no ka mea ua noho laua malalo o kekahi mau kumu; pehea ka meia i hookomo ole ae ai i kekahi hoopii ku-e ia A. F. Clark, no kona hoea ole ae ma na halawai a ka papa, ina he kuleana kekahi ona i kela kulana? Elike me na pilikia i kau aku maluna o Kumalae ame Ching, no na hemahema i hana ole ia e laua, pela no auanei ka oiaio loa, o keia pilikia i kau aku maluna o A. F. Clark, e pono ai e hooili aku oia i kana ahewa ana maluna o ka Meia Wilson, no ke ku ole i ke kanawai, na hana apau i hookoia ma kona hookohuia ana mai, ame ke aponoia ana i hoa no ka papa o na lunakiai kulanakauhale.

O kekahi leka i hoounaia ae i ka Nupepi Advertiser, e ke Kapena Victar Houston, o ka oihana kaua o Amerika, i waiho i ka oihana, e ana i kona manao ku-e, no kekahi hoolaha i h.oopukaia ae e kekahi Kepani, e papa ana i ka poe apau e hele ana e lawai'a mai Puuloa aku ahiki i Nanakuli, no ka mea ua lilo ka pono lawai'a o kela mau kai iaia; o kela kekahi hoakaka e pono ai e loaa aku ka ike i na makaainana o Hawaii nei, no ka hiki ole i kekahi mea ke ku*e mai i ko lakou pono i haawina mai e na kanawai, no ka lawai'a ana ma na kai apuni 0 Hawaii nei. Ina he 'kuleana i'o ko kela Kepahi ina kai lawai'a i kaa aku malalo o ka hoolimalima iaia, alaila, o ka i'a wale no i kuleana ai o ka haku aina, malalo o ke kanawai, ka 1 lilo aku maJalo o kela hoolimalima ana, aole o na i'a apau e noho ana iloko o na palena o na kai i hoolimalimaia, e hele ai e lawai'a i na i'a e ae, me ke ke'ake'a ole jia aku e kekahi mea. E hoonaauaoia kakou e pono ai, ma keia ninau ano nui I rr Ma ke kap&e ana i kona mau manao pilikino, ame ka aoao kalaiaina mahope o ke kua, a kukulu mai i ka pono o ka lehulehu ame ke aupuni mamua, i hoike ate ai ka Lunakiai Effinger, iaia iho, ma ke ano, aia maluna ona na manao mahalo o ka lehulehu, no kana mau hana i lawelawe ai iloko o ka papa lunakiai kulanakauhale, mahope iho o-ke kaawale ana aku o A. F. Clark mai ka papa aku, ka mea nana e hukihuki ana iaia me ke kaula o ke kalaiaina. Aole i nele ka huakai aku nei a Kiaaina W. R. Farrington i Amerika me na hopena e pomaikai ai o Hawaii nei, no ka mea ma na wahi apau ana i haawi ai i na haiolelo, ua hoonaauaoia aku he heluna nui o na kanaka Amerika, me ke kulana oiaio o keia teritorej he ike i loaa ole ia lakou pela mamua aku.