Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXV, Number 29, 22 July 1926 — Page 1

Page PDF (1.58 MB)

View this newspaper issue

Learn more about this Article Text

Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

Ka Nupepa Pookela o na
Nupepa Hawaii

Hoopukaia i na Kakahiaka
Poaha Apau

XV-HELU 29 NUPEPA KUOKOA. HONOLULU, T . H. POAHA, IULAI 22, 1926 NA HELU APAU 6421

E Malamaia ae Ana he Anaina Pule Hoomanao

Piha ka Haneri Makahiki o ka

Huakai Hoohulihuli i ka

Pono a Kaahumanu

MA KE SABATI AUG. 1

KELA ANAINA PULE

O na Ekalesia o ka Hoomana
Kalawina ma Oahu Nei ke

Malama Ana i Kela la

Ma ke Sabati Augate 1, e malama a ae ana he anaina haipule hoomanao, maloko o na ekalesia Hawaii apau, ma ka mokupuni o Oahu nei, no ka piha ana o ka hookahi haneri makahiki, o ka huakai kaahele a ka Moiwahine Kaahumanu ame ka Rev. Hirama Binamu, me ko laua mau hoa, ia Oahu i ka mahina o Iulai ame Augate, o ka 1826.

Ua hooholoia, mahope iho o ke kukakuka ana o ka Rev. Akaiko Akana ame ka Rev. Henry P. Judd, ke kakauolelo o ka papa Misiona Hawaii, e malamaia na anaina hoomanao maloko o Kawaiahao, Kaneohe, Waikane, Hauula, Waialua, Waianae ame Ewa.

I kohu pono ai na haua no kola mau anaina hoomanao, ua make: makeia e hoea ae kekahi lala o ka Ahahui Kaahumanu, pela hoi me kekahi pua a na misionari, mawaho ae o hookahi kahunapule Hawaii, ma kela mau ekalesia ma kela Sabati.

O na kahunapule Hawaii, i manaoia, ia lakou na haiolelo hoomanao no kela la, oia ka Rev. Akaiko Akana, Rev. H. K. Poepoe, Rev. William Kamau, Rev. W. K. Poai, Rev. J . Akimo ame P. D. Kellett.

O na mamo hoi a na misionari,

i manaoia, no ka haawi ana ae i kekahi mau haiolelo, ma na ekalesia e konoia aku ai lakou e hoea ae maloko olaila, oia o Joseph Eme-kona, o kona makuakane ka mea i noho kahunapule no ka ekalesia ma Waialua, Oahu nei; L. A. Kai huliamahi ae ai na lala o kela sionari mua loa i hoea ma Hawaii nei, a i noho kahunapule ma Kailua, Kona, Hawaii; Albert F. Judd, ame kekahi poe e ae.

No ka hoolilo ana i kela mau anaina hoomanao, i mea ano nui loa, e konoia aku ana ka Ahahui Kaahumanu, e hoouna ae i kona mau l..Ia, maloko o na luakini apau i hoikeia ae nei maluna; a ua makemake pu ia no hoi na ahahui Ha-waii apau, e hoea ae maloko o ka luakini o Kawaiahao ma ia la, aole wale no, no ka hoolohe ana i na haiolelo no na mea pili uhane, aka no ka hoolohe pu ana kekahi i na moolelo, o kela huakai a ka Moiwahine Kaahumanu ame ka Rev. Binamu ia Oahu nei, kela huakai e hoohulihuli ana i na kanaka e lilo i poe Kristiano.

KE KAHE HOU LA

KA PELE MA KONA

I kulike me ka Eben P. Low meahou o ka hoike ana ae nia ka Poalua nei, mahope iho o kona hoi ana mai nei mai Hawaii mai kahi ana i hoohala aku nei i kekahi mau la he umi o ka haha hou ana i ke alanui holopuni ma Hawaii ma kalii o ke alanui ma Hoopuloa i kahe ia ai e ka pele o ka la 17 o Aperila, ua hiki ole ke hoomau aku i ka hana ana mamuli o ka wela o na aa pele. Wahi ana o. ka hoike ana ae he lono ka i hoike ia mui iaia i hiki ole nae ke hooiaioia mai kekahi mau alahele like ole mai, mamuli o ka wela o ke aa pele ma kahi o ke alanui i manaoia ai aia no ka ka pele ke mau la ke kahe ana malalo iho o ka ili o ka honua.

HULI HOI MAI NEI

O SENATOA JARRETT

Mahope iho o ka hoohala ana i kekahi manawa ma Kapalakiko, kahi ana i hoomakaukau ai iaia iho, no ka oihana loio, i huli hoi mai ai o Senatoa James K. Jarrett, ame kona ohana no Honolulu nei, ma ka mokuahi Peresidena Lincoln, ma ka Poalima aku nei i hala.

