Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXV, Number 29, 22 July 1926 — Page 2

ELUA NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POAHA, IULAI 22, 1926

E MALAMAIA ANA HE
HOOKUKU HULAHULA

Ma ka po o keia Poaono iho, ma na uwapo Helu 8 ame 9, e malamaia ae ana he mau hookuku hulahula, ma ka hulahula i hoolalaia, no ka pomaikai o ka waihona o i , -),,, heihei au o Hawaii nei.

O ke ano o ka hulahula e hookukuia ana ma kela po, e ka poe apau i hele a lehia ma kela ana hulahula, o ia ka hulahula Charles-tan , a na kekahi mau lunakanawai i waeia na lakou e haawi mai ana i na olelo hooholo, no na helu kie-kie ma kela hookuku ana, pela hoi na makana e haawiia ana i ka poe e aha'i ana i ke eo o kela hookuku ana.

No ka hooikaika ana e ]--,:, i. huina dala mahuahua, no na i.ooi^ o na moho heihei au o Hawaii nei, o ka holo ana aku nei no Pilikelepia, no ke komo ana e paonioni me na moho heihei au e ae o Amerika pela hoi na hoolilo, o na moho au

o Hawaii nei, e hoounaia aku ana
no lapana, pela iho la e malamala
aku ai kela aha hulahula, a oiai he
hana kela no ke kokua ana aku i
na moho heihei au o Hawaii nei,
me he mea la e huliamahi ae ana
ko ke kulanakauhale nei poe, ma
kela aha hulahula, aole no ka hoo-
hauoli wale ana no ia lakou iho aha
ma ka hoolilo pu ana kekahi i ka
hana hooikaika e loaa he waihona
dala mahuahua, i hana holomua Ioa.

E hoea ae ana ka Bana Hawaii ma kela mau uwapo, no ka hoonanea ana i ka lehulehu, a mahope iho o ka pau ana o ka manawai i hookaawaleia no ka bana, ia wi i weheia aku ai na hana no ka hulahula.

He elua mau kalapu hookani ^ e hoea ae ana ma kela po, no ka hoolako ana mai i na mele no ka hulahula, o ia ke kalapu a Hannah Bright ame ke kalapu a Reveller, he mau kalapu himeni i kamaaina,

i ko ke kulanakauhale nei poe, a
i ike mau ia hoi, ma na aha hula-
hula o keia ano e haawiia aku ana.

HAINA NANE.

Mr. Solomon Hanohano, Aloha kaua:—E oluolu kou hanohano e hookomo iho i ka'u haina o ka nane a ke kaikamahine o ka Ua Komaliu o ia hoi keia:

Ka mahele mua poele i ka honua, ka mahele elua, malamalama i ka lani, i ka hoohuiia ana o ka mahele mua, me ka mahele hope, loaa mai i ka welelau lima pepe loa iluna ke alo.

Ua pololei ka nane aia ka pepe iloko o ke kai papau, aia malalo ae o ka pohaku kahi i pili ai, o ia hoi loli pua, i'a maka ole, na ka welelau lima e lalau o kona kia he eleele, kona alo kahi e pili ana i ka pohaku ha keokeo.

Loaa pono aku la paha lu nane a ke kaikamahine o ka Ua Komaliu i ke keiki noho kaheka kai o Haupu.

Me oe o Solomon Hanohano ko'u aloha, me na keiki hoonohohua ke pau o kou keena ko'u welina.

Owau no keiki noho lae kai o Haupu.

SAM.

Hopu hewa mai la ke keiki o Haupu i ka i'a maka ole, aohe wahi mea a lihi launa aku i kani e hoi puolo ai. Huli hou ia mai!—L. H

NO KA LILI MAI KE KUMU

O KE KIIA ANA I KA PU

Ma ke ahiahi o ke Sabati Iulai 11 aku nei i hala, i kiia ae ai he Pukiki o Manuel Pavao ka inoa, e kekahi Korea o Young Kee kona inoa, mahope o ka malamaia ana o kekahi ahaaina luau, me ka hulahula ma ka aina hanai holoholona o Koele, Lanai, mo ke ku ana o ka poka, o ka pu panapana ma ka lima hema o kela Pukiki, i kulike ai me kekahi meahou o ka hoikeia ana mai i Houolulu nei mai Wailuku, Maui mai.

Ua paa kela Korea ki-pu i ka hopuia, a laweia ae no Lahaina ma ka Mauna Kea o ka Poakahi mai, no ka ninaninauia aku o kona hihia.

Ma ka moolelo e pili ana no kela ki-pu, he aha hulahula ka i malamaia, ma ka auwina la o kela Sabati, mahope iho o ka ahaaina luau, me ka hoea ana ae o kekahi anaina nui o na kanaka o Lanai, ma kela ahaaina .