Ua hoi loa mai nei o Senatoa Jarrett no ka noho paa iho ma keia kulanakauhale, no ka lawelawe ana aku i ka oihana loio, ke loaa mai kona laikini loio, a no ka lawelawe ana i kela oihana ma na aha hookolokolo apau o Hawaii nei; a oiai oia kekahi o na kanaka i komo nui iloko o na hana kalaiaina kuloko, ke kau aku nei ka manao o na alakai Repubalika, no ka ike ia Senatoa Jarrett, e komo pu mai ana me lakou, ma ka hooikaika ana e loaa ka lanakila i na moho apau o ka aoao Repubalika i keia kau.

Pau Ekolu i ka Make ma
ka Ulia Kaa Otomobile

Loaa Kela Poino Mamuli o ke Kahuli Ana o

ke Kaa—Huliia ke Kiakaa o ke Kaa Nana

i Hooku'i mai a Holo Loa

Maopopo Ole ka Malamaia he Koho Baloka Wae Moho

Hoakaka ke Keena o ka Loio Kalana i ka Manao Kanawai no ka Mana Ole o ka Hoololiia Ana o ke Kanawai Mua

aiia Elua i ka Pahi a Make e Kekahi Pilipino

le ke Ola o Kekahi Poe Elima ma ka
mia ua Pau Wale no Nae Lakou i ka
Moku i ka Pahi me ka Make Ole

E Noho Mai Ana
ka Ahaelele a
na Demokarata

Ma keia Poakahi ae e Noho

Mai ai Kela Aha Maluna

o ka Hokele Iana

OI NA HOA O KELA AHA
I KA NA REPUBALIKA

E Ukali Aku Ana na Hana a
Kela Aha Mahope o ka Aha-
elele a na Repubalika

E ukali aku ana mahope o ke

hu wawae o na Repubalika, e no-

o ae ana ka ahaelele a ka aoao

Demokarata, maluna o kaupoku o

ka Hokele Iana, ma ka hora umi,

ke kakahiaka o keia Poakahi iho,

Iulai 26, a ma ia aha e akoakoa

ae ai na elele o na mahele koho

apuni keia teritore, no ka hooholo

na i kekahi kahuahana kalaiaina,

no keia kau hakoko kalaiaina e

hookokoke mai nei.

E weheia ana na haua o kela ahaelele, ma ka noho lunahoomalu ana o M. C. Pacheco, ka lunahoomalu o ke komite kuwaena teritore, me ka noho kakauolelo ana o Albert Harris, a mahope o ke koho ana o kela ahaelele i ka Iunahoomalu paamau me ke kakauolelo, ia wa e hooneeia aku ai na hana imua. Elike no me ka ahaelele Repubalika aku nei i hala, o ia ke kohoia ana o kekahi komite haku a hoomakaukau kahuahana, ame na komite e ae, pela aku ana no keia ahaelele; a ua ili mai hoi ke ko'i-ko'i maluna o kela aha, ke apono ana aku i ke kahuahana.

Oiai nae, aole he mea i maopopo

i keia manawa, ahiki i ka noho okoa

ana mai o kela ahaelele, no ke ano

o ke kahuahana a ka aoao Demokarata e kukulu mai ana, no ke aponoia aku; hookahi nae mea. hiki ole ke hoopaapaaia, e kukulu mai ana kela aoao kalaiaina, i na mea maikai apau, i lawelaweia e na Demokarata e paa nei i na kulana kohoia e ka lehulehu, a iloko no hoi

o ia manawa hookahi, e mokumoku mai ana ia i na kaula a na Repubalika i hauhoa aku ai i ka aoao Demokarata, a paa malalo o na hoahewa ana a kona kahuahana.

Olai no hoi, aole he mau mea i hoakakaia ae maloko o ke kahuahana a na Repubalika, e pili ana

i na hana a na luna oihana kulanakauhale, elike me ia a ka lehulehu i hoomaopopo ai, a i hoalaia mai ai he mau hoopii kanawai imua o na aha hookolokolo, me he mea la, e hookomoia ana he mau hoakaka maloko o ke kahuahana Demokarata, e hooili ana i na ahewa ko'iko'i ana no ke kulana popopo o ka lawelaweia ana o na hana o ke aupuni kulanakauhale, maluna o ka aoao Repubalika, no ka mea he Repubalika ka aoao o ka hapanui o na hoa o ka papa o na lunakiai.

No ke kaa ana aku o na hana

o ka aoao kalaiaina, iloko o ka lima o ke komite kuwaena hou, e konoia mai ana kela ahaelele, e koho i na lala o kela komile, he kanakolu ka nui.

He 352 ka nui o na lala o kela ahaelele e noho mai ana, he 111 ka

oi ae, mamua o ka ahaelele a na Repubalika o keia elike ole o na lala o keia mau ahaelele a elua, mamuli no ia o ka heluna o na baloka kohoia, no ka moho elele lahui.

Ma ka mahelehele ana i na elele ma na mahele koho, he 47 mau elele o Hawaii Hikina, he 33 hoi o Ha-waii Komohana; no Maui, Molokai ame Lanai, he 47 ka nui o na elele

No ka apana eha, mokupuni o Oahu nei, he 105, apana elima, 100 a no Kauai ame Niihau, he 20.