E hulahula ana o Pavao me Miss Ramsey ma ka manawa i komo mai ai o Young Kee noloko o ka hale hulahula, a iaia i ike aku ai i ke kama pu o Pavao me Miss Ramsey, hele aku la oia e noi i ke kaikamahine opio, e ae mai e hulahula pu me ia, ua hoole mai la nae kela kaikamahine, a no ko laua noke loa i ke kamailio, i kula'i okoaia aku ai ke Korea e Pavao a pili i ka paia, a mamuli wale no o ka uwaoia ana mai e J. C. Bartels, ke kapena o ka "Betty D", a oia no hoi kekahi malihini ma kela anaina, pela iho la i ala ole ae ai he hakaka mawaena o kela mau mea.

Ua waihoia aku ke Korea malalo

o ka malu o ke Kapena Joseph
Higgins, o ka oihana makai o Maui,
me ke kauohaia ana aku o kela
Korea e hoi oia no kona home.

Ua hooko ke Korea elike me ke kauoha, aka nae he hora paha mahope mai, ua hoea hou aku la no oia, a lululima pu me Pavao, me he mea la, aole he manao inaina i koe iloko ona no kona hoa kanaka.

Ma ka hora eiwa ka me ka hapa ma ka po ana iho, ia Manuel Pavao e huli hoi ana no ke Kulanakauhale o Lanai, me William Kaaa ame Sam Kauanui, aole i mamo loa ko lakou wahi o ka hele ana aku, ua loaa aku la lakou i ke Korea, me ka hooho ana ae:

"Ua makemake au e ki i keia Pukiki i ka pu," o ka manawa no ia i kani ae ai kaua pu panapana, a lele mai la ka poka, a komo ma ka aoao maluna o ka lima hema o Pavao.

Ua holo hou o Pavao no ka aina hanai holoholona, no ke kii ana

i mau kokua, aka ua lele aku la nae
o Sam Kauanui, a paa ma na lima
o ke Korea, no ke aumeume ana e
lilo mai ka pa panapana iaia, a ia
laua e aumeume ana, i kani ai ka
pu no ekolu manawa, me ke lui ole
nae o Kauanui i ka poka.

HE OPUU PUA LEIMOMI I MO-
HALA A MAE KOKE NO!

"Eia au la he kamaiki,
Nana mai e Iesu,

Hii a apo i na keiki,
Hoomaikai ia lakou."
OHO.

"E kaikai ia'u iluna,
I ka Home ao,

Ka home ao iluna,

Ka home o ia mau."

I ko makou hoapaahana iloko o Kristo Mrs. Harriet K. Macomher a me kau aliikane James K. Ma-comber. Luuluu a walehia wale hoi e

Oiai na la omaka mua o keia makahiki Jan. 2, 1926 i mohala ae ai keia opuu leimomi mai ko olua mau puhaka mai a o ka 8 hoi o na opuu pua i mohala ae mai ko olua mau kihapai mai; a mamuli no hoi o na manao maikai i ulu ae iloko o ko olua noonoo a me k: loaa o na kuka maikai ana me kou kaikunane hanaumua, Frank K Ekau, ame kana aliiwahine, oiai e kakali hoomanawanui aku ana me ka uhane makee keiki, ua haawi aku la olua me ka naau aloha hanai aloha na laua e hiipoi mau ai, me ka manaolana e ulu ae oi: iloko o kona kulana ui a lilo aku i makuahine maikai a hoopono, a aniani kilohi hoi na laua e hia-a mau ai. Eia nae aole pela na ka-nawai luli ole o ko kakou Makua Lani. A oiai, iloko wale no o na la pokole o kona hanu ana i na ea mauleule o keia ola honua aua o 4 mahina a me 9 la, ma ka la 11

o Iune 1926, i hookuu mai ai kona
uhaue o hui pu me kona hanaumua

i hala mua ma kela ao laelae maha
mau loa mao. A e lilo laua i mau
anela liilii e hosana pu ana me na
puali anela o ko ke Akua Kiekie
Loa, noho alii nani e hosana ma
ana ia ao aku ia ao aku a i ke ao
iliau loa. A e hui pu aku hai me
kona kupunakane aloha Ekau Lanai

i waele mua aku i alahele no kona wahi uhane opiopio e hahai aku a no ka hui pu ana ma kela home nani mau loa. Minamina ka opuu pua i mohala a mae koke no. "O Kona makemake wale no ke hoo koia."

Nolaila e hooholoia, o makou kou mau hoapaahana iloko o na hana maikai a ko kakou Haliu aloha o ke Kula Sabati o Helani, ma o ko kakou Kahu Kula Sabati la, ke komo pu aku nei me Sabati la, ke komo pu aku nei me olua. Ko olua mau kaikuaana hooneleia i ka laua luhi ua keiki a me ko kakou makuahine palupalu, e auamo pu i na haawina ehaeha. A na ke aloha ame ka lokomaikai

o ko kakou Haku aloha Iesu Kristo e hoomama mai i ko kakou mau luuluu.

Kou mau hoapaahana iloko o ke Kula Sabati o Helani.

MRS. G. P. KAHALIOUMI.

Kahu Kula Sabati.
HENRY L. KAWEWEHI,

Komite.
Keauhou, Hawaii. Iulai 3, 1926.

HOALOHALOHA NO KO MAKOU
PAPA, J. W. PAKIKO.

Mr. Solomon Hanohano, Aloha oe ame kou mau keiki oniuhua o ka Nupepa Kuokoa:—Oluolu hou mai oe i kekahi rumi no ka makou po-ke pua lehua ua mae.

Nolaila mai ka puka ana a ka la, welelau a o ka honua. Hoike ae oe a i kou nani, i ka malamala oi kelakela i ike mai ai na ohana ame na makamaka, ua haha ko makou papa aloha J. W. Pakiko. Ua hele aku la i ke ala makamaka ole. Ua moe aku la hoi i ka moe kau hooilo.

Ia oe e ka la e alohi nei, ma na a ka poli olu o lehua, eia mai ka poke pua lehua a makou ua mae, ua pulu i ka ua hoeha ili o Alanapo, Keei-uka, Keei-kai, aole olua e ike hou ana i ko makou papa, aole hoi oia e maalo hou ana ma ko elua alanui.

E aloha ae aua makou ia oe e Kahauloaiki, o ka home kakela a o

1 makua. He makua oe i aloha
nui ia mai ka uka a ke kai, mai
ka hikina a ke komohana, mai ka
akau a ka hema.

Nolaila o Kahauloa-nui, ua hemahema kakou aohe makua. E hoomakua wale aku ana paha la ia hai. E Kalamakapalapala e; ua ike mai nei paha oe ia Papa Pakiko, ua pulu aku la paha i ka uanoe o Palipoko. Ua hele kohana aku nei i ke alanui, aohe wahi opeope e mahana ai.

E Kalamaumi e; nanaia mai i ka luhi a oukou, ua hele hookahi aku la i ke ala aohe home e malu ai. hoi aku nei paha i kai o Napoopoo, e walea ai i ka ai kole maka onaona o Kaawaloa.

Ia oe e ke onealii o Kealakekua,

aole o Pakiko e hooipoipo hou ana

me oe, aole hoi e kilohi hou ana

i kou palikapu e Keoua, ua nalo ua

pau ko oukou ike ana iaia.

Kaulumoho e; aia la. o Pakiko ke hele ae la, e hoi aua paha i ka Pahukapu. Aloha; aloha wale oe, e ka Pahukapu, kahi e walea ai i ka olu lau ohai. Ua haki ka aelike a olua, ua kapukapu na maka la o ke kamahele, ua paleia e ke kai kuono o Keawaiki. Ikiiki wale kou aloha e ka makua, ka makou ia e hoona ae nei, pehea la ia e pau ai. Kahikolu Kepulu; aole o papa e hehi hou ana i kou mau papahele. Aloha; aloha ia wahi a Pakiko e hele mau ai i ka hana a ko kakou Haka. Aole ia e lohe hou i kou

MANAOIA UA LOAA MUA O

HAWAII I NA PANIOLO

O ka mea nana i loaa mua ka
paeaina Hawaii nei, o kekahi ia o
na ninau i hoala mau ia mai iloko

o ka noonoo o na kanaka o ke au

i hala, ahiki wale no i na hanauna
mahope mai; aka hookahi nae mea
i paa maloko o ka moolelo, o Ka-
pena Kuke ka mea nana i ike mua
ia Hawaii nei, a mahope ka nui ae

o ka poe holo moana, o na lahui iike ole o ka honua nei.

Mamuli nae o kekahi dala Paniolo, o ka loaa ana i na kanaka hana, ma ka pule koke aku nei no i hala, pela iho la i manaoia ai, o na Paniolo ka poe mua loa i hoea i Hawaii nei, mamua o ka hiki ana mai o Kapena Kuke.

Oiai kela poe kanaka hana e eli ana i kekahi mau meakanu ma ka aina o Cummins, ma ka Helu 1631, alanui Moi Hema, no ka hu-e ana a kanu hou aku, ma ka aina e ku nei ka hokele hou ma Waikiki, ua ike iho la kekahi o kela poe kanaka

i ka hulali o kekahi mea. I kinohi, ua kuhihewa, he hapaha paha kela na kekahi mea i haule, he hulali maoli, me he hapaha hou loa la, ma ka nana pono ia ana nae, eia ka aole kela he dala Amerika, aka he dala Paniolo, a e kau ana na hoakaka, ame ka makahiki 1774.

I ka makahiki 1778 i loaa ai o Hawaii nei ia Kapena Kuke, he eha makahiki mahope mai o ka hooheheeia ana o kela dala Paniolo; a o ka hoea ana nae ma kela wahi, i loaa aku ai i na kanaka hana, o kekahi ia o na ninau pohihihi loa, aka ma. o kela dala nae, i ala ae ai na manao kohokoho, ua hoea mua mai na Paniolo ma keia Paeaina, mamua o ka hoea ana mai o Kapena Kuke.

Ma ka manawa e eliia ana ke awa ae nei no ka hoohohonu ana, ua nui na ano dala like ole i hua'iia ae iluna o na wahi i hoopihaia aole nae he mea i hoomaopopoia, no na makahiki i hanaia ai kela. mau dala, elike iho la me keia.