Ke hoohuiia na elele apau o ka mokupuni o Oahu nei, ua hiki aku ma kahi o ka 205, a he 147 wale no mau elele o na mokupuni e ae apau ke hoohuiia.

Elike no nae me ka maa ma na ahaelele apau, aole no e hoea kino mai ana kela huina elele ae la ma-luna, aka o ka hapuui paha o la-kou ke hoea mai ana, me ka haawi ia mai o na palapala hope o na elele hiki kino ole mai ia lakou.

Ma ka hapalua o ka hora ehiku o ka po o keia Poaha ae, Iulai 29 1926, e noho ae ai ka halawai ma-kahiki a ka Hui Pioneer Building & Loan Association o Hawaii, ma ke keena halawai o ka Ahahui Kalepa, papahele elima o ka Hale o ka Hawaiian Trust Company; ua makemakeia ka poe paa mahele apau o ka ahahui e hoea ae ma ia halawai no ke koho ana i ekolu mau lala hou o ka papa hooko a no ka noonoo ana i kekahi mau hana e ae.


	Ma kahi e kokoke ana i Kahului, Maui, ma ka po o ke Sabati aku la i hala, i hooku'i ae ai kekahi mau kaa elua, i kulike ai me ka hoakaka a kekahi meahou o ka loaa ana mai i keia kulanakauhale, a o ka hopena o kela hooku'i ana, o ia no ka make ana o kekahi Kepani o Mitsuze Tani ka inoa ame elua o kana mau keiki, a pakele aku ke ola o kana wahine, ame kekahi mau keiki e ae elima a laua, eia nae hookahi keiki i kukonukonu na poino i kau aku maluna ona. No kela poino i kau aku maluna o ka makuakane ame kana mau keiki elua, ua lilo i hana ma ka aoao o ka oihana makai, ka hookolo ana mahope o ka meheu o ke Makaa o ke kaa nana i hooku'i aku, a kahuli ke kaa a kela makuakane ame kona ohana e kau ana. Ma ka manawa o ka hoounaia ana mai o na meahou maluna ae no keia kulanakauhale ma ka Poakahi iho nei, aole he mea i maopopo no kela hookolo ana a na makai, e loaa aku ka mea nana e hookele ana o kekahi kaa holonui Ma ka olelo a kekahi poe keiki ekolu, e nonoho ana iluna o kekahi pa-laau ma kahi kokoi i kela wahi o ka hooku'i, ana o na kaa, a make ai ka makuakane me kana mau keiki elua, ua ike lakou i ka maalo ana ae o kekahi mau kaa elua, me ka lilo ole nae o ko lakou noonoo no kela mau kaa, o ka lakou mea i hoomaopopo, o ia no ka pii ana o ka e'a o ka lepo iluna, a i ka manawa i mahie ae ai, aia hoi hookahi kaa e waiho mai ana, ua kahuli, a ua holo aku ka elua o ke kaa, me ka ike ole ia. Maluna o ke kaa otomobile i kahuli, o Mitsuze Tani, kana wahine ame ka laua mau keiki ehiku. O ka makuakane nae ka i loaa aku	ua make, me elua mau keiki, a hoo- kahi keiki i kukonukonu kona poi- no; a no ke kiakaa, ka wahine a ka mea i make, ame kekahi mau keiki e ae, aole lakou i poino, aka ua pakele mai ko lakou mau ola. Me ke ku ole iho o kekahi kai, no ka haawi ana o ke kalaiwa i ke kokua i ka poe oluna o ke kaa i kahuli, ua hoomau aku la no oia i ka holo ana, no kahi i maopopo ole; eia nae ma ka oleloia, ua loaa aku na ike i ka oihana makai, e hiki ni ke hookoloia aku a loaa ka elua o na kaa a na keiki ekolu o ka ike ana, mamua aku o ka loaa ana o ka ulia. He like ole na manao kohokoho i oili ae e pili ana i kela ulia po- ino, o ia hoi, ma kekahi koho wale ia, me he mea la, aole i hooku'i na kaa a elua i kahi hookahi; aka ua kahuli no ke kaa i make ai kela poe ekolu, mamuli o ka hiki ole ana i ke kiakaa o kela kaa, ke hoo- kele i kona kaa me ka pololei. Ma ka manao hoi o kekahi poe, ua hooku'i maoli no na kaa a elua i kahi hookahi pela i kahuli ai ka elua o na kaa, a i holo ke kiakaa nona ke kaa i hooku'i aku ai, i wahi e pakele ai oia mai ka paa ana aku i ka hopuia e na makai. Ua hoopiolokeia ka noonoo o ka poe i loaa aku ka ike e pili ana mo kela ulia poino, me ka lawe okoa ana ae o kekahi o lakou i na ko'i- ko'i o ka hele ana e huli, i ke kia- kaa nana i hookau aku i ka hopena poino me ko kaumaha maluna o ka makuakane ame kana mau keiki. O ka hoolewa o ka makuakane ame na keiki elua, o kekahi ia o na hoolewa nui, me ka hoea ame ae o kekahi heluna Uu o mo Ke- pani, ma kela hoolewa, a mahope mai, i puhiia ai na kino make ekolu i ke ahi.