EKOLU OLELO HOOHOLO

I KA LA HOOKAHI

Ma ka Poakolu o ka pule aku nei i hala, i hoopuka ae ai ka aha kiekie he ekolu mau olelo hooholo,' no kekahi mau hihia i waihoia aku imua o kela aha.

O ka mua o kela mau olelo hooholo, e hoakaka ana ia no ka mana ole o ka lunahooia o ke teritore o kaohi ai i ka uku ana aku i ka haawina dala a ka ahaolelo i hookaawale ae ai, no na poho i loaa ia J. B. Agassiz, he mea lawe aelike,

Ma ka moolelo o ka hihia, ua poho ka mea lawe aelike, ma ka hana ana i ka uwapo ma Hana Maui; no ia poho, ua hookaawale ka ahaolelo o 1921, i ka huina o $13,200. Ma ke kau ahaolelo mai o 1923, ua hoo kaawale hou ia ka huina o $6,879.-20; ua hoola nae ka lunahooia, i ka uku ana i ka huina dala hope no ke kumu, ua ku-e i ke kumukanawai, ke kanawai i hooholoia ai no kela huina; aka nae ma ka manao o ka aha kiekie, ua pono ke kanawai i hooholoia ai, a ua kauohaia aku hoi ka lunahooia, e uku ae i kela huina.

O ka eliia o ka olelo hooholo e kakoo ana ia i ka olelo hooholo i hoopuka mua ia e ka Lunakanawai J. R. Desha, ma ka hihia a Lizzie K. Mendiola, ma kahi o Lizzie K. Kaiko i make, e ku-e ana ia Jonathan ame Rose Aiau.

He hihia koia e koi ana e hoopauia ka palapala kuai i hanaia, a e hoihoi hou ia aku ka waiwai i ka mea nona kela waiwai, no ko kumu, he kolohe ka mea i hanaia.

O ka ekolu o na olelo hooholo, e hoololi ana ia i ka olelo hooholo a


	NA KUHINIA O KA HOME O NA MEAAI HAWAII E kuu Solomon Hanohano; aloha pumehana hou no kaua: — Ke noi hou aka nei i kou oluolu i keia mau wahi hua inamona e kau ae la ma- luna, i kona nee ana ame ka poe i komo mai a ai i na meaai ame na olelo hoolana i puka mailoko mai o ko lakou puuwai maemae, no- laila ua hiki ole ke alo ae, i ka. lawe ana mai i na olelo kupono a hoomaikai aku i ka mea i mahaloia Rev. D. K. Kaaeamoku, ka mea i mahaloia Lunakanawai D. K. Ka- pahee ka mea i mahaloia Lunama- kaainana Hussey; mai keia mau keo- nimana mai na olelo hoolana a e hoomaikai mai ana, i ka loaa ana o kekahi hale ai o na mea Hawaii. Ma ko'u aoao, ua olelo aku au ia lakou, ua ola au ia oukou, no ka mea, ua ai iho la oukou a loaa iho la na olelo maikai mai ia oukou mai e mahalo ana i ka loaa ana o ka mea oiaio, e kohu ai ke olelo na ka lima Hawaii oiaio keia mau meaai i hana, a ola no au ia Kauai, oiai me ia hunahunakai no, o kela ake e ike maka i na mea i hoolaha- ia ai ma ke kilohana o ka malama- lama, a i ko lakou ike ana i na Inea oiaio, i loaa mai ai keia mau olelo oiaio na ka makua lani e hoo- pomaikai mai i ka'u lawelawe ana. Ka Mea Hanohano i mahaloia Thomas Haae, me kana mau olelo hoolana e hoomaikai mai ana i ke ano o ka lawelawe ia ana ame kona mahalo pu i ka maemae i kupono i ka poe hanohano ke kipa mai, he mea hoi no kaua e hilahila ole ai; nolaila e malama mau aku oe e Mokumaia i ka maemae ame ka ihiihi o ka inoa Hawaii, elike me ka mea a'u i heluhelu mau ai. Ka Mea Hanohano Lunamakaai- nana E. K. Kaaua, me kana mau olelo hoolana, ua nui ko'u hauoli i ko'u ike na ua hiki ia kaua ke h- ii keia hana, eia kekahi o kana olelo kulana, no kona ike mau ia'u (p ha- - :"--'! " ^ kakahiaka nui, e loaa mau mai ana au me ka lole- wawae epani, oiai o ka mea pololei maoli, e lawe oe i kou kulana poki, a mea aku la au, o ka mea pololei maoli ea e hana mau kaua i ike mai ia o ka poe lawelawe e hoopi- haia ana lakou me ka hauoli, a hoohalike mai oia me ia keiki kau- lana o na Kona, e hana mau ana oia i na manawa apau, me kona mau keiki paniolo pipi a i kona kauoha ana a ike oia ua hewa ia kauoha e hiki mua ana oia ma kahi o ka hana, e hoololiloli ana i ke kauoha mua, a lilo ae i mea maikai. Nolaila e kuu hoahanau, eia hoi Mu ke lohe hou nei i keia olelo mai ia oe nai, oiai o kou makaala mau ana i na manawa apau, he mea hoo- hoihoi no ia i ka poe lawelawe, o ka mea makaala, ohi no oia i ka hua, o ia ka'u olelo hoolana ia oe e kuu hoahanau. Ka Mea Hanohano ka Makai Nui a ke Kalana o Hawaii S. K. Pua, ua hookuihoia aku kona noonoo i kona ike kumaka ana nona iho, i na mea ana i ike ai ma ka nupepa, a o kana olelo nana i hoopa mai i ko'u puuwai, e Mokumaia, i ko kakou holoholo no ka hoi, i ko ka- kau wa kamalii, eia ka e lilo ana oe i mea hanai i ka lehulehu, a e hookaulana aku i ka inoa o ko kaua lahui, a no ka mea, ke ike nei au o na mea apau ma keia home, o ia no na mea Hawaii, a pela hoi ka poe lawelawe, he mea e hoohauoli mai aaa ia kaua, i ka hoihoi ana aku i ko kaua hoomanao ana i na la i ani aka mahope o kaua, he nea no i ku i ke kupaianaha o ke ola ana o ke kanaka, ua hala aku ia mau hoa o kaua, ma ka nana aku he akahikahi wale no paha kakou ke nana ae, o ka nui ua nalowale aku, aka nau hoi i kukulu ae nei e Mokumaia kekahi hana nui iwa- ena o ke kulanakauhale nei a kou wahi poo e okuoku ne ana iwaena o na lahui e, e lawelawe nei i na	hana like ole apuni nei Teritore a'u hoi e haawi nei i ko'u mahalo piha i kou noonoo ana e hapai ia kaua, a i ka lahui Hawaii. Ka mea i mahaloia, Rev. laea o Molokai, me kana mau olelo hoolana o ka Hawaii oiaio, e hoomaikai ana i na mea i hanaia ai a kupono e hiki ole ai ke hilahila, a loaa no hoi kahi o hoomaha ai no ka mea, ua hanaia a maemae, nolaila e Mokumaia, e hoolana mau i ka manao, a e kau aku kau nana ana i na mauna, mailaila wale no na mea maikai, a kahi ohu e kau mai ana, e hoolana mai ana i ka mea lawelawe oihana, elike me oe. Ka mea i mahaloia, Rev. Maihiia o Kalaupapa, Molokai, kana leo hoopomaikai mai oe e ka Makua Laui i ka hana a kuu keiki e lawelawe nei, i keia ' naa hanohano nui wale no ka inoa o ka lahui Hawaii, e hoopiha i ka waihona i mau ai ka nee ana o keia hana ihihi a haaheo a ke kanaka e hilahila ole ai me ka mahalo nui i ka makua maikai i kana mau kalokalo ana e hoomaikai ana i ka home o na meaai Hawaii. Ka Mea Hanohano Lunakanawai S. K. Paele, e hosana mau ana oia ke kipa mai me kela kulana hoihoi mau no ka pono o keia hana. Ke Kamaliiwahine Kawananakoa, e kipa mau mai ana oia me kona mau hoa-ai me ke ake mau e ike ina paha ke holomua nei kona nee ana, a i kona lohe ana ke nee nei no me ka malie, ua piha loa oia i ka hauoli, kekahi o na makuahine hanohano i komo mai, a haawi i kana mau hoomaikai ana, oia no Mrs. James Cooke o Waimea, i hoi mai nei a noho paa ma ke kaona nei no ka manawa, a hoi aku no e ike i ka aekai nomenome o Waimea, Kauai, kana hoomaikai e holomua oe e Mokumaia, ma keia hana au i hapai ae nei, a ke ike nei no hoi, elike me ka hoolaha i hoolahaia ae ai, no ka mea ua maemae na mea apau. He mau manao hoomaikai i na Iunanui o ka hui Manawalea o na Kaikuahine Pooa, i ko lakou komo ana mai a hoomaikai ae la i ka home o na meaai Hawaii, ua piha no hoi ia hui ana me ka hauoli no ka mea elua hoe i ka manawa hookahi, nana oe i ua mau kaikuahine nei, haimalule hoi kau. , He hoomanao mare ka i malamaia ae, e na keiki ame na moopuna o ka mea i mahaloia Hon. William T. Robinson ame kana aliiwahine, na moopuna na keiki e hoopuni ana i kekahi pakaukau i luluu i na wehi o na mea Hawaii, a na lima noeau o na kaikamahine lawelawe nana i hoopiha aku i ko laua noonoo me ka hauoli, oiai aole loa laua i maopopo i na mea i hanaia ai, oiai o ka laua mea i maopopo, o ia ko laua lawe hele ia ana e holoholo kaa, o ka laua mea i ike i ke ku ana o ke kaa mamua o ka home o na meaai Hawaii, akahi no a maopopo ia laua, a pela hoi me ko'u hookipa ana mai ia laua ame ka hooleiia ana aku i ka lei ponimoi ulaula he u'i ke nana aku ia laua a i ko laua hookuene pono ana iho ma na poo kahi i hookaawaleia no laua, he mea e piha ai me ka eehia. E Mokumaia keia lei au i hoolei mai nei maluna o maua i keia la, he mea na maua pakahi e poina ole ai a pela hoi me ka holomua o keia hana nui au i kukulu ae nei, no ka pono o keia hana au ka maua kokua nui. Ua hala aku ke kupunakane, aka o ke o ana o kona inoa, o ia mau no ke o ana ahiki i keia manawa e kakauia nei, oiai ua moe aku oia iloko o ka maha eia hoi kana moopunakane me ka inoa Hanohano Richard Smart, o ke keiki onamiliona a moopuna hoi a ka Mea Hanohano Samuel Paka, ka mea nona o Waimea, a o ka hooilina hoi o kela aina waiwai nui, oiai o ka papaaina na kekahi hoaloha no o ka meakakau nei oia o Dr Reis ame