	-"-- i-nlo h^olimali- ---: Anln. mahope koke . ' - -. :' ko ahiahi o : ii l^ala. i hou ia - h iku i ka pahi, e - - i ino na oi a ua opule- --'--'. n-ninuli o kona :-' luni ana kekahi i k-!' a innu (lala mai - ka mako ana ii uo.i, a pakele mai 'l^n:! poe me ko lakou .-i-.'i''^o o ka halema 'i - :-; .-i:,;, kupilikii. . - k.-: Pilipino hon-pahi, ] .. l^abal4o, he lima- . .-:::":.! o na mahiko ma m hoea koke ana mai :-: u .lulu nei ma kela la, : na ke "ko 'iko 'i o - ka . make ana o kekahi liua maluna ona. Pilipino wale no kela ^ ai i ka pahi, & hooka- ' mohile o ^ok l^oun^ '.u k^ moa nana i paa ou-p--ilu, ahiki wale no -na nku o ka makai, a -i I^iipim hana kamima no i'-.a^ . '-.e Kapena Ma- -"-'.--::. he elua no kumu i aku, no ka lawelawe- ia kamiina, ina aole no ^la Pilipino, alaila ua ."'' ': P^. ";-.-, ni '"lolo pili ana i kela -o kn hana i kau aku -..- maluna o kona mau :: 'lua: --: iwa i hoea mai ai o kela . Honolulu nei, na hoea -..o ka halewai, a hoike .., Kapena Makaikiu Kei- knhi h^neii me umi aua ,. a ua maKomako oia o k.ln mnu Uala ma k: I-i o -. :,!. mo ka palekai:;!. A. Ki-k'.ia ana mai i kela Pi- n-.n kana mau mea apau i	makemake ai, ua kauoha aku la o Kellett iaia, e hele e hui pu me ka Pilipino maheleolelo o ka aha, a ma ka laua hooponopono ana, i hoo- una hou ia ai kela mau dala no Maui, maloko o ka haleleka, me ka loaa ana mai o ka likiki no kela mau dala, a haawiia aku i ka Pili- pino nana kela mau dala. Ka Hoomaka Ana o ka Pilikia Ma ka auwina la o kela Poaha, ua hoi aku la kela Pilipino a noho maloko o kekahi hale hoolimalima ma ke alanui Aala, he hale no ke- kahi Korea, a mamua o ke kani ana o ka hora eono o ke ahiahi, ua ikeia ua Pilipino nei i ka oili ana ae mawaho o kela hale, me ka paa i kekahi pahi-pelu maloko o kona lima, a i ka manawa i hoao mai ai kekahi poe e kaili i ka pahi mai iaia aku, i ka wa ia i houia aku ai, pela iho la i loaa ai ka poino, i ka poe apau i moku i ka pahi. Ua ike mai la nae he kiakaa otomobile, o Jack Young kona inoa, aia kona wahi hoolulu kaa ma ke alanui Beritania me Aala, oia ka i holo mai, e paa i kela Pilipino, eia nae, ua okiia aku kona opu i ka pahi a moku, aole no nae ia he kumu no Young e haawipio ai, aka wehe ae la oia i kona ili kuapo, mai ka puhaka ae, a hahau aku la me ka ikaika maluna o ka Pilipino, a i ka palulu ana ae o kela Pilipino i kona lima, ma na maka i ole ai e pa aku i ka ili kuapo, o ka wa ia i lalau aku ai o Young i ka pahi, a kaili mai la, ahiki i ka lilo ana iaia. Ua hoopau koke ia nae kela pili- kia ma o ka hoea ana aku o na makai i kela manawa, o ka paa no ia o ka Pilipino hou-pahi i ka hopuia a hoihoiia aku e hoopaa ma- loko o ka halewai, no ka ninaninau pono ia aku o na mea apau e pili ana i ke karaima i hanaia e kela Pilipino.


	Ina aole e hookomoia ae ana kekahi ninau kanawai imua o ka aha kiekie ma keia mua koke iho, e pili ana no ke koho baloka o na luna oihana o ke kulanakauhale a kalana o Honolulu nei, iloko o keia makahiki, i ka nana aku, aole e hoopuka ae ana ka Meia Wilson, i kekahi kuahaua koho baloka, no ke koho hou ia o na luna oihana kulanakauhale, ma kela ano, e mau aku ana no ka paa ana o na luna oihana o keia manawa, ahiki i ka piha ana ia lakou he eha makahiki, i kulike ai me ka hoakaka a ke kanawai koho baloka no na luna oihana kulanakauhale e ku nei i keia wa. Ma ka la 9 o ka mahina aku nei o Iune i hala, i wahi e pau mua ai na hoomakaukau ana, no ke kuahaua koho baloka, o na luna oihana kulanakauhale, ua hoouna aku ke Kakauolelo Kalana Kalauokalani he kope no ke kuahaua koho baloka, imua o ka Meia Wilson, no kona kakauinoa ana mai malalo o kela kuahaua koho baloka. Ma kahi nae o kona kakauinoa ana i kela kuahaua, ua hoouna aku la oia i ko kuahaua koho baloka i ke keena o ka loio kalana, a ma ka la 24 o kela mahina no o Iune, ua loaa mai la i ka Meia Wilson, he manao hoakaka kanawai o ke keena o ka loio kalana, i hoomakaukauia e ka Hope Loio Kalana A. J . Bushcheck, ma ua manao kanawai la, e apono ana ia, i ke kope o ka hoolaha kuahaua i hoomakaukauia. e Kalauokalani, no ka hoo-aha ana aku, aka nae, ua kanalua loa oia no ka mana o ke Kanawai 280 o ke kau ahaolelo aku nei i hala, e hoopau ana i ke kanawai koho i na luna oihana kulanakau-hale, a e hoakaka ana, no ke koho hou ia o kela mau luna oihana ma keia makahiki. Wahi hou o kela manao kanawai, malia paha, ua hooliloia ka mana o ka Pauku 1753 o na Kanawai Hooponopono Hou ia o Hawaii, e pili ana i ka loihi o lia manawa o na luna oihana kulanakauhale e paa ai i ka oihana, he mea pono nae, e loaa maopopo mai ia ike pela, ma o kekahi ninau kanawai la imua o ka aha hookolokolo. No, ka pane ana mai i ka leka a ke Kakauolelo Kalauokalani, ua hoouna mai la ka Meia Wilson he leka ma ka la 14 iho nei o keia mahina o Iulai, maloko o kela leka, e hoike mai ana ka meia, no ka loaa ana aku iaia o kekahi ike, ua hoounaia mai he kope o ka manao kanawai o ke keena o ka loio kalana ia Kalauokalani, a ma kona manaoio, he mea kupono, e hooponopono mua ia ka pohihihi, e pili aha i keia kanawai	koho luna oihana o ke kulanakau-hale, ma ka hoala ana ae o kekahi mea, i ka ninau, imua o ka aha hookolokolo. Mamuli o kela mau hoakaka a ka Meia Wilson, ma o kana leka la i ke Kakauolelo Kalauokalani, hookahi mea maopopo loa, aole oia e hoopuka mai ana i kuahaua koho baloka, wae moho, no na luna oiha-na kulanakauhale, pela hoi ke koho baloka laula aku; aka e lawe ana oia i na keehina apau elike me ka manao hoakaka kanawai o ke keena o ka loio kalana, aia wale no a laweia he ninau kanawai imua o ka aha, a hoopukaia mai he olelo hooholo, e hooia ana no ka mana o ke kanawai 280 o ke kau ahaolelo alu la i hala, ma ia ano wale no oia e hoopuka mai ai i kekahi kuahaua koho baloka. Ua lilo kela hoakaka mai ka ni ia ae, pela hoi ka hoihoi hou ana ma i ke kuahaua koho baloka, me koia kakauinoa ole, i mea e hoalaia mai ai na manao kahaha iloko o kekahi mahele nui o na mana k 4i o o ke kulanakauhale nei, me ka loheia o na manao hoakaka like ole mahope mai, e olelo ana kekahi poi, aole he koho baloka wae moho o laa luna oihana kulanakauhale i kei makahiki, a e paakiki ana hoi kekahi poe, e malamaia ana no he kop baloka o kela ano. auialo o ke Kanawai 280, ke ka-nniai e koi ana, no ka malamaia o ke Koho baloka o kela ano. lulalo o ke Kanawai 280, ke kanawai e koi. ana, no ka malamaia o i koho baloka wae moho o na luni oihana kulanakauhale i keia mahiki, he kanakolu la o kela ku.'iUua e puka ai mamua o ka malahia. ana o ke kiho baloka, o ia hl ma ka la 2 o Sepatemaba ae nii, e pono ai e hoopukaia ke kuah4a, a ma ka la 2 o Okatoba e m] miala ai ke koho baloka. Me he mea la nae, i wahi e ala ole n L ai kekahi pilikia ma keia mua i iu, no ka manawa oiaio loa e mai naia ai ke koho baloka wae moho E lawe okoa ae ana kekahi Alakai ""'& koho baloka, i ke ko'iko'i, ^ ka waiho ana aku i kekahi ninau kanawai imua o ka aha kiekie, m ka hooholo ana mai, o ke kanawai hea la ke kanawai mana e kulei i keia manawa, no ke koho wa i na luna oihana e ke kulanakauhale; o ke kanawai paha i hokilo koke ia iho nei ma ke kau Aolelo aku la i hala, a i ole o ke anawai. paha, e hoakaka ana he eli makahiki ka loihi o ka ma. nawai paa ai na luna oihana ko-hoia, Iko lakou mau kulana oihana paka^