	kana aliiwahine, he mau mea laua i mahalo mau no na meaai Hawaii oiai ma ko laua aoao ua haawi ae laua no ka hanohano o ka opio wai- wai ame kona kupunawahine oiai ua kamaaina no hoi kou meakakau nei ia ohana hanohano ia mau la o ke aupuni moi, a he kuhina hoi ia kupunakane oia ka Mea Hano- hano, Kimo Pelekane, o kana kai- kamahine ka makuahine o keia opio i loaa mailoko mai o laua. Nolaila ua lilo no hoi ko'u hoo- kamaaina ana me ka opio i mea hauoli nona no na kumu, ua lohe wale no oia no'u ke kanaka me elua pu ame ha hana o ka pahu kopa, a i kona ike ana i na kii, ua piha loa oia i ka hauoli, oiai o kela koko no i huiia iloko o keia mau ohana hanohano kahiko, ke nana aku oe aohe no he wahi kaawale, o ia ano maluna o ko kamaiki, o ka mea nui ea, ua piha na mea apau me ka hauoli. Nolaila e kuu Solomon, ua nui iho la keia mau hua inamona me ka mahalo a nui i kou oluolu ana mai. Kou a mau, J. K. MOKUMAIA. HOEA MUA KA MOKUHEIHEI INVADER NO KAPALAKIKO Elike no me kela huakai a na mokuheihei, mai San Pedro mai, no Honolulu nei, o ia ka hoea e ana mai o ka mokuheihei Invader, no keia awa, me ke kaa ana o ke eo o ka heihei moku, i kela moku, pela no i kapalulu aku ai ua moku nei no Kapalakiko, he hapaha i hala ae o ka hora eono, o ke ahiahi o ka Poaono aku la i hala, i kulike ai me ka lono kelekalapa i hoounaia mai no Honolulu nei, ma kela ahiahi. Ma ka hoea ana aku o ka Invader no Kapalakiko ma ke ahiahi o kela Poaono, ua hoohauleia iho ka manawa holo loa mawaena o Honolulu nei ame Kapalakiko, i holoia e ka mokuheihei Mariner, iloko o ka makahiki 1923. O ka manawa i holoia e kela moku ia makahiki he 14 la ame 18 hora, a o ka manawa hoi i holoia aku nei e ka Invader, he 13, 5 hora ame 45 minuke. Aole i nele ka huakai a kela mokuheihei me na ulia, no ka mea, i kulike ai me ka hoakaka ma ka meahou, ua hoike mai na hoailona maluna o kela moku, no kona halawai ana me ka ino ikaika ma ka moana; a no ka nui o ka ino, ma ka po o ka Poalima mamua aku, ua lilo ka Malamamoku Lloyd John-son i ke kai mailuna aku o ka one. ki, o ka mea wale no i hoopakeleia ai kona ola, o ia no kona paa ana i kekahi kaula o ka moku, a ma kela kaula i hukiia mai ai oia ahiki i ke kau ana iluna o ka moku me ka palekana. No na mokuheihei Mariner ame ka Poinsettia, aole he mea i loheia no kela mau moku, ma na mea nae i koho wale ia aku, ua haule loa laua ma ka homa, pela iho la i lilo ai i hana nui, ka hoihoi hou ana ae i ko laua alahele no ka Ipuka Gula. Oiai nae na kukuna o ka la e iho aku ana i ka ilikai no ke kahiko ana i ka Ipuka aula, o ka manawa ia o ka mokuheihei Invader, i kapalulu aku ai iloko o kona nani nui, me kona pe'a hope nae i nahae i ka makani, aka i papahi nae i ka lanakila o kela heihei ana, maluna o kona mau hoa heihei. HOI HOU KA PAA- KAI NO WAIMEA O ke poomanao maluna ae, o ke- kahi mau olelo ia i hele a paanaau loa i na Hawaii, a ua hiki hoi ke hoopiliia aku no ka Mokuheihei Ju- bilo, ma kana hukai aku nei no Los Angeles, aole nae i kaawale mai na kai o Hawaii aku nei, ua huli hoi hou mai la ia no Honolulu nei, me ke poho o na manaolana o ka poe maluna o kela moku, no ka hoea i Kaleponi me ka maalahi loa: Ma ka Poakahi, o ka pule aku la i hala, i haalele iho ai keia mo- kuheihei ia Honolulu nei, ma kona alahele no Los Angeles, eia nae, mamuli o kona loaa ana i ka ino, me ka hiki ole ke hoohanaia kona enekini, i huli hoi hou mai ai kela mokuheihei, me ke ku ana mai no keia awa, ma ka hapalua o ka hora eono o ka Poaono nei. Ma ka moolelo e pili ana no ka huakai a keia mokuheihei, i ka wa i haalele iho ai kela moku ia Ho- nolulu nei, ua holo aku ia ma ke alahele o Kauai, aole ma Daimana Hila, elike me ke alahele mau, a na moku apau e holo ana no Ka- palakiko, a no Los Angeles paha. Aole i mamao kela moku mai ka nuku aku nei o ke awa, na moku ae la kekahi kaula e hoopaa ana i ke kia, me ka loaa ole o kekahi kaula o pani aku ai ma kahi o ka mea i moku. He kela pilikia no nae, ua hoo- mau aku la no kela moku i ka holo ana, a mawaho pono ae o Kalaeloa, ua loaa i ka makani maikai, o ka hoomau aku la ia o kona holo ana, me kona enekini no Kauai. O ka manao, ma kela holo ana aku, o ia no ka pae ma kekahi awa u Kauai, no ka hooponopono ana ae i kona mau wahi i pilikia, aole nae i hookoia kela makemake, a o ka mea i ikeia, o ia no ka laweia ana e ke au, ahiki i ka hoea ana no Oahu nei, alaila hookomo hou mai la noloko nei o ke awa; aohe no naa he wa a loaa mai ka ona o kela moku, o ka hala ana aku no ia ma- luna o ka mokuahi Calawaii, no Los Angeles, he eono hora mamua aku.	