KANAHA MAKAHIKI O

KA AHAHUI LUNALILO

No ka hoomanao ana i ka piha ana o na makahiki he kanaha-kumamahiku o ke ku ana o ka Ahahui Lunalilo, pela hoi ka pilia ana o ua makahiki eono, o ke ku ana o ka Ahahui Lunalilo o na Wahine, i huliamahi ae ai na lala o kela mau ahahui a elua, ma ka malama ana i kekehi kaihuakai ma ka auwina la o ka Poaono aku nei i hala, ma keia kulanakauhale, a e ka hopena o na hana hoomanao, ma kekahi paina luau nui mawaho ae nei o ka paka ma Waikiki.

Ua kukulu mua loa ia ka Ahahui Lunalilo i ka makahiki 1879 ma Honolulu nei, me ko kohoia ana o ka Moi Kalakaua, oia ka lunahoomalu mua loa o kela ahahui, a elike me ka neo ana mai o ke au o ka manawa, pela i loli mau ai na poo o kela ahahui ahiki i keia manawa, o Harold Godfrey ka peresi-dena, a o John Haili, ke kakauolelo moolelo, a o John Goo Kim, ke kakauolelo ohi dala.

Ma ka hapalua o ka hora ekahi

o ka auwina la o kela Poaono, i
hoomaka mai ai ka huakai e ka'i
mai ke keena halawai hou mai o ka
Ahahui Phoenix ma ke alanui B-l9-
la, a ka'i mai la ma ke alanui Moi,
no ke kahua o ka pa'lii.

Ma ke poo mamua loa o ka huakai, na makai mokokaikala, no ka-hookaawale ana i ke alanui, a ka huakai e nee aku ai, mo ka ukali ana aku o ka Bana Hawaii mahope, alaila ka puali paikau o ka Ahahui Lunalilo o na wahine, me ko lakou kahiko makalike.

E ukali pono aku ana mahope o kela puali, na Iunanui o ka ahahui, me na lala he mau haneri mahope aku.

l ke kaawale ana aku o kela ahahui mamua, i oili aku ai na lu-

1 i.ui ka Ahahui Lunalilo o na
kane, i ukaliia aku e kona mau lala
he nui, me ko lakou kahiko piha
o ka ahahui.

Mahope iho o kela kaihuakai hoo ''-' kaha, i hookomoia ae ai na lala hou iloko o ka ahahui o na wahine maloko o ka halekoa; a o ke koena aku o na hana hoomanao, maloko o ka Paka o Waikiki, ma na hora o ko ahiahi ana iho, me ka akoa koa ana ae o na lala o na ahahui a elua, i hiki aku ka nui ma kahi o ke kaukani a oi, ma kekahi paina luau nui i hoomakaukauia, no ka hanohano o kela mau ahahui.

KE LIULIU MAI NEI NO

KA WEHEIA AKU O KA FEA

Eia na hoomakaukau no ka wehe ana aku i ka fea teritore, mawaho ae nei o Kapahulu, ke nee nei imua, a ma ka manaoio o ka poe na lakou e lawelawe nei i na bana apau no kela fea, o keia aku ana kekahi o na hoikeike fea holomua loa, mamua

o na hoikeike i kaahope aku nei.
Ko ka haawi ana aku i manawa

maikai loa, no ka lehulehu e ike ai

i na hoikeike apau ma ke kahua fea, e weheia ana ka fea, ma ka Poaono, ka la 25 o Sepatemaba ao nei, a pau ma ka po o ka Poaono Okatoba 2.

Ua hoihoiia ka la e wehe ni ma ka Poaono, ame ka la e pau ai, ka Poaono no, i hiki ai i ka poe loaa ole ia lakou o ka manawa kaawale ma na la e ae, ke hele e nana i ka fea, ma kela mau Poaono.

O kekahi o na hana hoikeike i manaoia e oi loa aku ana ka nani i keia makahiki, o ia no na pi^i. 1 makemake ko Maui poe, e hookaawaleia no kahi o na pua, mai na mea hoonani mai, elike. me ia i ikeia ai me na mea hoikeike o Kona, ma ka makahiki aku nei i hala.

Ma na mea i hooholoia, e kukuluia aku ana kekahi hale nui, o ehu mahele maloko o kela hale, ma kela ame keia mahele pakahi, e waihoia ai na pua, no ka hoikeike wale no, maloko hoi o kekahi mahele, na meakanu, a pela me ke ano o ka hana ana e lilo ai na meakanu like ole, i mau mea kupono no ka hoo-ii Kn ana.

He nui na 7^-ia hoikeike a ^ k '" e wai' oia ae a- - i ke kahua o ka fea, elike me na mea i hoikeia ae, no ka mea ke hoomakaukau mai nei ke komite i kohoia, no na hana a na kamalii kula.