KUAILOIA KA NANE Mr. Solomon Hanohano, ka Lunahooponipono o ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii, Aloha oe: — E ae mai oe no'u kauwahi rumi kaawale o kou moku i hoouna aku ai hoi au i kuu wahi puolo a loaa aku ke keiki o ke Kai Malino, e noho hoolai ana, i ka pali kapu o Keoua nona hoi na hua moakaka e kau ae la maluna, "kuailo," a naua hoi ia e uwehe ae i na uwepa ehiku i silaia ai a paa ka laau kupanaha nui wale, e olelo ana i ka makani wale no e loaa ai, a ke hele pu nei me ke kanaka. Ma keia wahi la kupanaha o na kupanaha, pohihihi o na pohihihi, o ka nane keia nalulu ke poo, nona ka olelo ana wahi ka puniu. Ke hoomanao nei au he aneane 20 makahiki i kaahope aku uei, he nane na Ka Aekai o Mahukona, i hoopukaia ia mau la i hala, penei: Kuu wahi i'a ina e pa i ka hauna laau ola, ina e hala ka hauna laau make. Ua noke iho au ame na loea huli nane ia mau la aole he loaa, a i ka piha ana o akahi makahiki ua hooholo makou ekolu o J. W. K Kakelamaluikaleo, J. W. Makanikeoe ame a'u e hoi e kuaili. O ka makana i haawiia e ka Aekai o Mahukona aole e haawiia. He oiaio i ka hoike ana mai o ka Aekai o Mahukona i ka inoa o ka i'a he ola ke pa i ka hauna-laau elike me ko makou makemake kuailo, nui ka naauao ame ko aka mai a makou ame ka lehulehu, ! mahalo ai iaia, a pela hoi au ame oukou na loea imi nane o keia ma la e nee nei imua. E lokahi mai kakou e noi ae i ko keiki o ka pali kapu o Keoua e kuailo, o ka makana i haawia no ka nane, i ka mea e loaa ai e hoihoi no me ia oiai aole i loaa ia kakou. Nolaila ko noi nei au ia oe e, -ie keiki o ka pali kapu o Keoua e kuailo ae oe i ko laau hele pu hie ke kanaka i ike aku ai au ame nia loea huli mea pohihihi o keia au hou e nee nei imua mai ka la pika mai ma ka Lae o Kumukahi nia, Puna paia aala i ka hala me ka hinano, ahiki aku i ka welona o ka Ia i Lehua. Me keia manao e noi nei ia o e ke keiki o ka pali kapu o Keoua, ke lana nei ko'u manao e lika mai ana ka la me kona naninui a pahola ae maluna o na mokupuni he 12 o Hawaii nei. Me ka Lunahooponopono ame na keiki limahei o ka papapa'i ( ka Nupepa Kuokoa, ko'u welina. l H. K. EAGLE PLA4 U. S. Custom House, Honolulu. Mamuli o keia noi kuailo ke ka-ohiia nei ka hoopuka ana akui na haina apau e waiho nei ma leia keena, oiai he mau haina lalailwa le no apau, a e kali aku ka lehu-lehu o ka poe huli nane a like okoa mai o Z. P. K. Kawaikamaiikamakaokaopua i ka haina pioioi elike me ke noi:— L. H. KA HALE WAIHO BUKE O HAWAII NEI Ua hiki i ka hale waiho blo o Hawaii, ke hoolawa ae i na make-make o ka poe apau e ninau alana i ka lakou mau buke i ake m ai e loaa aku ia lakou, maluna B na kumuhana like ole. a Ma kahi elike me Honolulu nei, ko kikowaena o na malihini laa-hele honua e hoolulu ai, he ^l^a makemakeia o na buke, e pilipa i na huakai kaahele makaika a he nui no na buke o keia w e waiho nei ma ka hale waiho lpke o Hawaii nei. He mea paakiki ka hoopunana aku i keia mau buke, no kiwini loa, eia nae, he mau buke ^pi' kahi, ke hoikeia nei maanei, kakauia no kekahi mau wahi i^ka honua nei. No na mea e pili ana me ki^ee-aniea, he elima mau buke i kakauia e hoakaka ana i kekahi ma^nea like ole: O keia mau buke ! ia ka "The New Pacific ", kakauia e Hubert Howe Bancroft; "Maha Makahiki Maluna o ka Pakaa", kakauia e Frank Coffee, "Naunau o ka Pakipika", kakauia e Frank Fox; "The Pacific Triangle' kakauia e Sydney Greenbie, M E. A. ka buke i kakauia e E. l Powell. Aia he mau buke lehulehu hou ae kekahi i kakauia, e piliain i na mokupuni Pilipine, a hamau buke kekahi e pili ana i i4iiia-kai kaahele ma Auseteralia pela me Java ame Inia Hikina. Aole malaila wale iho la apau, aka he mau huke kekahi i kakauia no Nu Kilani, ame na mwpuni o ke Kai. I He nui na buke e ao i Mauia e pili ana no Polynesia, e w poe kakau moolelo kaulana. E lilo ana i mea hauoliW ka Hale Waiho Buke o Ha^m ke hele aku ka lehulehu e niu Ui ka lakou mau buke apau e makemake ana, e hookoia mai no ka-kou mau makemake me ka hW'awe loa. BOSETONA, Iulai 7— Ani he 30.000 galani alekohola B^ama nona ka waiwaiio i ^o^i he $400,000 i paa i ka hopuiaW^we ia e na luna o ka oihana U"^ maluna o ka mokuahi OiW O keia ka heluna nui ba i W^ i ike mau ole ia maloko o 3B^ona nei.