No na hana hoopihoihoi noonoo, ua loaa mai na hooia ana i ke komite fea no ka hoea mai o kekahi poe mai Amerika mai, a pela no hoi na hoike mai na aina hanai holoholona mai apuni o Hawaii nei, no ka hiki i kela mau wahi ke hoouna mai i na keiki paniolo, ame na lio heihei, e hoonanea mau ia ai ka lehulehu, ma ka naua ana i na heihei lio, ma kela ame keia auwina

No na hana hoohialaai hoi ma ka po, e kiia ana na pu nunui o ka oihana koa ame ka oihana kaua, a e hooleleia ana no hoi na ahikao, elike no me ko na makahiki aku " - -' - n ka olelo poi' ile ana ae, -muli - na "ua - - anaoia ; lei, e ) i i^ inp' -na l Ka hookoia . ana o ka nini o ka poe ia

MAKEMAKEIA E HOO-

PAA I NA INOA NO

KE KOHO BALOKA

O na mana koho baloka apau i hoopaa mua i ko lakou mau inoa maloko o na buke hoopaa inoa o ka poe kupono i ke koho baloka,

o na kalana lehulehu i hele ole ae
nao e hookomo i ko lakou mau ba-

loka, ma ke kau koho baloka aku nei i hala, o na hoa o ka ahaolelo, ua makemakeia lakou e hele hou ae e hoopaa i ko lakou mau inoa,

i hiki ai ia lakou ke koho i na mo-
ho, ma keia kau wae moho e hoea
mai ana, a ma ke koho baloka laula
aku no hoi.

He poe kekahi i hoopaa mua ole i ko lakou mau inoa, a i oo nae i keia manawa ma ke kanawai, o lakou kekahi i makemakeia e hele koke ae e hoopaa i na inoa, i kuleana ai e koho i na moho 5 keia kau.

He poo kekahi i nee ko lakou mau wahi e noho ai i keia manawa, mai na wahi kahiko mai, no ka hoomaalahi ana i ko lakou hele ana e koho baloka, o lakou kekahi i makemakeia, e helo ae e hoike no ka hoololiia o ko lakou wahi e koho baloka aku ai, elike me ka loli ana o ko lakou wahi e noho ai.

No na moho hoi e alualu ana i na kulana oihana oloko o ke aupuni kulanakauhale ame ka ahaolelo kuloko, he mea pono no e loaa aku ia lakou ka hoomaopopo ana no ka manawa e pau ai ka waiho ana i ka lakou mau palapala noi holo moho.

No na luna oihana kulanakauhale, me ke kakauolelo kalana lakou e waiho ae ai i ko lakou mau palapala noi holo moho, aole e lohi aku mahope o ka hora umi-kumamalua o ka po o ka Poaono, Sepatemaba 11.

No na moho hoi o ka ahaolelo kuloko, e waiho ae lakou i ko la kou mau palapala noi holo moho me ke kakauolelo o ke teritore, aole e kaa aku mahope o ka hora umi-kumamalua o ka po o ka Poakolu Sepatemaba 1.

MEA MAIKAI KA LOKAHI.

w.'baolelo o ka WiuUiai

mai nei ma kona mau ko-

75 laoa o ka poe e alualu

": nnohano no k^i hale o ua

-imnn amo 5on.iloi no ke-

'.- o W-7.

---, li.' kalana nei o Hawaii

: '".?-! hou a he mi'i ino?.

^-knhi. Hawaii Hikina,

- - h^.lo nui ina no kona hoi

haa no ka haie olalo.

Komohana, ke hauoli nui

ia meakakau no ki-ln inoa

W35hnnl o ka makani Apaa-

". ala. a no ka mea, o kona

^IA pono, a he maemae

- li".-alehu a ua ikeia kana

i -i ka lehulehu .ao ke

oi aole loa he mea a ka

.....halahala ai, ua ike aku

:-:.-,e i hui a walaau pu.

^ kela keena ua haawi

inaina inakaiKai i na ma-

: - i-n, kona ano makaala

"3 apau. E hoike iki ae

: Bila 3 Bila ele., aole "-" i i mea onioni o ke kino, , liolio oe ae ma ka puu- ::-.:.-. he oni hoi kan, $!,()()()- '--A un miliona ^ala nei i

^ IKI Kohala, ke hanaia

-o alanui o oukou e Mi.

-.3'.'e3:, nolaila, ke nonwi nei

-.-.-Iini ia oukou e na Kohala

;: ai oukou apau, kakoo

K .;;:, elua, peia mai no hoi

: -- mea oiaio aneane, a i

: -n kela alanui o oukou

: poho Ia'i hoi kau ; ka

-- - haa ii ua.

i ^inilh, maikai. Hon. li-

A. ni. maikai no, Enmeia

'LI uo, pela no me Akinn,

kHhi ano ke uaua ae, ma -.i'..'i ka manao nui, o Wia- K--'-iala, A. Akina, Kohala,

- ..iman Kohala, komo iho la
:.-.. l.eaba ke ano a heaha

ka manno ma keia? Ma
.(a mana i kela ame keia
. '.n manao ana pela.
- -kuhia ke aloka i na wai-
-..ui. He olelo maopopo a
; -n keia. E na'i wale no
: "-ua pono nole e pan, ua
maopopo loa keia i na
-UM ka lehulehu.
-ahi uo mea nui o ka Ia koho
K- puka ka la pau ka hana
;. i'^.ii. Nana aku o na.mia
bak.