ka Lunakanawai Case o Maui, ma ka hihia a ka Henry Waterhouse Trust Co., kahu no Sarah E. Brown e ku-e ana ia Thomas Treadway ame kekahi poe e ae.

He hihia mahele aina keia ma ka mokupuni o Molokai, a ua hoihoi hou ia aku ka hihia iloko o ka aha

o Maui, no ka hoolohe ana i na mea

i koe e pili ana i ka hihia.

mau pele, aole hoi ia e maalo ana ma ia wahi. Aloha wale keia naau wahi apau a ko makou papa e hele ai.

Ma ka la 17 o ka mahina o Iune, haalele aku la ko makou papa i kona home noho mau ma Kahauloaiki, a hoi mai la me kana keikikane hookahi, ma ka Pahukapu e noho ai, oiai he home hoomaha no hoi ia he home kahakai no makou, a ma ka la 24 o ia mahina no, haa-lele mai la oia ia makou na keiki ame ko makou mama, ame kona muli pokii hookahi. Ma ka hora eono o ke ahiahi Poaha i pauaho mai ai oia ia makou ka ohana.

Aloha wale kana mau olelo hope me ka maikai. Aloha ana i na keiki, kana wahine ame ka ohana apau. Auwe ko makou papa heleloa!

Ia oe e ko makou muli pokii, Ri-
chard Gaspar; aole o papa o hoo-
luhi hou ana ia oe, aolo hoi oo e
ike hou ana iaia. Pela olua e ko
makou mau pokii e noho mai la
i ka uluwehi o ke kaona, aole olua
e ike hou ana ia papa, aole hoi ia
e hooluhi hou mai ana ia kakou.
Ua pau, ua moe aku la i ka moe
kau hooilo.

Hoomanao ae la au i keia mau
lalani hooheno. Aole no elike aku
me Kona kai-opua i ka lai, pua
hinano ua malie, hiolo na wai naoa,
a ke kehau. Nolaila ua lai ke kula,
aohe lele manu ia, aohe kanaka.
Hoomaikaiia ko kakou makua la-
ni, nana no i hana mai, a nana no
i lawe aku.

Ke hooki nei me ke aloha a nui
i ka Lunahooponopono.
O maua iho no me ke kaumaha,
MR. &. MRS. RICHARD PAKIKO.