^ea mua, o hookuku, hoona
-. Maka'u, hilahila, a pihoi


	WAIHO I KONA NOHO LUNA- NUI ANA NO KO OIHANA WAI Ma kekahi leka, i hoounaia aku i ka Meia Wilson, ma ka Poakolu o ka pule aku nei i hala, mai ka papa aku o na lunakiai, i loaa ae ai ka ike i ka lehulehu, no ka waiho ana mai o C. J. McCarthy, ka Iunanui o ka oihana wai o Honolulu nei, i kona kulana oihana, i kulike ai me ka manao o kela leka i kakauia, e koi aku ana i ka meia, e hoike mai, ina paha ua waiho mai o McCarthy i kona kulana oihana, ina pela, ua noho pouliuli ka papa, me ka hoike ole ia aku o kela waiho oihana ana. Ua kakauia kela leka e Charles E. Hogue, ke kakauolelo a ke komite waiwai o ka papa o na lunakiai, maloko olaila, e hoakaka ana ia, i ka hoike ana aku o C. J. McCarthy, ka Iunanui o ka oihana wai ia John Effinger, kekahi lala o ke komite, he manawa pokole wale ae nei no i hala, kona waiho ana aku i kana palapala haalele oihana, i ka meia i ka mahina aku nei o Mei i hala, o ka mea apiki nae, aole he hoike no ia mea i loaa aku i ka papa mai ka meia mai. Ua loaa pu aku no hoi ka lohe i ka papa, no ka hele ana o McCarthy i ka hoomaha, me kona manao ole e hoi hou mai e noho hana maloko o ke keena wai, no ka oiaio o na mea a ka papa i lohe ai, e koi mai ana kela leka i ka meia e hoike aku, ina paha ua haalele i'o o McCarthy i kona kulana, ina pela, owai ka mea i hoonohoia aku ma kona wahi, no ka nana ana i na hana oloko o ka oihana wai, a pehea i loaa mua ole aku ai ka hoike i ka papa no kela mea. Ua lilo na lono e pili ana no ko McCarthy waiho ana aku i kona noho hana ana maloko. o ka oihana	wai Honolulu nei, i mea kamai-lio ni ia iloko o keia mau la e hookeke mai nei i ka wa e hoo-ukaiaiku ai ka paio kalaiaina no na kana oihana kulanakauhale, o kakali) na mea i koho wale ia aku ina nano ko McCarthy waiho i'o i koniioho Iunanui ana no ka oihana Ii, alaila ua hookaawale mua oia ini iho mai kela oihana aku, i lukili iaia ke holo moho mai, ina a a no ke kulana meia, aka no ke oiana puuku kulanakauhale. LAWB9KOA KA MEA PE- PElKANAKA I KONA OLA Mala o kona keena paahao, ma ka halaahao kulanakauhale, ma ka po Ka Poalima aku nei i hala, i laweKoa ae ai o Romaldo Cabrado, i paahao i hoopaaia no ka hewa ilehikanaka, i kona ola iho, ma kaBikiikii ana i kona a-i me kona Aka. O ki ka Pilipino, nana 5 hou i kekai poe lehulehu i ka pahi, a makea he elua mau Pilipino, me ka paki mahunahuna ana mai o ke ola lkekahi poe elima, me ka nui nae na poino i kau aku maluna o i lakou mau kino. O Aili Naukana, kekahi o na wiliki oL halepaahao, ka mea nana i lili kela Pilipino, e waiho ana Uui o ka papahele o kona koena Iha o, oiai o Naukana, e hele ana nana i na keena o na paahao, ,! ke kakahika o ka Poaono n^ei9 Ma kllanawa i loaa aku ai ke kino nuao kela Pilipino, ua hoihoi koke no kahi waiho kino make o keipuni, no ka nana pono ana maihe kauka, i ke kumu o ka makula o kela Pilipino.

hoi. 3. Noho malie ma ka lima ka oku ae, paani waleia mai a pa lahe wale, nolaila, he mea pono loaa ka makaukau elike me Hon. L. Wishard, Hon. H. L, Kawewehi o Kona, Hawaii, Sylva, Hilo, W. Hussey, Kauai, no Kohala kela kei-ki. Eleu, eleu na mea apau. Me ke aloha a nui o Solomon. LINDSAY LIHUE.

lakou ka hoomakaukau ana i kela fea, no ka ukaliia o ka lakou mau hooikaika ana e ka holomua.